Ermənilərin müsəlmanlara,
xristianlara
və yəhudilərə qarşı
soyqırımı
Ermənilər və “erməni məsələsi”
haqqında dünya müəlliflərinin rəyləri
Tanınmış
araşdırmaçı yazar Xaqani İsmayılın “Ermənilərin
müsəlmanlara, xristianlara və yəhudilərə
qarşı soyqırımı” kitabı bədnam qonşumuzun
bütün yalanlarını ifşa edən,
onların xislətini ortaya çıxaran və bir çox
tarixi faktlara işıq tutan ən mükəmməl vəsaitlərdən
biridir. Müəllifin böyük zəhməti hesabına 3
dildə – Azərbaycan türkcəsi, rus və ingiliscə
çap olunan kitabın, xüsusən də bütün
dünyanın diqqətinin Qarabağa yönəldiyi indiki ərəfədə,
geniş yayılmasına ciddi ehtiyac duyuruq. Odur ki, AMEA Tarix
İnstitutunun və İnsan Hüqüqları İnstitutunun
rəyi və tövsiyəsi ilə nəşr olunan bu
kitabın “Hürriyyət” qəzetində hissə-hissə dərcinə
qərar verdik. Buyurun, oxuyun.
Öncə müəllif haqqında
“Xaqani
İsmayılın “Erməni məsələsi və
türk-müsəlman soyqırımı” kitabına
verilmiş rəylərdən:
“Xaqani İsmayıl bu kitabı ilə bütöv bir
institutun işini görüb.” (AMEA Tarix İnstitutunun baş elmi
işçisi Kamran İsmayılov);
***
“Xaqani İsmayılın bu əsəri Azərbaycan,
Türkiyə, Gürcüstanın milli təhlükəsizliyi
üçün önləyici tədbirlər almağa hərtərəfli
fayda verə biləcək tarixi araşdırmalarla zəngindir”
(Gürcüstan tarixçisi, professor Gela Xuçişvili).
***
“Xaqani İsmayılın “Erməni məsələsi və
türk-müsəlman soyqırımı” kitabı XXI əsrdə
Azərbaycanda nəşr olunmuş ən mühüm
kitabdır”. (“Yeni nəşrlər” jurnalının baş
redaktoru, tanınmış kitab mütəxəssisi Yaşar
Zeynalov).
***
“Heç şübhəsiz ki, müəllifin bu
kitabındakı bir çox məqamlar elmi ictimaiyyət
üçün yeni olduğu üçün təhsil
ictimaiyyəti üçün də yeni və əhəmiyyətlidir. Bu səbəbdən də
X.İsmayılın bu əsəri geniş anlamda bir dərslikdir
və onun bu tədqiqatlarının müvafiq hissələrinin
orta və ali məktəblərin tarix dərsliklərinə
salınması zəruridir.” (AMEA Tarix İnstitutunun rəyindən);
***
Xaqani İsmayıl yazıçı, jurnalist, tarixi
araşdırmaçıdır. Şeirlərdən; nəsr
və nəzmlə yazılmış satiralardan, pyeslərdən…
ibarət kitabların müəllifidir. «Qarabağ
taleyimiz» (1990), «Salam, istiqlal» (2000; 2001), «Haqsız dünya»
(2001), “Azəri soyqırımı” (2002; 2007) adlı bədii
və “Erməni məsələsi və türk-müsəlman
soyqırımı” (2011, 2012, 2016) adlı tarixi kitabları
yayınlanmışdır.
Bədii yaradıcılığına (şeir və
satiralarına) klassiklər səviyyəsində, yüksək
rəylər verilmişdir.
