Cəsarət, vətənpərvərlik və peşəkarlığın sintezi

DÖYÜŞLƏRİN RUHUNDA BİR XALQIN DiRƏNİŞİ, BİR MİLLƏTİN QÜRURU VƏ BİR DÖVLƏTİN ƏZƏMƏTİ GİZLƏNİR

Cəbrayıl və Hadrut döyüşləri Azərbaycan xalqının qəhrəmanlıq salnaməsində xüsusi yer tutan hadisələrdəndir. Bu döyüşlər Vətən Müharibəsinin gedişində strateji və mənəvi baxımdan həlledici rol oynamış, Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün bərpasına aparan yolda mühüm mərhələ olmuşdur. Hər iki istiqamətdə əldə edilən qələbələr ordumuzun peşəkarlığını, gənc əsgərlərin fədakarlığını və xalq-ordu birliyinin əzmini bütün dünyaya nümayiş etdirdi. Lakin bu qəhrəmanlıq səhifələrinin dəyəri yalnız tarixdə qalmamalıdır — onların gənc nəsillər arasında təbliği müstəqil Azərbaycanın gələcəyi üçün mühüm mənəvi borc və milli məsuliyyətdir.

Cəbrayıl döyüşləri 2020-ci il Vətən Müharibəsinin ilk mərhələsində ordumuzun ən parlaq əməliyyatlarından biri idi. Düşmənin illərlə möhkəmləndirdiyi müdafiə xətti qısa müddətdə yarıldı, Azərbaycan bayrağı 27 ildən sonra Cəbrayıl şəhərində ucaldıldı. Bu qələbə ordumuzun taktiki ustalığının və döyüş ruhunun bariz təzahürü idi. Cəbrayıl uğrunda döyüşən igidlərin böyük əksəriyyəti gənc yaşda idi – 18-25 yaş aralığında olan əsgərlər və leytenantlar ordunun onurğa sütununu təşkil edirdi. Onlar müasir texnologiyalarla təchiz olunmuş, hərbi biliklərə malik və ən əsası, qələbəyə inanan nəsil idi. Bu gənclər Azərbaycanın hərbi tarixində yeni qəhrəmanlıq modeli formalaşdırdılar: cəsarət, vətənpərvərlik və peşəkarlığın sintezi.

Hadrut istiqamətində gedən döyüşlər isə müharibənin ikinci mərhələsində strateji dönüş nöqtəsi oldu. Düşmənin təbii relyef üstünlüyünə, dağlıq ərazilərdə möhkəmlənməsinə baxmayaraq, Azərbaycan əsgəri bu çətin maneələri keçərək şəhəri azad etdi. Hadrutun azad olunması yalnız coğrafi deyil, həm də mənəvi qələbə idi. Bu döyüşlərdə də gənclər ön sıralarda idi — dağ cığırlarından keçərək düşmənin müdafiə xəttini yarmaq, döyüş şəraitində soyuqqanlı qərar vermək, həmçinin yaralı yoldaşlarını xilas etmək kimi nümunəvi igidliklər göstərdilər. Bu gənclərin çoxu adlarını tarixə yazdırdı, bəziləri şəhidlik zirvəsinə ucaldı, lakin hər biri Azərbaycan gəncliyinin rəmzinə çevrildi.

Bu iki istiqamətdə qazanılan uğurlar Azərbaycan gəncliyinin kimliyinin, özünüdərkinin formalaşmasında mühüm psixoloji təsir yaratdı. Müasir gənclər artıq müharibə səhnələrinə baxarkən onu uzaq bir tarix kimi deyil, öz yaşıdlarının qəhrəmanlığı kimi dərk edirlər. Bu, gənc nəsildə vətənpərvərlik hissini daha dərin və sarsılmaz edir. Hər bir məktəbdə, universitetdə, gənclər təşkilatında Cəbrayıl və Hadrut uğrunda döyüşlər haqqında maarifləndirici tədbirlər, filmlər, sərgilər, canlı görüşlər keçirilməlidir. Çünki gənclər üçün real qəhrəman simaları, onların fədakarlıq hekayələri milli kimliyin formalaşmasında ən təsirli vasitədir.

