“Ekologiya İli” qlobal layihələrin icrası üçün başlanğıcdır

2010-”Ekologiya İli”ndə ARDNŞ-in bütün idarə və müəssisələri kimi, “Ekol Mühəndislik Xidmətləri” QSC də ətraf mühitin qorunmasında fəal iştirak etdi və bir sıra əhəmiyyətli layihələrin icrasına nail oldu. “İki sahil”ə müsahibə verən QSC-nin baş direktoru Ramil Əliyev həyata keçirilən tədbirlər və gələcək planlardan söz açdı.

-Ramil müəllim, bu gün planetimizi narahat edən əsas məsələlərdən biri ekoloji problemlərdir...

-Sözsüz ki, XXI əsrdə dünya dövlətlərinin və Azərbaycanın qarşılaşdığı ən aktual problemlərdən biri də ekoloji mühitin qorunmasıdır. 160 ildən artıq bir dövrdə Azərbaycanda neft müxtəlif üsullarla hasil edilib, lakin ekoloji məsələlərə lazımınca diqqət yetirilməyib. Ölkə başçısı cənab İlham Əliyevin qeyd etdiyi kimi, ekoloji tarazlığın bərpa edilməsi, ekoloji tədbirlərin görülməsi, ətraf mühitin qorunması həmişə beşinci, onuncu dərəcəli məsələ kimi gündəlikdə dururdu. Ekologiyaya belə münasibət isə respublikamızın hava, su hövzələrinin və torpaq sahələrinin çirklənməsinə, ölkəmizin fauna və florasının vəziyyətinin pisləşməsinə səbəb olmuşdu. Bu dövr ərzində neft-qaz hasilatı və emalı nəticəsində minlərlə hektar torpaq sahəsi çirklənərək yararsız hala düşmüşdü.

- Bəs, Azərbaycan müstəqillik əldə etdikdən sonra ekoloji problemlərin həlli istiqamətində nə kimi dəyişikliklər baş verib?

- Bütün çətinliklərə baxmayaraq, hələ Sovet İttifaqı dövründə Azərbaycana rəhbərlik etmiş ümummilli lider Heydər Əliyev ekoloji məsələlərə ciddi diqqət göstərirdi. 1993-cü ildə yenidən hakimiyyətə qayıdan dahi siyasətçi, başqa sahələr kimi ekoloji təhlükəsizlik məsələlərini də şəxsi nəzarət altına götürdü və bu istiqamətdə əhəmiyyətli işlər görülməyə başlandı. Heydər Əliyev siyasi məktəbinin layiqli davamçısı Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi dövründə isə ekoloji problemlərin həlli dövlət siyasətinin prioritet istiqamətlərindən biri kimi keyfiyyətcə yeni bir mərhələyə qədəm qoydu. Ölkə başçısı 28 sentyabr 2006-cı il tarixli sərəncamı ilə “Azərbaycan Respublikasında ekoloji vəziyyətin yaxşılaşdırılmasına dair 2006-2010-cu illər üçün Kompleks Tədbirlər Planı”nı təsdiq etdi. Bu mühüm dövlət sənədi çərçivəsində aidiyyəti qurumlar, o cümlədən ARDNŞ zəruri tədbirlərin həyata keçirilməsinə başladılar və son dörd ildə bir çox vacib məsələlər öz həllini tapdı. 2006-cı ildən isə neftlə çirklənmiş torpaqların təmizlənməsi ARDNŞ-in başlıca fəaliyyət sahələrindən birinə çevrildi.

Bu gün ARDNŞ “Ekoloji Siyasəti”ndə respublikamızın ekoloji vəziyyətinin yaxşılaşdırılması istiqamətində irimiqyaslı layihələrin həyata keçirilməsi ilə yanaşı, ekoloji maarifləndirmə məsələlərinə də geniş yer ayırıb. Ümummilli liderin imzaladığı “Əhalinin ekoloji təhsili və maarifləndirilməsi haqqında” qanunu əldə rəhbər tutaraq, ARDNŞ-in prezidenti Rövnəq Abdullayevin 12 avqust 2008-ci il tarixli əmri ilə tədbirlər planı təsdiq edilib, ekoloji təbliğat və maarifləndirmə işlərinə start verilib. Tədbirlər planına ARDNŞ-in əməkdaşları üçün ekologiya üzrə seminarların təşkili, beynəlxalq təşkilatlarla dəyirmi masaların keçirilməsi, məktəblər, məktəbdənkənar tədris müəssisələri və mərkəzləri ilə əməkdaşlığın qurulması, iməciliklərin və müsabiqələrin təşkili kimi məsələlər daxil edilib.

