ACI XURMA

44 günlük müharibədə yaşanmış real bir ailə dramı

(Hekayə)

əvvəli ötən sayımızda

Fəridə məktəbdə təmizlik işlərini görüb başa çatdırmışdı. Bir az əyləşib yorğunluğunu çıxarandan sonra evə getməyə hazırlaşırdı. Xadimə işlədiyi məktəbin ikinci mərtəbəsinin pəncərəsinin qabağında oturub həyətə baxa-baxa xəyala daldı. Yenə həmişəki kimi, özü də istəmədən ürəyində ən çox sevdiyi el bayatısı təkrarlanmağa başladı:

Fəridənin işə necə çatmağından belə, xəbəri olmadı. Məktəbə çatanda indiyə qədər görmədiyi mənzərə ilə rastlaşdı. Məktəbin kollektivi bir nəfər kimi həyətə toplamışdı, öz aralarında nəsə yavaş-yavaş danışırdılar. Onu görən kimi dərin bir sükuta qərq oldular. Fəridə buna bir anlam verə bilmədi. Nəyə görə bütün müəllimlər səhər-səhər məktəbə yığışıb? O, müəllimlərə yaxınlaşıb astadan salam verib keçmək istədi… Təəccübünə rəğmən, salamını alan olmadı, başını qaldırıb müəllimlərin üzünə baxdı. Bəzilərinin sifətində kədər, bəzilərində təəssüf, bəzilərində acımaq hisslərini gördü. Qadın müəllimələrin hamısının gözləri ağlamaqdan şişib qızarmışdı. Məktəbin direktoru ağsaçlı başını iki əli ilə tutmuşdu, elə bil saçlarını yolmaq istəyirdi. Fəridənin ürəyi daha da sıxılmağa başladı. Özünü zorlayıb ortalığa soruşdu: “Nə olub?”.

Onun xətrini istəyən qadın müəllimələrdən ikisi hönkür-hönkür ağlamağa başladı. Direktor yerdən başını qaldırıb, “Qızım, sən bu gün işləmə, get evə” dedi. Fəridə buna bir anlam verə bilmədi. Axı nə üçün o işlərini görmədən evə qayıtmalıdır?! Fəridə bunun səbəbini soruşmaq istəyirdi ki, qadın müəllimələr ağlaya-ağlaya hər tərəfdən ona yaxınlaşıb qucaqladılar.

...Fəridə gözlərini açanda özünü məktəbin tibb məntəqəsində uzanmış halda gördü. Yavaş-yavaş huşu özünə gəlməyə başladı. Deyəsən, ona tibbi yardim göstərmişdilər, cünkü qolunda iynə yeri var idi. Bir az sakitləşmişdi. Gözlərini döndərib otağa göz gəzdirdi. Məktəbin bütün qadın müəllimələri onun başı üstündə durmuşdu. Artıq hər şeyi anladı. Demək ki, cəbhədən bəd xəbər var. Ürəyində Allahdan oğlunun şikəst olsa belə, evə sağ-salamat qayıtmasını istədi... Onun son ümidi bu idi… Amma içindəki ümid çox zəif idi və sürətlə öləziyərək yerini ümidsizliyə verməyə başlamışdı. Fəridənin vəziyyəti incə bir teldən yapışmış insanın boğulmaqdan xilas olmaq cəhdinə bənzəyirdi. Fəridə ümumi ortaya belə bir sual verdi: “İgiddən xəbər var?” Müəllimələrdən biri, “Özünü əla al, sən ləyaqətli qadınsan, İgid kimi övladla fəxr etməlisən. Onunla indi bütün Azərbaycan fəxr edir. Cəbhədə qəhrəmancasına döyüşüb. Neçə-neçə düşməni məhv edib. Zatən onu sən vətən üçün, dövlət üçün bir əsgər kimi böyütdünü deyirdin. Vətənə övladlıq borcunu vermək üçün o, özü könüllü bu yolu seçdi. Olacaga çarə yoxdur. Yüzlərlə igid oğlumuz şəhid olub. Nə etmək olar, İgid də müqəddəs şəhidlik zirvəsinə yüksəlib”. Fəridə bu xəbəri axıra qədər yaxşı eşidə bilmədi, çünki yenidən husunu itirmişdi.

İgidin nəşi necə gətirildi, necə dəfn edildi - Fəridənin yadında deyildi. Fəridə tibbi nəzarət altında saxlanırdı. Tez-tez sakitləşdirici iynələr vurulur, sistemlər qoşulurdu. Evdə, həyətdə, küçədə insan əlindən tərpənmək mümkün deyildi. Tanış, yad minlərlə insan İgidin yasında öz əzizlərinin yasındakı kimi, bəlkə ondan da artıq can yanğısı ilə iştirak edirdilər. Hər gün minlərlə insan qəbir üstünə gedirdi.

Fəridə oğlunun yeddisi çıxandan sonra baş verənləri yavaş-yavaş dərk etməyə başlayırdı. Demək, artıq həyatda onu bu dünyaya bağlayan kimsə və nəsə qalmayıb. Yaxın qohumlar və rəfiqələri onu tək buraxmırdı. Hər gün evə çoxlu tanımadığı insanlar gəlirdi. Rayon rəhbərliyi bütün dəfn adətlərini dövlət hesabına təşkil etmişdi.