Təəssüf ki, informasiya dövründə gənclərin diqqəti çox zaman sosial media axınında itir, tarixi hadisələrin dəyəri unudula bilir. Buna görə də Cəbrayıl və Hadrut döyüşlərinin təbliği müasir kommunikasiya üsulları ilə aparılmalıdır. Gənclər arasında bu mövzuda sosial layihələr, qısa filmlər, sənədli videolar, müsabiqələr, hətta rəqəmsal oyunlar vasitəsilə vətənpərvərlik ideyası yayılmalıdır. Əgər bu hekayələr modern formada təqdim olunarsa, gənclərin marağını və emosional bağını daha da gücləndirər.

Bu təbliğatın əsas məqsədi təkcə keçmişi xatırlatmaq deyil, həm də gələcək üçün məsuliyyət hissi yaratmaqdır. Gənclər anlamalıdır ki, Cəbrayıl və Hadrut uğrunda döyüşənlər yalnız torpaq azad etmirdilər, həm də azad gələcəyin təməlini qoyurdular. Bu döyüşlərdəki qələbələr Azərbaycanın siyasi müstəqilliyinin, milli birliyinin və iqtisadi inkişafının təminatına çevrildi. Gənclər bu faktı dərk etdikcə, ölkəyə, ordusuna və dövlətinə olan etimad daha da güclənəcək.

Eyni zamanda, bu döyüşlərin təbliği yalnız rəsmi tədbirlərlə məhdudlaşmamalıdır. Ən təsirli üsullardan biri bu qəhrəmanlıqları ədəbiyyat, kino, musiqi və incəsənət vasitəsilə gənclərə çatdırmaqdır. Məsələn, Cəbrayıl və Hadrut qəhrəmanları haqqında bədii filmlər, romanlar və sənət əsərləri yaradılarsa, bu hadisələr nəsillərin yaddaşında daha canlı qalacaq. Şəhid ailələrinin xatirələrindən ibarət kitabların nəşri, onların məktəblərdə və universitetlərdə gənclərlə görüşləri həm maarifləndirici, həm də ruhlandırıcı təsir gücünə malikdir.

Cəbrayıl və Hadrut döyüşlərinin gənclər arasında təbliği həm də dövlət siyasətinin bir hissəsinə çevrilməlidir. Təhsil sistemində vətənpərvərlik dərsləri çərçivəsində bu döyüşlərin nümunələri təqdim olunmalı, hərbi-vətənpərvərlik düşərgələrində bu istiqamətdə xüsusi proqramlar hazırlanmalıdır. Orduya yeni qoşulan gənclər üçün bu döyüşlər motivasiya qaynağı kimi istifadə edilə bilər. Hər bir gənc bilməlidir ki, onun yaşıdları, bəlkə də dostları, sinif yoldaşları o döyüşlərdə qəhrəmanlıq göstərib. Bu fakt təkcə qürur deyil, həm də məsuliyyət yaradır — çünki bu torpaqlar indi onların qorumasına əmanət edilib.

Gənclik gələcəyin ordu potensialıdır, lakin onlarda döyüş ruhu yalnız hərbi biliklərlə deyil, mənəvi güclə formalaşır. Cəbrayıl və Hadrut döyüşlərinin təbliği gənclərin həmin mənəvi gücü qazanmasına yardım edir. Bu təbliğat onlara göstərir ki, vətən uğrunda qələbə təkcə silah gücü ilə deyil, inam, sədaqət və birliklə mümkündür. Müharibə bitmiş olsa da, vətən sevgisinin təbliği heç vaxt bitməməlidir.

Nəticə etibarilə, Cəbrayıl və Hadrut döyüşləri Azərbaycanın hərbi tarixində qürur və fədakarlıq simvoludur. Onların gənclər arasında təbliği milli kimliyin qorunması, vətənpərvərlik hissinin gücləndirilməsi və dövlətin gələcək müdafiə potensialının möhkəmlənməsi baxımından mühüm əhəmiyyət daşıyır. Gənc nəsil bu döyüşlərin mənasını, qəhrəmanların ruhunu və qələbənin dəyərini dərk etdikcə, Azərbaycan heç vaxt zəifləməyəcək. Hər bir gəncin qəlbində Cəbrayılın və Hadrutun adı yaşadıqca, bu torpaqların azadlığı da əbədi olacaq. 27 sentyabrda başlayan qələbə yolu bu şəhərlərdə tamamlanan inamın nəticəsi idi və bu inam gələcək nəsillərin də yoluna işıq saçmalıdır.