ARDNŞ-in təsisçiliyi ilə yaradılmış “Ekol Mühəndislik Xidmətləri” QSC də öz sahəsində 2008-ci ildən etibarən Kompleks Tədbirlər Planında qeyd edilən məsələlərin həyata keçirilməsinə başlayıb.

-ARDNŞ-in ekoloji layihələrinin həyata keçirilməsində “Ekol Mühəndislik Xidmətləri” QSC-nin rolu nədən ibarətdir?

- “Ekol” ARDNŞ-in təsisçiliyi ilə məhz neft sənayesi sahələrində ekoloji yönlü işlərin yerinə yetirilməsi məqsədilə yaradılıb. 2006-cı ildən başlayaraq QSC neft emalı zavodlarından atılan sənaye-çirkab sularının təmizlənməsi, neftşlamın emalı və zərərsizləşdirilməsi ilə yanaşı, şirkətin həyata keçirdiyi ekoloji layihələrin icrasında potensial podratçı qismində yaxından iştirak edir.

- “Ekol”un 2010- “Ekologiya İli” çərçivəsində həyata keçirdiyi layihələr barədə nə deyə bilərsiniz?

-Ölkə başçısının 2010-cu ili “Ekologiya İli” elan etməsi ilə Azərbaycanda indiyədək misli görünməmiş ümummilli ekoloji hərəkat bütün ölkə boyunca geniş vüsət aldı. Dövlət Neft Şirkəti də bu hərəkatın ön sıralarında fəaliyyətə başladı. “Ekol Mühəndislik Xidmətləri” QSC də bu hərəkata qoşuldu və aktual ekoloji problemlərin həlli istiqamətində fəaliyyətinin yeni mərhələsinə qədəm qoydu.

2010-cu ildə QSC Heydər Əliyev adına BNEZ və “Azərneftyağ” NEZ-lərdə təmizləyici qurğulara daxil olan 21 milyon 410 min m3-ə qədər sənaye-çirkab sularının təmizlənməsini, 25 min 385 m3-ə qədər neftşlamın emal olunması və zərərsizləşdirilməsini, BP Exploration (CASPİAN SEA) Limited Şirkətindən daxil olan 136 ton parafinin təmizlənməsini həyata keçirib və ARDNŞ-in 30-a qədər təşkilatlarına ekoloji yönlü xidmətlər göstərib.

Ötən il QSC-nin Ekoloji Monitorinq Departamenti (EMD) tərəfindən “Abşeronneft”, “Balaxanıneft”, “Siyəzənneft”, “28 May”, “Neft Daşları”, “Qum adası”, N.Nərimanov adına, Z.Tağıyev adına NQÇİ-lərin, eləcə də “Qum adası” DQİİ, “Abşeron” Qİİ, “Qobustan” KQİİ və Tamponaj İdarəsinin mədən ərazilərində kompleks monitorinq işləri aparılıb və müvafiq hesabatlar hazırlanıb. İl ərzində 4 ekoloji pasport, 4 su təsərrüfatı pasportu, 4 yol verilən atqı həddi normativləri layihəsi, 2 yol verilən axıntı həddi normativləri layihəsi, 2 tullantı mənbələrinin inventarlaşdırılması sənədləri daxil olmaqla 16 ekoloji normativ-texniki sənədlər işlənib hazırlanıb və müvafiq dövlət qurumları ilə razılaşdırılaraq “sifarişçi”yə təhvil verilib. EMD-nin Kompleks Tədqiqatlar Laboratoriyası sifarişçi təşkilatların istehsalat sahələrindən 455 nöqtədən 765 nümunə götürərək onların üzərində 2067 fiziki-kimyəvi və kimyəvi təhlil aparıb. Bundan başqa QSC-nin istehsalat sahələrindən 512 nöqtədən 1250 nümunə götürülüb və bu nümunələr üzərində 4120 fiziki-kimyəvi və kimyəvi təhlil aparılıb.