Ermənilər
və “erməni məsələsi” haqqında dünya müəlliflərinin
rəyləri
Xristian dünyası tərəfindən süni sürətdə
atılmış «erməni məsələsi» beynəlxalq
konfransların gündəliyinə və barış
sazişlərinin maddələrinə daxil edilməzdən
öncə bu qalmaqallı toplumun – erməni xalqının
yaşamı, öz milli-dini dəyərlərini mühafizə
edib-etməmə durumu, iqtisadi vəziyyəti və s. istər-istəməz
hər bir oxucuda maraq doğurur. Doğrudandamı ermənilər
tarixən «vəhşi» türklərdən
saysız-hesabsız zülmlər, işgəncələr
görmüş, dini inancları və milli gələnəkləri
(adət-ənənə¬ləri) və mədəniyyətləri
assimlyasiya (özgələşmə) təhlükəsi ilə
üzləşmişdi. Bugünkü erməni
təbliğatına, o cümlədən 1000-dən artıq
erməni saytlarındakı iftira və hədyanlara cavab vermək
üçün nəinki alimlərimiz, hətta hər bir azərbaycanlı
ziyalısı, Azərbaycan vətənpərvəri və
sadə həyat tərzi yaşayan orta təhsilli
yurddaşımız da bu sualların cavablarında aciz
qalmamalıdır.
Bu məqsədlə
də hər şeydən öncə oxucularımıza ermənilərin
türklərlə münaqişədən əvvəlki
durumunu əks etdirən bir neçə vacib məqamı,
dünyanın ən müxtəlif dinlərinə və millətlərinə
mənsub olan müəlliflərin (onların sırasında
həmçinin erməni müəllifləri də var) dilindən
çatdırmaq istərdik:
«Erməni
etnosu Qafqazın hüdudlarından kənarda formalaşıb.»
(İ.M.
Dyakonov)
***
«Ermənilər
işqalçılar kimi gəlmiş və yerli əhalini əsarət
altına almışlar.» (R. Hovannisyan)
***
«…Ermənilər
İsveçrədən gəliblər.»
(R. Kiriyan) – (1: s. 259-260).
***
«Ermənilər
səkkiz əsr ərzində əvvəlcədən Səlcuq,
sonra isə Osmanlı hökmranlığını məmnuniyyətlə
qəbul etmiş, idarə sistemindən qətiyyən
şikayət etmədən, öz dininə asudə itaətlə
məşğul olmuş, dövlətdə mühüm vəzifələr
tutmuş və ticarətdə hakim mövqeyə nail
olmuşlar. Faktlar belədir.» (Fransız
alimi, jurnalisti və hüquqşünası Jorj de Malevil) –
(2: s. 17 ).
***
«Biz həyatımız
boyu türk millətinə borcluyuq, türklər olmasaydı,
bu gün nə erməni milləti olardı, nə də erməni
mədəniyyəti.» (Erməni
yazıçısı Torkum Stepanyan) – (3: s. 3).
***
«Türkləri
hər hansı bir vəhşilikdə necə ittiham edirlər
etsinlər, yalnız bunu deyə bilərəm: Türkiyənin
müxtəlif şəhərlərində erməni-müsəlman
toqquşmaları haqqında şəxsən bütün mənə
məlum olanlardan belə qənaətə gəlirəm ki,
qanlı işlər hər yerdə məhz ermənilərin
öz təşəbbüsü ilə
başlanmışdır.
Türklər
Asiyanın nəinki müsəlman, həm də başqa
xalqlarının ən yaxşı hissəsidir.»
(Çar Rusiyasının Van və Ərzurumdakı baş
konsulu Mayevski) – (4: s. 30).
***
«Türkiyə tarixi keçən yüzillikdə ermənilərin
kütləvi təqibi haqqında heç bir fakt bilmir. Əksinə, onlardan
çoxu 1915-ci il faciəsinə qədər
yüksək dövləti vəzifələr tutmuşdu.
Toqquşma nəticəsində tələfat isə hər
iki tərəfdən döyüş əməliyyatının
qanunauyğun nəticəsidir ki, genosid hesab edilə bilməz.» (Strasburqdakı Şərq Tədqiqatları
İnstitutunun direktoru Pyer Dyümon) – ( 3:
s. 3).
***
«Ermənilər indiki dövrdə milli
varlıqlarına görə həqiqətən Səlcuq və
Osmanlı türklərinə borcludurlar. Bizanslıların və ya
digər Avropalıların əlində qalsaydı, erməni
adı bu gün sadəcə olaraq tarix kitablarında
saxlanılan bir ad ola bilərdi.» (Levon
Dabağyan) – (5: s. 17).
