AZƏRBAYCANLA ADI QOŞA ÇƏKİLƏN ÜMUMMİLLİ LİDER

Siyasət, dövlətçilik sənəti incəsənətə bənzər. İncəsənətdə olduğu kimi, siyasət sahəsində də çox zəhmət çəkməklə, xüsusi məktəblər qurtarmaqla dahilik zirvəsinə qalxmaq mümkün deyil. Bunun üçün həm də fitri istedad - Allah vergisi lazımdır. İncəsənət aləminin Motsart, Bethoven, elə bizim Üzeyir bəy kimi dahiləri öz ölməz əsərlərini fitri istedadları sayəsində yaratmışlar. Siyasət dünyasının Bismark, Lloyd-Corc, Atatürk, Stalin, Ruzvelt, Çörçill... kimi nəhəng simaları da bütün digər xüsusiyyətləri ilə yanaşı, həm də fitri istedadları ilə fərqlənmişlər. Adı zəmanəmizin dövlətçilik və siyasət tarixinə əbədi yazılan, bu sahədə Allah vergisinə malik olan qüdrətli dövlət xadimlərindən biri də nəhəng siyasətçi Heydər Əliyevdir.

Məlum olduğu kimi, tarix boyu çoxları hakimiyyətə can atmış və bir çox hallarda da buna nail olmuşlar. Lakin bunların bəziləri öz təfəkkür məhdudluqları üzündən son nəticədə diktatorlara, digərləri isə öz iradə zəiflikləri ucbatından ətrafdakıların oyuncağına çevrilmişlər. Məhz bunları nəzərdə tutaraq, böyük fransız mütəfəkkiri Pol Anri Holbax yazırdı: “Hakimiyyət yalnız o vaxt böyük nemət olur ki, onu əldə edən adama təbiət və tərbiyə alicənablıq, qüvvətli ruh, geniş ürək, dərin ağıl, böyük təcrübə vermişdir”.

Nəsrəddin Tusi isə yazırdı: “Hökmranlıq o adama yaraşır ki, cəmiyyət xəstələndikdə onu müalicə edə bilsin. Çünki hökmdar ölkənin həkimi yerində olmalıdır”.

Təbiət və tarixsə öz varlığında bu kimi ülvi keyfiyyətlərin üzvi bir vəhdət halında birləşdiyi fenomenal şəxsiyyətləri çox az-az yetirir. Müasir dünya siyasətində qəbul edilmiş, bütün dünyanı idarə edə bilən dövlət xadimi, ümummilli lider, siyasət patriarxlarından biri Heydər Əliyev kimi. Məhz bu keyfiyyətlərin sayəsindədir ki, o öz hakimiyyətini səlahiyyətlərinin gücü ilə deyil, şəxsiyyətinin qüdrəti, idarəetmə məharətinin gücü ilə həyata keçirir, qarşısındakını zəkası, ağlı, məntiqi təfəkkürü, müdrikliyi, qərəzsiz mövqeyi, uzaqgörənliyi, səbirliliyi.. ilə əfsunlayırdı.

Heydər Əliyev və Azərbaycan. Bu adlar həmişə qoşa çəkilir. Bu təsadüfi deyildir. Azərbaycanı Azərbaycan edən, onu dünyada tanıdan ulu öndər Heydər Əliyev olmuşdur. Heydər Əliyevə qədər, yəni onun hakimiyyətə gələnə qədərki Azərbaycan və hakimiyyətdə olduğu dövrdəki Azərbaycan. Müqayisədə fərq və təzadlar ortaya çıxır.

Ötən əsrin 60-cı illərinin sonlarına doğru sovet dövlət və hökumət dairələrində kifayət qədər tanınan Heydər Əliyev Moskvanın diqqətini cəlb etmişdi. Lakin Sovetlər Birliyində belə bir fakta təsadüf edilməmişdir ki, respublika DTK-nın sədri ölkə rəhbəri olsun. Heç beynəlxalq aləmdə də bu yaxşı qarşılanmırdı. Lakin bu dövr sosial-iqtisadi böhran keçirən, korrupsiya, səriştəsizlik, məsuliyyətsizliyin hökm sürdüyü Azərbaycanı yalnız bu cür dəmir iradəli, coşğun enerjiyə, iti ağıla və zəngin təcrübəyə malik dinamik bir lider ayağa qaldıra bilərdi. Belə də oldu. 1969-cu il iyulun 14-də Azərbaycan KP MK-nın birinci katibi seçilən Heydər Əliyev düz 14 il bu vəzifədə respublikanı idarə etdi. Bu illər ərzində Azərbaycan həyatının bütün sahələrinə yeni ab-hava gətirdi, qurdu, yaratdı, doğma respublikanı ucaltmaqla bərabər özü də ucaldı. Ən ali dövlət təltifləri ilə mükafatlandırıldı, lakin ən böyük mükafatı tükənməz el sevgisi, böyük ümumxalq məhəbbəti oldu.