Cəbrayıl və Hadrut döyüşlərinin gənclər arasında təbliği məsələsi təkcə vətənpərvərlik hisslərinin gücləndirilməsi ilə məhdudlaşmır. Bu, həm də milli kimliyin formalaşması, tarixi yaddaşın qorunması və gələcək nəsillərin dövlətə sədaqət ruhunda yetişdirilməsi baxımından strateji əhəmiyyət daşıyır. Müharibədən sonrakı dövrdə gənclər arasında aparılan sosial-psixoloji araşdırmalar göstərir ki, 2020-ci il döyüşlərində iştirak edən qəhrəmanların hekayələri onların düşüncə tərzini, həyat məqsədlərini və vətənə münasibətlərini dərindən dəyişib. Bu, artıq yeni bir gənclik fəlsəfəsinin formalaşması deməkdir — vətən üçün yaşamaq və vətən üçün yaratmaq fəlsəfəsi.

Bu döyüşlərin təbliğində əsas məqsədlərdən biri də gənclərin passiv yaddaş daşıyıcısına deyil, aktiv tarix yaradıcısına çevrilməsidir. Yəni gənc nəsil keçmişi sadəcə xatırlamamalı, ondan dərs çıxarmalı və gələcəyi formalaşdırmaq üçün həmin ruhu özündə daşımalıdır. Bu məqsədlə müxtəlif maarifləndirici və mədəni proqramlar həyata keçirilməlidir. Məsələn, məktəblərdə Cəbrayıl və Hadrut uğrunda döyüşlər haqqında interaktiv dərslər, şəhid və qazilərin həyatına həsr olunmuş sənədli filmlər, gənclər klublarında qəhrəmanlıq hekayələrinin oxunması və müzakirəsi kimi tədbirlər gənclərin milli şüuruna böyük təsir göstərə bilər.

Bu təbliğatın mühüm hissəsi gənclərin öz təşəbbüsü ilə aparılmalıdır. Dövlət və ictimai qurumlar sadəcə istiqamət verməli, amma gənclər bu işi öz enerjiləri və yaradıcılıqları ilə həyata keçirməlidirlər. Sosial media bu baxımdan mühüm platformadır. Cəbrayıl və Hadrut döyüşlərində qəhrəmanlıq göstərmiş gənclərin xatirəsinə həsr olunan qısa videolar, müsahibələr, sənədli materiallar “TikTok”, “YouTube” və “Instagram” kimi platformalarda paylaşılarsa, həm yaşıdlar arasında maraq doğurar, həm də vətənpərvərlik ideyasını daha dinamik formada yayar. Gənclərin öz dillərində, öz üslublarında danışılan bu hekayələr onların şüuruna daha güclü təsir edər.

Eyni zamanda, ali təhsil müəssisələrində bu döyüşlərin tarixi və hərbi-strateji əhəmiyyətinə dair seminarlar, elmi konfranslar təşkil olunmalıdır. Bu tədbirlərdə təkcə tarixçilər və hərbi ekspertlər deyil, həm də müharibədə iştirak etmiş veteranlar, könüllülər, jurnalistlər və tələbə liderləri çıxış etməlidir. Belə görüşlər gənclərin həm hadisələr barədə bilgilərini artırır, həm də emosional bağ yaradır. İnsan ancaq hiss etdiyi tarixi dəyərləndirə bilir. Bu səbəbdən, Cəbrayıl və Hadrutun azadlığı təkcə dərsliklərdə oxunan fakt kimi deyil, canlı insan taleləri, duyğular və xatirələrlə təqdim olunmalıdır.

