Qarın qanatdığı yaddaş, qırx doqquzuncu zərbə, qətl edilən sevgi

Atasının əlindən alınan Sirac daha da bərkdən qışqırıb ağlayırdı. Hərbçi onu qoltuğuna vurub, tövlənin qapısından çıxdı. Ağrıdan yerdə qıvrılan Yaşar yerindən qalxıb, özünü tövlənin qapısına atanda, arxadan aldığı daha bir zərbədən yerə yıxıldı. Hərbçilər tövləni tərk etdi. Çarəsiz Yaşar hönkürürdü…

Tövləyə yeni girən erməni Yaşarın qarşısında dayandı:

- Yaşar?!

Samvel Əsgəranda yaşayırdı, maşın ustası idi. Yaşar maşınını həmişə ona təmir etdirirdi. İndi Yaşar onun qarşısında yerə çöküb əlini qapıya uzadaraq, “oğlumu alıb apardılar” deyib hönkürürdü…

Samvel tövlədən çıxdı. Bir az keçmiş Sirac qucağında geri qayıtdı. Sirac bağırır, elə çapalayırdı ki, uşaq indicə az qala ağlını itirəcəkdi. Özünü Yaşarın üstünə atdı. Ata-bala bir-birinə sarılıb ağlayırdı. Samvel astadan:

- Səni belə görmək istəməzdim, Yaşar. Qorxma, səni buradan çıxardacağam, - deyib tövlədən çıxdı.

Yaşadığı şokdan ayılmayan Yaşarla Sirac hələ də qucaqlaşıb hönkürürdülər…

***

Bir neçə saatdan sonra Samvel yenə gəldi:

- Uşağı da götür, gəl, sizi dəyişməyə aparıram.

- Necə gedim? Qardaşlarım, qohumlarım hamısı buradadır…

- Özün bil, Yaşar. Mənə çox yaxşılığın dəyib, bunun əvəzini çıxmaq istəyirəm. Danışmışam, mən ancaq səni apara bilərəm, vəssalam!

Faiq Yaşarla Siracı bağrına basdı:

- Fikirləşməyin yeri yoxdur, heç nə düşünmə, Yaşar! Əsas odur ki, Sirac xilas olsun. Onu qoru! Özündən muğayat ol, Sirac atasız böyüməsin! Bizdən nigaran qalmayın, yəqin, yavaş-yavaş hamımızı dəyişərlər… Qismət olsa, görüşəcəyik!

***

Girovları daşıyan köhnə “UAZ” Xocalının içindən keçəndə, hamı istər-istəməz pəncərədən şəhərə boylandı. Bütün şəhər yanıb kül olmuş, viran qalmışdı. Küçələr insan cəsədi ilə dolu idi…

Üz-gözü tanınmaz hala düşən meyitlərə, hələ də tüstülənən evlərə baxmağa qorxan Sirac balaca, çirkli, qanlı əlləri ilə üzünü tutdu. Böyüklərin səsini eşidirdi:

- Neçə ilə zülm-zillətlə tikib-qurduğumuz evləri iki günə külə döndərdilər...

- Cavan qadının, körpə uşağın meyiti küçələrdə qalıb... Allah bu zülmü götürməz...

- Nəyimiz var, əlimizdən çıxdı. Evimiz, eşiyimiz, torpağımız, hörmətimiz... Hər şeyimiz... İndi Allah bilir, axırımız necə olacaq...

- Yenə şükür, başımıza nə müsibət gətirdilərsə də, özümüzü dəyişməyə aparırlar. Heç olmasa, gedib görək ki, bizimkilər Ağdama çata biliblər...

“UAZ” Əsgəran tərəfə gedirdi. Yolda bir dəstə rus hərbçisi maşını saxladı. Maşındakı hərbçilər enib söhbət edərkən, girovların həyəcanı bir az da artdı:

- Ruslar bizi sağ buraxmazlar! Hamımızı qıracaqlar!

Maşının qapısı açıldı. Bir erməni hərbçi başını içəri salıb, girovları diqqətlə süzdü. Siracın başını sinəsinə sıxan Yaşar nə zamansa bir yerdə işlədiyi Qariki tanıdı. Azadlığın bir addımlığında ikən bu, Yaşarın həyatda ən arzulamadığı görüş idi...

- Yaşar?! Yaxşı görünürsən! Ömründə belə layiq olduğun hala düşməmişdin! Nə oldu? Bəs deyirdin Qarabağ bizimdir? İndi gördün bu torpaqlar kimindir? Hər şey bizimdir! Nəyiniz varsa, bizimdir! Sənin evin də mənimdir! Artıq tutmuşam, köçüb orada yaşayacağam...