Tarix kitablarından oxumuşuq ki, 20-30-cu illərdə SSRİ-də sənayeləşmə həyata keçrilib. SSRİ dövründə çoxları bilmirdi ki, bu, ucqarların soyulması və müflisləşdirilməsi hesabına Rusiyanın sənayeləşdirilməsi idi. Bunun nəticəsi idi ki, Azərbaycanda sənayeləşmə sahəsində elə ciddi uğurlar qazanılmadı. Əslində respublikamızda sənayeləşmə sözün həqiqi mənasında Heydər Əliyevin adı ilə bağlıdır. Onun rəhbərliyi, təşəbbüsü, bəzən də inadı və öz nüfuzundan istifadə etməsi nəticəsində 14 il ərzində Azərbaycanda 250-dən artıq sənaye müəssisəsi istifadəyə verildi. Bunun üçün ilk növbədə sənayedə struktur dəyişiklikləri aparıldı və bu problemi Azərbaycanın inkişaf strategiyasında prioritet istiqamət hesab edildi. Çətinlik onda idi ki, respublikadakı sənaye müəssisələrinin 90 faizi ittifaq mülkiyyətində idi. Belə vəziyyətdə sənayeni necə inkişaf etdirmək, hansı struktur dəyişiklikləri aparmaq olardı. Lakin Heydər Əliyevin məqsədyönlü fəaliyyəti və inadlı mübarizəsi nəticəsində Sov.İKP MK və SSRİ Nazirlər Soveti Azərbaycanda sənayenin strukturunun təkmilləşməsinə dair çox mühüm qərar qəbul etdi. Nəticədə, sənayenin yeni sahələri yaradıldı, istehsalın mədəni-texniki səviyyəsi yüksəldi. Azərbaycan 1976-1980-ci illərdə sənayedə məhsul istehsalının artımına görə ittifaqda birinci yerə çıxdı. Sənayenin strukturunda maşınqayırma və metal emalı sənayesinin payı 6 faizdən çox artdı. Heydər Əliyev Azərbaycan iqtisadiyyatının maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsi, yeni-yeni sənaye sahələrinin, istehsal obyektlərinin istifadəyə verilməsi məqsədilə keyfiyyətli investisiya strategiyasını hazırladı və onun uğurlu həllinə nail oldu. Nəticədə, tikilən, qurulan müəssisələrin hamısı o dövrün texnikasının və elminin son sözü ilə, əksəriyyəti də ittifaq büdcəsi hesabına.

Heydər Əliyevin gündəlik qayğısı və səyi nəticəsində respublikada kənd təsərrüfatı, tikinti, nəqliyyat, rabitə demək olar ki, yenidən quruldu. Heydər Əliyev böyük bir metsenat səxavəti, qayğısı ilə elm, təhsil, mədəniyyət və incəsənətimizin həm qurucusu, həm himayəçisi, həm də pərəstişkarı oldu. Onun iti nəzərlərindən, məqsədyönlü fəaliyyətindən cəmiyyət həyatının heç bir sahəsi, hətta ilk baxışdan diqqəti cəlb etməyən bir guşəsi belə yayınmırdı.