Bu döyüşlərin gənclər arasında təbliği həm də psixoloji möhkəmlik baxımından önəmlidir. Müharibə yalnız cəbhədə deyil, insanların iç dünyasında da iz qoyur. Qəhrəmanların fədakarlıq hekayələri gənclərdə həm milli qürur, həm də həyat qarşısında dayanıqlılıq hissini gücləndirir. Məsələn, yaralanmış, amma yenidən xidmətə qayıdan qazilərin təcrübələri gənclərə çətinliklər qarşısında ruhdan düşməməyi öyrədir. Bu, müasir dövrdə mənəvi dayaq rolunu oynayır və cəmiyyətin psixoloji sağlamlığının qorunmasına xidmət edir.

Digər mühüm məqam ondan ibarətdir ki, Cəbrayıl və Hadrut döyüşlərinin təbliği təkcə keçmişə baxış deyil, həm də gələcəyə yönəlik təhlükəsizlik mədəniyyətinin formalaşmasına kömək edir. Hər bir gənc anlamalıdır ki, azadlıq təsadüfi deyil, onu qorumaq üçün daim ayıq-sayıq olmaq lazımdır. Bu səbəbdən, gənclər arasında hərbi biliklərin artırılması, mülki müdafiə təlimlərinin keçirilməsi, hərbi vətənpərvərlik idman yarışlarının təşkili bu istiqamətdə mühüm addımlar sayıla bilər. Cəbrayıl və Hadrut kimi simvolik adlar bu təlimlərin rəmzi şəklinə çevrilə bilər, məsələn, “Hadrut ruhu” adlı layihələr və ya “Cəbrayıl Qəhrəmanları” gənclər forumları təşkil oluna bilər.

Mədəniyyət sahəsində də bu təbliğat genişlənməlidir. Azərbaycan musiqisində, teatrında və kinematoqrafiyasında bu döyüşlərin motivləri yaşadılmalıdır. Gənc sənətçilər və yaradıcılar üçün müsabiqələr elan edilə bilər: Cəbrayıl və Hadrutun qəhrəmanlarına həsr olunmuş şeirlər, rəsm əsərləri, qısametrajlı filmlər və mahnılar yaradılmalıdır. Bu, həm gənclərin yaradıcılıq potensialını üzə çıxarar, həm də onların milli mövzulara bağlılığını artırar.

Eyni zamanda, bu döyüşlərin xatirəsinin qorunması üçün regionlarda gənclərin iştirakı ilə xatirə parkları və muzeylər salınmalıdır. Orada interaktiv sərgilər, VR (virtual reallıq) texnologiyası ilə döyüş səhnələrinin təqdimatı gənclərə həm informativ, həm də emosional təcrübə qazandırar. Bu üsulla gənclər tarixə sadəcə oxunan fakt kimi deyil, yaşanan reallıq kimi baxmağa başlayar.

Cəbrayıl və Hadrutun gənclər arasında təbliği təkcə hərbi və tarixi istiqamətdə deyil, həm də mənəvi dəyərlər müstəvisində aparılmalıdır. Bu döyüşlərdə şəhid olanların adlarının yaşadılması, onların ailələrinə gənclər tərəfindən dəstək layihələrinin təşkili, könüllülük hərəkatlarının bu ruhda inkişafı gənclərin sosial məsuliyyət hissini gücləndirər. Hər bir gənc başa düşməlidir ki, qəhrəmanlıq yalnız döyüş meydanında deyil, gündəlik həyatda da özünü göstərir — təhsildə, əməkdə, yardımlaşmada, dürüstlükdə.

Beləliklə, Cəbrayıl və Hadrut döyüşlərinin gənclər arasında təbliği, əslində, müstəqil Azərbaycanın gələcək ideoloji təməlini möhkəmləndirən mühüm prosesdir. Gənclər bu tarixdən güc aldıqca, dövlətin dayaqları da daha möhkəm olacaq. Çünki bu döyüşlərin ruhunda bir xalqın dirənişi, bir millətin qüruru və bir dövlətin əzəməti gizlənir. Bu ruh yaşadıqca, Azərbaycan gəncliyi də öz tarixi missiyasını — vətəni qorumaq və inkişaf etdirmək vəzifəsini şərəflə davam etdirəcək.

Elnurə İsaxan

Hərbi And .- 2025.- 5 dekabr(№46).- S.15.