Neft-qaz layihələri: Dostluq və əməkdaşlıq körpüsü

Prezident İlham Əliyev bu əminliyi ifadə edir ki, nəhəng neft və qaz yataqlarına, müasir infrastruktura malik olan Azərbaycan enerji təchizatının şaxələndirilməsində gələcəkdə daha önəmli rol oynayacaq

“Bizim bütün təbii sərvətlərimiz xalqa məxsusdur və bu sərvətlərdən istifadə olunmasında heç kəsin müstəsna haqqı yoxdur.” Ulu öndər Heydər Əliyevin bu fikri 1994-cü ildən uğurla həyata keçirilən neft strategiyasının əsas mənasını, prinsipini təşkil edir. Dövlətimizin uğurlu neft siyasəti ölkəmizin enerji təhlükəsizliyini təmin etdi, eyni zamanda, dünya birliyinə çox etibarlı tərəfdaş kimi təqdim etdi. “Əsrin müqaviləsi”ndən sonra çoxsaylı beynəlxalq müqavilələrin imzalanması Azərbaycanın gələcəyinə olan inamın göstəricisidir. Neft strategiyasının tərkib hissəsi olan layihələr üzrə bu günədək Azərbaycanın neft sektoruna təqribən 38 milyard dollar sərmayə qoyulub ki, bu məbləğin 20 milyard dollardan çoxu “Azəri-Çıraq-Günəşli” layihəsi çərçivəsində cəlb olunub. Bu günlərdə “Azəri-Çıraq-Günəşli” dəniz yataqları blokunun işlənməsi layihəsi çərçivəsində yeni Çıraq Neft Layihəsinin icrasına start verildi. Bu layihənin həyata keçirilməsi nəticəsində həmin məbləğin daha 6 milyard dollar həcmində artacağı gözlənilir. ARDNŞ bu gun dünyanın 14 ölkəsini təmsil edən 24 şirkətin iştirakı ilə 14 saziş üzrə işləri həyata keçirir.

Bu gün reallığa çevrilən layihələr vaxtilə əfsanəvi ideyalar kimi təqdim olunurdu. BTC və BTƏ neft-qaz kəmərləri regionda tamamilə yeni situasiya yaratdı. Xəzər dənizinin nefti müxtəlif yollarla dünya bazarlarına çıxarıldı.

“Şahdəniz” yatağı dəniz akvatoriyasında ən iri qaz kondensat yataqlarından hesab olunur. Bu layihənin birinci mərhələsinin uğurla həyata keçirilməsi ölkəmizin daxili tələbatını ödəməyə və xaricdən qaz idxalına son qoymağa imkan yaratdı. Bu gün Azərbaycan qazı həm Azərbaycanın enerji təhlükəsizliyini təmin edir, həm də qonşu ölkələrə ixrac edilir. Bir sözlə, Azərbaycan qısa müddətdə qaz idxal edən ölkədən qaz ixrac edən ölkəyə çevrildi. Mövcud layihələr üzrə görülən işlər, eyni zamanda, Xəzərin Azərbaycan sektorunda kəşf olunan neft və qaz kondensat yataqlarının imkanları hasilatın ilbəil artırılmasına əsas verir.

Neft və qaz hasilatının ildən-ilə yeni rekord səviyyəyə çatması da deyilənlərə əyani sübutdur. 2009-cu ildə 50 milyon tondan artıq neft hasil edilmişdir ki, bu da 2008-ci illə müqayisədə 6 milyon ton çoxdur. Qaz hasilatı 24 milyard kubmetrə yaxın olmuşdur. 2008-ci illə müqayisədə 276 milyon kubmetr çox olmuşdur.

Hazırda bütün dünyada təbii qaza tələbat artmaqdadır. Dövlət başçısı qaz hasilatının artırılmasını, ölkənin mavi yanacağa tələbatının daxili imkanlar hesabına ödənilməsini qarşıya ən ümdə məqsəd kimi qoyub. ARDNŞ Qaz Proqramını uğurla həyata keçirir.