“Ekologiya İli” çərçivəsində “Ekol” “Azneft” İstehsalat Birliyi ilə, Z.Tağıyev adına NQÇİ-nin mədən ərazisində (Qala qəsəbəsi) 10 hektar, “Siyəzənneft” NQÇİ-nin mədən ərazisində 24,5 hektar, “Balaxanıneft” NQÇİ-nin Kürdəxanı mədən ərazisində 7 hektar və “Abşeronneft” NQÇİ-nin mədən ərazisində 12,4 hektar ərazidə neftlə çirklənmiş torpaqların rekultivasiyası və bioremediasiyası işlərini uğurla həyata keçirib. Artıq “Siyəzənneft” və Z.Tağıyev adına NQÇİ-nin mədən ərazilərində layihələrin icrası uğurla başa çatdırılıb, “Abşeronneft” və “Balaxanıneft” NQÇİ-nin mədən ərazisində isə layihələrin icrası davam etdirilir. Qala qəsəbəsində reabilitasiya olunmuş ərazilərə 5200 ədəd mühitə davamlı müxtəlif növ ağac, 10 minə qədər isə bəzək və gül kolu, “Abşeronneft” NQÇİ-nin reabilitasiya olunmuş sahələrində isə 9 minə qədər ağac əkilib. 2010-cu ildə QSC-nin xidməti istifadəsinə verilmiş Zığ şosesi, Hövsan yolu ünvanında yerləşən A-4 qurğusu adlanan qeyri-yaşayış sahəsində də əsaslı təmir və yenidənqurma işləri aparılıb, ətraf ərazilər abadlaşdırılaraq 3500 ədəd ağac, 2500 ədəd bəzək və gül kolu əkilib.

“Ekol” ekoloji vəziyyətin yaxşılaşdırılmasında əsas amillərdən olan, yaşıllıqların salınması və onlara aqrotexniki xidmətlər göstərilməsi məsələlərinə də xüsusi diqqət ayırıb. Layihə ərazilərindəki reabilitasiya olunmuş sahələrdə, eləcə də digər fəaliyyət sahələrində minlərlə ağac əkilib və becərilib. Hazırda QSC-nin Torpaqların Rekultivasiyası Departamentinin 3-cü sahəsi “Bibiheybətneft” NQÇİ-nin mədən ərazisində 50 minə qədər, Qaz Emalı Zavodunun ərazisində isə 9 mindən artıq müxtəlif ağac növünə xidmət göstərir.

QSC ekoloji vəziyyətin yaxşılaşdırılması sahəsində prioritet layihələr həyata keçirməklə yanaşı, öz fəaliyyətində ekoloji maarifləndirmə məsələlərinə də geniş yer ayırıb. May ayında “Ekol” üzv olduğu Azərbaycandakı Amerika Ticarət Palatası ilə birgə Bakı məktəblərində xüsusi proqramla ekoloji maarifləndirmə tədbirləri keçirib. Tədbirlər paytaxtın Zərifə Əliyeva adına, eləcə də 20, 23, 6 saylı lisey-məktəblərini və “SOS uşaq kəndi” internat məktəbini əhatə edib. Maarifləndirmə proqramı məktəblilərin dünyagörüşlərinin, düşüncə tərzlərinin və yeni davranış stereotiplərinin ekoloji cəhətdən formalaşmasına yönəldilib.

- “Ekologiya İli”nin başa çatması ekoloji layihələrin həyata keçirilməsi istiqamətində “Ekol”un fəaliyyətinə hər hansı bir formada təsir göstərə bilərmi?

