Sonuncu melodiya, qarda itirilən səadət, ölümə bir gün qalmış...

Bəşər tarixinin ən qanlı faciələrindən olan Xocalı soyqırımından 29 il ötür. Lent.az “Əsir düşərgəsi” layihəsindən Xocalı soyqırımına həsr olunmuş hekayələrdən birini təqdim edir.

Rusiya. Azərbaycanlıların restoranı. Bu axşam demək olar ki, boş masa yoxdur. Yeyib-içən, deyib-gülən... Hamı öz kefindədir. Musiqiçilər bütün dövrlərdə, bütün restoranlarda olduğu kimi daha romantik ab-hava yaratmaq üçün ən yaxşı nə bacarırlarsa, ifa edirlər.

Adətlərinə xilaf çıxmayaraq sifarişləri yerİnə yetirməklə bərabər kimin nə deməsinə, kimin nə danışmasına qulaq asmağı da unutmayan ofisiantlardan biri xidmət etdiyi masadan ayrılıb, arxadakı orta yaşlı gitaraçının qulağına pıçıldadı:

Evdə müalicə alan koronavirus xəstələri KT MÜAYİNƏSİ etdirməsin - AÇIQLAMA

TƏBİB rəsmisindən "CoronaVAC"la bağlı iddialara CAVAB

Prezident idmançıları TƏBRİK ETDİ

- Sonra burada yekə-yekə danışırsınız ki, bizim qızlar belədir, elədir... Erməni bizim düşmənimizdir. Bax, o küncdəki masada əyləşən sevgililər var e, az qala bir-birlərinə yapışıblar. Hə, o bayaqdan rəqs edənlər! Gördün də nə oyundan çıxırlar...

- Sözünü de!

- Qız sizinkidir, oğlansa erməni...

Gitaraçı ofisiant göstərən istiqamətə baxdı. Yox, bu heç cür ola bilməzdi. Üzləşdiyi mənzərə elə idi ki, o qızın azərbaycanlı olması mümkün deyildi. Valeh hesab edirdi ki, heç bir azərbaycanlı qız erməni kişisinin qolları arasında belə məst ola bilməz.

Ofisiant əlavə etdi:

- Öz aramızdır, qız oğlandan da xoşbəxt görünür...

Valehin rəngi ağardı. Gitaranın simləri üstündə gəzən barmaqları daş kimi bərkidi. Titrədı, bədəni üşəndi, dili topuq vurdu:

- Geeet, geeet onlaraaaa de ki, buuurdan çıxıb geeetsinləəər...!

- Müştərini qovmağa ixtiyarımız yoxdur!

Elə bil kimsə onu boğurdu. Səsi güclə eşidildı:

- De ki, mən... mənim... adımdan de ki, bu saat buradan rədd olub getsinlər...

Ofisiant gitaraçının nə isə törədə biləcəyindən ehtiyatlanaraq sevgililərə tərəf getdı, nə dedisə, oğlan tez qalxıb restoranı tərk etdi. Qız isə pərt görünürdü. Əsəblərini cilovlaya bilmir, ofisiant isə onu dilə tutub, sakitləşdirməyə çalışırdı. Qız canından can qoparılmış kimi qışqırırdı:

- Kimdir o? Hansıdır? Göstər görüm mənə!

Qızın onların üstünə gəldiyini görən gitaraçı duruxub qalmışdı. Elə bil qüvvətli bir əl onun boğazından yapışıb, bərk-bərk sıxırdı. Qalstukunu boşaltmağa çalışsa da bacarmadı. Gitara qucağından sürüşüb yerə düşmüşdü. Musiqiçi dostları başına toplaşıb, ona yardım etməyə çalışırdılar. Kimi üzünə su vurur, kimi yaxasını açıb nəfəs almasına kömək edirdi. Qız isə gözləri önündə baş verənləri eyninə belə almırdı:

- Sən kimsən? Sənə nə qalıb kiminlə görüşürəm? Millət dərdi çəkən olmusan?

