Regionların inkişafı insanların şəhərlərə axınını azaltmışdır

2009-cu ilin yekunlarına görə, Azərbaycan dünya miqyasında ən sürətlə inkişaf edən ölkələri belə geridə qoymuşdur.

Hətta beynəlxalq aləmdə tüğyan edən maliyyə -iqtisadi böhranın yaratdığı çətinliklər şəraitində belə ölkəmizdə bütün sosial- iqtisadi proqramların icrası davam etdirildi, əhalinin rifahının pisləşməsinə yol verilmədi.

Ötən ilin ən çox diqqət çəkən xüsusiyyətlərindən biri regionların hərtərəfli inkişafında böyük uğurların qazanılması, qeyri-neft sektorunda tərəqqiyə nail olunmasıdır. Son 6 ildə regionların sosial-iqtisadi inkişafını təmin etməyə yönəlmiş iki Dövlət Proqramının qəbul edilməsi, birinci proqramın (2004-2008-ci illər) icrasının uğurla başa çatdırılması ölkəmizin ümumi tərəqqisində keyfiyyətcə yeni mərhələnin əsasını qoymuşdur. Qeyri-neft sektorunun davamlı inkişafı, özəl bölmədə böyük canlanma, regionlarda yeni istehsal sahələrinin yaradılması, kommunal, sosial infrastruktur layihələrinin icrası, sahibkarlıq mühitinin daha da yaxşılaşması, iqtisadiyyata investisiya qoyuluşunun artması, əhalinin məşğulluğunun təmin edilməsi, yoxsulluq səviyyəsinin getdikcə aşağı düşməsi... bu dövrün ümumi mənzərəsi məhz belə yeniliklərlə əlamətdar olmuşdur. Bunun nəticəsidir ki, ölkədə, daha çox regionlarda yeni sənaye müəssisələri yaradıldı, fəaliyyətini dayandırmış müəssisələr özəlləşdirilərək yenidən quruldu. Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə, son illərdə ölkədə 5 min 500-dən çox yeni sənaye müəssisəsi fəaliyyətə başlamışdır. Bu isə ölkənin sosial-iqtisadi inkişafına böyük təkan verməklə yanaşı, işsizlik probleminin həllinə, əhalinin yoxsul təbəqələrinin güzəranının yoluna qoyulmasına stimul yaratdı.

Ölkədə daha çox qeyri -neft sektorunu əhatə edən sənaye müəssisələrinin geniş şəbəkəsinin yaradılması dövlət başçısı İlham Əliyevin ən çox diqqət yetirdiyi məsələlərdəndir. Məhz bunun nəticəsidir ki, Naxçıvan, Gəncə, Şamaxı, Yevlax, Şirvan, Mingəçevir, Sumqayıt, Zaqatala və digər şəhərlər sənaye mərkəzlərinə çevrilməklə, əvvəlki şöhrətlərinin qaytarılmasına nail oldular.

İki il əvvəl Şamaxıda Prezident İlham Əliyevin xeyir-duası ilə fəaliyyətə başlamış “Azərelektronika” məişət cihazları zavodu ildə 600 min kondisioner istehsal edir. Gəncə polad kompleksi və “Düral” alüminium zavodu, Naxçıvan və Gəncə şəhərlərində avtomobil zavodları, Yevlaxda tekstil fabriki, Qəbələdə piano zavodu, Sumqayıtda texnopark yaradılması ölkəmizin iqtisadi yeniliklərinin tam siyahısı deyil. Ötən müddətdə regionların sənaye xəritəsinə yüzlərlə yeni emal müəssisəsinin adı yazılmışdır. Belə bir faktı yenidən xatırladırıq ki, ölkədə, xüsusilə regionlarda istehsal sahələrinin geniş şəbəkəsinin yaradılması işsizlik və yoxsulluq kimi sosial problemlərin həllinə geniş imkanlar vermişdir. Son 6 ildə 840 min iş yerinin açılması əhalinin yoxsulluq səviyyəsini 50 faizdən 11 faizə endirmişdir. Bu belə bir həqiqəti təsdiq edir ki, hətta maliyyə -iqtisadi böhran şəraitində də Azərbaycanda yoxsulluğun azaldılması üçün dövlət səviyyəsində böyük işlər görülüb. Prezident İlham Əliyev bu istiqamətdə əldə olunmuş nəticələrə münasibət bildirərək demişdir: “Azərbaycanda yoxsulluğa qarşı çox ciddi mübarizə aparılır. Bu mübarizənin praktik nəticələri vardır. Azərbaycan vətəndaşları gündən-günə daha yaxşı yaşamağa başlayırlar.”

