ULU ÖNDƏR AZƏRBAYCANIN İQTİSADİ UĞURLARININ BANİSİDİR

Ümummilli lider Heydər Əliyevin ölkəmiz qarşısında göstərdiyi misilsiz tarixi xidmətlərdən biri də uzun illər üçün hesablanmış dəqiq və bitkin iqtisadi inkişaf strategiyasının hazırlanması və uğurla icrası olmuşdur.

Dövləti uzunömürlü edən, tarixi və sosial-iqtisadi fenomenə çevirən ən başlıca xüsusiyyət onun üçölçülü zaman, yəni keçmiş-indiki-gələcək zaman prizmasından müqayisəli şəkildə təhlil imkanının olması, ən başlıcası futuroloji baxımdan dəyərləndirmənin mümkünlüyüdür.

Yəni bir dövlətin ali məqsədini müəyyənləşdirmək üçün onun dünənki, bugünkü və sabahkı milli hədəflərini öyrənmək vacib şərtdir. Azərbaycan timsalında isə görkəmli dövlət xadimi, ulu öndərin layiqli davamçısı, möhtərəm Prezidentimiz İlham Əliyevin vurğuladığı kimi bu hədəflər cəsarətli və ölkəmizin dünya xəritəsindəki yeri ilə müqayisədə müsbət mənada ambisiyalıdır. Faktlar da bunu təsdiq edir.

Ulu öndər Heydər Əliyevin əsasını qoyduğu müstəqil və çoxşaxəli enerji siyasəti əslində inkişafın Azərbaycan modelinin təməlini qoyaraq ölkədə modernləşməni başlatdı və milli iqtisadiyyatımızın inkişafını şərtləndirdi. Heç şübhəsiz, Heydər Əliyevin rəhbərliyi ilə həyata keçirilən inkişaf və tərəqqi strategiyasının mühüm istiqamətlərindən birini də müstəqil enerji siyasəti təşkil edir. Ümummilli liderin uzaqgörən enerji siyasətinin fonunda milli sərvətimiz milli mənafeyə yönləndirildi və bunun sayəsində ölkəmizin sosial-iqtisadi inkişafı daha da sürətləndi, eyni zamanda, Azərbaycan beynəlxalq münasibətlər sistemində etibarlı strateji tərəfdaş imici qazandı və bununla da dünya siyasətinin nüfuz və güc iyerarxiyasına doğru sürətli irəliləyişin əsası qoyulmuş oldu.

Ümummilli liderin gərgin əməyi və qətiyyəti sayəsində neft müqaviləsi üzrə müzakirələrə, danışıqlara yenidən başlandı və nəhayət, çətin danışıqlar prosesindən sonra Azərbaycanın maraqlarına daha çox cavab verən saziş şərtləri hazırlandı. 1994-cü il sentyabrın 20-də Bakıda “Gülüstan” sarayında dünyanın 8 ölkəsindən 11 iri neft şirkəti ilə “Əsrin müqaviləsi” adlanan beynəlxalq saziş imzalandı. Bununla da Azərbaycanın dünya iqtisadi sisteminə inteqrasiyasının və ölkənin enerji təhlükəsizliyinin möhkəm təməli qoyuldu. Ulu öndər həmin sazişin respublikamızın iqtisadi, siyasi, sosial, humanitar, ictimai həyatında böyük dəyişikliklərə səbəb olacağını bildirirdi: “1994-cü ildən Azərbaycan dövləti özünün yeni neft strategiyasını həyata keçirir və bu strategiyanın da əsas mənası, əsas prinsipləri Azərbaycanın zəngin təbii sərvətlərindən, o cümlədən neft və qaz sərvətlərindən Azərbaycan xalqının rifahı naminə daha da səmərəli istifadə etməkdən ibarətdir”.