Artıq gitaraçı heç nə eşidə bilmirdi. Onun qarşısında yalnız əl qol ata-ata qeyzlə deyinən iyirmi yaşlı qızın silueti dayanmışdı...

Onu lal-kar edən qulağına uzaq bir qaranlıqdan ildırım kimi şığıyıb gələn tükürpədən bağırtı idi...

Musiqiçilər qızı sakitləşdirməyə çalışdıqca, o bu məsələnin burada qalmayacağını, onun atasına cavab verməli olacaqlarını bildirirdi.

Gitaraçını param-parça edən bağırtı isə getdikcə artır, restoranın pəncərələrini döyəcləyirdi.

Burada heç kəs onu başa düşə bilməzdi, çünki onun eşitdiyi bağırtını heç kim eşitmirdi. Heç vaxt da eşitməmişdilər.

Birdən gitaraçıya elə gəldi ki, qulağından getmək bilməyən bağırtının əks-sədasından restoranın çilçıraqları ovulub töküldü, hər yan qaranlığa qərq oldu...

...Nəmişlik və üfunət iyi hər yanı bürüdü. Gitaraçının titrətməsi güclənirdi. Bağıran qız səsi lap yaxınlaşırdı. Səs divarın o üzündən, yanlarındakı kameradan gəlirdi. Erməni təcavüzünə tab gətirə bilməyən iyirmi yaşlı qızın bağırtısı onun bütün varlığını parçalayırdı. Yerindən qalxa bilməməsi, qızı onların əlindən almağı bacarmaması Valehi məhv edirdi.

Sevgilisinin masada tərk etdiyi, səadəti yarımçıq qalan gənc qızın hay-küyü gitaraçını iyirmi üç il əvvələ qaytarmışdı.

Gitaraçının gözü bir az əvvəl əlindən yerə düşən gitarasına sataşanda qulaqlarını deşən bağırtı səsi qəfil kəsildi. Yer üzündəki ən məlahətli, qayğıkeş səs eşidildi:

- Valeh, gitaranı götür bir şey çal... Sənə sürprizim var...

***

Səadət əlində tutduğu çıraqla Valehin qarşısında dayanmışdı. Çırağın işığı bir az gecəni, bir az da onun öz üzünü işıqlandırırdı. Bu gözəllik ən zəif işartıda belə Valehin gözünə görünəndə onun ağlını başından alırdı. Valehin baxışlarından yanaqları qızaran Səadət üzünü gizlətmək üçün çırağı divanın yanındakı masanın üstünə qoydu. Səadət o qədər gənc, məsum idi ki, qızarmağın qadın sifətinin yaraşığı olduğundan belə xəbərsiz idi.

- Valeh, gitaranı götür bir şey çal... Sənə sürprizim var...

Valeh çırağı bir az qabağa, Səadətin üzünü daha yaxşı görə biləcəyi yerə çəkib, gitarasını götürdü.

- Valeh, çırağın nefti lap az qalıb, bu gecəyə həmən çatar. Bəlkə də səhərə qurtarar. – Səadət gülə-gülə əlavə etdi, - Sabah bu vaxt üzümü görməyə bilərsən...

- Nə danışırsan, dəli olma! Heç səni qaranlıqda qoyaram? Səhər açılan kimi axtarıb bir yerdən neft tapacağam...

Səadət utana-utana qucağında gətirdiyi dəftəri açıb, şeir oxumağa başladı. Valeh altı aydır bir ömrü paylaşdığı qadını bu qədər yaxından tanımırmış.

İlahi, bir kişi bu qədərmi sevilə bilərmiş? Bir qadın bir kişiyə belə şeirmi yaza bilərmiş? Səadət ona həsr etdiyi, onun adı ilə bağladığı şeirləri oxuduqca Valeh ona yenidən vurulurdu:

- İndiyəcən məndən gizlətdiyin bu dəftərin mənə aid olduğu ağlıma da gəlmirdi...

