Qarın qanatdığı yaddaş, qırx doqquzuncu zərbə, qətl edilən sevgi

Faiq işgəncə üçün çağırıldığını bilirdi. Onun da Yaşarın düşdüyü hala salınıb qaytarılacağı təqdirdə Siracın bu kamerada heç kimi qalmayacağından, körpənin iki doğmasının meyiti arasında havalanacağından qorxub, uşağın qulağına pıçıldadı:

- Əmiyə söz ver, nə olursa olsun, qorxmayacaqsan! Bax, mən sənə söz verirəm, hər şey yaxşı olacaq!

Faiqi qolundan dartıb kameradan çıxartdılar. Yerdə diz üstdə çöküb oturan Sirac onun arxasınca baxanda, Faiq qapı örtülməmiş gözləri ilə ona “hər şey yaxşı olacaq” deyirmiş kimi işarə verdi.

Faiq getdi... Siraca elə gəlirdi ki, artıq yer üzündə onu qucaqlayacaq adam qalmayıb...

***

Faiqin gətirilməsini Karo əmr etmişdi. Məhbusların gəzinti meydançasında onu gözləyirdi. Girovları xüsusi işgəncələr vermək, döymək üçün buraya gətirirdilər. Meydançanın hər tərəfində bir girovu incidirdilər.

Karo Vitaliyə gücü çatmadığı üçün qisasını Faiqdən almaq istəyirdi. Onun üçün fərq etməzdi, acığını Əliməmmədovlar ailəsindən hansı yollasa çıxmalı idi. Bir az keçmiş Faiqlə üz-üzə dayanmışdılar...

Ard-arda iki dəfə atəş açıldı. İşgəncədən sonra sürütlənərək kamerasına aparılan girovlar hamısı heyrətlə Faiqə baxırdı... Karo 23 yaşlı gənci ürəyindən və boğazından vurmuşdu...

Faiqin öldürülməsi xəbəri tezliklə girovlarla dolu kameralara yayıldı. Hərə bu gəncə qəlbində bir cür acıdı. Ən böyük acını isə kamerasının bir küncünə qısılan qız çəkirdi... Faiqin yer üzündə ən çox sevdiyi qız... Faiqi yer üzündə hamıdan çox sevdiyini hələ heç kimə deməyə macal tapmayan, indi isə ona yas saxlayan girov qız...

***

Sirac o qədər balaca idi ki, ağlı hələ çox şeyi kəsmir, insanın bütün orqanlarının ürək kimi döyündüyünü zənn edirdi. O, indi başını Yaşarın böyrəyinə, mədəsinə, dizinə söykəyib, yaşadığını sübut edən səsi bir əlamət tapmaq, ürək döyüntüsünə bənzər bir səs eşitmək istəyirdi. Atəş səsi eşidiləndə kamerada hamı ani olaraq diksindi... Kəsmək bilməyən insan bağırtılarına, nalələrə ara verildi...

Girovu kameradan çıxarıb aparandan bir neçə dəqiqə sonra açılan atəşin nə demək olduğunu burada hətta Sirac da başa düşürdü... Amma yenə də uşaq bilməsin deyə kamerada Faiqin adını çəkməməyə çalışdılar. Həmin vaxt başını atasının sağ çiyninə söykəyib dinləməyə çalışan Sirac dikəlib, gözlərini qapıya zillədi.

Faiqin bir neçə dəqiqə əvvəl dediyi sözlər hələ də qulaqlarında idi: “Əmiyə söz ver, nə olur olsun, qorxmayacaqsan! Bax, mən sənə söz verirəm, hər şey yaxşı olacaq...”

Bu atəş Faiqə açıla bilməzdi, çünki o, Siraca hər şeyin yaxşı olacağına söz vermişdi. Amma indi qapı açılmır, Faiq geri qayıtmırdı... Uşaq hissləri onu aldatmamışdı. Sirac dünyada sonuncu doğmasının da onu bir az əvvəl tərk etdiyini hiss eləmişdi. Nəm betonun üstündə, üz-gözü qanlı, sümükləri sınıq-sınıq olan huşsuz atasının önündə diz çökmüş Siraca daha heç kim “əmi qurban, qorxma” deməyəcəkdi. Sirac qorxurdu. Bu amansız insanların arasında əlindən tutmağa kimsəsi olmadığı üçün qorxurdu...