“Əsrin müqaviləsi”nin həyata keçirilməsinə başlanan vaxtdan Azərbaycan iqtisadiyyatında dönüş yarandı və böyük işlərə başlanıldı. Birinci növbədə 1995-ci ildə ilkin neft hasilatı layihəsi çərçivəsində “Çıraq-1” özülü qərb standartlarına uyğun olaraq bərpa olundu və böyük mailli quyuların qazılması məqsədilə bu özülün üst modulu modernizə edilərək yeni qazma avadanlıqları ilə təchiz olundu. 1997-ci ilin noyabr ayının 12-də “Çıraq-1” özülündən qazılmış quyudan ilkin neft alındı. 1999-cu ilin dekabrında Azərbaycanın ilk mənfəət nefti ilə doldurulmuş tanker dünya bazarlarına çıxarıldı.

Ulu öndər Heydər Əliyev neft strategiyasının əsas istiqamətlərindən biri kimi, Azərbaycan neftinin dünya bazarlarına nəqlini vacib hesab edirdi. Bu sahədə Azərbaycanın mənafelərinin uzunmüddətli şəkildə qorunması, genişmiqyaslı beynəlxalq iqtisadi əməkdaşlığın inkişafı, regionda neft hasilatının artması ilə əlaqədar neftin dünya bazarlarına nəqlinin təmin edilməsi məqsədi ilə strateji əhəmiyyətli Şərq-Qərb marşrutunun yaradılması başlıca məqsədlər idi. Məhz bu məqsədlə “Azəri-Çıraq-Günəşli” yataqlarından hasil olunan yanacağın Avropaya boru kəmərləri ilə nəqlini təmin edə biləcək transkommunikasiya dəhlizinin yaradılması olduqca vacib sayılırdı. Ulu öndər Heydər Əliyev dünyanın ən nüfuzlu siyasi liderləri, müxtəlif ölkələrin dövlət və hökumət başçıları, işgüzar dairələrin nümayəndələri, neft şirkətlərinin rəhbərləri ilə mütəmadi danışıqlar apararaq Azərbaycan neftinin Türkiyə vasitəsilə Qərbə ixracını nəzərdə tutan strateji boru kəmərinin çəkilməsi üçün dövlətlərarası sazişin imzalanmasına çalışırdı. Bunun üçün regionda ən təhlükəsiz və uzunömürlü, rentabelli marşrut olan Bakı-Tbilisi-Ceyhanın (BTC) çəkilməsi təklif olunurdu. Həmin dövrdə Bakı-Novorossiysk və Bakı-Supsa neft kəmərləri Azərbaycan neftinin dünya bazarlarına çıxarılmasında rol oynasa da, BTC qədər beynəlxalq əhəmiyyətli ixrac dəhlizi sayıla bilməzdilər. İlkin dövrlərdə BTC-nin reallaşmasını istəməyən qüvvələr çox idi və onlar neftin digər marşrutlarla nəqlinə çalışırdı. Lakin həmin qüvvələrin müxtəlif təxribatlarına və təzyiqlərinə baxmayaraq, Heydər Əliyevin əzmkarlığı və qətiyyəti nəticəsində Bakı-Tbilisi-Ceyhanın çəkilməsinə dair sazişin imzalanması mümkün oldu. Türkiyə-Gürcüstan-Azərbaycan dövlətlərinin birliyi, Amerika Birləşmiş Ştatlarının dəstəyi nəticəsində, ən əsası isə, ulu öndərin qəti əzmkarlığı sayəsində bəzilərinin əfsanə hesab etdiyi layihə reallığa çevrildi.