Səadət cavab verə bilmədi. Həyəcanla şeir oxuyur, qəhərdən boğulurdu. Çıraq işığında parıldayan yanaqlarından göz yaşları süzülürdü. Səadət heç vaxt Valehi sevdiyini dilinə gətirməmişdi. Bu ilk dəfə idi. Səadət soyuq qış gecəsində şeirləri ilə Valehə sevgi etirafı edirdi. Əslində bu günə kimi heç onun sevgisini etiraf etməyə fürsət düşməmişdi. Toydan bir az sonra Xocalı blokadada olduğu üçün Valeh anasını, bacılarını və Səadəti Ağdamdakı xalasıgilə aparmışdı. Tez-tez yanlarına gedib gəlirdi. Son səfərində Səadət əl çəkməyib, onunla getmək istədiyini bildirəndə, Valeh israr etdi:

- Əzizim, gözüm, bax, müharibə qadın yeri deyil! Kişidən arxayınsan, deyirsən vuracaq, döyüşəcək, qaçacaq, uzaq başı əsir düşəcək! Qadın isə müharibədə yükdür, məsuliyyətdir. Bax, özünü müdafiə batalyonunda döyüşən hər kəs öz qadınından ötrü boğazından bir patron asıb saxlayıb ki, erməninin əlinə düşəsi olsa... Başa düşürsən? Deyirlər birdən son anda patronları qurtarar. Deyirlər qoy, mənim əlimdə ölsün, ancaq düşmən əlinə düşməsin. Gözüm, bax, kişi onda sınır ki, qadınını qoruya bilmir. Lap müharibədə qalib də gəlsə, qadınını qoruya bilməyibsə, o kişi üçün qələbənin mənası yoxdur. Əzizim, mən də sənin üçün darıxıram. Amma səni Xocalıya qaytarsam, gərək bir patron da mən ayırıb boğazımdan asam. Bu, bilirsən mənim üçün nə deməkdir?

Bütün bu sözlərə Səadət bir kəlmə ilə cavab vermişdi:

- Ölsəm, sənin yanında öləcəyəm. Qalsam da, ancaq sənin yanında qalacağam...

Valeh onun bu cavabı qarşısında aciz qalıb, anası ilə Səadəti evə qaytarmışdı. Sonra yenə ana-atasını vertolyotla Ağdama göndərəndə, Səadət eyni sözləri deyib ondan ayrılmamışdı:

- Ölsəm, sənin yanında öləcəyəm. Qalsam da, ancaq sənin yanında qalacağam...

Səadət sevgisinin içində yeni cücərən bəhrəsinin xoşbəxtliyini Valehin yanında hiss etmək, bətnindəki körpənin ilk tərpənişini Valehə göstərmək istəyirdi.

Beləcə, vertolyot Ağdama Səadətsiz qayıtmışdı. Bu, Xocalı aeroportundan səmaya qalxan sonuncu vertolyot olacaqdı. Yanvarın sonları idi. Ermənilər növbəti vertolyotu vurduqları üçün Xocalının Ağdamla hava əlaqəsi də kəsildi.

Valeh barmaqlarını gitaranın simləri üzərində gəzdirə-gəzdirə gözünü çıraq işığında güclə sezilən nəm yanaqdan, dolmuş gözlərdən, onun adını tələffüz edən dodaqlardan çəkə bilmirdi. Valeh bu gecə bətnində onun iki aylıq körpəsini daşıyan Səadətə yenidən vurulurdu.

Qadınını yenidən sevmək kişinin özünü kəşf etməsidir. Valeh də həmin gecə özünü kəşf etmişdi. Valeh Səadətə hələ orta məktəbdə oxuyanda vurulmuşdu. Səadət onun kiçik bacısı ilə bir sinifdə oxuyurdu. Bu gecə isə bir başqa idi. Bu, onun həyatının ən xoşbəxt gecəsi idi...