ARDNŞ-in prezidenti R.Abdullayev Çıraq Neft Layihəsinin icrasına start verilməsi münasibətilə keçirilən tədbirdə bu əminliyi ifadə etdi ki, “Şahdəniz” yatağında işlərin genişləndirilməsi, “Ümid”, “Abşeron” strukturlarının işlənməyə daxil edilməsi, eləcə də mövcud yataqlarda həyata keçiriləcək tədbirlər hesabına ölkəmiz qarşıya qoyulan bu vəzifənin öhdəsindən layiqincə gələcək. “Şahdəniz” yatağının işlənməsinin ikinci mərhələsi üzrə layihə qaz kondensat hasilatının potensialını artırmaq, elmi-texniki tərəqqinin ən müasir nümunələrinin tətbiqi baxımından Azərbaycan neft sənayesinin inkişafında xüsusi əhəmiyyətə malik olacaq. Çıraq Neft Layihəsi Azərbaycan neft sənayesinin inkişafında, “Əsrin müqaviləsi”nin yerinə yetirilməsində mühüm rol oynayacaq. Layihə ümumilikdə 360 milyon barrel əlavə neftin hasil edilməsinə imkan verəcək ki, bu da beynəlxalq standartlara əsasən yeni bir nəhəng yatağın hasilatına bərabərdir. Bir sözlə, ölkəmiz mühüm əhəmiyyət kəsb edən layihələrin həyata keçirilməsi üçün böyük potensiala malikdir.

“Biz təşəbbüsləri reallığa çeviririk” söyləyən dövlət başçısı İlham Əliyev bildirir ki, gerçəkləşən layihələr Azərbaycanın dünyanın enerji təhlükəsizliyinin təminatında rolunu daha da artırır.

“Azərbaycan bütün dövrlərdə öz enerji siyasətini çox açıq, aydın şəkildə aparıbdır. Bu siyasət, ilk növbədə, Azərbaycan xalqının maraqlarına xidmət göstərir. Biz məsələyə yalnız bu nöqteyi-nəzərdən yanaşırıq. Eyni zamanda, xarici tərəfdaşlar üçün də Azərbaycan həmişə çox etibarlı tərəfdaş olubdur.” Dövlət başçısı İlham Əliyev bildirir ki, qarşılıqlı faydalı əməkdaşlığın dərinləşməsi Azərbaycana da, tərəfdaşlarımıza da gərəklidir.

Dünya əhəmiyyətli enerji layihələrinin reallığa çevrilməsi ilə regional iqtisadi inkişafın aparıcı qüvvəsinə və Avratlantik məkanın enerji təhlükəsizliyinin təminatçısına çevrilən, iqtisadi artımın sürətinə görə dünya dövlətləri arasında birinciliyini qoruyan Azərbaycanın inkişaf strategiyası qabaqcıl təcrübə kimi nümunə göstərilir. Enerji amilinin gündəlikdə prioritet məsələlərdən biri kimi dayandığını qeyd edən Prezident İlham Əliyev bildirir ki, enerji siyasəti dostluq və əməkdaşlığa xidmət etməli, millətləri, xalqları bir-birinə birləşdirməlidir. Dövlət başçısı eyni zamanda bu əminliyi də ifadə edir ki, gələcəkdə Azərbaycan ilə Avropa istehlakçıları arasında münasibətlər uğurla inkişaf edəcək.

Avropa İttifaqına daxil olan 27 dövlətin maraqlarına uyğun olan Azərbaycanın enerji siyasəti bölgədə regional əməkdaşlığın genişlənməsi üçün etibarlı təminatdır. Xarici ölkələrə səfərləri zamanı Azərbaycanın müxtəlif sahələrdə iqtisadi imkanlarına diqqəti yönəldən, enerjinin nəql olunması sisteminin şaxələndirilməsində ölkəmizin rolunu xüsusi vurğulayan, gerçəkləşməsi çoxlarına əfsanə kimi görünən layihələrin reallaşması üçün təşəbbüskarlığını artıran Prezident İlham Əliyevin bir amalı var: Azərbaycanın tərəfdaş, müəllif və təşəbbüsçü kimi iştirak etdiyi butun layihələrdə xalqın milli maraqları, dövlətin mənafeyi hər şeydən üstün tutulmalıdır.

