“Tabutdan yapışıb atamı aparmayın dedim”

Lent.az-ın və Tərxis Olunmuş Hərbçilərin Gəncləri Maarifləndirmə İctimai Birliyinin birgə layihəsi olan “Şəhid əmanəti” layihəsi çərçivəsində Azərbaycanın azadlığı və müstəqilliyi, torpaqlarımızın işğaldan azad olunması uğrunda şəhid olmuş həmvətənlərimizin vərəsələri - ailə üzvləri, övladları və doğmaları ilə söhbət edirik.

Layihəmizin növbəti yazısı şəhid Mürsəlov Yüzbeh Qafar oğluna həsr olunub.

- Atanız sizin yadınızda necə qalıb. Qəzəbli, ya xoşxasiyyət?

- Qəzəbli qalmayıb. Çünki heç vaxt bizə acıqlanmazdı. Anam acıqlana bilərdi, amma o, heç vaxt. Nə isə səhv edəndə də sözlə başa salardı, heç vaxt qışqırmaz, əl qaldırmazdı. Aradan 25 il keçib, amma atamın ölümünü eşitdiyimiz, onu sonuncu dəfə evə gətirdikləri gün yadımda yaxşı qalıb.

Tabut

- Atanızın ölümün dərk edirdiniz?

- Atamın tabutunu evə gətirəndən sonra məni və bacılarımı evdən çıxardıb qonşuya apardılar. Orada televizoru yandırıb bizim başımızı qatmağa çalışırdılar. Amma biz hər şeyi başa düşmüşdük. Yalnız son məqamda bizi çağırdılar, atamın üzünü açdılar, dedilər gəlin, atanıza baxın. Onun yarasını da bizə göstərmişdilər. Sağ tərəfdən başından snayperlə vurmuşdular. Ölümündən sonra mən onu hərdən yuxuda görürdüm. Atam dəfn olunan gündən bu günə qədər elə bir gün olmayıb ki, mən atamı, onun evimizə gətirilən son gününü yadıma salmayım. Hərdən özümə deyirəm ki, sağ olsaydı, bəlkə həyat başqa cür olardı. Tək ana, baba və nənə ilə üç uşağın böyüməsi, həm də 90-cı illərin ən pis vaxtında böyüməsi çox çətin idi. Ona görə də onu axtarırdım, deyirdim o, olsa, başqa cür olardı. Amma rəhmətlik babam bizə çox yaxşı baxdı. On beş gün dənizdə, on beş gün evdə olurdu. Amma bizi korluq çəkməyə qoymazdı. O, dənizdə olanda isə nənə və anamın nəzarətində olardıq.

- Bəs böyümək ehtiyacını, gücünü kimdən alırdınız?

- Düzdür, atanın sözü, sığalı başqadır. Onu yüz faiz heç kim əvəz edə bilməzdi. Amma həyatımızda qayğı sarıdan tam boşluq da olmadı. Nənə ilə ana atamı əvəz edirdilər. Yəni bütün həyatları boyu onlar buna çalışdılar.

Zümriyyət xanım oğlunun sözlərinə qüvvət olaraq əlavə edir:

- Bilirsən qızım, aradan nə qədər zaman keçir, keçsin. Yaranın tam sağalması mümkün deyil. Mən təbii ki, tale yarasından danışıram. Deyirlər ki, zaman keçir, hər şey unudulur, amma elə deyil. Hər şey yadımızdadır. Bugünkü kimi... Qayınatam məni heç vaxt işləməyə qoymadı. Dedi ki, qızım sən işləmə, mən, qayınanan işləyib sizi saxlayacağıq. Mənim ən böyük çətinliyim uşaqları ayağa qaldırmaqda idi. Onlara mənəvi dəstək olmalı idim. Amma onlar ağıllı idilər. Məni sözsüz başa düşürdülər. Yaxşı uşaqlar oldular, sözümüzdən heç vaxt çıxmadılar.

8 mart

Zümriyyət xanım deyir ki, doxsanıncı ilin 8 mart günü bütün qadınların həyatında xoş gün olsa da, onun və ailəsindəki qadınların həyatında bu rəqəm qara rəngə boyanır:

- Biz Yüzbehin xəbərini 8 mart günü aldıq. Hərbi komissarlıqdan qayınatamı çağırdılar, ona dedilər ki, Yüzbeh yaralıdır. Sonra isə hər şeyi açıb ona demişdilər. Həmin ərəfədə hər şeydən xəbərsiz evdə oturmuşduq.

Lamiyə xanım söhbətə qoşulub, özü yaddaşını qurcalayır. Oğul dərdi çəkməkdən qocalmış qəlbinin bütün künc-bucaqlarını, xatirələrinin ən amansızını seçib arayır, hər şeyi nəql etməyə çalışır. Oğlu şəhid olan gün onların evinə dörd hərbçi gəlir. Bu gəliş isə adi gəliş yox, başsağlığı üçün olur. Lakin, gələnlər ailə üzvlərinin Yüzbehin ölümündən xəbərsiz olduğunu görürlər və heç nə demədən çıxıb gedirlər:

- Mən işdə idim. Evə gəldim, paltomu çıxarıb otağa keçəndə gördüm Yüzbehin qızları televizordan gələn musiqi səsinə oynayırlar. Birdən qapı döyüldü. Qapını açdım, dörd nəfər oğlan salamlaşıb, Yüzbehi soruşdular. Onları evə dəvət etdim. Dedim yəqin uşaqdan mənə xəbər verəcəklər.

