Öz səhvini dərk
edərək üzr istəmək insanı daha da hörmətli
edir
Hər
bir insan mütləq vicdanı qarşısında hesabat verməlidir
Azərbaycan Respublikası Hərbi prokurorunun
böyük köməkçisi, Azərbaycan Respublikası Hərbi
Prokurorluğunun mətbuat xidmətinin rəhbəri, ədliyyə
müşaviri Firad Əliyev sonxeber.az-ın suallarını
cavablandırıb.
- Öncə
istərdik ki, oxucularımız Firad müəllim haqqında
daha ətraflı məlumat əldə etsinlər. Odur ki, bir qədər özünüz barədə
danışmağınızı xahiş edirik.
- Mən
Əliyev Firad Fuad oğlu 03 yanvar 1982-ci il
tarixdə Sumqayıt şəhərində doğulmuşam. Hazırda elə həmin şəhərdə də
yaşayıram. Orta təhsilimə
Sumqayıtda yerləşən 30 saylı orta məktəbdə
başlamışam. Atamın işi ilə əlaqədar
Gəncə şəhərinə
köçdüyümüz üçün bir müddət
həmin şəhərdə yerləşən 20 saylı
orta məktəbdə təhsilimi davam etdirsəm də, orta təhsilimi
Sumqayıtda yerləşən 38 saylı məktəbdə
başa vurmuşam. Əlaçı
olmamışam, ancaq kafi qiymət də almamışam, zərbəçi
olmuşam və beşlərim daha çox olub. 1998-ci ildə Bakı Dövlət Universitetinin
hüquq fakültəsinə daxil olmuşam. 2002-ci ildə həmin fakültəni fərqlənmə
diplomu ilə bitirmişəm. Eyni zamanda,
universitet rəhbərliyi tərəfindən "Fəxri fərman"
və "Valideynə təşəkkür" məktubu ilə
təltif olunmuşam. 2002-ci ildə Bakı Dövlət
Universitetinin hüquq fakültəsinin magistratura təhsil pilləsində
130004-cinayət hüququ, cinayət prosesi, kriminalistika və məhkəmə
ekspertizası ixtisası üzrə əyani şöbədə
təhsilimi davam etdirərək, 2004-cü ildə magistratura təhsil
pilləsini də fərqlənmə diplomu ilə bitirmişəm
və yenidən "Fəxri fərman" və "Valideynə
təşəkkür" məktubu ilə təltif
olunmuşam. Təvazökarlıqdan uzaq olsa da deyim ki, hər
iki təhsil pilləsini fərqlənmə diplomu ilə
bitirdiyim, nizam-intizama ciddi riayət etdiyim və ictimai fəal
olduğum üçün "Hüquq fakültəsinin ən
nümunəvi məzunu" adına layiq
görülmüşəm. Təbii ki, həyatda
hər şey nisbidir və mən deyə bilmərəm ki, həmin
vaxt bu ada yeganə layiqli məzun məhz mən idim, buna layiq
digər məzunlar da var idi. Bununla belə,
sözügedən adın yalnız bir nəfərə verilməsi
nəzərdə tutulduğundan, buna tək mən layiq
görüldüm. Görünür mənim
qismətimmiş. Ardınca eyni ixtisas
üzrə dissertanturaya qəbul olunsam da, hazıradək elmi
işimi müdafiə edib, alimlik dərəcəsi ala bilməmişəm.
Allah nəsib etsə, buna da müvəffəq
olaram. Yerigəlmişkən qeyd edim ki, mən
Bakı Dövlət Universitetinə qəbul olunmağı qərara
alarkən Ulu Öndər Heydər Əliyevin universitet
haqqında söylədiyi dəyərli kəlamları rəhbər
tutdum. O, demişdir ki, "Bakı Dövlət
Universiteti Azərbaycan xalqının milli sərvətidir".