Məsələn, Heydər Əliyev hakimiyyətdə olduğu ilk illərdə aşkar etdi ki, respublikada mövcud olan iki ali hərbi məktəbdə professor-müəllim heyəti və tələbələr arasında Azərbaycan millətindən olanlar barmaqla sayıla bilən qədər azdır. Bir neçə il bu sahədə lazimi işlər aparıldıqdan sonra vəziyyət tamamilə dəyişdi. Bununla bərabər SSRİ-nin ən nüfuzlu ali hərbi məktəblərinə hər il 800 nəfərdən artıq azərbaycanlı gənc təhsilə göndərildi. Bu böyük dövlət adamı SSRİ dövlətinin ən möhtəşəm nəzərə çarpdığı 70-ci illərin sonlarında yalnız bir neçə nəfərin görə biləcəyi nadir uzaqgörənliklə ittifaqın içəridən dağılacağını görür, müstəqil Azərbaycana milli zabit kadrların necə vacib olduğunu bilirdi. Elə bu səbəbdən də Bakı şəhərində Cəmşid Naxçıvanski adına hərbi liseyin yaradılmasına nail oldu. Bu çox çətin şəraitdə, Heydər Əliyev uzaqgörənliyi və mübarizəsi hesabına Sovet İttifaqında Moskva şəhərindən başqa ilk dəfə idi ki, hərbi təmayüllü məktəb yaradılırdı. Çox-çox irəliləri görməyi bacaran dövlət xadimi bunu edə bilərdi. Heydər Əliyevin həyatı, bütün fəaliyyəti bir amala qulluq edirdi. Azərbaycançılıq, Azərbaycan dövlətinə, Azərbaycan xalqına xidmət, millətimizə xidmət etmək onun həyatının ən ümdə amalı idi. O dövrün statistik məlumatlarına görə Sovet İttifaqında yalnız iki respublika mənfəətlə işləyirdi, onlardan biri də Azərbaycan idi.

İllər ötdükcə Heydər Əliyevin siyasi nüfuzu, dövlətçilik təcrübəsi, diplomatik bacarığı artır, şöhrəti respublika hüdudlarını aşıb Sovet İttifaqına və beynəlxalq aləmə yayılırdı. 1976-cı ildə Heydər Əliyevin MK-nın Siyası Bürosu üzvlüyünə namizəd seçilməsi də onun böyük siyasi yetkinliyinə, rəhbərlik və təşkilatçılıq bacarığına dövlət səviyyəsində verilən yüksək qiymət idi. Nəzərə almaq lazımdır ki, o zamanlar dünyanın bu nəhəng partiyasının 22 milyon nəfər üzvü, siyasi elita olan Siyasi Büronun isə cəmi 27 nəfər üzvü və üzvlüyə namizədi var idi.

1982-ci ildə Heydər Əliyev daha bir pillə yüksələrək MK Siyasi Bürosu üzvlüyünə seçildi. SSRİ deyilən bu nəhəng dövlətin ali rəhbərliyində təmsil olunmaq Heydər Əliyev potensialına, idarəçilik qabiliyyətinə və fəaliyyətinə verilən qiymət idi. Bir neçə gündən sonra isə ona yüksək bir vəzifə - SSRİ Nazirlər Soveti sədrinin birinci müavini vəzifəsi həvalə olundu. Heydər Əliyev təqribən beş il bu vəzifədə işlədi, özünün parlaq siyasi-mənəvi keyfiyyətlərini, yüksək təşkilatçılıq qabiliyyətini, çevik idarəçilik bacarığını burada da göstərdi. Bu illər ərzində İttifaqın, dünyanın bir çox mürəkkəb problemlərinin həllində yaxından və mütəmadi məşğul olmasına baxmayaraq, Azərbaycanı bir gün də unutmadı, doğma respublika üçün nə etmək mümkün idisə, hamısını etdi.

Türk-müsəlman dünyasının ən qatı düşmənlərindən biri olan M.Qorbaçov və onun ətrafındakı erməni mafıyası 1985-ci ildə hakimiyyətə gəldikdən sonra öz məkrli məqsədlərini həyata keçirmək yolunda Heydər Əliyevi ən başlıca maneə bilirdilər. Bu da təsadüfi deyildi. Partiya və hökumətdə öz xüsusi çəkisi, ölkə ictimaiyyəti arasında böyük nüfuzu, dövlətçilik məsələlərində dərin təcrübəsi olan bu müdrik siyasətçini Siyasi Bürodan uzaqlaşdırmadan Qorbaçov güruhu öz çirkin məqsədlərinə çata bilməzdi. Və... tədricən təzyiqlər, sıxışdırmalar, dedi-qodular işə düşdü. 1985-ci ildə öz vəfalı dostu, ömür-gün yoldaşı Zərifə xanımı itirən Heydər Əliyevə 1987-ci ilin oktyabrında ikinci zərbə dəydi. Xəstəlik bəhanə edilərək tutduğu vəzifələrdən uzaqlaşdırıldı.