Fəridə bütün olub-keçənləri bir tamaşaçı kimi izləyirdi. Nə özünü ələ ala, nə də ağlaya bilirdi. Hətta anası, “Qızım, ağla, ürəyini boşalt“, - desə də Fəridə heç bir məna ifadə etməyən nəzərlərlə ətrafı süzür, amma heç bir cavab vermirdi. O, özünü kimsəsiz adaya düşən insan kimi tək və tənha hiss edirdi.

…İgidin tabutuna bürünmüş Azərbaycan bayrağı və ağ parçaya bükülmuş bir boxça stolun ütündə idi. Zatən o bayraq haqqında İgidə çox şerlər əzəbərlətmişdi, ona vətən sevgisini özü aşılamışdı. Özü yıxılan ağlamaz deyiblər...

Fəridə stola yaxınlaşdı, bayrağı öpüb gözlərinə sürtdü, ondan İgidin ətri gəlirdi. Ürəyi xeyli sakitləşdi. Gözlərinə işiq gəldi. O, həmişə öz-özünə, “bir məişət hadisəsində ölməkdənsə, müharibədə qəhrəmancasına şəhid olmaq yaxşıdır“, - deyə düşünürdü. Ona görə, başqa şəhid xəbəri eşidəndə onların analarının əvəzinə öz-özünə təsəlli tapırdı. İndi isə tək oğlu - İgidi şəhid olmuşdu. Həm də igidliklə vuruşaraq şəhid olmuşdu. Deyilənlərdən məlum olurdu ki, elə Poladın intiqamını da ala bilmişdi. Çoxlu düşmən əsgər və zabitini məhv etmişdi, sonda düşmənin toprağa basdırdığı minaya ilişərək, qanı vətən toprağına tökülmüşdü.

“Bayraqları bayraq edən üstündəki al qandır,

Torpaq - uğrunda ölən varsa vətəndir”.

Bu misralar İgidin tez-tez təkrar etdiyi misralar idi. İndi İgid Azərbaycan bayrağına tökülmüş qanı ilə onu dünyanın ən uca bayrağı, torpağa tökülən qanı ilə onu özünə həqiqi və əbədi vətən etmişdi.

Fəridə əvvəl boxçaya məhəl qoymadı. Amma sonra hansısa bir hiss onu boxçaya meylləndirdi. Titrək əlləri ilə boxçanı açdı. Boxçada İgidə məxsus əşyalar, döyüş zamanı üstündə olan paltarlar var idi. Ən ustə İgidin qana, toz-torpağa bulaşmış hərbi köynəyini qoymuşdular. O, qeyri-ixtiyari köynəyi üzünə yaxınlaşdırdı. Sanki üzü İgidin üzünə dəydi. Ani olaraq kədər qarışıq sevinc hissi yaşadı. Tez də bu hiss öz yerini ağır, üzücü, sonsuz bir kədərə verdi. Fəridə əli ilə vaxtilə hər gün İgidin başını sığalladığı kimi koynəyi sığallamağa başladı. Əli koynəyin cibində qabarıq bərk bir şeyə dəydi. Fəridəni maraq götürdü -“bu nədi belə?”. Ehtiyatla köynəyin cibinin düymələrini açdı, orada kağıza bükülü bir şey vardı. Fəridə kağızı açdı və yerindəcə donub qaldı. Kağızın içindəki İgidi müharibəyə yola salarkən ona verdiyi Məkkədən gələn həmin xurma idi. Fəridə bu xurmaya çox ümid etmişdi... O, düşünürdü ki, İgid bu təbərrükü yesə, Allah onu amanında saxlayar. Amma İgid o xurmanı anasız yeməyə qıymamışdı, anasından ən əziz bir xatirə kimi ürəyinin başında saxlamış, döyüşün ən ağır vaxtlarında özünü xurmanın onu qoruyacağına inandımışdı. Bu xurma həm də anası ilə onun arasında sanki bir körpü yaratmışdı. Xurmadan anasının qayğısını, məhəbbətini, onu böyüdərkən çəkdiyi zəhmətin ağrılarını hiss edirdi. Düşünürdü ki, müharibədən sağ-salamat qayıtdıqdan sonra o xurmanı anası ilə birlikdə yeyər, bununla da xurma onları bir daha birləşdirər…

Fəridə qeyri-ixtiyari xurmadan kiçik bir parça qopardı. Allahdan dözüm diləyərək bu təbərrükü ağzına qoydu. Dərhal da ağzından çıxardı. Xurma zəhər kimi acı idi. O, ömründə belə bir acılıq dadmamışdı... Xurmanın dadi Fəridənin dil-dodağını yandırdı. Fəridə heç nə anlamadı. O, eyni xurmanın birinin bal kimi şirin, digərinin zəhər kimi acı olmasına bir məna verə bilmədi…

Əslində, bu xurma da bal kimi şirin idi. Fəridəni acılayan xurma yox, təbərrük kimi xurmaya bəslədiyi ümidin boşa çıxması və oğul itkisinin onda yaratdığı acılıq idi... Onu acılayan dad xaricdən yox, daxildən gəlirdi. O bilmirdi ki, hələ bu acılığı bütün ömrü boyu, bu dünyanı tərk edənə kimi, dəfələrlə, az qala gündə yüz dəfə, İgidsiz yediyi hər şeydə, onsuz keçirdiyi hər anda dadacaqdı və yalnız gözlərini bu dünyaya qapayıb Fəridinin, İgidinin getdiyi aləmə yola düşəndə ondan birdəfəlik xilas olacaqdı...

AZAD

Hürriyyət.- 2025.- 11 fevral, №6.- S.12.