Zəngin və mənalı ömür yolu

ARDNŞ-in Xəzər Dəniz Neft Donanmasının təşkilatçılığı ilə “İsrafil Hüseynov” borudüzən gəmisində yubilyarın qohumları ilə görüş keçirildi

Bu gün Azərbaycan bütün dünyada neft ölkəsi kimi tanınır. Bu da əbəs yerə deyil. Birincisi ölkəmiz zəngin təbii sərvətlər, xüsusilə də böyük miqdarda karbohidrogen ehtiyatlarına sahibdir. Digər tərəfdən dünyada ilk dəfə neftin sənaye üsulu ilə hasilatı, elə açıq dənizdə də ilk dəfə neftin çıxarılmasına başlanması, tankerlərlə daşınması, nəqli və s. ilə bağlı əldə olunan nailiyyətlər belə deməyə əsas verir.

Təbii ki, bütün bu uğurlu nəticələrin əldə olunmasında fədakar Azərbaycan neftçilərinin böyük rolu var. İsrafil Hüseynov da belə neftçilərdən biridir. Onun keçdiyi zəngin və mənalı ömür yoluna nəzər saldıqda bunu açıq şəkildə görmək mümkündür.

İsrafil Hüseynov 1931-ci il dekabrın 4-də anadan olub. O, 1949-cu ildə Gəncədəki 20 saylı dəmiryolu məktəbinin yeddinci sinfini bitirdikdən sonra təhsilini davam etdirmək üçün Bakıya gəlir, burada neft texnikumuna daxil olur. 1951-1954-cü illərdə ordu sıralarında qulluq edir. 1957-ci ildə texnikumu bitirərək “neft və qaz yataqlarının qazılması” ixtisasına yiyələnir. Elə həmin il “Neft Daşları”nda əmək fəaliyyətinə başlayır. O burada əvvəlcə fəhlə, qazmaçı köməkçisi, sonra isə texnik, istehsalat şöbəsində mühəndis, əməyin mühafizəsi və təhlükəsizlik texnikası üzrə baş mühəndis kimi fəaliyyət göstərir. 1965-ci ildən isə fəaliyyətini buruq ustası kimi davam etdirir. O, əmək fəaliyyəti ilə yanaşı, təhsilini də davam etdirir. 1972-ci ildə Azərbaycan Neft və Kimya İnstitutunun (indiki ADNA) Neft sənayesi fakültəsinin qiyabi şöbəsini bitirir.

Onun ilk gündən işə can yandırması, üzərinə düşən vəzifəni layiqincə yerinə yetirməsi diqqətdən yayınmır. İ.Hüseynov kollektivdə sevilir və seçilir. Qısa müddətdə böyük təcrübə toplayaraq qabaqcıl neftçi kimi tanınır. Onun bütün bu zəhmətləri, neft sənayesinin inkişafına verdiyi töhfə dövlət tərəfindən də yüksək qiymətləndirilir. Müxtəlif illərdə Lenin ordeni, “Azərbaycan SSRİ Neft ustası”, Sovsialist Əməyi Qəhrəmanı fəxri adlarına layiq görülür. O, əmək fəaliyyəti və təhsillə yanaşı, ictimai işlərdə də fəallığı ilə seçilir. 1967-ci ildən 4 çağırış Bakı şəhər Sovetinin deputatı seçilir. 1974 və 1979-cu illərdə isə SSRİ Ali Sovetinin deputatı seçilir. İsrafil Hüseynov bir çox xarici ölkədə SSRİ-ni ləyaqətlə təmsil edir.

Ömrünün otuz ildən çoxunu bilavasitə Azərbaycan Respublikasına rəhbərlik etmiş ulu öndər Heydər Əliyev ölkənin iqtisadi qüdrətinin artırılması ilə yanaşı, elm və sənət adamlarına, müxtəlif peşə sahiblərinə böyük qayğı və diqqət göstərib. Ümummilli lider belə adamları yüksək qiymətləndirir, onları daim diqqət mərkəzində saxlayırdı. Bütün əmək fəaliyyətini Azərbaycanda neft sənayesinin inkişafına həsr edən, dənizdə neftçıxarma sahəsində dünyada analoqu olmayan uğurlu nəticələr əldə edən buruq ustası İsrafil Hüseynovu pillə-pillə şöhrətin zirvəsinə aparan illər də ötən əsrin 70-ci illərinə, məhz bu ölməz şəxsiyyətin respublikamıza rəhbərliyi dövrünə təsadüf edir. Onun fədakar əməyi, zəhmətsevərliyi, sadəliyi və səmimiliyi ulu öndər Heydər Əliyevin diqqətindən yayınmayıb.