Mən bunun əyani şahidi oldum. Orada təhsil
aldığıma görə demirəm, ancaq söyləməyi
özümə borc bilirəm ki, bu ali təhsil
ocağının çox fərqli bir müsbət aurası
var. İstər müəllimlər, istər tələbələr,
istər yaradılmış şərait, istərsə də
mühit məndə çox yüksək təəssürat
yaratmaqla, hafizəmdə dərin və unudulmaz iz
buraxmışdır.
- Etiraz
etməsəniz, ailə üzvləriniz haqqında da qısa
məlumat verərdiniz.
- Buyurun,
niyə etiraz edim, şükür Allaha
"üz"ümüzü qara edən ailə
üzvüm yoxdur ki, onun barəsində danışmaqdan
ehtiyat edim (gülür). Ailəmizdə hər
kəs cəmiyyətə yararlı, millətə və
dövlətə sədaqətlidir. Atam Fuad müəllim
ali kateqoriyalı mühəndisdir, müxtəlif
vəzifələrdə çalışmaqla bərabər,
ali məktəbdə pedaqoji fəaliyyətlə də məşğul
olmuşdur. O, həmçinin şair-publisistdir, ədəbiyyatda
Fuad İslamoğlu kimi tanınır. "Təmizlik",
"Yaşamalı dünyadır", "Bu səs sənin
səsindirmi" və "Qartal səmada tək
uçur" adlı dörd kitab müəllifidir. Anam Nişanə xanım riyaziyyat müəlliməsidir.
Hazırda hər iki valideynim təqaüddədir.
Qardaşım Nihad diş həkimidir, Sumqayıt şəhərində
yerləşən stomatoloji poliklinikanın baş həkimidir.
Bacım Ziyalə xanım iqtisadçı olsa
da, hazırda evdar xanımdır. Həyat
yoldaşım Vüsalə xanım musiqi müəlliməsidir.
İki övladım var, Fatimə və Murad.
Hər iki övladım orta məktəb
şagirdidir.
-
Prokurorluqda qulluğa nə vaxtdan başlamısınız?
- 12 aprel
2005-ci il tarixdə prokurorluq orqanlarına qəbul
olunaraq, Gəncə hərbi prokurorluğunun stajoru təyin
edilmişəm. Stajorluq müddəti bitdikdən sonra Qazax hərbi
prokurorunun köməkçisi, Gəncə hərbi
prokurorluğunun müstəntiqi, böyük müstəntiqi,
Azərbaycan Respublikası Hərbi Prokurorluğunun Kadrlar
şöbəsinin prokuroru, böyük prokuroru, Kadrlar və
hüquqi təminat şöbəsinin böyük prokuroru vəzifələrində
qulluq keçmişəm. 14.05.2018-ci il
tarixdə Azərbaycan Respublikası Hərbi prokurorunun
böyük köməkçisi-Mətbuat Xidmətinin Rəhbəri
vəzifəsinə təyin olunmuşam. Hazırda
həmin vəzifədə, ədliyyə müşaviri
rütbəsində qulluğumu davam etdirirəm.
-Təbiətən
necə insansınız?
-
Bütün normal insanlar necədirsə, mən də o
cür olmağa çalışıram. Əminəm
ki, çatışmayan cəhətlərim müsbət cəhətlərimdən
çoxdur. Bir onu deyə bilərəm ki,
səhhətimə mənfi təsir etməsi, o cümlədən
əsəblərimin korlanması bahasına başa gəlsə
belə, kifayət qədər səbirli adamam, ancaq, bu
qarşı tərəfin əndazəni aşdığı
məqama qədər davamlı olur. Belə bir aforizm
var: "Xarakterimlə sənə olan
davranışımı qarışıq salma, xarakterim
hamı üçündür, sənə olan
davranışım isə davranışının
cavabıdır". Normal insandan fərqli
qeyri-adi xasiyyətim yoxdur, nə çox sərt, nə də
çox yumşaq xarakterli deyiləm. Atalar
bihudə deməyib ki, "Sərt olma sınarsan, yumşaq
olma əzilərsən". "Hər
şey incəliyindən, insan isə
qalınlığından sınır". Cəmiyyətdə hər kəs özünü elə
aparmalıdır ki, onun davranışları kərahət
hissləri doğurmasın. Elə mən
də buna çalışıram.