2006-cı il mayın 28-də Azərbaycan nefti Ceyhan limanına çatdı və iyulun 4-də neftlə yüklənmiş ilk tanker buradan yola salındı. İyulun 13-də Türkiyənin Ceyhan şəhərində XXI əsrin ən böyük enerji layihəsi olan Heydər Əliyev adına Bakı-Tbilisi-Ceyhan əsas ixrac boru kəmərinin təntənəli açılış mərasimi keçirildi. BTC dünya dövlətləri ilə Azərbaycan dövlətinin yeni münasibətlərinin yaranmasına, dünya xalqları ilə Azərbaycan xalqının əlaqələrinin yenidən qurulmasına təkan verdi, Azərbaycanın xarici siyasətinin güclənməsinə və inkişaf etməsinə səbəb oldu. Ümummilli lider Heydər Əliyevin əsasını qoyduğu neft strategiyası, çəkilişinə nail olduğu Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft boru kəməri ölkəmizin müstəqilliyinin möhkəmlənməsi, təhlükəsizliyinin etibarlı təmin olunması, zəngin və qüdrətli dövlətə çevrilməsi, eləcə də regionun və dünyanın enerji təhlükəsizliyində əsas yer tutan dövlət kimi nüfuzunun artmasına səbəb oldu. Azərbaycan hazırda çoxşaxəli enerji siyasəti həyata keçirərək Avropanın enerji təhlükəsizliyinin təmin edilməsində başlıca rol oynamaqdadır.

Beləliklə, ulu öndər Heydər Əliyevin əsasını qoyduğu müstəqil enerji siyasəti və gerçəkləşdirilən nəhəng layihələr həm də milli iqtisadiyyatımızın inkişafına fundamental töhfələr bəxş etmiş oldu.

Ölkə iqtisadiyyatının inkişafında neft-qaz amilinin rolu inkaredilməzdir. Lakin cənab İlham Əliyev Prezident kimi fəaliyyətə başladığı gündən iqtisadi artımın qeyri-neft sektorunun hesabına olmasını qarşıya mühüm vəzifə kimi qoydu. Regional inkişaf proqramlarının uğurlu icrası da bu məqsədə xidmət edir.

İqtisadiyyatın şaxələndirilməsi istiqamətində atılan addımların nəticəsi olaraq, paytaxt və bölgələrdə quruculuq-abadlıq işləri geniş vüsət almış, regionlarımız sosial-iqtisadi inkişafı ilə dünyanın diqqətində olmuşdur. Ölkənin hərtərəfli tərəqqisində regionların inkişafını vacib amil kimi önə çəkən dövlət başçısı İlham Əliyev bildirir ki, inkişaf etmiş ölkələrdə də paytaxtla bölgələr arasında fərq olmur. Biz də buna çalışırıq.

Bu gün Azərbaycanın iqtisadi inkişaf modelinin geniş təhlil olunması, ölkəmizin təcrübəsinin öyrənilməsinə dünya dövlətlərinin xüsusi maraq göstərməsi bir daha bu gerçəkliyi təsdiqləyir ki, qarşıya qoyulan məqsədlərə yüksək səviyyədə nail olunub. Bir faktı da qeyd etmək kifayətdir ki, 2008-ci ildən dünyanı iqtisadi və maliyyə böhranı bürüsə də, Azərbaycan iqtisadiyyatının düzgün təməl üzərində qurulması sayəsində ölkəmiz bu problemləri yaşamadı. Əksinə ölkəmiz iqtisadi artımın sürətinə görə yenə də dünyada birinciliyini qorudu.

Bir faktı da qeyd edək ki, Azərbaycan bu gün Cənubi Qafqaz regionunun iqtisadiyyatının 85 faizinə sahibdir. Hazırda Azərbaycanın iştirakı olmadan bölgədə hansısa iqtisadi və siyasi layihənin həyata keçirilməsi mümkünsüzdür. Ölkəmizin təşəbbüsçüsü və iştirakçısı olduğu layihələr ölkələr arasında körpü rolunu oynayır. Azərbaycan bu təşəbbüsləri gerçəkləşdirməklə iqtisadi imkanlarını genişləndirir, yeni-yeni layihələrin gündəmə gətirilməsinə, enerji daşıyıcılarının dünya bazarlarına çıxarılması üçün yeni marşrutların müəyyənləşdirilməsinə maraq göstərir.