Mərkəzdəki erməni mafiyası, Azərbaycanda isə erməni xislətli nankorlar sanki bir himə bənd imiş kimi bunu gözləyirdilər. Heç bir ay keçmədi ki, Qorbaçovun yaxın əsabələrindən olan Aqambekyan Fransada ermənilərin “Qarabağ iddiaları” ilə çıxış etdi, “Humanite” qəzetinə müsahibə verdi. Bir sıra Azərbaycan mətbuatı böhtan və qərəzkarlıq kampaniyasında sanki Moskva mətbuatı ilə yarışırdı. Lakin ən acınacaqlısı bu idi ki, Heydər Əliyevin hakimiyyətdən uzaqlaşdırılmasına sevinənlərin, əleyhinə böhtançı çızma-qaralar yazanların xeyli hissəsi onun irəli çəkdiyi, çörək verdiyi nankorlar, vəzifə düşkünləri idilər. Düşmənlər isə böhtan və hədyanlarla kifayətlənmir, Heydər Əliyevi fiziki cəhətdən məhv etməyə çalışırdılar. Bu böyük insan Moskvadakı bağ evində sanki günah işlətmiş kimi nəzarətdə saxlanılır, hər addımı, hətta telefon danışıqları və məktublaşması belə izlənilirdi.

Lakin tanrının hifz etməsi, vətən sevgisi, xalq istəyi, şəxsiyyətindəki yenilməzlik, polad iradə bütün qəsdləri və xəyanətkar planları boşa çıxardı...Və tariximizin ən həyəcanlı, qorxulu, məsuliyyətli məqamlarından birində - 1990-cı ilin iyulunda bu böyük insan onu gözləyən, ona ehtiyacı olan xalqına döndü. Lakin bir zamanlar sevə-sevə tikib-qurduğu, yüz minlərlə insana mənzil verdiyi Bakıda ölkəmizə və xalqımıza xidmət etməyən, lakin bu gün də prezident statusundan istifadə edən Mütəllibov kimi vətən xainlərinin ucbatından ona bir mənzili də çox gördülər. Heydər Əliyev doğma ata ocağına - qədim Naxçıvana gəlməli oldu. Bu dönüş qalan ömrünü istirahətdə keçirmək istəyən, böyük siyasətdən, ali vəzifələrdən yorulan bir insanın təqaüdə çıxması demək deyildi. Bu dönüş böyük siyasətə ikinci qayıdışın, Azərbaycanı özünə qaytarmağın, siyasətin yeni zirvələrini fəth etmənin başlanğıcı idi. Rus yazıçısı Maksim Qorkinin “Şahin nəğməsi” əsərində qələmə alındığı kimi, “Göydə uçmaq üçün yaradılmışlar, yerlərdə yaşaya bilməzlər” ifadəsi sanki bu cür insanlar üçün deyilmişdi.

Doğma Naxçıvanda o, sevgi və hörmətlə əhatə olundu, yaşadığı ata ocağı isə insanların ziyarətgahına, inam və güvənc yerinə çevrildi. Ermənilər tərəfindən blokadaya alınmış, Azərbaycan rəhbərləri tərəfindən isə unudulmuş və taleyin ümidinə buraxılmış muxtar respublikada o, xalqı ilə baş-başa qaldı, soyuğa, elektrik enerjisinin olmamasına, hər cür məşəqqətlərə hamı ilə birlikdə sinə gərdi. 1991-ci ilin payızında xalqın tələbi və təkidi ilə Naxçıvan MR-in Ali Məclisinə sədr, Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə deputat seçildi.

Onun müdrik rəhbərliyi sayəsində Naxçıvan erməni təhlükəsindən xilas edildi, itirilmiş dövlətçilik atributları bərpa olundu, Muxtar Respublikanın bir qarış torpağı da düşmənə verilmədi. Azərbaycana 14 illik rəhbərlik etdiyi dövrdə olduğu kimi. Halbuki ta 1918-ci ildən 1969-cu ilə qədərki zamanlarda - Heydər Əliyevin hakimiyyətindən kənar dövrlərdə - Azərbaycan və eləcə də Naxçıvan torpaqları hissə-hissə, qarış-qarış satılmış, bir çox ərazilər ermənilərə ərmağan edilmişdi.

Bu müdrik insanın səriştəli siyasəti və uzaqgörən rəhbərliyi sayəsində Bakı inzibati mərkəz kimi qalsa da, Azərbaycanın ideoloji və siyasi mərkəzi Naxçıvan olmuşdu.