- Üzr
istəməyi bacarırsınız və buna necə
baxırsınız?
- Əgər mənim hər hansı məsələdə
günahım və ya təqsirim varsa birmənalı şəkildə
üzr istəyirəm, hesab edirəm ki, öz səhvini dərk
edərək üzr istəmək insanı daha da hörmətli
edir və həmin şəxsin böyüklüyünü təcəssüm
etdirir.
- Asudə
vaxtlarınızda nə ilə məşğul olursunuz?
- Təbiəti
seyr edirəm, mütaliə edirəm, musiqi dinləyirəm,
şeir yazıram, əgər yazdıqlarıma şeir demək
olarsa (gülür), bilirsiniz, böyük şairlərimizin
yazdıqları şeirlərlə müqayisədə öz
yazdıqlarıma şeir deməyə cəsarət etmirəm,
bununla belə, nə isə alındırmağa
çalışıram və bunun hansı səviyyədə
alındığına isə qiyməti yalnız onları
oxuyan şəxslər verə bilər. Qeyd edim
ki, yazdığım şeirlər mütəmadi olaraq
dövrü mətbu nəşrlərdə dərc olunur.
Onu da vurğulayım ki,
çalışıram vaxtımı hədər keçirməyim.
Yerigəlmişkən, mütəfəkkirlərdən
biri demişdir ki, "Zamanı hədər keçirmək ən
bahalı əyləncədir". Bu,
doğurdan da dəyərli və doğru fikirdir.
-
Övladlarınıza münasibətdə necəsiz, tələbkarsınızmı?
- Digər
məsələləri onların öz ixtiyarına
buraxmışam, ancaq üç şeydə, əxlaqda, tərbiyədə
və təhsildə tələbkaram. Bununla belə, tələbkarlığın
nə qədər effektli olacağını zaman göstərər,
çünki, təbii ki, tələbkarlıqla iş bitmir,
tələb edilənlərin icra olunması üçün
nəzarət, bunun üçün isə vaxt lazımdır
ki, səmimi deyim, onu kifayət qədər ayıra bilmirəm,
bu da sözsüz ki, işlərlə və qayğılarla əlaqəlidir.
Ancaq övladlara zaman ayırmaq labüddür, belə bir
aforizm var: "Əgər övladınızın cəmiyyətə
yararlı insan kimi yetişməsini istəyirsinizsə, ona nəzərdə
tutduğunuzdan iki dəfə çox zaman və iki dəfə
az pul ayırın".
- Sirr
saxlamağı bacarırsınızmı?
- Sirr
saxlamağı bacarıram, ancaq sirrimi bölüşmürəm,
bunun isə səbəbi odur ki, sirrimi tam etibar edə biləcəyim
insanlar təbii ki, mənə çox doğma
insanlar-yaxın qohumlar və əsl dostlardır deyə,
onları öz qayğılarım ilə yükləmək
istəmirəm, qismən etibar etdiyim insanlardan isə ehtiyat
edirəm. Belə bir atalar sözü var: "Düşməninizin
bilməməli olduğu sirrinizi dostunuza da söyləməyin",
digər bir atalar sözündə isə deyilir ki, "sirrini
dostuna demə, çünki dostunun da dostu var".Zənnimcə
burada söhbət əsl dostdan getmir.
-
Müsahibə zamanı müşahidə etdim ki, atalar
sözlərindən və aforizmlərdən çox istifadə
edirsiniz bunu nə ilə izah edirsiniz?
-Bunun səbəbi
çox sadədir, həm atalar sözləri, həm də
aforizmlər zamanın sınağından keçməklə
özlərini doğrultmuşlar.
-
Özünüzə hesabat verirsinizmi?