Sirac evləri haqqında eşidəndə əllərini üzündən çəkdi. Sanki evlərinin yeni sahibini yaddaşına həkk etmək istəyirdi. Qarik qapını çırpıb getdi. Sirac Yaşarın titrəyən çiyinlərinə, səyriyən dodaqlarına baxıb, sakitcə pıçıldadı:

- Ata, inanma, yalan deyir! Evimiz ona qalmayıb, yanıb! Gözümlə gördüm...

***

Dəyişdiriləcəklərini düşünən girovları Əsgəranda Ərminavan deyilən ərazidəki uşaq bağçasına gətirdilər. Maşından düşəndə yerli camaat qəzəblə girovların üstünə töküldü. Əllərinə nə keçmişdisə götürmüşdülər – ağac parçası, armatur qırığı, bel, yaba...

Hərbçilər bir az onların döyülməsini izləyəndən sonra yerli camaata üz tutdular:

- Daha bəsdir, ürəyiniz soyudu, bəsdir! Onlarla işimiz var, aparmalıyıq...

Uşaq bağçasında cəmi 19 girov vardı – üçü yaşlı kişi, qalanı isə qadın və uşaqlar. Yaşarın gözləri yenə də qadınların arasında Səidəni və bacılarını axtarır, ürəyində Allaha yalvarırdı ki, heç olmasa onları qoru, onlar əsir düşüb bu işgəncələri yaşamasınlar...

Çox keçmədi ki, Yaşarla Sirac da daxil olmaqla, 13 nəfəri seçib, xocalıların əksəriyyətini saxladıqları Əsgəran milis şöbəsinə apardılar.

Onları döşəməsi qanlı dəhlizdən keçirib, sobası gur yanan otağa apardılar. Yaşargil güllədən deşik-deşik olan, insan qanı ilə boyanan isti otağa daxil olanda, elə buradaca öldürüləcəklərini düşündülər. İndi Yaşarın tək istəyi Siracdan əvvəl ölmək idi. O, övladının qanının divarlara sıçramasını görmək istəmirdi.

Otağı seyr etdikcə, iliyinə qədər titrəyirdi. Yaşarın titrəməsi ovcunda saxladığı balaca əldən bapbalaca ürəyə keçirdi. Onu nə gözlədiyini, ölümün nə olduğunu bilməyən Sirac üzünü atasının böyük əlləri arxasında gizlətməyə çalışırdı...

Heç kim bir-birinə baxmırdı. Hamının gözü “qırmızı divarda” ilişib qalmışdı. Otaqda sobanın çırtıltısı ilə səssiz ağlayan qadınların sızıltısı eşidilirdi. Bir də qonşu kameralarda əzab çəkən girovların tükürpərdici qışqırığı...

***

Ucaboy, enlikürək, qara bığlı adam Yaşara yaxınlaşdı:

- Yaşar, sən öləcəksən!

Bu, Əsgəran Yanğından Mühafizə Xidmətinin rəisi Karo Petrosyan idi. Onlar hələ Xocalıda ikən Karo qəddar insan kimi tanınırdı. Xocalı hadisələrində isə birbaşa iştirak etmişdi. Ürəyi soyumayıb, indi də Əsgəran milis şöbəsində saxlanılan girovlara xüsusi amansızlıqla işgəncələr verirdi.

Alnını Yaşara göstərdi:

- Bax, nə vaxtsa sənin atdığın daş alnımı yaralayıb. Bunun heyifimi səndən çıxacağam! Bunun əvəzini verəcəksən!

Yenidən üst-başlarını axtardılar. Üçüncü əsir düşərgəsinə gələn insanın üstündə nə tapmaq olardı ki?

Girovları kameralara göndərdilər. Burada gördükləri girovların halı tövlədəkilərdən də, uşaq bağçasındakılardan da dözülməz idi. Yaşar onların arasında yenə də Səidəni axtarırdı...

Burada verilən işgəncələr tövlədəkindən də tükürpərdici idi. Elə gələn kimi dəmir parçasını qızdırıb, Yaşarın qoluna dağ basdılar. Barmaqlarını və qabırğalarını sındırdılar.

Bir az keçmiş, yeni girovlar gətirildi. Onların içində Faiq də vardı. İndi üçü də – Yaşar, Faiq və Sirac eyni kamerada idilər...

***

Girovlar soba olan otaqda sıra ilə düzülüblər. Sirac Yaşara qısılıb dayanıb. Karo əmr etdi:

- Hamısını kameraya qaytarın! Elxan, İsa, Yaşar isə qalsın!