Qeyd edək ki, cari ildə istifadəsi nəzərdə tutulan, əhəmiyyətinə görə BTC və BTƏ neft-qaz boru kəmərlərindən geri qalmayan, dünyaya açılan üçüncü qapı kimi dəyərləndirilən Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu layihəsi də Azərbaycanın səyləri nəticəsində gerçəkləşir. Məlum olduğu kimi, maliyyə probleminin mövcudluğu layihənin icrasını mümkünsüz etmişdi. Lakin Azərbaycan dövləti dəmir yolunun Gürcüstan hissəsinin də maliyyəsini öz üzərinə götürməklə layihənin reallaşmasına stimul verdi. Gürcüstan tərəfi həmin vəsaiti kredit əsasında ödəyəcək.

XXI əsrin sürətli qloballaşma şəraitində dünyada gedən proseslər onu göstərir ki, ölkənin inkişafının əsasını dövlət başçılarının və səlahiyyətli qurumların müəyyənləşdirdiyi düzgün siyasət nəticəsində iqtisadi potensialın səmərəli istifadə edilməsi, beynəlxalq inteqrasiya, elmi əsaslar və uzaqgörənliklə tənzimləmə təşkil edir. İqtisadi cəhətdən inkişaf etmiş hər bir dövlət dünyada öz yerini daha da möhkəm tutur, siyasətini daha da cəsarətli və sərbəst aparır. Deməli iqtisadi müstəqillik siyasi müstəqilliyə öz töhfəsini verir.

Hələ ötən əsrin 20-30-cu illərində bazar iqtisadiyyatının dövlət tənzimlənməsinin vacibliyini göstərən məşhur iqtisadçı alim C.M.Keynes öz elmi tədqiqatları əsasında belə bir qənaətə gəlmişdir ki, “Özü-özünü tənzimləyən bazar iqtisadiyyatı dövlət tərəfindən də tənzimlənməlidir”. Dünyanı bürüyən son qlobal maliyyə-iqtisadi böhranı görkəmli iqtisadçının bu konsepsiyasının həqiqətən universal əsaslara söykəndiyini göstərdi. Azərbaycanın ilk müstəqillik illərində düşdüyü iqtisadi tənəzzül dövrü dövlətin iqtisadiyyatı düzgün tənzimləyə bilməməsi səbəblərindən biri olub, bu fikri bir daha təsdiq etmişdir. Ümummilli lider Heydər Əliyevin müdrik siyasəti nəticəsində, ölkədə bərqərar olmuş ictimai-siyasi sabitlik və sosial-iqtisadi inkişaf, bütün sahələri əhatə edən islahatlara kompleks yanaşma və koordinasiya iqtisadiyyatın dövlət tənzimlənməsinin əsası kimi qəbul edilmişdir.

Ölkənin üstün siyasi təsisatlarının formalaşmasını məhz iqtisadi islahatların həyata keçirilməsi ilə əldə olunan sosial-iqtisadi inkişaf səviyyəsi müəyyən edir. Çox mürəkkəb olan, bazar iqtisadiyyatının formalaşması onun qanunlarının, konsepsiyalarının həyata keçirilməsi və işləmə mexanizminin dövlət tərəfindən nə dərəcədə tənzimlənməsindən asılıdır. Azərbaycanda sosial-iqtisadi inkişaf strategiyasındakı uğurlar məhz dövlət başçısı, Prezident İlham Əliyevin həyata keçirdiyi daxili və xarici siyasətin nəticəsidir.

Son illər Azərbaycan Respublikasında dövlətin həyata keçirdiyi çoxşaxəli uğurlu iqtisadi islahatlar nəticəsində ölkədə makroiqtisadi sabitlik qorunub saxlanılmış, iqtisadi artımın davamlılığı təmin edilmiş, əhalinin gəlirlərinin artırılması və rifahının əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşdırılmasına nail olunmuşdur. Dövlət idarəçilik sistemində hər bir transformasiya, yeni ideya və konsepsiyaların reallaşması üçün iqtisadi islahatların aparılması xasdır. Azərbaycanda dövlətin həyata keçirdiyi iqtisadi islahatlar yeni iqtisadi eranın başlanması ssenariyasının konturlarını özündə əks etdirir. Azərbaycanın uzunmüddətli dinamik inkişafı iqtisadi islahatların koordinasiya olunmuş fəaliyyətilə təmin edilməsinə, informasiya-kommunikasiya texnologiyalarının bütün sahələrdə tətbiqinə, uğurla həyata keçirilən neft strategiyası nəticəsində ölkəyə gələn valyutanın səmərəli və şəffaflıqla istifadəsinə, beynəlxalq qurumlarla uğurlu əməkdaşlıq nümunələrinə əsaslanır.