-2010-cu il fevralın 18-də ekoloji problemlərə həsr olunmuş müşavirədə çıxış edən Prezident İlham Əliyev “...Mən hesab edirəm ki, ekoloji tədbirlərin görülməsi ancaq 2010-cu illə məhdudlaşmamalıdır. Biz bundan sonrakı illərdə də bu məsələlərə ciddi diqqət göstərməliyik...” deyə qeyd edərək, ətraf mühitin qorunmasının nə qədər əhəmiyyətli olduğunu bir daha bəyan etdi. Bu fikirləri özünün fəaliyyət proqramı kimi qəbul edən, ekoloji vəziyyətin yaxşılaşdırılması və insanların sağlamlığına təsir göstərən mənfi amillərin aradan qaldırılması missiyasını yerinə yetirən “Ekol” bundan sonra da respublikada, xüsusilə ARDNŞ-in fəaliyyət sahələrində ekoloji vəziyyətin yaxşılaşdırılması istiqamətində qabaqcıl və potensial imkanlı bir şirkət kimi fəaliyyətini davam və inkişaf etdirəcək.

-Fəaliyyətiniz ictimaiyyət və KİV tərəfindən necə qarşılanır?

-Şirkətimizin daimi inkişafda olan çoxsahəli fəaliyyəti, ətraf mühitin mühafizəsinə, insanların sağlamlığına və ölkə iqtisadiyyatına layiqli töhfələr verən prioritet ekoloji layihələri ictimai təşkilatlar, eləcə də KİV tərəfindən maraqla izlənilir və mütəmadi olaraq mətbuat səhifələrində işıqlandırılır. Məhz bunun nəticəsidir ki, 2008-2009-cu illərdə QSC ölkə iqtisadiyyatına verdiyi töhfələrə və ətraf mühitin mühafizəsi sahəsində göstərdiyi xidmətlərə görə “CASPİAN ENERGY” və “CONSULTİNG & BUSINESS” jurnallarının “İlin Şirkəti” nominasiyası üzrə mükafatlarını, 2010-cu ildə isə “Ekologiya İli” çərçivəsində həyata keçirdiyi aktual ekoloji layihələrə görə “İlin Ekologiya Şirkəti” nominasiyası üzrə “Caspian Energy Award -2010” mükafatına layiq görülüb. Daimi inkişafda olan “Ekol” 2010-cu ildə yenidən, aktual ekoloji layihələrə və iqtisadi səmərəli fəaliyyətinə görə, nüfuzlu “BUSINESS TIME” jurnalının ekologiya sahəsində “İlin Şirkəti” nominasiyası üzrə “AZERI BUSINESS AWARD” mükafatını qazanıb.

-2011-ci ildə həyata keçiriləcək layihələr, gələcək planlar barədə nə deyə bilərsiniz?

- “Ekol” əvvəlki illərdə olduğu kimi, növbəti illərdə də öz fəaliyyətini yüksək templə davam etdirəcək. 2011-ci ildə bir sıra yeni layihələrin icrası nəzərdə tutulub. Belə ki, QSC “Balaxanıneft” NQÇİ-nin mədən ərazilərində neftşlamın bioremediasiyası və anbarlaşdırılması, “Neft Kəmərləri” İdarəsinin Dübəndi Neft Terminalının ərazisində neftli, məişət və fekal suların təmizlənməsi, neftşlamın emalı və zərərsizləşdirilməsi istiqamətində fəaliyyətə başlayacaq.

QSC ekoloji layihələrin dünya standartları səviyyəsində həyata keçirilməsi üçün, maddi texniki bazasının gücləndirilməsi, müasir texnika və texnologiyaların istehsalata tətbiqi sahəsində də məqsədyönlü işlər aparır. Bu günlərdə neftşlamı 3 fazaya-neft, su və mexaniki qarışıqlara ayıran, Hollandiya istehsalı olan, məhsuldarlığı 20 m3/saat 3 fazalı dekantor qurğusunun alınmasına nail olmuşuq. Bu qurğu istifadəyə verildikdən sonra həm ekoloji, həm də iqtisadi cəhətdən xeyli səmərə əldə olunacaq. Bu ildə də QSC yeni texnika və texnologiyalar tətbiq etməklə aktual ekoloji layihələrin yüksək keyfiyyətlə həyata keçirilməsini davam etdirəcək.

Nail Rəhimzadə

İki sahil.- 2011.- 7 yanvar.- S. 11.