Bu gün Azərbaycan elektrik enerjisi ilə daxili tələbatını tam ödəyir. Son altı ildə respublikada 9 elektrik stansiyasının inşası başa çatdırılmışdır. Bu gün Azərbaycan enerji istehsalı və nəqli sahəsində böyük uğurlara imza atan, digər dövlətlərə enerji ixrac edən ölkə kimi tanınır. Prezident İlham Əliyevin qeyd etdiyi kimi, 2009-cu ildə Azərbaycan qazının nəqli ilə bağlı tranzit anlaşmalar ölkəmizə əlavə siyasi divident və iqtisadi uğur gətirir.

“Nəhəng neft və qaz yataqlarına, o cümlədən neft və qazın nəqli üçün artıq müasir infrastruktura malik olan Azərbaycan enerji təchizatının şaxələndirilməsində gələcəkdə daha önəmli rol oynayacaqdır.” Prezident İlham Əliyev bildirir ki, bizim daxili və xarici siyasətimizin uğurla aparılması üçün enerji təhlükəsizliyi məsələləri də öz həllini tapıb.

Qeyd etdiyimiz kimi neft-qaz ixracının şaxələndirilməsi yüksək səviyyədə təmin olunur. “Enerji siyasətimiz bizə iqtisadi müstəqillik verdi, bizə imkan verdi ki, ölkədə quruculuq-abadlıq, infrastruktur layihələrini uğurla icra edək”. Prezident İlham Əliyev bu fikirləri ilə bir daha ölkəmizin dünyada iqtisadi və siyasi mövqeyinin möhkəmləndiyini bildirir. Azərbaycanın artan nüfuzu dünya və Avropa dövlətləri tərəfindən də etiraf olunur. Hazırda Azərbaycan regional çərçivədən kənara çıxaraq daha böyük əməkdaşlıq məkanında öz maraqlarını təmin edir, rolunu artırır. Bu gün bir çox Avropa dövlətlərinin, o cümlədən Polşa, Rumıniya və Baltikyanı dövlətlərin ölkəmizlə əməkdaşlıqları müsbət mənada yeni mərhələyə daxil olub. Azərbaycan Türkiyə, Gürcüstan, Moldova və Rumıniya kimi dövlətlərin neft-yanacaq komplekslərinin inşasına investisiya qoyub.

Enerji təhlükəsizliyi Prezident İlham Əliyevin xarici siyasət konsepsiyasının əsas tərkib hissələrindəndir. Avropaya inteqrasiya siyasətini uğurla həyata keçirən dövlət başçısının qeyd etdiyi kimi, ölkəmiz enerji təhlükəsizliyinə uzun illər öncədən diqqət yetirib: “1994-cü ildə biz əsas neft şirkətlərini Xəzərin Azərbaycan sektoruna gəlməyə və sərmayə qoymağa dəvət etdik. Bunu etməklə, biz Xəzər dənizini və onun resurslarını beynəlxalq əməkdaşlıq üçün açdıq və bütün vəzifələrimizi yerinə yetirdik.”

Bakı-Tbilisi-Ceyhan və Bakı-Tbilisi-Ərzurum neft-qaz kəmərləri dünya birliyinin maraq göstərdiyi, dostluq, birlik, əməkdaşlıq üçün körpüdür. Enerji təhlükəsizliyini təmin etməyə səy göstərən Avropa dövlətləri üçün Azərbaycan etibarlı mənbədir.

Yeganə Əliyeva

İki sahil.- 2010.- 13 mart.- S. 10.