İqtisadiyyatın dövlət tənzimlənməsinin miqyası və metodları müxtəlif ölkələrdə əsaslı surətdə fərqlənir. Bu ölkənin mövcud tarixi ənənələri, həyat tərzi, milli təsərrüfatçılıq mədəniyyəti, geosiyasi vəziyyəti və s. ilə əlaqədardır. Bu baxımdan bazar münasibətlərinə keçən ölkələrdə tamamilə hazır reseptlərdən istifadə edilməsi mümkün deyil. Hər bir ölkənin yerli xüsusiyyətləri və iqtisadi potensialı islahatların aparılmasında nəzərə alınmalıdır. Bunun üçün beynəlxalq təcrübədən istifadə etməklə, yerli şəraitə uyğun olaraq, dövlət daha fundamental makroiqtisadi tənzimlənmə vasitələrini həyata keçirməli, bazar aqreqatlarının yaratdığı qeyri-mütənasibliklərdə qayda yaratmalıdır. Bunu xüsusilə ekoloji balansın və eləcə də makroiqtisadi tarazlıqların təmin olunması məsələlərinə aid etmək olar.

Dövlətin iqtisadiyyatdakı tənzimedici rolunun mərkəzi məsələsi - islahatlar nəticəsində sosial-iqtisadi yenidənqurmanın strategiyasını, onun mərhələlərini, prioritetlərini və son məqsədini müəyyənləşdirmək və həyata keçirməkdir. Dövlətin iqtisadiyyatdakı funksiyasının əsasını fəaliyyətin hüquqi bazasının yaradılması və bunların əsasında tənzimlənmənin formalaşması və reallaşmasının təmin edilməsi təşkil edir. Azərbaycan iqtisadiyyatının dinamik və sürətli inkişafı göstərir ki, dövlətin apardığı islahatlar düşünülmüş və tələbata uyğun olduğundan səmərəlidir.

Azərbaycanda dövlətin iqtisadi siyasətinin mərkəzində insan amili, hər bir vətəndaşın sosial-maddi durumunun yüksəldilməsi, insanların öz maddi və mənəvi tələbatlarını gerçəkləşdirməsi, bunun üçün isə ölkədə əlverişli sosial-iqtisadi şəraitin yaradılması dayanır. “Azərbaycan Respublikası regionlarının sosial-iqtisadi inkişafı (2004-2008-ci illər) Dövlət Proqramı” və “Azərbaycan Respublikası regionlarının 2009-2013-cü illərdə sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı”nın icrası Respublikanın bütün regionlarının balanslı inkişafına şərait yaratmışdır. Dövlət proqramlarının əsas məqsədləri ölkədə qeyri-neft sektorunun inkişafının sürətləndirilməsinə, iqtisadiyyatın diversifikasiyasına, tarazlı regional və davamlı sosial-iqtisadi inkişafa, əhalinin həyat səviyyəsinin daha da yaxşılaşdırılmasına nail olunması kimi müəyyənləşdirilmişdir. Sosial-iqtisadi inkişaf proqramları çərçivəsində respublikanın bütün bölgələrində infrastruktur yenidən qurulmuş, yol və körpülər salınmış, məktəblər, tibb müəssisələri və digər sosial obyektlər tikilərək istifadəyə verilmişdir.