Faiq Siracın əlindən çəkib özü ilə aparmaq istəyəndə, uşaq ağlayaraq bərk-bərk atasından yapışdı:

- Mən heç yerə getmirəm! Atamla qalacağam!

Karo Siracı boynundan yapışıb bir göz qırpımında havaya qaldırdı, zərblə vurub otağın bir küncünə elə atdı ki, Yaşar oğlunun öldüyünü, ya qaldığını anlaya bilmədi. Hər şey bir anın içində baş verdi. Yalnız Siracı qucaqlarında apardıqlarını gördü. Uşaq tərpənmirdi...

Otağın qırmızı divarları gözünün önündə gah qaralır, gah ağarır, dünya başına fırlanırdı... Ətrafında Elxanla İsadan savayı, bir də Karo ilə dəstəsi var idi...

Yaşar hələ özünə gəlməmiş Karo tapançanı onun başına dayadı:

- Səninlə hesablaşmaq çoxdankı arzum idi, Yaşar! Rezini bura gətirin!

Yaşar yenə başına kisə keçiriləcəyini düşünürdü ki, boynundan dəyən zərbədən yerə sərildi. Karo hərbçilərinə tərəf çevrildi:

- Yüz dəyənək vuracaqsınız. Ölsə, meyitini çırpacaqsınız! Yüzdən aşağı olmasın!

Hərbçilər zərbəni endirə-endirə xorla sayırdılar:

- Bir, iki, üç, dörd... On bir... İyirmi beş... Qırx iki... Qırx doqquz...

Yaşarın ən son eşitdiyi “qırx doqquz” oldu. Amma İsa ilə Elxan şahiddir ki, huşunu itirəndən sonra da ona əlli dəyənək vurdular. Elxangil artıq onun öldüyünü düşünürdü...

Əsgəranın batalyon komandiri Vitali Balasanyan içəri girəndə hərbçilər hələ də Yaşarı döyürdülər. Vitali yerdə uzananın adamın Yaşar olduğunu görəndə ayağını yerə çırpıb, Karoya acıqlandı:

- Karo, Yaşarı öldürməyəcəksən! Allahverdiyə söz vermişəm, səhər onu aparıb Ağdamda dəyişdirməliyəm!

Vitali ilə Yaşarın gəncliyi birlikdə keçmişdi. Hətta Ağdamın “Qarabağ” futbol komandasında da bir yerdə oynamışdılar. Karo Vitaliyə heç nə deyə bilmədi, amma üzündən görünürdü ki, çox narazıdır. Otaqdan qəzəbli çıxdı. Hərbçilər Yaşarı sürüyüb apardılar...

***

Faiq Karonun yumruğundan huşunu itirən Siracı birtəhər özünə gətirmişdi. Uşaq ayılan kimi atasını soruşdu:

- Atam hanı?

- Bir azdan gələcək...

- Bilirəm, onu yenə döyəcəklər...

- Qorxma, əmi qurban, bu dəfə döyməyəcəklər. Elə-belə, söhbət edirlər...

Faiq Siracı ovudaraq, ürəyində Yaşarın qayıtması üçün dua edirdi. Kameradan çıxardılıb geri qaytarılmayanlar o qədər idi ki...

Kameranın qapısı açılanda ikisi də təlaşla dikəldi. Hərbçilər Yaşarı sürüyüb içəri atdılar. Sirac özünü Yaşarın üstünə atdı:

- Ata, ata!

Faiq Yaşarın ölümcül olduğunu görürdü. Amma ölmədiyinə əmin idi, meyitləri heç vaxt kameraya qaytarmırdılar. Siraca isə “yaşayır” deməyə qorxurdu, çünki Yaşar yaşayacaq kimi görünmürdü. İndi Faiqi ən çox qorxudan Yaşarın burada, Siracın gözü önündə ölməsi, ya da heç ayılmaması idi. Bacardıqca Yaşarın qanlı bədənini sığallayan, yoxlayan Siracın başını qatmağa çalışırdı. Siracın təlaşla atasının yerə atılıb qalmış bədəninin ətrafında çırpındığını, onu oyatmağa çalışdığını gördükcə, ürəyi parçalanırdı. Faiq Siracın qarşısında o qədər çarəsiz idi ki, qəfildən onu özünə çəkib bağrına basdı:

- Əmi qurban, qorxma!

Elə bu vaxt dəmir qapı açıldı:

- Faiq Əliməmmədov!

Məmmədova Vüsalə

Hərbi And.- 2021.- 24 sentyabr.- S.14