-Hesab edirəm
ki, hər bir insan mütləq hər gecə yatmazdan əvvəl
öz-özünə, daha dəqiq desək vicdanı
qarşısında hesabat verməli və gün ərzindəki
əməllərinin hansının doğru, hansının
yanlış olduğunu aydınlaşdırmalı,
yanlış hesab etdiyi əməllərinin verə biləcəyi
fəsadları vaxtında aradan qaldırmalı və növbəti
dəfə eyni, yaxud bənzər nöqsana yol verməməlidir.
Hesab edirəm ki, bu belə olmasa, insan eyni və
ya oxşar nöqsanlara təkrarən yol verər ki, bu da
ağır nəticələrə yol aça bilər.
Fikir verirsinizsə mən eyni, yaxud bənzər nöqsan deyirəm,
çünki nöqsansız insan yoxdur, əsas odur ki, insan hər
hansı nöqsana məqsədli şəkildə yol verməsin,
yol verdiyi nöqsan ucbatından yarana biləcək xoşagəlməz
halları aradan qaldırsın və eyni, yaxud oxşar
nöqsana təkrarən yol verməsin.
- Əxlaq normalarına, milli adət-ənənələrimizə
münasibətiniz, onlara riayət edirsinizmi?
- İstər əxlaq normaları, istərsə də
adət-ənənələrimiz milli-mənəvi dəyərlərimizin
tərkib hissələridir və mən onlara böyük məmnuniyyətlə
riayət edirəm. Hesab edirəm ki, qanunvericiliyin tələblərinə
zidd deyilsə, hər kəs onlara əməl etməlidir.
-
Qanunların həyatınızda rolu nə dərəcədədir?
-Heç
bir kəs deyə bilməz ki, mən ömür boyu qanun
pozuntusuna yol verməmişəm və qanunlara hər zaman tam
riayət etmişəm, çünki qanunlara tam əməl
etmək istəyən şəxsin belə, bəzən
qanunları ehtiyatsızlıqdan və ya qeyri-ixtiyari
pozması istisna olunmur. Bu həyatdır və hər
şeydən sığortalanmış insan yoxdur. Ancaq bir hüquqşünas kimi onu qeyd etməliyəm
ki, bütün qanunlara riayət etmək hər kəsin
üzərinə qoyulmuş vəzifədir və bunu hamı
dərk etməklə çalışmalıdır ki,
qanunlara tam və dönmədən əməl etsin və hər
hansı qanun pozuntusu, xüsusən də cinayət törətməsin.
Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının
72-ci maddəsində qeyd olunmuşdur ki, "...Hər bir
şəxs Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasına
və qanunlarına əməl etməli, başqa şəxslərin
hüquq və azadlıqlarına hörmət bəsləməli,
qanunla müəyyən edilmiş digər vəzifələri
yerinə yetirməlidir. Qanunu bilməmək məsuliyyətdən
azad etmir...". Belə bir
aforizm var "Sənin hüquq və azadlıqların
başqasının hüquq və azadlıqları
başladığı yerdə bitir". Qeyd
etməliyəm ki, mən özüm də bunu dərk etməklə
hər vəchlə çalışıram ki, qanunlara tam və
dönmədən əməl edim, eləcə də digər
şəxslərin hüquq və azadlıqlarına hörmətlə
yanaşım və bunu hər kəsə tövsiyə edirəm.
- Vicdan, əxlaq
normaları və ya hüquq normaları, sizcə insanlar şəxsi
həyatında və ya xidməti fəaliyyətlərində
hansını rəhbər tutmalıdır?