“2008-2015-ci illərdə Azərbaycan Respublikasında əhalinin ərzaq məhsulları ilə etibarlı təminatına dair Dövlət Proqramı”nın da mühüm rolu vardır. Ərzaq təhlükəsizliyinin təminatı daim prioritet sahələrdən biri olmuşdur. Dünyada enerjidaşıyıcılarının qiymətinin kəskin artdığı, aparıcı ölkələrin maliyyə bazarında neqativ meyillərin gücləndiyi və bəzi ölkələrdə ərzaq qıtlığının real təhlükəyə çevrildiyi bir dövrdə Azərbaycanda əhalinin etibarlı ərzaq təminatı təşkil olunmuşdur. 2012-ci ilin iyulunda İngiltərənin “Economist İntelligence Unit” araşdırma mərkəzinin tərtib etdiyi ərzaq təhlükəsizliyi reytinqinə əsasən Azərbaycan 105 ölkə arasında 67-cidir. Reytinq ərzaq bolluğu, insanların yüksək gəlirləri, başqa mal və məhsullarla müqayisədə ərzağa daha az pul xərclənməsi, kənd təsərrüfatı sahəsində elmi-tədqiqat və inkişafa böyük sərmayə yatırılması meyarlarına əsaslanmışdır.

Dünya ölkələrində biznes sahəsində aparılan islahatların qiymətləndirilməsinə görə tərtib edilən dünyanın nüfuzlu iqtisadi reytinq agentlikləri “Moody`s” və “Doing Business”in hesabatlarında Azərbaycanın ardıcıl olaraq, reytinq balının yüksəldilməsi, məhz qeyd etdiyimiz islahatların uğurlu nəticəsidir. Qazanılmış sosial-iqtisadi nailiyyətlər nüfuzlu beynəlxalq reytinq agentliklərinin hesabatlarında da öz əksini tapmışdır. Məsələn, ötən il “Moody’s Investors Service” agentliyinin avqustun 1-də dərc olunmuş “Banking System Outlook” (Bank Sisteminin Perspektivləri) adlı hesabatına əsasən, Azərbaycanın bank sistemi proqnozunun 2013-cü ildə stabil olaraq qalması gözlənilir. Hesabatda bildirilir ki, neft ixracından gələn gəlirlər və dövlət tərəfindən ayrılan vəsaitlər sayəsində qeyri- neft sektorunun inkişafı üçün müvafiq əlverişli şərait yaranacaq və ölkədəki kreditləşmə şərtləri yaxşılaşacaq. Eyni zamanda ölkədə bank sektoruna müdaxilə səviyyəsi aşağı olduğu üçün, bankların uzunmüddətli artıma nail olmaq baxımından yaxşı imkanları vardır.

2012-ci il oktyabrın 23-də Dünya Bankı və Beynəlxalq Maliyyə Korporasiyası tərəfindən hazırlanan və biznes mühitinin əlverişliliyi üzrə qiymətləndirməni özündə əks etdirən nüfuzlu “Doing Business 2013” hesabatında Azərbaycan 185 ölkə arasında 67-ci yerdə qərarlaşmışdır. Hesabatda “investorların maraqlarının qorunması” göstəricisi üzrə Azərbaycan ilk onluğa daxil olmuşdur. “Doing Business 2013” hesabatında biznes mühitinin yaxşılaşdırılması sahəsində 2005-ci ildən etibarən Azərbaycanın əldə etdiyi nailiyyətlər yüksək qiymətləndirilmiş, ölkəmiz bu sahədə məqsədyönlü islahatlar həyata keçirən qabaqcıl ölkələr sırasına daxil edilmişdir. Habelə, Ümumdünya Davos İqtisadi Forumunun hesablamalarına görə, Azərbaycan iqtisadiyyatı rəqabət qabiliyyətinə görə dünyada 46-cı, MDB məkanında isə birinci yerdədir.