Gecənin sakitliyində Səadətin şeirləri, Valehin “Segah”ı onlara çoxdan unutduqları hüzuru vermişdi.

Bu hüzuru küçədən gələn atışma səsləri pozdu.

Tez ayağa qalxıb, qalın geyinib, silahlanıb, qalan neftə qənaət etmək üçün çırağı söndürüb, evdən çıxdılar.

Evdən çıxarkən Valeh avtomatını çiyninə asıb, atasının posta çıxarkən özü ilə götürdüyü babadan qalma ov tüfəngini də Səadətə verdi. O, Səadətə çox sərrast nişan almağı öyrətmişdi...

***

Valehlə Səadət yolu gizlənə-gizlənə gedirdilər. Küçədə Valehin əmisi uşaqları ilə tapışdılar. Bir yerdə gəlib Qarqar çayına çatdılar. Valeh posta gedəndə geyindiyi dizə qədər olan içi yun rezin çəkməsində çaya girdi. Səadəti çiyninə alıb çaydan keçirtmək istəyirdi ki, Səadət xahiş etdi:

- Nə olar, birinci o qadını keçir... Bax, yaşlı qadındır. O özü çayı tək keçə bilməyəcək, çay onu aparacaq. Onu keçir, sonra məni...

Valeh həmin yaşlı qadını çiyninə alıb çayı keçirtdi. Geri qayıdanda Səadət körpə uşağı olan bir qadını yanında saxlamışdı:

- Bunlara da kömək edək, nə olar. Suya girsə ayaqları donacaq... Sonra mən...

Beləcə, Valeh taqətdən düşənə kimi uşaqlara, qadınlara, yaşlılara çayı keçməyə kömək etdi. Ən sonda Səadəti çiyninə alıb çayı keçirəndə Səadət Valehin nə qədər yorğun olduğunu gördü:

- Sən heydən düşmüsən. Məni yerə qoy, özüm keçim...

- Olmaz! Sən bu halınla ayağını suya batıracaqsan? Yenə mənim “sapoqlarım” var...

Valeh bu halında belə Səadətin üzünü güldürmək üçün zarafatından qalmadı:

- Düzdü, artıq içinə bir az su dolub, amma yenə də adı “sapoqdur”.

Valeh Səadəti sahilə çətinliklə çatdırdı. İti axan çayda hərəkət etməyə heyi qalmamışdı. Səadət çiynindən düşsün deyə, arxasını sahilə çevirəndə, halsızlıqdan büdrədi. İkisi də yıxıldı, Səadət sahilə, Valeh isə çaya. Səadətin çiynindəki tüfəng islandı…

Valeh o qədər yorğun idi ki, çabalayır, çaydan çıxa bilmirdi. Səadətdən bərk-bərk yapışıb dayanan Valeh bir az nəfəsini dərib, onun köməkliyi ilə çaydan çıxdı.

Gəlib camaata çatdılar. Səadət burada da adamlara kömək edirdi. Yaşlı qadınların qoluna girir, uşaqları qucağına alır, hamilə qadınların bir əlindən Valeh tutanda, o biri əlindən də Səadət yapışırdı.

Bu elə bir məqam idi ki, insan illərlə bir damın altında yaşadığı insanı indi tanıya bilərdi. Bir dəqiqə sonra nə baş verəcəyini, kimi nə gözlədiyini, hara qaçdığını bilməyən insanları ölüm qarabaqara izləyirdi. Ölüm bir addımlığında olanda hamı xeyirxah ola bilmir. Üstəlik, əgər sən həm də hamiləsənsə və bu halınla kiməsə də kömək edirsən. Axı adətən hamilə qadınlar özlərinə diqqət, qayğı tələb edir. Bütün bunları düşünən Valeh Səadətin əlini ovcunda bərk-bərk sıxıb, qulağına pıçıldadı:

- Nə yaxşı ki, sən mənim…

Valeh sözlərini tamamlaya bilmədi. O, “mənim…” deyən kimi güllələr meşəyə yağış kimi yağmağa başladı. Bura çox böyük olmayan bir dağın döşü idi. Əsgərana tərəf gedən asfalt yolda rusların ağır texnikası cəmləşmişdi. Burada camaat pərən-pərən düşdü. Valeh ovcunda saxladığı əlləri daha möhkəm sıxdı. Elə vəziyyət yaranırdı ki, kiməsə kömək edirdilər, amma sonra yenə bərk-bərk bir-birindən yapışırdılar. Gözlərinin qarşısında heç kim buraxdığı əli sonradan tapa bilmirdi…

Dan yeri yenicə sökülürdü. Xocalı aeroportunun rəisi Əlif Hacıyevin səsi eşidilirdi. Öz döyüşçülərini səsləyirdi:

- Tez olun! Biz bu biri tərəfdən çıxıb ermənilərin qabağını alaq, adamlar birtəhər üzü Ağdama qaçsın!

Valeh Səadəti özünə sıxıb, pıçıldadı:

- Buradan sağ-salamat çıxmağımız üçün ermənilərə mane olmalıyıq. Mən Əlifgillə gedirəm, sən adamlardan ayrılma. Siz bu yolla gedin, biz, silahı olanlar erməninin qabağını kəsək.

Ayrıldılar. Valeh yanındakı Səlimlə döyüşçülərə qoşuldu. Bu çox böyük risk idi, qorxuluydu. Düşmən onların tüfənglə, lap avtomatla atdığı yeri bəlli edib, PDM ilə həmin yerin torpağını göyə sovururdu.

***

Valehgil təhlükəni adladıb, Qaraqayaya çatan adamlara yetişdilər. O, Səadəti qoşub göndərdiyi adamları tapdı. Səadəti onların içində görməyəndə isə təşvişə düşdü:

- Səadət hanı? Necə oldu?

- Onlar bir neçə nəfərlə arxada qaldılar.

Valeh ağlını itirmişdi. Kimə dediyini bilmədən, qışqırırdı:

- Necə yəni arxada qaldılar? Arxada güllə yağış kimi yağır! Onlar necə arxada qala bilərlər?

Valeh havalanmış kimi üzü Ağdama tərəf qaçan insan axınını yarıb, geriyə qayıdırdı. Sağa-sola boylanır, səsi çatan qədər çağırırdı:

- Səadəəətttt!!! Səadəətttt!

Gecə yuxusundan qəfil oyanıb meşəyə qaçan insanların doğmalarını itirmək təlaşı, qarda ayaqları dizə qədər batanların ələ keçmək qorxusu, dörd tərəfə səpələnən meyitlərin yaratdığı dəhşət, hara, necə gedəcəklərini bilməyənlərin ah-naləsi, bir-birindən ayrı düşənlərin “haradasan” çağırışı, dayanmadan meşəyə yağan düşmən gülləsinin səsi bir-birinə elə qarışmışdı ki, bu vəhşətin içində Valehin səsi çox da uzaqlara gedib çata bilmirdi.

Qarşılaşdığı hər kəsdən Səadəti soruşur, onlarsa “Dəli olma, geri qayıtmaq təhlükəlidir!” deyib onu özləri ilə çəkib gətirməyə çalışır, geriyə qayıdan Valehin qolundan güclə yapışıb özləri ilə irəli aparırdılar. O isə ona kömək etmək, ağlını başına yığmaq istəyən adamların əlindən çıxıb, geriyə qaçırdı.

Nə qarşılaşdığı adamların içində Səadət görünürdü, nə də Kətik meşəsini bürüyən “Sə-a-dət!” naləsinə cavab gəlirdi. Gənc oğlan Qaraqayaya tərəf qaçan insanları aralayıb var gücü ilə, qara bata-bata, yıxıla-yıxıla geri qayıdırdı.

