“Tabutdan yapışıb atamı
aparmayın dedim”
Lent.az-ın
və Tərxis Olunmuş Hərbçilərin Gəncləri
Maarifləndirmə İctimai Birliyinin birgə layihəsi olan
“Şəhid əmanəti” layihəsi çərçivəsində
Azərbaycanın azadlığı və müstəqilliyi,
torpaqlarımızın işğaldan azad olunması
uğrunda şəhid olmuş həmvətənlərimizin vərəsələri
- ailə üzvləri, övladları və doğmaları
ilə söhbət edirik.
Layihəmizin növbəti yazısı
şəhid Mürsəlov
Yüzbeh Qafar oğluna həsr olunub.
Mürsəlov Yüzbeh Qafar oğlu 1960-cı il dekabrın 1-də Dağıstanın
Tabasaran rayonunun Suxdiq kəndində anadan olub. Bakıdakı
162 saylı məktəbdə
təhsil alan Yüzbeh orta məktəbi başa vurandan sonra Çita şəhərində
hərbi xidmətə
yollanıb. Geri qayıdanda peşə məktəblərindən birində
elektrik qaynaqçı
ixtisası üzrə
təhsil alır. Sonra elə bu sahə üzrə
işləməyə başlayır.
Zümriyyət adlı
xanımla ailə quran Yüzbeh 1993-cü ildə birinci Qarabağ müharibəsinə
könüllü olaraq
yollanır. Döyüş
vaxtı ən çətin tapşırıqların
öhdəsindən gəlir,
şücaət göstərib
və “boevik” ləqəbini qazanır. Lakin 1994-cü il martın 4-də evinə gəlməyə bir gün qalmış gərgin döyüşlər
vaxtı Yüzbeh snayper gülləsi ilə başından vurularaq şəhid olur. Səbail rayonundakı küçələrdən
biri Mürsəlov Yüzbeh Qafar oğlunun adını daşıyır.
Yolayrıcı...
"
İyulun ən isti günlərinin
birində gedirəm onlara. Şəhidimizin xanımı ilə danışanda, evlərini
rahat tapa bilim deyə məni qarşılayacağını
bildirir. Marşrutdan düşüb günəşdən
yanan yolayrıcıda
tək-tənha dayanıram.
Ətrafda olan hər kəs kölgəlik yer tapıb daldalandıqları
halda mən gedəcəyim ünvanı
soraqlayıram. İrəlilədikcə
uzaqdan görünən
binaların qarşısında
bir qadının əlini gözünün üstünə
qaldırıb ətrafa
boylandığını görürəm.
Zümriyyət xanımdır
deyə öz-özümə
düşünürəm. Yaxınlaşıb hal-əhval
tutduqdan sonra yanılmadığımı anlayıram.
Evə qalxıb sərinkeşin altında
sərinlədikcə şəhidimizin
anası, qızları,
oğlu və həyat yoldaşı otaqda cəm olurlar. Söhbətimizə
şəhidimizin anası
Lamiyə xanımla başlayırıq. Yaşı
yetmişi adlamış
qadın qalın şüşəli eynəyin
ardından illər əvvəl şəhid verdiyi oğlunun divara vurulmuş gənclik şəkilinə
baxıb danışmağa
başlayır:
- Bizim beş
uşağımız olub
qızım. Üç
oğlum, iki qızım. Yüzbeh evin ikinci uşağı
idi. Əla uşaq, iş, zəhmət sevən oğul idi. Orta məktəbi bitirən kimi onu əsgər apardılar. Çitada çox baxımsız, pis yerdə xidmət etmişdi. Hətta oradan gələnə yaxın orda bir neçə
nəfərlə bərk
dalaşmışdı. Evə
gəldim, gördüm
üz gözü zədələnib. Sonralar da
elə bir gözü zədəli qaldı. Orta məktəbdə riyaziyyatdan,
fizikadan o qədər
də yaxşı oxumamışdı. Amma öz başı ilə peşə məktəbinə girdi oxudu. 1984-cü ildə Yüzbehi öz kəndimizdən olan qızla evləndirdim. Üç uşağı
- iki qızı, bir oğlu oldu.
Əvvəllər zavodda,
sonra isə dənizdə işləməyə
başladı. Səkkiz
gün dənizdə,
səkkiz gün isə evdə olurdu. 1993-cü ildə bir gün dənizdən
qayıdandan sonra könüllü gedib müharibəyə yazılır.
Mənə isə heç nə bildirmirlər. Bir də onda ayıldım
ki, Yüzbeh artıq siyahıya salınıb və müharibəyə yollanmağa
hazırlaşır. Yoldaşımla
onun yanına getdim, evdən yemək, paltar hazırlayıb apardım.
Məni görəndə
dedi, mama bizi aparacaqlar, görüşək. Bundan
sonra iki dəfə onun yanına getdim. Üçüncü gün
gedəndə isə artıq onları Füzuliyə aparmışdılar.
Elə balam o gedən də getdi...
Ana, qadın,
qız...