Ölkədə yaşayış səviyyəsinin yaxşılaşması kənd adamlarının, xüsusilə gənclərin iş tapmaq məqsədilə iri şəhərlərə axınını aradan qaldırmışdır. Kəndlərdə yeni sənaye müəssisələrinin yaradılması, bununla da məşğulluq probleminin xeyli dərəcədə həll olunması, mədəni-məişət obyektlərinin işə salınması, sahibkarlığın inkişafına geniş şərait yaradılması insanları doğma torpağa, evə, ailəyə bağlamışdır.

Bu gün Azərbaycanda elə bir kənd tapmaq çətindir ki, elektrik enerjisindən istifadə etməsin. Hər bir rayonda səhiyyə, təhsil, idman-sağlamlıq, mədəniyyət obyektlərinin geniş şəbəkəsi yaradılıb. Regionlarda 8 elektrik stansiyası işə salınıb. Prezident İlham Əliyevin dediyi kimi, “bu il, gələn il və sonrakı illərdə bölgələrdə mövcud problemlərin həlli üçün daha da böyük işlər görüləcəkdir. 2010-cu ilin dövlət büdcəsində bütün bu məsələlər öz əksini tapıbdır.”

Bütün bunlar təbii ki, kənd adamlarını doğulub boya-başa çatdıqları torpaqlara möhkəm bağlayır. Kənddə yeni iş yerləri açılıbsa, məişət xidməti, səhiyyə və digər sahələrini əhatə edən müəssisələr fəaliyyət göstərirsə insan öz kəndini, evini-ailəsini tərk edib nə üçün şəhərə, yaxud digər ölkələrə üz tutmalıdır?! Müşahidələr və kənd adamları ilə söhbətdən aydın olur ki, bir vaxtlar şəhərlərdə yaşamağa getmiş insanların çoxu kəndlərə qayıdır, ev-eşik tikir. Son bir ildə regionlarda fərdi ev tikintisinin 2-3 dəfə artması məhz bu amillə bağlıdır. Yardımlı, Lerik, Astara, Biləsuvar, Beyləqan, Göygöl, Gədəbəy və digər rayonlarda fərdi mənzil tikintisi hətta 10-12 dəfə artıbdır.

Ən önəmli məsələlərdən biri də 1990-cı illərin əvvəllərində iş, dolanışıq dalınca Rusiyaya və başqa xarici ölkələrə getmiş Azərbaycan vətəndaşlarının xeyli hissəsinin doğma yerlərə qayıtmasıdır. Bu fikri Dövlət Statistika Komitəsinin sədri Arif Vəliyev də jurnalistlərlə söhbətində təsdiq edərək bildirdi ki, son vaxtlar əhalinin şəhərlərdən kəndə, eləcə də Rusiyadan Azərbaycana qayıdışı artıb. Komitə sədrinin dediyinə görə, dünyadakı maliyyə-iqtisadi böhrana baxmayaraq, 2009-cu ildə Azərbaycanda 70 mindən çox iş yeri açılmış, işsizlik probleminin həlli demək olar sona yaxınlaşmışdır. Bu isə insanları doğma yurd yerlərinə bağlayan, kəndlərdən şəhərlərə axının qarşısını alan əsas amillərdən biridir.

Telman Qafar

İki sahil.- 2010.- 10 mart.- S. 2.