***
«Erməni milləti (Bizans imperiyasının tərkibində
ikən) zülm – əsarət altında qalmışdı. Bütün məmləkətimiz
qan içindəydi. Bu qanlar vətənimizin bir ucundan o
biri ucunadək dərya kimi aşıb-daşırdı»…
«(Bizans
hökmranlığı altında ikən) məzhəbini dəyişmək
istəməyən ermənilərin boğazına əridilmiş
qurğuşun tökərək, ən faciəli ölümlərə
mübtəla edirdilər…» (Qədim erməni tarixçisi
Urfalı Matevos)
«Erməni
kralı Qaqiqin əl-qolunu bağlatdırıb (bizanslılar)
köpəklərə parçalatdırmışdılar…»
(5: s. 17).
***
«Uraratu dili və xalqı ilə erməni dili və
xalqının heç bir qohumluğu yoxdur. Ermənilər
Urartuya e.ə VI əsrdə gəlmişlər.
Urartululardan bəhs edən mixi yazılar isə e.ə IX əsrə
aiddir.» (Fransız alimi Fransua Lenorman) – (6:
s. 124-129).
***
«Ermənilər Frikyadan gəlmədirlər. Onlar tədricən Frikyadan
şərqdə yerləşən yüksəkliklərə
yiyələnib, oradan qədim urartuluları
sıxışdırıb, onların adına, dilinə və
rəvayətlərinə yiyələnib, özlərininki ilə
əvəz etdilər.» (Bu
fikrin də müəllifi Lenormandır. O, bu qənaəti
söylərkən Henrik Raulsonun ermənilər haqqında
dediyi mülahizələri də təsdiq edib. İ.Q.Çavçavadze
də Lenormanın fikirlərini yüksək qiy¬mətləndirib.)
– (6: s. 124-129; 7: s. 33-35, 92).
***
Ermənilər… friqlərlə birlikdə Qərbdən
e.ə. 7- 6-cı əsrlərdə Şərqə gəlmişlər. (N. Pastermacyan) – (1: s. 260).
***
“Ermənilərin
əcdadları Çorox çayı hövzəsindən gəlmişlər”
( 8: s.220).
***
“Ermənilər həmişə yaşadıqları
yerlərin yaramaz sahibləri olublar, öz
yaxınlarını sataraq, həmişə güclü
qonşularına məharətlə qulluq ediblər.” (Akademik Kerop Patkanyan) – (9: s.5).
***
Dünya
xanımlarının bir qismi erməni qadınının bir
qayda olaraq öz ərinə xəyanət etmə təcrübəsini,
başıpapaqlısının həmin əməldən
hali olmaması incəsənətini mənimsəməyə
cəhd göstərsələr də, azları buna nail ola bilir. Yeniyetmə erməni
qızları öz bakirəliklərindən elə erkən,
elə həvəslə imtina edirlər ki, sanki onlar namus
çəpərlərinin bütövlüyünü
qorumurlar, üstlərinə qonmuş tozu çırpırlar.”
(K.Marks, F. Engels) – (10: s.131).
***
“Ermənilərin alçaqlığı və əclaflığı
təbii xarakterlərindən, bir növ genlərindən gəlir”. (İngilis hərbçisi
Dikson) – (11: s.13).
***
“…aclıq
illərində ermənilər bir-birini öldürür,
oğul-uşaqlarını qızardıb yeyirdilər. Ər
arvadını, arvad ərini, bir-birini öldürür, yeyir,
doymurdular…” (Foma Metsonmski, erməni keşiş) –
(12: s.116).
***
“Erməni
xalqının əsli nədir, necə və nə vaxt,
haradan və hansı yollarla o, buraya gəlib, erməni olmazdan əvvəl
və sonra hansı tayfalarla əlaqədə olub, onun dilinə,
etnik tərkibinə kim necə təsir
göstərib?