Sirac yenidən atasının üstünə əyildi. Hələ ki, bu dünyada ona məxsus, toxuna biləcəyi nəsə var idi. Bu, cansız bədən olsa da, hələ ki, onun idi. Üzünü atasının üzünə söykəyib uzandı. Elə bu vaxt alnında nəyinsə gəzdiyini hiss elədi... Tez dikəlib əlini üzünə çəkdi, üzündə heç nə yox idi, dikələndə heç nə hiss eləmədi. Sirac yenidən alnını Yaşarın üzünə söykədi. Uşağın canına güclə hiss olunacaq xoş istilik yayılırdı...

Sirac isti gələn yerə yanağını söykədi, yanılmırdı... Əllərini toxundurdu... Bir neçə saniyə öncə yer üzündə kimsəsiz qalan uşağa sanki dünyanı bağışlamışdılar. Atası nəfəs alırdı... Atası sağ idi...

***

Yaşar özünə gələndə Sirac sevinclə onun sağına-soluna keçir, yerdən qaldırmağa çalışırdı. Taqəti olmasa da, Siracın onu yaşatmaq həvəsindən güc alıb, divara qədər süründü, dikəlib söykəndi. Ətrafa baxdı, Faiq yox idi.

- Əmin hanı?

Sirac susub qapıya baxdı. Kamerada heç kim Yaşara Faiqin bir neçə saat əvvəl aparıldığını, sonra atəş səsi eşidildiyini demədi...

Axşam kameraya qaranlıq çökəndə dəmir qapı yenə açıldı. Barmaqlıqların arxasından kimsə fənərlə içərini işıqlandırdı. Fənər bir-bir girovların üzərində gəzib, Yaşarı tapdı. Qaranlıqdan səs gəldi:

- Yaşar, məni tanıdın?

- Yoo... Həə... Səsin tanış gəlir...

Barmaqlıqların arxasındakı adam fənəri öz üzünə tutdu:

- İndi tanıdın?

- Hə... Manvel...

Manvel Vitalinin qardaşı idi.

- Vitaliy dedi ki, buradasan. Dedim görüm nə lazımdır. Nəsə istəyirsən?

Döyülməkdən qol-qabırğası sınan, bədənində salamat yer qalmayan, həyat yoldaşından, bacı-qardaşından xəbər tuta bilməyən, gözünün önündə az qala havalanmış körpə balası olan insan belə suala necə cavab verə bilər?! Nə istəyə bilər axı?! Onun ağrılarını, dərdini azaldacaq nə ola bilər axı?!

Yaşar özü də bilmədən ağzından çıxdı:

- Siqaret...

- Bu gün heç bizə də siqaret paylamayıblar. Əsgərlərin hamısı siqaretsiz qalıb. Ağlın öz ordunuza getməsin, bizdə, burada siqaret asan tapılan şey deyil... Ümidimiz sizədir, sizi qaytarıb əvəzində siqaret alacağıq. Başqa nəsə istəyirsən?

- Onda, heç olmasa... Heç olmasa su...

- Gözlə, indi çay gətirdərəm...

Qapı örtüldü. Az keçmiş yenidən açıldı. Barmaqlıqların arasında uzun hörükləri qana, palçığa bələnən, cırıq-cırıq olmuş qırmızı donunun üstündən rəngini itərmiş gödəkçə geyinən gənc qız göründü. Bu, xocalılıların yaxşı tanıdığı rabitəçi Dürdanə idi. Əlindəki dəmir parçı vedrədən doldurub, barmaqlıqdan içəri uzatdı...

Xocalının ən ağır günlərində hamı vəziyyəti rabitəçilərdən soruşur, harda onları görürdülərsə, yeni bir xəbər öyrənmək istəyirdilər. Gözlərini ümidlə bu qızların dodaqlarından çıxacaq kəlmələrə dikirdilər. İndi isə Dürdanə gözünü əlindəki parçdan ayırmadan onu barmaqlıqların arasından içəri uzadır, xocalılılar başını qaldırmadan növbə ilə parçı alıb, şəkər qatılmış isti suyu içirdilər. Yaşadıqları bu dəhşətdən sonra artıq heç kim bir-birinin üzünə baxmaq istəmirdi. Heç kimin həqiqətin üzünə baxmağa gücü qalmamışdı. Sadəcə, dəmir parçı qaytaranda hamı eyni sözü deyirdi:

- Allah yolunu açıq eləsin, bacı...