İsrafil Hüseynov təkcə keçmiş sovetlər ittifaqında məşhur olan əmək qəhrəmanı deyil, həm də ölkənin ictimai-siyasi həyatında yaxından iştirak edən bir xadim idi. Respublika miqyasında həyata keçirilən elə bir tədbir olmazdı ki, orada fəal surətdə iştirak etməsin. Onun ümummilli lider Heydər Əliyevlə çox isti münasibəti vardı. Elə onun zəhmətinin belə yüksək qiymətləndirilməsi də bu ölməz şəxsiyyətin ona olan diqqətinin, hörmətinin təzahürü idi.

Heç kəsə sirr deyil ki, ulu öndər Heydər Əliyev insanları zərgər dəqiqliyi ilə seçməyi bacarır, hər kəsə layiq olduğu qiyməti verirdi. İsrafil Hüseynovda ona ən çox xoş gələn xüsusiyyətlərdən biri, bəlkə də birincisi onun təmənnasızlığı idi. Sanki dalğalarla üz-üzə dayanıb dənizin dibindən neft çıxaran, bu yolda hər cür çətinliyə sinə gərən və alnının təri ilə öz adını Azərbaycanın tarixinə yazan o deyildi. Gördüyü iş, qazandığı uğurlarla heç vaxt öyünməzdi. Əmək cəbhəsində əldə etdiyi hər zəfəri bütün kollektivin qələbəsi sayardı. Bütün bunlar isə təbii ki, Heydər Əliyev kimi dahi bir şəxsiyyətin gözündən yayına bilməzdi. İsrafil Hüseynovun övladları da onunla bağlı kövrək xatirələri dilə gətirərkən hər dəfə atalarının Heydər Əliyevlə münasibətindən söz açırlar.

Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkətinin (ARDNŞ) rəhbərliyi də belə neftçiləri daim diqqət mərkəzində saxlayır, onların əziz xatirələrini daim yad edir. Təsadüfi deyil ki, ARDNŞ-in Xəzər Dəniz Neft Donanmasının (XDND) balansında olan və hazırda Xəzər sularında böyük neft-qaz əməliyyatlarında uğurla iştirak edən borudüzən gəmi məhz İsrafil Hüseynovun adını daşıyır.

Dekabrın 4-də, elə İsrafil Hüseynovun ad günündə Xəzər Dəniz Neft Donanmasının təşkilatçılığı ilə yubilyarın adını daşıyan gəmidə onun qohumları ilə görüş keçirildi. Həmin gün gəmidə İsrafil Hüseynovun əziz xatirəsinə həsr olunan yeni açılmış guşənin də təqdimatı baş tutdu. Görüşdə çıxış edən XDND-nin baş mühəndisi İsrail Bayramov İsrafil Hüseynovun həyat və fəaliyyətindən söz açdı. Bildirdi ki, “İsrafil Hüseynov” borudüzən gəmisi Xəzərin istənilən rayonlarında sualtı boru xəttinin inşa edilməsini təmin edə bilər. “Onun vasitəsilə çəkilən ilk boru xətti müəllifi ümummilli lider Heydər Əliyev olan və 1994-cü ilin sentyabrında imzalanmış “Əsrin müqaviləsi”nin icrası çərçivəsində “Çıraq-1” yatağından Səngəçala çəkilmiş diametri 30 düymlük uzunluğu 176 km olan neft kəməridir. Sonralar bu gəminin köməyilə “Mərkəzi Azəri” və “Şahdəniz” yataqlarından Səngəçala ümumi uzunluğu 924 km müxtəlif diametrli neft, qaz və su boru xətləri, “Günəşli” yatağından “Neft Daşları”na isə 42 km qaz xətləri çəkilib.”