Təkcə ötən ilin makroiqtisadi göstəriciləri ölkəmizin iqtisadi potensialının və sahib olduğu resurslardan istifadə mexanizmlərinin dinamik artan templə inkişafının əyani təsdiqidir. Belə ki, 2012-ci ildə ÜDM 2,2 faiz, qeyri-neft sektoru 9,7 faiz, kənd təsərrüfatı isə 6 faiz artım göstərmişdir. Ötən il ölkə iqtisadiyyatına 22 milyard dollardan çox investisiya qoyulmuşdur ki, bunun da 9 milyard dolları xarici investisiyalardır. Azərbaycanın valyuta ehtiyatları ÜDM-in 70 faizini təşkil edir ki, bu da olduqca pozitiv bir rəqəmdir. Əldə olunmuş iqtisadi uğurlar heç şübhəsiz sosial sferaya da öz müsbət təsirini göstərir. Belə ki, ötən il inflyasiyanın cəmi 1,1 faiz olması müqabilində əhalinin pul gəlirləri 13,8 faiz artmışdır. Dövlət Neft Fondundan ayrılan 300 milyon manat vəsait sayəsində 20 mindən məcburi köçkün yeni mənzillə təmin edilmişdir. Həmçinin keçən il 117 min yeni iş yeri açılmış, işsizliyin səviyyəsi 5,2 faizə düşmüşdür. Eyni zamanda işsizliyin faizində də ciddi azalma müşahidə olunur və bu rəqəm hazırda 6 faiz həcmindədir. Digər sosial proqramlar da uğurla icra edilir. Paytaxt və bölgələrdə yeni məktəblər, xəstəxanalar, idman kompleksləri tikilib, istifadəyə verilib. Bütün bunlar Azərbaycanın hərtərəfli inkişafını təsdiqləyir.

Ölkəmizin valyuta ehtiyatları 46 milyard ABŞ dollarına yaxındır. Son 15 ildə ölkə iqtisadiyyatına onlarla milyard dollardan artıq vəsait qoyulub. Bu, sözsüz ki, Azərbaycanın bu gününə və gələcəyinə olan inamdan irəli gəlir. Ölkəmizlə iqtisadi əməkdaşlıqda maraqlı olan dövlətlərin sayı günbəgün artır. Ötən il neft-qaz sektorunda əldə olunan uğurlara diqqət yetirməklə qarşıdakı illərdə əldə olunacaq uğurlar barədə aydın təsəvvür yarana bilər. Yeni neft-qaz yataqlarının aşkarlanması, müxtəlif ölkələrlə imzalanan sazişlər, xüsusilə TANAP layihəsi bunu söyləməyə əsas verir. Dövlət başçısı İlham Əliyev bu əminliyi ifadə edir ki, ölkəmiz qarşıdakı illərdə regionun və Avropa ölkələrinin enerji təhlükəsizliyinin təminatında rolunu daha da artıracaq. “Azərbaycanda aşkar edilmiş neft-qaz yataqları bundan sonra da uzun illər, ən azı, 100 il ölkəmizi təmin edəcək, bizim ixrac imkanlarımızı təmin edəcək, etibarlı tərəfdaş kimi Azərbaycan gələcəkdə də öz müsbət rolunu oynayacaqdır.”

Azərbaycanın artan iqtisadi imkanları siyasi mövqeyinin möhkəmlənməsinə də öz müsbət təsirini göstərir. Bu gün yeganə problemimiz Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsidir. Azərbaycanın dəyişməz mövqeyini bir daha bəyan edən dövlət başçısı İlham Əliyev bildirir ki, biz bu mövqedən bir addım geri çəkilməyəcəyik. Dağlıq Qarabağ Azərbaycanın tarixi torpağıdır. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının 4 qətnaməsində Azərbaycanın ərazi bütövlüyü dəstəklənir, erməni işğalçılarının bu ərazilərdən qeyd-şərtsiz çıxarılması qeyd olunur. Dövlət başçısı bir daha bəyan etdi: “Biz heç vaxt imkan verə bilmərik ki, ikinci dəfə əzəli Azərbaycan torpağında ikinci qondarma erməni dövləti yaradılsın. Bu, bizim prinsipial mövqeyimizdir. Bir daha demək istəyirəm ki, bu mövqe həm tarixə, həm hüquq normalarına, həm də ədalətə əsaslanır”. Qürür hissi ilə deyə bilərik ki, bu sözlər sadəcə ritorika deyil, Ermənistanın dövlət büdcəsini az qala iki dəfə üstələyən, 3,7 milyard dollara çatan hərbi xərclərimizin yaratdığı yeni geopolitik reallıqdır. Habelə ölkəmiz 2013-cü ildə özünün ilk süni peykini kosmosa göndərə biləcək iqtisadi qüdrətə və gücə qovuşmuşdur.