- Mən
hesab edirəm ki, insanlar istər şəxsi həyatlarında,
istərsə də xidməti fəaliyyətlərində hər
üçünü rəhbər tutmalı və ən
ümdə qanunun tələblərinə riayət etməli
və ona üstünlük verməlidirlər. Onu
da deyim ki, vicdanlarını rəhbər tutanlar təbii olaraq
qanunvericiliyin tələblərinə də əməl edəcəklər,
əxlaq normalarına da. Hər bir insan,
kimliyindən və hansı peşə sahibi olmasından
asılı olmayaraq, istər həyatda, istərsə də
xidməti fəaliyyətində, ALLAHı, qanunu və
vicdanını unutmamalıdır. Hər
kəs dərk etməlidir ki, törətdiyi hər bir,
düz olmayan günah və ya qanunsuz əmələ görə,
bir gün mütləq müvafiq olaraq ALLAH və ya qanun
qarşısında, yaxud hər ikisinin qarşısında,
eləcə də hər ikisi üçün, həmçinin
vicdanı qarşısında cavab verəcəkdir. Yerigəlmişkən,
Peyğəmbərimiz Həzrəti Məhəmməd Səlləllahu
Əleyhi və Alihi və Səlləm demişdir ki: "Can
sağlığı və vicdan rahatlığı bu
dünyada ali dəyərlər
sırasında öndə dursalar da, çox təəssüf
ki, bəzi insanlar bunu dərk etmir". Sözsüz
ki, hər bir insanda çatışmayan bir çox cəhətlər
var, bununla belə, elə əməllər var ki, onları etmək
olmaz.
-
Televiziya kanallarını izləyirsiniz?
- Səmimi
deyim ki, xəbərlər, maarifləndirici və bir-iki
sevdiyim verilişlər istisna omaqla, televiziyanı çox da
izləmirəm.
- Mətbuatı,
xəbər saytlarını, sosial şəbəkələri
necə, izləyirsinizmi?
- Təbii
ki, xidməti fəaliyyətimlə əlaqədar, mətbuatı
və xəbər saytlarını mütəmadi olaraq izləyirəm,
sosial şəbəkələri isə müntəzəm
deyil, ara-sıra izləyirəm, bunun da səbəbi odur ki,
sosial şəbəkələrdə dəyərli və hər
şeyin yerini bilən insanlarla bərabər, yazdıqlarının,
söylədiklərinin və paylaşdıqlarının məsuliyyətini
dərk etməyən saysız-hesabsız yalançı,
iftiraçı, mənəviyyatsız, əxlaqsız insanlar
var və belə insanları da görəndə mütəəssir
olmaya, əsəbiləşməyə bilmirsən.
- Mətbuata
açıq mətbuat katiblərindənsinizmi?
-
Bilirsiniz, bu suala mənim verdiyim cavab obyektiv olmaya da bilər,
çünki söhbət özümdən getdiyi
üçün subyektivizmə yol verməyim istisna olunmur, bu
barədə jurnalistlər dəqiq deyə bilər, ancaq onu
deyə bilərəm ki, mənə ünvanlanan bütün
sualları cavablandırmasam da, bütün zənglərə
cavab verirəm və çalışıram qarşı tərəflə
elə danışım ki, heç kəs məndən
narazı qalmasın. Bütün sualları
cavablandıra bilməməyimin də səbəblərini
qanunvericilikdən məlumatı olan sağlam
düşüncəli insanlar yaxşı bilirlər.
Belə ki, Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyində
əldə edilməsi, alınması, verilməsi və
yayılması məhdudlaşdırılan və ya
qadağan edilən məlumatlar sırasında istintaq sirləri,
cinayət işləri üzrə ibtidai
araşdırmanın normal gedişinin təmin edilməsi məqsədlərinə
zidd olan, hərbi sahədə olan maraqlar, şəxslərin
hüquqlarının, azadlıqlarının və qanuni
maraqlarının qorunması ilə bağlı məlumatlar
da olduğundan, əksər məsələlər haqqında
kütləvi informasiya vasitələrinə və ictimaiyyətə
mütəmadi və ya təfsilatı ilə, yaxud ətraflı
açıqlama verilməsini qanunvericilik qadağan etdiyi
üçün, bunu etmək mümkün olmur. Mən Hərbi Prokurorluğun Mətbuat Xidmətinin
rəhbəri olduğumdan, mənə ünvanlanan suallar da
bir qayda olaraq sözügedən məsələlərlə əlaqədar
olur ki, verilən sualların bu qisminə cavab verə bilmirəm.