***

Qarın üstünə düşən su damcıları onu özü ilə aparmaq istəyən, arxadan səsləyən adamların əlindən çıxıb geri qayıdan Valehin paltarlarının ətəklərindən axırdı... Suyu süzülən gənc hər ağacın, hər kolun dibində səadətini axtarır, səsi çatan qədər səadətini haraylayırdı. İndi onun qarşılaşdığı ancaq qarın üstünə səpələnən meyitlər, valideyninin öldüyünü başa düşməyib, onları oyatmağa çalışan körpələr, bir də yerindən qalxıb gedə bilməyən ümidsiz yaralılar idi.

Əllərinə, üzlərinə ana-atasının qanı bulaşan körpələrin meyitləri oyatma cəhdi o qədər dəhşətli idi ki, Valeh hönkürürdü…

Meyitlərinsə...

Valeh onların heç birinin üzünə baxa bilmirdi. Onlar da hərəsi bir ailənin səadəti idi, amma onun Səadəti deyildi. Ola da bilməzdi. Çünki hər dəfə qarşılaşdığı meyitlərə tərəf getmək istəyəndə Səadətin səsi onun qulağına gəlirdi:

- Ölsəm, sənin yanında öləcəyəm. Qalsam da, ancaq sənin yanında qalacağam...

Bəli, Səadət ölə bilməzdi. Səadət itirilə bilər, ancaq ölə bilməz.

Uzaqdan adamların naləsi eşidilir, körpələr çığırır, hələ də güllə səsləri gəlirdi. Gözünün qarşısında yaralılar can verir, zarıyırdı. Valehsə qaçır, qaçır, qaçırdı.

Təxminən üç-dörd kilometr yolu geri qayıdandan sonra bir qayanın dibində gözünə qaraltı dəydi. Yaxınlaşdıqca bir neçə nəfərin toplaşdığını gördü. Əmin idi, yaralılardır. Yoxsa niyə qayanın dibinə çəkilsinlər ki?

Valeh yaxınlaşdıqca o qaraltı Səadətə çevrilirdi. Gənc qadın daşın üstündə ayaqlarını qarnına yığıb, büzüşüb oturmuşdu. Ağlayırdı...

Valeh var gücü ilə ona tərəf qaçırdı. Nə deyəcəyini bilmir, dili söz tutmurdu.

- Valeh, nə yaxşı ki, gəldin...

- Niyə adamlardan ayrıldınız?

- Çox yorulmuşuq, qaça bilmədik, dedik bəlkə bir az dincimizi alıb özümüzə gələk. Elə atırdılar ki, qorxduq...

- Qalxın gedək... Atışma olan yerdə qaçmaq olmaz! Gördünüz atırlar, yerdə uzanıb irəliyə doğru yuvarlanmaq lazımdır. Məndən ayrılmayın, başa salacağam necə getmək lazımdır.

Valeh hərbi xidmətini Almaniya quru qoşunlarında keçmişdi. Döyüş taktikasından yaxşı xəbərdar idi. Hansı şəraitdə necə davranmalı, harda qaçmaq, harda sürünmək, harda da yuvarlanmaq lazım olduğunu bilirdi. Elə buna görə də güllələrin altından yaralanmadan üç-dörd kilometr yolu geriyə sağ qayıda bilmişdi. O, Səadəti və onunla qayanın dibinə sığınan adamları götürüb, gəldiyi yolla qayıdırdı.

Yerdə süründükləri vaxt valideynlərini itirmiş körpə bir oğlan sağa-sola boylanırdı. Valeh uşağın ayaqlarından yapışıb, özünə tərəf çəkdi. O, körpəni sinəsi altında gizlədəndə ona tuşlanmış güllə gəlib yanlarında yerə sancıldı. Güllələrdən biri Valehin saçlarına toxunub keçdi. Qadın bağırtısı eşidildi. Səadətdən bir az aralıda olan qadın övladını haraylayırdı:

- Sadiq, oğlum, hardasan!?

