Novruzu layiqincə qarşılayın.

Süfrəniz bol olsun!

Milli Elmlər Akademiyasının (AMEA) Folklor İnstitutunun folklor nəzəriyyəsi şöbəsinin müdiri Ağaverdi Xəlil isə deyir ki, bahar Azərbaycana martın 20-si günorta daxil olsa da, ölkədə bayram axşamı martın 20-si qeyd olunacaq: "Baharın gəlişi planetlərin düzülüşünə, gecə ilə gündüzün bərabərləşməsinə əsasən müəyyən olunur. Folklor ənənələrinə əsasən isə hicri təqvimlə martın 20-si axşam bayram axşamı, martın 21-i isə Yeni ilin ilk günüdür. Bu təqvim XI əsrdə Səlcuq Sultan Məlik şah zamanından qəbul olunub və XX əsrə qədər ona əməl edilib".

Bakı Dövlət Universitetinin filologiya fakültəsinin folklor kafedrasının müdiri, professor Azad Nəbiyev isə köhnə ilin təhvil olunduğu, gecə ilə gündüzün bərabərləşdiyi günün axşamının bayram axşamı hesab olunduğunu deyir. Professorun sözlərinə görə, Novruz bayramı bizim eradan 350 min il əvvəl Əhəmənilər dövründən qeyd olunub. Bu bayramın tarixi hətta zərdüştlikdən də əvvələ gedib çıxır. A.Nəbiyev deyir ki, Novruz əkinçilik mədəniyyəti ilə bağlı olan yaz bayramıdır: "Bayram axşamı süfrəyə bayram şirniyyatı, plovun müxtəlif növləri qoyulmalıdır. Süfrəyə sarımsaq, sirkə kimi acı nemətlər qoymaq olmaz. Çalışmaq lazımdır süfrədə ət xörəkləri də az olsun. Qədim təsəvvürlərə görə, süfrədə ət yeməyi bol olarsa, insanlar həmin il ət kimi yumşaq olar və əməyə çox meyl etməzlər. Süfrəyə daha çox yeddi növdə xörək, əsasən də ağartı məhsullarından və bitkilərdən hazırlanmış nemətlər qoymaq lazımdır. Həmin gün süfrədə südlə aş, südlə qaymaq, səməni halvası, səbzəli aş, sumaq, səməni olması vacibdir. Bayram süfrəsinin əsas atributları sayılan paxlava, şəkərbura və şorqoğalı qədim təsəvvürlərlə bağlıdır. Şəkərbura 15 günlük ayın, paxlava ulduzların, şorqoğalı isə günəşin rəmzidir".

Bayramı qeyd etməyənlər də olacaq

Novruzda zəngin süfrə açıb aliləliklə Təzə ili qarşılamaq hamının arzusudur. Amma deyəsən, bu arzunu gerçəkləşdirmək camaata elə də asan başa gəlməyəcək. Baxmayaraq ki bu bayram böhran dövrünə təsadüf edir və bütün dünyada ərzaq məhsullarının qiyməti düşsə də, bizdə alverçilər, həmişə olduğu kimi, bu bayramda da "ənənə"lərinə sadiq qalaraq qiymətləri "ceyran belinə" qaldırıblar. Paytaxtın bəzi bazarlarında apardığımız müşahidələr zamanı bayramqabağı qiymətlərin 1-2 manat civarında yüksəldiyinin şahidi olduq. Məsələn, "Yaşıl bazar"da adi günlərdə 1 manata satılan almanın kiloqramı 2 manata qalxıb. Armudun qiyməti isə 3 manat olub. Əsl bayram süfrəsinə layiq naringi 2 manat, banan 3, üzüm isə 4 manatadır. Bayram süfrəsinin yaraşığı olan plovu bişirmək isə bu il deyəsən, çox pul aparacaq. Çünki kiloqramı 1 manat 50 qəpik olan düyünün qiyməti 2 - 3 manatadək artıb. Kərə yağının qiyməti isə 4 manatdan 8 manatadəkdir. Bayramın gəlişi şirniyyat məhsullarının qiymətinə də təsir göstərib. Kiloqramı 3 manata satılan şokoladların qiyməti 4 manat olub. Şirniyyat mağazalarında ən çox tortların qiyməti artıb. Bir neçə gün əvvəl 10 manata satılan adi tortlar hazırda 12 manatadır. Paxlavanın 1 kiloqramının qiyməti 8 - 10 manat, şəkərburanın 1 ədədi isə 40 - 60 qəpik civarındadır.

Ötən illə müqayisə

İqtisadçı-ekspert Vüqar Bayramov isə qiymətlərin ötən ilə nisbətən ucuz olduğunu dedi: "Maliyyə böhranının müsbət təsiri də məhz ondan ibarətdir ki, bazarlarda müəyyən qədər qiymət endirimləri baş verib. Bu il bayram süfrəsi menyusuna daxil olan məhsulların qiymətləri ötən ilə nisbətən deyərdim ki, daha ucuzdur. Bu, təkcə böhranla bağlı deyil. Bu həm də ölkədə kənd təsərrüfatı məhsullarının bolluğu və bazara çıxarılan yerli məhsulun istehsal həcminin artması ilə əlaqədardır".

Ekspert bildirdi ki, təxmini hesablamalara görə, 5 nəfərlik ailə orta səviyyədə bir bayram keçirmək istəyirsə, 150 manat xərcləməlidir. Əgər süfrəni daha bol etmək istəyən varsa, bunun üçün 200 manat xərcləməlidir: "Halbuki ötən il 4 nəfərlik ortabab azərbaycanlı ailəsinə Novruz bayramı süfrəsini açmaq 200 - 250 manata başa gəlirdi".

V.Bayramov xərcin daha çox süfrəyə çıxarılan məhsulların çeşidindən asılı olduğunu söylədi. Onun fikrincə, qiymətlər ötən illə müqayisədə ucuz olsa da, ölkə əhalisi onu normal keçirə bilmir. Çünki bu il qiymətlər ucuz olsa da, əhalinin əlindəki pul gəlirləri kəskin azalıb. Belə olan halda bazarın bolluğunun vətəndaşa o qədər də dəxli olmur. Ekspert əhalinin alıcılıq qabiliyyətinin növbəti aylarda da kəskin aşağı düşəcəyi təqdirdə alğı-satqı əməliyyatlarında ciddi problemlər yaranacağını istisna etmədi.

Naibə.

Həftə içi.- 2009.- 18-19 mart.- S. 5.