“Özüm də itirəm vaxtın içində”

Dünyaya şair taleyi ilə doğulan insanlar bütün ömürləri boyu sözün enerjisini daim diri saxlamaq, sözləri bir-birinə hörərək onların yeni məna qatlarını, ifadə çalarlarını üzə çıxarmaq kimi müqəddəs bir missiyanı yerınə yetirirlər. Sözlər isə dünyanı dərketmə, anlama və düşünmə prosesinin özülündə dayandığından poeziya dolayısı ilə həm də dünyanı yenidən yaratmaq, yeni nizam və düzəndə sərgiləmək cəhdidir. Şairlik iddiasında bulunan hər bir istedad sahibi bu işin məsuliyyətini, necə böyük bir risklə bağlı olduğunu bir an belə unutmamalı, çiynini verdiyi yükün ağırlığından nə vaxtsa xoflanmayacağına tam əmin olmalıdır. Əks təqdirdə onun yazdıqları sözü diriltmək əvəzinə öldürmək, dünyanı yenidən qurmaq əvəzinə dağıtmaq şakərindən o yana keçməyəcək.

Ramazan Səməroğlunun "Özüm də itirəm vaxtın içində" adlı şeirlər kitabı müəllifin poeziyanın missiyasını düzgün dərk etməsi, onu təmənnasız və iddiasız münasibəti haqqında dolğun təəssürat yaradır.

Sadəlik və ciddilik Ramazanın poetik üslubunun ən xarakterik cəhətləri kimi təzahür edir. O, bəzi qələm sahibləri kimi intellektual görünmək xatirinə yersiz söz oyununa aludə olmur, mürəkkəblik, yalançı filosofluq kimi aldadıcı (və zahirən parıltılı) fəndlərə uymur, şeirlərini təbii duyğu və hisslərinin ifadəsi üzərində qurur. Onun demək olar ki, bütün şeirlərinin arxitektonikası bu prinsipə tabedir.

Yağış istəyirəm qəfildən yağa,

Mənsə uşaq təki göylərə baxam.

Sənin göz yaşının damcılarını

Nə ola, yağışın içində tapam.

Bu dörd misra boyunca ifadə olunan obrazlı təfəkkür tərzi və dil, bədii təhkiyə üslubu Ramazanın poetik dəsti-xəttinin xarakterik cizgiləridir- desəm qətiyyən yanılmaram. Sevgilisinin göz yaşları ilə yağış damlaları arasında assosiativ paralellər aparan şair öz subyektiv hisslərini, duyğularını poetik obrazlar səviyyəsinə qaldıra bilir:

Oxşayam o şəffaf yaş damlasını,

Qoyam ürəyimin başına onu.

Görəsən ürəyim sərinləyərmi.

Duysa bu damlanın yaş olduğunu?

Qeyd etməyi lazım bilirəm ki, Ramazan bu kitaba qədər fəal jurnalistika yaradıcılığı ilə məşğul olmuş, bir sıra uğurları ilə auditoriyanın rəğbətini qazanmışdır. Məsələnin bu tərəfi, heç şübhəsiz ki, onun poetik yaradıcılığına da təsirsiz ötüşməmişdir. Publisistik vüsət, vətəndaş narahatlığı, müasir dünyada baş verən mürəkkəb olaylara çevik, operativ münasibət onun kitaba daxil edilmiş bir çox şeirlərində qabarıq duyulur. Özü də publisistik və poetik təfəkkürün sintezi Ramazanın yaradıcılığında, təbii bir prosesin qanunauyğun nəticəsi kimi təzahür edir. Sosial haqsızlıqlara, erməni təcavüzünün doğurduğu problemlərə, mənəvi eybəcərliklərə qarşı barışmaz mövqedə dayanan şair yeri gələndə müraciət etdiyi mövzuların, ifadə etdiyi mətləblərin ağırlığını sanki publisistika və poeziyanın vəhdətində yüngülləşdirməyə çalışır, qəlbinin nisgilini, itirilmiş yurd həsrətini poetik düşüncənin sığalı ovundurur:

Bir qocanı ağlar gördüm,

Göz yaşından od ələndi.

Vətən deyib nalə çəkdi

Yer də, göy də silkələndi.

Vətənə tükənməz və təmənnasız məhəbbət, yurd yerinin müqəddəsliyi, itirilmiş torpaqların tezliklə geri qaytarılacığına sarsılmaz inam "Vətən" başlığı altında toplanmış şeirləri minlərlə, milyonlarla vətən övladının qəlbindən püskürən duyğuların ümumiləşdirilmiş ifadəsinə çevirir.

Təqvimlər dəyişir, zaman da gedir,

İllər yaş sırıyır yaşımız üstə.

Kəsə bilərdikmi vaxtın qarşısın?

Tutub saxlasaydıq ili qəfəsdə.

Müəllifin əksər şeirlərində tez-tez müraciət etdiyi, poetik fikrin predmetinə çevirdiyi məfhumlardan biri də zaman anlayışıdır. Ramazanın öz təbirincə desək, "nazlanıb gedən" zamana belə həssas münasibət onun vəfasızlığının, insanı son mənzilə aparan amansız sürətinin xofu ilə bağlı deyil. Əksinə qocalığına "xoş gəldin" deyərək onun "qabağına düşməyi" bacaran müəllif zaman kateqoriyasına həm sonsuzluğun və bütövlüyün, həm də əbədiliyin rəmzi kimi baxır. Əslində poeziya, şeriyyət də sonsuz dünyanın əbədi hikmətlərini sözlə ifadə etmək yanğısıdır. "Özüm də itirəm vaxtın içində" kitabında toplanmış şeirlər sübut edir ki, onun müəllifinin poetik ilhamı sahibinin bu yolda yeni uğurlar qazanacağına tam təminat verir.

Əlisəftər HÜSEYNOV

Sənətşünaslıq namizədi

Hərbi and.-2009.-10 yanvar.-S.14.