Valehin güllədən gizlətdiyi uşaq anasının səsini eşidəndə qalxıb qaçmaq istədi:

- Anam tapıldı, məni çağırır!

- Ayağa qalxma, güllə dəyər. Sürünə-sürünə get…

Valeh bir az dikəldi, xilas etdiyi uşaq anasına tərəf yuvarlandı…

İyirmi il sonra bir polis kapitanı Valehi qucaqlayıb, təşəkkür edəcəkdi:

- Siz Kətik meşəsində məni ölümdən xilas etdiniz. Bu günə qədər unutmuram, əgər bir neçə saniyə gec tərpənsəydiniz, o güllə mənə dəyəcəkdi…

***

Valehgil yenə Səlimlə rastlaşdılar. Yolun çoxunu arxada qoymuşdular. Valehlə Səlim arabir silahdan istifadə edirdilər. Tikiş sexində işləyən əmisi oğlu Valehə postda geyinmək üçün güllə keçirməyən jilet tikdirmişdi. Bu, adi parçadan tikilib, içinə qurğuşun yerləşdirilmiş cibli geyim idi. Ciblərinə patronlarını yığırdı. Demək olar ki, patronlar islanıb sıradan çıxmışdı. Bircə boğazından asılan “son patron” yararlı idi…

Səadətə baxdı. O, ov tüfəngini hələ də çiynində daşıyırdı. Valeh tüfəngi ondan alıb atmaq istəyəndə, güllə açılmadı, “pıkk” edib, susdu...

Valeh yenə Səadətə baxdı. On doqquz yaşlı qadının şaxtadan üz-gözü qızarmışdı. Əllərini bir-birinə sürtüb, nəfəsi ilə qızdırmağa çalışırdı. Valeh əlini boğazından asılan sonuncu patrona aparanda Səadət sakitcə əllərini yanına saldı. Demək, o məqam yetişmişdi. Səadət ilk gündən Valehin boğazında gəzdirdiyi güllənin onun sonu, həm də xilası üçün saxlandığını bilirdi. Əgər nə vaxtsa güllə açılacaqdısa, demək Valeh belə məsləhət görəcəkdi. Bu güllə indi iki nəfərin həyatına son qoyacaqdı…

Səadət əllərini qarnının üstündə çarpazladı. Həmişə “Ölsəm, sənin yanında öləcəyəm” deyən qadının baxışları “bilirəm, ikimizi də qorumaq üçün başqa çıxış yolun yoxdur” deyirdi.

Səadət bu gün Valehi təəccübləndirməkdə davam edirdi. Belə bir anda onun mərdlikdə dayanmasına, hətta ona kömək etməsinə məəttəl qalmışdı. Ancaq Valeh bilirdi ki, bacarmaz. Səsini qaldırmağa ürəyi gəlməyən qadına əlini, hələ silahını heç vaxt qaldıra bilməz.

- Səadət, bir şey qalmayıb, artıq Qaraqayaya çatmışıq. Ermənilərin başını birtəhər qatıb keçə bilsək, on beş-iyirmi dəqiqəyə Ağdamdayıq. Uzağı 500 metr yolumuz qalıb. Yaxşı olacaq!

Valeh əmin idi ki, əgər Səadəti yenidən tapa bilmişdisə, demək, onu bu gün bu meşədə itirməyəcəkdi! Demək, Allah onların ayrılmasını istəmirdi...

O, sonuncu gülləsini də düşmənə atıb, avtomatını qaya parçasına çırpıb, sındırdı.

Səadət Valehin əlindən bərk-bərk yapışdı...

Vüsalə Məmmədova

Hərbi And.- 2021.- 23 iyul.- S.13.