1993-cü ilin yayında öz tarixinin ən faciəli günlərini yaşayan Azərbaycan xalqı hamılıqla özünün yeganə pənahına üz tutdu. Cəbhələrdə məğlub olan, daxildə vətəndaş müharibəsi təhlükəsi ilə üz-üzə gələn, antitürk qüvvələr tərəfındən təklənən ulu bir xalq öz nicatını Heydər Əliyevdə görürdü. Öz “qalan ömrünü xalqına qurban demiş” 70 yaşlı müdrik el ağsaqqalının böyük siyasətə, dövlət sükanı arxasına ikinci qayıdışı beləcə başlandı. Ulu bir xalqın yüz min illik tarix kitabının yeni səhifələri yazılmağa başlandı. Bir sözlə, Heydər Əliyev Azərbaycanı Azərbaycana və xalqımıza qaytardı. Bu müdrik dövlət xadimi on il Azərbaycana uğurla rəhbərlik etdi. Azərbaycanı xaos və böhrandan, dağılmaqdan xilas etdi. O, Azərbaycanı beynəlxalq təcriddən qurtardı. Azərbaycan beynəlxalq aləmdə çox görkəmli yer tutdu, beynəlxalq təşkilatların üzvü oldu, onların işində fəal iştirak etdi. Azərbaycan region üçün mərkəzə çevrildi. Günbəgün Azərbaycanın rolu, gücü və nüfuzu artdı.

Heydər Əliyevin rəhbərliyi ilə həyata keçirilən iqtisadi siyasət və iqtisadi islahatlar nəticəsində Azərbaycan tez bir zamanda dirçəldi. Azərbaycan keçmiş sovet respublikaları arasında iqtisadiyyatın inkişaf ahənginə görə birinci yerə çıxdı.

Artıq Azərbaycan dünyada islahatçı və dinamik inkişaf edən ölkə kimi tanınır. Ölkəmizdə keçirilən çoxsaylı beynəlxalq tədbirlər onun dünyada oynadığı rolunu və əhəmiyyətini əyani olaraq göstərir. Cənubi Qafqaz respublikalarında istehsal olunan Ümumi Daxili Məhsulun 83 faizi Azərbaycanın payına düşür.

Heydər Əliyevin heyranedici uzaqgörənliyi, titanik fəaliyyəti sayəsində müasir müstəqil Azərbaycan dövləti yaradılmışdır. Ulu öndər Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyinin sarsılmazlığını və dönməzliyini ölkənin siyasi, iqtisadi və mədəni inkişafını təmin etmişdir. Heydər Əliyevin ideyaları Azərbaycan Respublikasının davamlı inkişafının əsasını təşkil edir. Nə qədər ki, Azərbaycan var Heydər Əliyev də olacaqdır. Heydər Əliyev deyəndə Azərbaycan xatırlanırsa, Azərbaycan deyiləndə Heydər Əliyev yada düşür, çünki Azərbaycan dövlətini xilas edən, onu strateji inkişaf yoluna çıxaran və uğurlu inkişafını təmin edən Heydər Əliyev olmuşdur.

Bütün bunlara görə, xalqımız onu əsrin böyük azərbaycanlısı, xalqın xilaskarı, müstəqil Azərbaycan dövlətinin memarı və Azərbaycanı dünyaya tanıdan insan kimi qəbul edir, hörmət bəsləyir və ürəkdən sevir.

Heydər Əliyev dühası azərbaycançılığı milli ideologiyaya çevirdi. O bununla cəmiyyətin həmrəylik və bütövlüyünə, mənəvi birliyinə nail olmuşdur. Xalqımızın ümummilli liderinin “Mən həmişə fəxr etmişəm, bu gün də fəxr edirəm ki, mən azərbaycanlıyam” sözləri dünya azərbaycanlılarının şüarı olmaqla soydaşlarımızın həmrəyliyinin təməl daşına çevrilmişdir.

Müasir Azərbaycan dövlətinin banisi olan ulu öndər Heydər Əliyev ölkəmizin dəyişməz və dönməz inkişaf strategiyasının müəllifi kimi əbədiyaşarlıq qazanmışdır. Zəmanəmizin ən görkəmli siyasi xadimi siyasi uzaqgörənliyi, qətiyyəti və əzmkarlığı ilə Azərbaycanın yeni tarixində dövlətçiliyimizin möhkəmlənməsinə, müstəqilliyimizin əbədi olmasına verdiyi töhfələrə görə xalqımızın ümummilli liderinə çevrilmişdir.

İsmayıl Hacıyev

İki sahil.- 2013.- 23 aprel.- S.11.