İ.Bayramov qeyd etdi ki, bu gəmi vasitəsilə Xəzərin Rusiyaya aid sektorunda diametri 12 düymlük, uzunluğu 56 km olan neft və Türkmənistana aid sektorunda diametri 30 düymlük, uzunluğu 32 km olan qaz boru xətləri də çəkilib. “Donanmanın “Azərbaycan” və “Şıxlinski” kran, “Neftqaz” və “Aura” tipli təchizat, STB-1 və TMİ tipli barj və s. digər təyinatlı gəmilərlə yanaşı, “İsrafil Hüseynov” borudüzən gəmisinin də “Əsrin müqaviləsi”nin həyata keçirilməsində çox böyük rolu var.

Gəminin kapitanı Şakir Dadaşov isə onun texniki imkanları barədə məlumat verdi. “Gəminin texniki imkanları və göstəricilərinə gəldikdə isə, o, diametri 219 mm-dən 1200 mm-ə qədər olan borularla dənizin 10 metrdən 300 metrə qədər olan dərinliklərində sualtı neft və qaz kəmərlərini çəkməyə qadirdir. Bundan əlavə gəmi vasitəsilə dənizin 60 metrə qədər dərinliyində olan boru xətlərini qaldırıb təmir etmək olur. Gəmi sutkada 3000 m sualtı boru xətti çəkə bilir. Gəminin əsas gövdəsinin uzunluğu 120 m, stingerlərlə uzunluğu 146.5 m, eni 33 m, avtonomluğu isə 30 gündür.”

Şakir Dadaşov bildirdi ki, gəmidə işləmək və yaşamaq üçün bütün məişət şəraiti olan 240 nəfərlik yer var. “Burada normal iş və yaşayış şəraitini təmin etmək üçün quraşdırılmış elektrik stansiyalarının ümumi gücü 7000 kVt-dan artıqdır. Gəminin göyərtəsində yük qaldırma qabiliyyəti 250 ton olan 1,60 ton olan 1,30 ton olan 2,15 ton (körpülü) olan 2 və 40 ton (kranbalka) olan 5 ədəd yükqaldırıcı mexanizmlər quraşdırılıb.”

Bu görüşdən məmnunluqlarını ifadə edən yubilyarın yaxın qohumları da İsrafil Hüseynovun fəaliyyətinə verilən qiymətə görə ölkə rəhbərliyinə və ARDNŞ kollektivinə dərin minnətdarlıqlarını bildirdilər. Qeyd olundu ki, görkəmli neftçi, Xəzər dənizində neft istehsalının artırılmasında və “Günəşli” yatağının mənimsənilməsində xüsusi əməyi olan İsrafil Hüseynovun adını daşıyan və Xəzərdə analoqu olmayan borudüzən gəmi Finlandiyada inşa edilib. Gəminin inşasına Finlandiyanın “Rauma Repola” firmasında 1987-ci ildə başlanılıb. Gəminin öz qabarit ölçülərinə görə kanallar və çaylar keçərək Xəzər dənizinə gətirilməsinin mümkün olmadığı nəzərə alınaraq, o, komponentlər formasında tikilib, 1988-ci ilin axırında Həştərxan şəhərinə gətirilib. 1989-cu ildə Həştərxan Gəmitikmə İstehsalat Birliyində onun yığılmasına və inşasının davamına başlanılıb. 1990-1991-ci illərdə SSRİ-nin dağılması ilə əlaqədar yaranmış vəziyyət gəmidə tamamlama işlərinin aparılmasına və inşanın başa çatdırılmasına imkan verməyib. Bu səbəbdən Xəzər Dəniz Neft Donanması tikintisi tamamlanmamış gəmini Bakıya gətirməli olub. Gəmi 1990-cı ilin sentyabr ayında Bakıya gətirilib. Bakıda da tamamlanma işlərinin icrasına imkan olmayıb, çünki inşaçı firmalar bu işlərin icrasını davam etdirmək istəməyiblər. Gəminin inşasının başa çatdırılması ancaq 1996-cı ildə mümkün olub.

Nail Rəhimzadə,

İki sahil.- 2011.- 6 dekabr.-S. 7.