Odur ki, ictimaiyyətdən, o cümlədən
sual verənlərdən nəzərə almalarını
xahiş edirəm. Yerigəlmişkən, fürsətdən
istifadə edib xatırladıram ki, "İnformasiya əldə
etmək haqqında" 30.09.2005-ci il tarixli Azərbaycan Respublikası
Qanununun 2.4-1-ci maddəsində qeyd olunmuşdur ki,
"İnformasiyanın əldə edilməsinə o şərtlə
icazə verilir ki, bu, Azərbaycan Respublikasının siyasi,
iqtisadi, hərbi, maliyyə-kredit və valyuta siyasəti sahələrində
maraqlarının qorunması, ictimai qaydanın,
sağlamlığın və mənəviyyatın
mühafizəsi, digər şəxslərin hüquq və
azadlıqlarının, kommersiya və digər iqtisadi
maraqlarının qorunması, məhkəmənin nüfuzunun
və qərəzsizliyinin, cinayət işləri üzrə
ibtidai araşdırmanın normal gedişinin təmin edilməsi
məqsədlərinə zidd olmasın". Bundan başqa,
"Məlumat azadlığı haqqında" 19.06.1998-ci il
tarixli Azərbaycan Respublikası Qanununun 10-cu maddəsində
göstərilmişdir ki, "Alınması məhdudlaşdırılan
məlumatlara-dövlət, peşə (vəkil,notariat,
həkim), qulluq, bank, kommersiya, istintaq və məhkəmə
sirləri, şəxslərin şəxsi və ailə həyatına,
terror aktlarına aid olan məlumatlar aiddirlər. Ətraf
mühitə dair informasiya müvafiq qanunvericiliklə müəyyən
edilmiş hallarda alınması məhdudlaşdırılan məlumata
aid edilir.Dövlət,peşə (vəkil,notariat, həkim),qulluq,bank,kommersiya,istintaq
və məhkəmə sirləri, şəxslərin şəxsi
və ailə həyatına, terror aktlarına, ətraf
mühitə aid olan məlumatlarla bağlı yaranan
münasibətlər müvafiq qanunvericiliklə tənzimlənir".
-
Müsahibə vasitəsilə jurnalistlərə nə demək
istərdiniz?
- Jurnalist adını uca tutmaqla,
özlərinə və peşələrinə hörmət
etsinlər. Əldə etdikləri informasiyanın mənbəyinin
mötəbərliyini və həqiqiliyini yoxlamadan,
aidiyyatı şəxsdən və ya qurumdan dəqiqləşdirmədən
onu yaymasınlar. Əldə edilməsi, alınması, verilməsi
və yayılması qanunvericiliklə məhdudlaşdırılmış
və ya qadağan edilmiş məlumatlarla son dərəcə
ehtiyatla davranmaqla, qüvvədə olan normativ hüquqi
aktların yayılmasını qadağan etdiyi informasiyanı
paylaşmasınlar. Xatırlatmaq istəyirəm
ki, "Kütləvi informasiya vasitələri
haqqında" 07.12.1999-cu il tarixli Azərbaycan Respublikası
Qanununun "Kütləvi informasiya azadlığından
sui-istifadənin yolverilməzliyi" adlanan 10-cu maddəsində
göstərilmişdir ki, "Azərbaycan Respublikasının
qanunvericiliyi ilə qorunan sirləri, habelə yayılması
qadağan edilən digər informasiyanı
yaymaq, mövcud konstitusiyalı dövlət quruluşunu
zorakılıqla çevirmək, dövlətin
bütövlüyünə qəsd etmək, müharibəni,
zorakılığı və qəddarlığı, milli,
irqi, sosial ədaləti, yaxud dözülməzliyi təbliğ
etmək, mötəbər mənbə adı altında vətəndaşların şərəf və ləyaqətini
alçaldan şayiələr, yalan və qərəzli
yazılar, pornoqrafik materiallar çap etdirmək, böhtan
atmaq, yaxud digər qanunazidd əməllər törətmək
məqsədi ilə kütləvi informasiya vasitələrindən
istifadə olunmasına yol verilmir". Sevindirici
haldır ki, bugün kütləvi informasiya vasitələrinin,
o cümlədən jurnalistlərin böyük əksəriyyəti