Züriyyət xanım 33 yaşında
müharibəyə yola
saldığı, ölümündən
sonra çox böyük mənəvi,
maddi çətinliklərlə
böyütdüyü uşaqlarının
atasını, yaddaşında
heç zaman qocalmayan, elə gənc qalan həyat yoldaşını
xatırlayır:
- Çox yaxşı
kişi, ailə başçısı, hər
işdən başı
çıxan, bacarıqlı,
ailə üçün
çalışan adam
idi. Bayıldakı limanda işləyirdi. Ölümündən sonra
onu iş yoldaşları o qədər
tərifləmişdilər ki, mən sözün
əsl mənasında
qürur hissi keçirmişdim. Döyüş
dostları bizə danışmışdılar ki,
müharibə vaxtı
döyüş gedərkən
bir çox əsgərlərimizin meyiti
çayın içərisinə
düşür. Qışın
ən pis vaxtında heç kim çaya girib meyitləri götürməyə razı
olmur. Həm soyuğa görə, həm də batmaq təhlükəsi olur. Yüzbeh isə heç nəyə məhəl qoymadan paltarlı halda çaya girir və meyitlərin
hamısını çaydan
çıxarır. Yüzbehin
döyüşdəki ləqəbi
isə “boevik” imiş.
- Yoldaşınız müharibəyə gedəndə
sizin reaksiyanız necə oldu?
- Üç uşaqla məni evin altında qoyub getməsinə pis olurdum. Amma
mənə dedi, müharibədir, sən qarışma. Hamı kimi mən də
getməliyəm. Səni
evdəkilərə, uşaqları
da sənə əmanət edirəm. Müharibədir hər şey ola bilər.
Getdi, Füzulidə də şəhid oldu. Komandiri bizə gələndə demişdi ki, Yüzbeh onun qucağında dünyasını
dəyişib. Hər
şey ani olub, güllə onun boynundan dəyib. Dəyən kimi də keçinib,
son söz, vəsiyyət deməyə
belə deməyə imkan olmayıb. Sonra həmin komandir də şəhid oldu. Şəhidlər xiyabanında
Yüzbeh dəfn olunan sıra hamısı 1994-cü ildə
təxminən eyni vaxtlarda şəhid olanların məzarlarıdır.
- Sonralar həyat
yoldaşınızı qınamadınız,
sizi qoyub getdiyinə görə?
- Bizim aramızda
sevgi olmuşdu. Mən onu istəmişəm.
Sonralar da onu qınamadım ki, məni niyə
qoyub getdin. Çünki qismət belə imiş. Dünyaya bir də gəlsəydim yenə də onunla ailə qurardım. Onun insanlığını, xasiyyətini,
mehribanlığını unutmadım, unutmaram.
Yüzbeh müharibəyə
könüllü getdiyi
qədər oradan evlərinə qayıtmaqda
könüllü olmur.
1994-cü ilin mart ayında evə qayıtmaq üçün
icazəli olsa belə ani bir
qərar onu yoldaşlarından ayırır.
Bu ayrılıq isə həmişəlik
olur. Lamiyə xanım çətin də olsa, xatırlamağa
çalışır:
- Müharibə
bitir, Yüzbehin evə gəlməsi üçün əlində
buraxılış kağızı
da olur. Şəhid olandan sonra həmin kağız onun cibindən çıxmışdı.
Bizim məhəllədən
müharibəyə gedənlər,
qayıdanda onlardan Yüzbehi soruşduq, dedilər Yüzbeh orda qaldı.
Əhvalat isə
belə olur. Mart ayının 4-də xidməti başa vurmuş döyüşçülər
evə qayıtmaq üçün avtobusa minirlər. Yüzbeh də evə qayıdanların içərisində
olur. Lakin, son məqamda, avtobus yerindən tərpənənə yaxın
Yüzbeh avtomatını
da götürüb avtobusdan düşür. Ondan niyə belə etdiyini soruşanda isə o, cavab verir ki,
mənim kağızıma
bir möhür də vurulmalıdır, onu vurdurub qayıdacam.
Hamı gedəndən
sonra Yüzbeh digər yoldaşları ilə birgə nahar fasiləsinə gedir. Elə həmin an həyəcan
siqnalı verilir. Və düşmən tərəfindən açılan
atəşlərdən biri
də Yüzbehə dəyir. O, şəhid olur.
Oğul
Nənəsinin, anasının danışdıqlarının
fonunda qəhərlənən,
bir neçə dəfə eyvana çıxıb içəri
girən Rüstəm
nəhayət dillənir,
deyir yaşı az da olsa,
atasını dumanlı
xatırlayır:
- Dumanlı da
olsa, onu və tabutunun evə gətirildiyi günü xatırlayıram.
Ən çox yadımda Bulvarda bizi gəzməyə apardığı günlər
qalıb. Şəhərdəki
kafelərə bizi tez-tez aparırdı. Orda oturub dondurma
yeyərdik. Bir də yadımda onun məşq etdiyi vaxtlar qalıb. İdmanı və Brus Lini
sevirdi. Atamgil üç qardaş üçü də onun filmlərinə baxıb məşq edirmişlər. Ümumiyyətlə
atam dalaşqan və güclü adam olub. Onlar
üç qardaş çox güclü olduqları üçün
məhlədə heç
kim cürət edib onlarla davaya
çıxmırdılar. Amma buna baxmayaraq
atamgil qonşuları
və dostları ilə çox mehriban idilər. Bizim Bayıldakı qonşularımız bu gün də bizim xətrimizi çox istəyirlər. Atamı sonuncu dəfə 1993-cü ilin dekabrın 1-də gördüm.
Onda o, ad gününə görə
evə gəlmişdi.
Mən 9-cu sinifdə oxuyurdum.
Hərbi And.- 2021.- 24 sentyabr.- S. 6.