Nəvəsi ilə birlikdə girov düşən İsa parçı Dürdanəyə qaytaranda, gözlərini gizlədərək pıçıldadı:

- Sən də mənim qızım, elə elə ki...

- Neyləyim...?

- Bilmirəm bala, bilmirəm nə elə, amma elə elə ki, səni dəyişsinlər... Özü də tez dəyişsinlər...

***

Səhər açılar-açılmaz girovlar dəmir qapının taqqıltısına diksindi. Nəm betonun üstündə büzüşüb yatan Sirac tez qalxıb oturdu. Gələn Vitali Balasanyan idi:

- Yaşar, gəlin, sizi dəyişməyə aparıram.

Kameradakı 20 girovun hamısı tez ayağa qalxdı. Ürəkləri əsə-əsə bir-bir qapının qarşısında dayanan Vitalinin yanından keçirdilər. Yaxşı bilirdilər ki, kimisə geri itələyib, “sən qal” deyə bilərlər. Belə də oldu. Vitali Elxanı süzüb, əmr etdi:

- Sən qal!

Yaşar başını yerdən qaldırmadan Vitaliyə yaxınlaşdı:

- Elxanı burax, o, bacımın yoldaşıdır...

- Qəribə adamsan e, Yaşar! Öz türkünüzü xilas etmək üçün yalan danışırsan. Guya mən sənin yeznələrini tanımıram?

Yaşar susdu. Amma yerindən də tərpənmədi. Vitali başını buladı:

- Of, yaxşı, gəl sən də çıx. Hamınız çıxın...

Girovlar qanlı dəhlizlə addımlayırdı. Ətrafdakı hərbçilər kiminə təpik, kiminə qapaz vururdu. Bəziləri isə avtomatın qundağı ilə çarəsiz insanlara son zərbələrini endirirdi. Yaşar dağlanmış qollarını irəli uzadıb, əlləri ilə Siracı zərbələrdən qorumağa çalışırdı...

***

Martın 2-də erməni hərbçiləri onları Ağdama təhvil verib, əvəzində siqaret və benzin aldılar...

Həmin günlər Azərbaycanın az qala bütün bölgələrindən Ağdama insan seli axırdı. Yaxınlarından xəbər tuta bilməyən xocalılılar bura toplaşıb, dəyişdirilən girovların arasında doğmalarını axtarırdılar. Bundan başqa, digər rayonlardan Xocalıda yaxını, qohumu, tanışı olan adamlar xəbəri eşidib Ağdama gəlmişdilər. Yaşarın Moskvada yaşayan qardaşları Natiqlə Xalid də günlərdir Ağdamda Qaraqayadan gətirilən meyitlərin, dəyişdirilən girovların arasında ailə üzvlərini axtarırdılar...

Övladını tapan valideynlərin, ana-atasını görən balaların, girovluqdan qayıdan bacıları ilə tapışan qardaşların ah-naləsi ərşə dirənmişdi...

Bu izdihamın içindən bir kişi hönkürərək Siracın üstünə qaçdı. Böyük əmisi Natiq idi. Sirac onu görən kimi ağlamağa başladı. Natiq Siracı bağrına basıb, dörd gözlə ətrafa baxır, qardaşlarını axtarırdı...

Yaşar Səidəni, atasını, bacılarını Ağdamda tapdı. Qohumların çoxu burada toplaşmışdı. Amma Namiqdən xəbər-ətər yox idi... Onu ən son görən elə Yaşarla Sirac olmuşdu... Bir də Faiq...

Yaşargillə birlikdə Faiq də gəlmişdi... Gətirmişdilər... Onu elə Ağdamda dəfn etdilər...

Yaşarın bacısı Zemfiranın həyat yoldaşı Sabir də gəldi, yeni ailə quran Kəmalənin həyat yoldaşı Namiqin isə ölüm xəbərini gətirdilər...

Ölüm xəbəri gələn qohumların sayı çox idi – Yaşarın iki dayısı oğlu, bibisi və onun qızı...

Sağ qalanların isə ayağını don vurmuşdu... Kiminin barmağı kəsildi, kiminin ayağı... Hər il qış gəlib havalar soyuyanda bu böyük ailənin ayağı ürəyi kimi sızıldayır... Hər qar yağanda Siracın burnuna qan qoxusu gəlir...

Vüsalə Məmmədova

Hərbi And.- 2021.- 1 oktyabr.- S.14.