- Həmin vaxt Yüzbehə nə isə olması ağlınıza gəlirdi?

- Yox, qəti heç nə düşünmürdüm. Onlardan soruşdum Yüzbeh necədir, dedilər, lap yaxşıdır xala. Bir az oturdular, Yüzbehin çaydan meyitləri çıxarmaq əhvalatını da onlar danışdılar. Sonra isə sağollaşıb getdilər. Heç çay da içmədilər. Dedilər, başqa evə də getməlidirlər. Sonra bizə “Jek”də işləyən bir qadın gəldi. Amma heç nə demədi. Martın 8-də isə mənim nəvəmin ad günü idi. Biz hazırlaşırdıq ki, ora gedək. Elə qapıdan çıxmaq istəyəndə, “Jek”dən yoldaşıma zəng gəldi. Biz də ev növbəsində idik. Dedim, get, ay kişi, bizə yəqin ev verəcəklər. Kişi getdi. Biz də tort və gül sifariş etmişik, gedib onları götürməli idik. Yoldaşım gedəndən az sonra zəng vurub dedi ki, heç yerə getməyin, uşaq yaralıdır, onu evə gətirəcəklər. Bir az keçdi, yoldaşım bir hərbçi ilə gəldi, qapını açıb içəri girdi. Gəlinin ürəyi getdi. Haray eləyib qışqırdım, gördüm bütün binanın adamları yığışıb bizə. Sonra balamı tabutda evə gətirdilər. Bir müddət keçəndən sonra dedilər aparmalıyıq, yer qazılıb, hazırdır. Onda bu uşaqlar balaca idilər. Amma hər üçü tabutdan yapışıb ağlaşdılar, dedilər atamı vermərik (ağlayır). Rüstəm deyirdi, erməniləri mənim papamı niyə öldürdünüz. Leyla deyirdi mənim atam yaxşıdır, qoymaram onu aparasınız.

Körpə...

Leyla həmin vaxt 3 yaş yarımlıq olur. Ancaq qəribədir ki, atasının ölümündən ən çox sarsılan da o, olur. Həmin məşum gündən sonra Leyla düz bir ay onun tabutu qoyulan yerə uzanıb, burdan atanın iyi gəlir, atam burdadır sözlərini deyir. Leyladan xəbər alanda isə o, həmin günləri çox dumanlı xatırladığını qeyd edir:

- Mən onu güclə xatırlayıram. Amma danışılanların, yadımda qalanların fonunda çox xeyirxah, qayğıkeş bir ata obrazı yaranıb. Biz həmişə bacımla birlikdə oynayanda birdən oyunu yarımçıq saxlayıb anamdan soruşurdum ki, ata nə vaxt gələcək, niyə gəlmir? Anam bizi aldadırdı, deyirdi, gələcək, hər şey yaxşı olacaq. Biz isə böyüdükcə yavaş-yavaş başa düşdük, anladıq ki, o, heç zaman qayıtmayacaq.

Rüstəm Leylanın sözlərinə əlavə edib deyir:

Mən də atamın tabutundan yapışıb onu aparmayın demişdim. Bir də yadımdadır ki, atamı tabutda evə gətirəndən sonra Leyla gəlib diqqətlə ona, tabuta baxıb dedi: Ata niyə yatıb, onu oyadın.

Qələbə sevinci...

Nailə isə deyir ki, atasını daha çox yuxuda görür. Onunla gəzdikləri, dolandıqları yerləri bir də yuxuda gəzirlər. Hər dəfəsində yuxularının gerçək olduğuna inanan Nailə ayılanda böyük təəssüf və kədər hissi keçirir:

- Onu tez-tez görürdüm. Bulvarda, “Torqovı”da gəzirdik. Sonra görürdüm evimizə gəlir, mənimlə danışır. Amma real həyatda baba bizə çox qayğı göstərirdi. Ancaq ata başqa, baba başqa... Onunla bağlı ən gözəl bir xatirəm var. Bir dəfə Bakıya çox güclü qar yağmışdı. O, bizim üçümüzü də həyətə düşürüb bizimlə qartopu oynadı. Bu mənim ən çox yadımda qalan gözəl xatirədir.

Ailə ilə sağollaşıb çıxanda, Rüstəm deyir ki, atam şəhid olsa belə, ikinci Qarabağ müharibəsi başlananda, mən də getmək üçün müraciət etdim. Ancaq dedilər ehtiyac yoxdur. Ehtiyac olduğu təqdirdə mən də gedəcəkdim. Mənim üçün əsas məsələ atamın qanının yerdə qalmaması idi. Bunu özüm edə bilməsəm də, üç mindən çox şəhidimiz etdi. Atamın və digər minlərlə şəhidimizin qanını yerdə qoymadılar. Atamın uğrunda qan tökdüyü torpaq bu gün bizdədir. Bu çox böyük qələbədir.

Samirə Əşrəf

 Hərbi And.- 2021.- 1 oktyabr.- S.8.