gördükləri dəyərli işin məsuliyyətini dərk
edir və mötəbərliyinə əmin olmadan, doğruluğunu
aidiyyatı şəxsdən və ya qurumdan dəqiqləşdirmədən,
yaxud rəsmi məlumatlara əsaslanmadan hər hansı
informasiyanı ictimailəşdirmir. Eləcə də, hər
hansı şəxsin subyektif fikirlərindən ibarət
müraciətini yaymır. Fürsətdən istifadə edib
belə şəxslərə öz dərin minnətdarlığımı
bildirirəm. Bununla belə, çox təəssüf
ki, az da olsa buna riayət etməyən bəzi kütləvi
informasiya vasitələri və ya jurnalistlər də var və
onlara tövsiyəm budur ki, qanunvericiliyin tələblərinə
tam əməl etsinlər, bu onların öz xeyirinədir,
çünki, əks-təqdirdə qanunun sərt
"üz"ü ilə rastlaşa bilərlər. Məsələn, bəzən elə olur ki, məsuliyyətsiz
bir jurnalist hər hansı şəxs və ya qurum barəsində,
yaxud insanların narahatlığına səbəb ola biləcək
informasiya əldə edir, sonra mənbəyinin mötəbərliyini
və həqiqiliyini yoxlamadan onu yayır, beləcə həmin
informasiya sürətlə ictimailəşir. Bir müddət
sonra isə, informasiyanın yalan olduğu məlum olur. Bundan sonra, yayılan informasiya təkzib olunsa da,
olunmasa da, onun doğru olmadığı hər kəsə bəlli
olsa da, artıq barəsində həqiqətə uyğun
olmayan informasiya yayılmış şəxs və ya quruma zərər
dəyir, yaxud insanlar əsassız və əbəs yerə
sarsıntı keçirirlər. Yeri gəlmişkən
qeyd edim ki, belə hallara xüsusən sosial şəbəkələrdə
jurnalist olmayan şəxslər tərəfindən yol verilir.
Belə ki, ölkəmizdə
yaradılmış fikir, söz və məlumat
azadlıqlarını da özündə ehtiva edən
demokratik mühitdən sui-istifadə edən sözügedən
şəxslər əxlaq və hüquq normalarını
kobud şəkildə pozaraq, heç bir əsası olmayan həqiqətə
zidd məlumatı, yaxud ancaq şəxsi mülahizələrə
əsaslanan subyektiv fikirlərdən və ya
yalanlardan, əksər hallarda isə hər ikisindən ibarət
çıxışı ictimailəşdirir, bəzən isə
yaydıqlarının inandırıcı görünməsi
və doğru olması təəssüratının
yaradılması üçün, məqsədli şəkildə
çılğın emosiyalardan da istifadə edirlər ki,
bu da təəssüf ki, bir çox hallarda həqiqətdən
agah olmayan insanların vicdanlı olaraq yanılmasına zəmin
yaradır. Bütün bunlar da, əksər
hallarda hər hansı haqsız olan şəxs tərəfindən
ictimaiyyəti caşdırmaqla insanların dəstəyini
qazanmaq, bununla da, hansısa istəyinə nail olmaq, o cümlədən
özünün və digər şəxsin hər hansı
hüquqa və əxlaqa zidd əməllərinə haqq
qazandırmaq, yaxud qisas almaq və sair məkrli məqsəd
daşıyır. Tərslikdən bəzən
də yayılan məlumat və ya çıxış
müsahibənin əvvəlində qeyd etdiyim Azərbaycan
Respublikasının qanunvericiliyində əldə edilməsi,
alınması, verilməsi və yayılması məhdudlaşdırılan
və ya qadağan edilən məlumatlarla əlaqədar olur
ki, qanunvericilik qadağan etdiyindən hər hansı
şəxs, yaxud qurum ictimailəşən məsələ
barədə əsl həqiqəti özündə əks
etdirən açıqlamanı verə bilmir və
qarşı tərəf də bu əlverişli şəraitdən
daha yaxşı bəhrələnir. Belə şeyləri etmək
olmaz, buna nə hüquq, nə əxlaq normaları, nə də
insanlıq yol vermir. Ancaq təəssüf ki, belə hallar
olur və son zamanlar bir qədər də artmışdır.