Azərbaycanın diplomatiya sahəsində uğurları göz qabağındadır. Ötən il ölkəmizin BMT Təhlükəsizlik Şurasına qeyri-daimi üzv seçilməsi onun bir daha artan nüfuzunu və siyasi çəkisini təsdiqlədi. Azərbaycanın dünyanın 155 ölkəsinin dəstəyini qazanması böyük uğurdur. Artıq ölkəmiz yeni ilin ilk ayından BMT Təhlükəsizlik Şurasının qeyri-daimi üzvü kimi öz səlahiyyətlərinin icrasına başlayıb və hazırda quruma sədrlik edir. Düşünürük ki, bu uğurumuz ən mühüm problemimiz olan Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin ədalətli həllinə öz müsbət təsirini göstərəcək.

Atılan addımların, görülən işlərin əsasında Azərbaycan vətəndaşı, Azərbaycan ailəsi dayanır. 2013-cü ilin prioritetlərini açıqlayan dövlət başçısı onların həlli yollarını da diqqətə çatdırdı. Qeyd edək ki, dövlət başçısı İlham Əliyevin 29 noyabr 2011-ci il tarixli “Azərbaycan 2020: gələcəyə baxış” İnkişaf Konsepsiyasının hazırlanması barədə sərəncamında da qeyd edilir ki, hazırda Azərbaycan yeni inkişaf mərhələsinə qədəm qoyur. Bu mərhələnin əsas hədəfi çoxşaxəli, səmərəli və innovasiya yönümlü iqtisadiyyatın formalaşdırılması, sosial sahədə önləyici inkişaf trendinin təmin olunması və əhalinin rifahının layiqli, qabaqcıl beynəlxalq standartlara uyğun səviyyəyə çatdırılması, habelə elmin, mədəniyyətin inkişafında, ictimai həyatın bütün istiqamətlərində yeni nailiyyətlərin əldə olunmasıdır. Bütün bu faktorlar müvəffəqiyyətlərimizin davamlılığına, gələcəyə daha böyük inamla irəliləməyimizə, yeni vəzifələrin müəyyən edilərək, onların həlli istiqamətində əhəmiyyətli addımların atılmasına stimul verir. Yeni dövrün çağırışı olaraq təhsilin, elmin və iqtisadiyyatın vəhdətinin yaradılmasının vacibliyi bildirilir.

“Azərbaycan 2020: gələcəyə baxış” İnkişaf Konsepsiyasının hazırlanması barədə Prezident İlham Əliyevin Sərəncamının başlıca əhəmiyyəti ondan ibarətdir ki, bu sənəd ölkəmizin yeni inkişaf mərhələsinə qədəm qoyması ilə bağlıdır. Yeni inkişaf mərhələsinin əsas xüsusiyyəti qarşımızda duran məqsədlərin daha yüksək səviyyəli, çoxşaxəli olması və zamanın çağırışlarının nəzərə alınması ilə bağlıdır. Bu məqsədlərə nail olmaq üçün ciddi elmi əsaslara söykənən ən müasir idarəetmə üsullarının tətbiqi tələb edilir, strateji yanaşmaların daha uzunmüddətli dövrü əhatə etməsi zərurəti yaranır. Dünyanın qabaqcıl ölkələrinin təcrübəsinin öyrənilməsində və tətbiqində maraqlı olan dövlətimiz Konsepsiyanın hazırlanmasında və icrasında bu meyarlara önəm verməkdə qərarlıdır.

Aydın HÜSEYNOV

İki sahil.- 2013.- 20 aprel.- S.12.