Bizim əlimizdə bunları sübuta yetirən
aydın və dəqiq dəlillər yoxdur.” (Manuk Abeqyan) –
(13: s.11).
***
“Kilikiyadan Qafqaza qədər uzanan ərazilər
heç vaxt erməni xalqına məxsus olmayıb”. (Riçard Hovanisyan) – (14: s.29).
***
“Əgər Movses Xorenatsinin (Musa Xorenli –X.İ.) qədim
Ermənistanı var idisə, onda mənə heç olmasa
bunu təsdiq edən bir arxeoloji obyekt göstərin”. (Akademik Piotrovski) –(14: s.29).
***
“İndiki Ermənistan ərazisində ilk dövlət
qurumu Sak çarlığı – qədim türk mənşəli
dövlət idi”. (Erməni tarixçisi
Q.Kapantsyan, “Hayasa”) –(14: s.34).
***
“Bizim ikiüzlülüyümüz ana bətnindən
peyda olur”.
(Erməni şairi Yeğişe Çarens –(14:
s.42)).
***
«Ulu
şahım… Beynənnəhreyndən (Mesopotamiyadan) Van
gölü sahillərinə, ora¬dan da Qafa ( Qafqaza )
oğuz-türk torpaqlarına 5-5, 10-10 gələn ermənilər
saziş şərtlərinə görə sənətkarlıqla
məşğul olmaq əvəzinə, məskunlaşmağa
can atır, ufacıq kilsələr tikdirir, beləliklə, bu
tayfanın Qafda qədim mövcudiyyəti təsəvvürünü
yaradırlar ki, bu da istiqbalda nəsillərimizə baş
ağrısı verəcək…
Bu işləri
indi Ağkilsə (Əçmiədzin) kəndində əyləşən
dünya ermənilərinin katolikosu II Qriqori maliyyələşdirir…
Qarışıq nigahlar məni qorxudur, Şahım! Mənə səlahiyyət ver, cəmi 15 min gəlməni
mövsümi işçilər kimi qisim-qisim qaytarım Vətənin
dışarına. Sənin qulun Rəvan Xan.» (İrəvan əyalətinin
icmal dəftəri, 1519. İrəvan qalabəyisi və
Qərbi Azərbaycan bəylərbəyi Rəvan xanın
Şah İsmayıl Xətaiyə məktubundan) –(15; 16; 17: s.5-6).
***
Qarabağ
erməni əhalisinin diş sisteminin analizi göstərmişdir
ki, bu ərazidəki əsl ermənilər gəlmədirlər.
Əvvəlki Qarabağ erməniləri isə
albanlardan dönmədirlər.
(Məşhur akademiklər İ.Orbeli, S.Usremyan və b.
erməni alimlərinin arasdırmalarından) – (
18 ) .
***
“Erməni xalqı öz dövlətçiliyindən
çox tez – bizim eranın V əsrində məhrum olmusdur, həm
də Qafqazda yox, Mesopotamiyada”. (Tarix elmləri doktoru Fəridə Məmmədovanın
akademik A.Saxarovla dialoqundan) – ( 19: s.83).
***
“Bir
çox illər bundan öncə Yerevanda, səs-küylü,
qafqazaxas gecədə, arağın təsiri ilə
ağırlaşmış bir erməni ilə
qızğın diskussiyaya (müzakirə, mübahisə
–X.İ.) urcah oldum, hansı ki, məni ciddi şəkildə
inandırmağa çalışırdı, İsa Məsih
yarıermənidir.
– Axı necə ola bilər? Hansı yarısı? –deyə mən təəccübləndim. – Bəllidir ki, Məsihin anası yəhudidir, atası isə – Cənab Allahdır. Belə çıxır ki, Allah ermənidir?
– Başqa necə ola bilər? – deyə tamamillə ciddi şəkildə (erməni) müsahibim cavab verdi.” (“Komsomolskaya Pravda” qəzetinin əməkdaşı Darya Aslamova) – (20 ; 14: s.40-41).
(Ardı var)
Hürriyyət.- 2020.- 17-18 noyabr.-
S.11.