Bu cür əməllər törədən jurnalistlər və
ya sosial şəbəkə istifadəçiləri
qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada məsuliyyət
daşıdıqlarını dərk etməlidirlər. Onlar
bilməlidirlər ki, belə əməllərə görə
inzibati, mülki, hətta cinayət məsuliyyətinə cəlb
edilə bilərlər. Təbii ki, bu kimi əməllərin
qarşısı qanunla müəyyən edilmiş qaydada qəti
şəkildə alınır və alınacaqdır. Fürsətdən istifadə edib həmin şəxsləri
bu cür əməllərdən çəkinməyə,
ictimaiyyəti isə yalana, yəni heç bir əsası
olmayan məlumatlara, yaxud subyektiv fikirlərdən ibarət
çıxışlara deyil, mötəbərliyinə əmin
olduqları, aidiyyatı şəxslərə və ya rəsmi
dövlət qurumlarına, yaxud digər təşkilatlara
istinadən əldə edilmiş və ya onlar tərəfindən
qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada verilmiş
açıqlamalara inanmağa və onları əsas
götürməyə çağırıram. Bundan başqa, bəzən kütləvi informasiya
vasitələri oxucu sayını artırmaq məqsədilə
xüsusi diqqət çəkən və rezonans doğuran sərlövhə
seçir, sonradan həmin xəbərin qeyri-adi bir xəbər
olmadığı, yaxud əhəmiyyətsiz xəbər
olduğu məlum olur. Məsələn,
adı yadımda qalmayan kütləvi informasiya vasitələrinin
birində belə bir sərlövhə oxudum ki,
""Yanardağ"da vulkan püskürdü, xeyli
ölü və yaralı, fövqəladə vəziyyət
elan edildi", inanın bu xəbər məni çox ciddi
narahat etdi və mən xəbəri tam oxuyanadək
sarsıntı keçirdim. Təbii ki,
"Yanardağ" dedikdə hər bir Azərbaycanlının
ağlına ilk olaraq, böyükdən-kiçiyə
hamının tanıdığı Abşeron
yarımadasında yerləşən Dövlət Tarix-Mədəniyyət
və Təbiət Qoruğu gəlir və buna görə də
qeyd olunan məzmunlu xəbərdən pəjmürdə
olmamaq mümkün deyildi, yəni həmvətənlərinin
ölməsi və yaralanması, ölkəsində fövqəladə
vəziyyət elan edilməsi xəbərini eşidən
normal insanın ciddi narahatlıq keçirməsində
qeyri-adi bir şey yoxdur. Ancaq xəbəri
tam oxuyanda mənə məlum oldu ki, İtalyada da
"Yanardağ" varmış və xəbərdə ondan
bəhs edilir və mən yalnız bundan sonra rahatlandım,
ancaq sərlövhəni görəndən xəbəri tam
oxuyanadək olan zaman kəsiyində mənə olan oldu,
çəkdiyimi çəkdim (gülür). Odur ki, belə
məsələlərdə son dərəcə diqqətli
olmaq lazımdır. Təbii ki, belə hallarla rastlaşan
şəxslər növbəti dəfə informasiyanı
başqa xəbər ünvanında axtarır və nəticədə
hər iki tərəf üçün arzuolunan hal olmur.
Firad
Əliyev
Hərbi And.- 2019.- 27 dekabr.- S.7.