Vətəndaş amili: Dövlət siyasətinin əsası

İqtisadi sahədə islahatların güclü sosial siyasətlə tamamlanması bunun təsdiqidir

“İqtisadi inkişaf templərinə görə son 10 il ərzində Azərbaycan qədər inkişaf edən ikinci ölkə olmamışdır. Əminəm ki, son on il ərzində əldə edilmiş nailiyyətlərimiz beynəlxalq ekspertlər tərəfindən ciddi şəkildə təhlil ediləcəkdir.”

Dövlət başçısı İlham Əliyevin andiçmə mərasimində son on ilin statistikası fonunda əminliklə söylədiyi bu fikirlər gələcək barədə aydın təsəvvür yaradır. İqtisadi artımın qeyri-neft sektorunun hesabına olmasını qarşıya mühüm vəzifə kimi qoyan cənab İlham Əliyev 2003-cü ildə xalqın böyük əksəriyyətinin dəstəyini qazanaraq Prezident kimi fəaliyyətə başladığı gündən iqtisadiyyatın şaxələndirilməsi istiqamətində biri-birindən əhəmiyyətli addımlar atır. Regional inkişaf proqramlarının uğurlu icrası ölkənin hərtərəfli inkişafında stimulverici amil kimi önə çəkilir. Bu il artıq ikinci Dövlət Proqramının uğurla başa çatması yeni proqramın qəbulunu zərurətə çevirir. Daim qeyd olunduğu kimi, uğurlar yeni-yeni hədəflərin müəyyənləşdirilməsi üçün əsasdır. Qarşıdakı illər üçün başlıca hədəf Azərbaycanı inkişaf etmiş ölkələr sırasında görmək, yüksək gəlirli dövlətə çevirməkdir. Son on ilin müqayisəli təhlilini aparsaq bu reallıq özünü qabarıq şəkildə büruzə verəcək ki, ayrı-ayrı illər üçün nəzərdə tutulan vəzifələr konkret Dövlət Proqramlarının qəbulu və uğurlu icrası nəticəsində yüksək səviyyədə həyata keçirilib. Son on ildə iqtisadiyyatın 3,4 dəfə artması təbii ki, böyük uğurdur. 2013-2023-cü illər üçün nəzərdə tutulan “Azərbaycan 2020: gələcəyə baxış” İnkişaf Konsepsiyasında əsas hədəflərdən biri məhz bu dövrdə ümumi daxili məhsulun daha iki dəfə artırılmasına nail olmaqdır.

Uğurlu siyasəti təsdiq edən amillərdən biri də iqtisadiyyata qoyulan investisiyaların həcmində olan artımdır. Bu, həyata keçirilən siyasətin gələcəyinə inamın göstəricisidir. Son on ildə ölkə iqtisadiyyatına 150 milyard dollar investisiya qoyulub ki, bunun da yarısı xarici sərmayədir. Təkcə cari ilin 9 ayında ölkə iqtisadiyyatına 17,7 milyard dollar investisiya qoyulub. İnvestisiyaların cəlb edilməsi ölkədə uzun illər hökm sürən sabitliyin nəticəsidir. Artıq bu gün investisiyalar da çoxşaxəlidir. Dövlət başçısı İlham Əliyevin qeyd etdiyi kimi, əgər əvvəlki illərdə daha çox neft-qaz sektoruna sərmayə qoyulurdusa, indi turizm, xidmət, yüksək texnologiyalar, sənaye parklarının yaradılması məsələlərinə daha böyük diqqət göstərilir. Dünyanı bürüyən maliyyə və iqtisadi böhrandan Azərbaycanın uğurla çıxmasında da iqtisadiyyatın düzgün əsaslar üzərində qurulması əhəmiyyətli rol oynadı. Bu fikir beynəlxalq səviyyəli tədbirlərdə də xüsusi vurğulanır ki, hazırkı dövrün əsas çağırışı olan yoxsulluqla mübarizə sahəsində Azərbaycanın atdığı addımlar və uğurlu nəticələr digər ölkələrə nümunədir. İqtisadi və maliyyə böhranı bir daha bu reallığı ortaya qoydu ki, yoxsul ölkə yox, yaxşı idarə olunmayan ölkələr var. Azərbaycan yaxşı idarə olunan ölkələr sırasında qeyd olunmaqla yanaşı, “Azərbaycan 2020: gələcəyə baxış” İnkişaf Konsepsiyası davamlı inkişafın təmin edilməsində yol xəritəsi kimi dəyərləndirilərək, ölkəmizin gələcək inkişafı ilə bağlı ürəkaçan proqnozlar söylənilir.

İqtisadiyyatın aynası olan büdcə son on ildə 20 dəfədən çox artıb. 2014-cü ilin büdcəsi ölkəmizin əldə etdiyi uğurların və təcrübənin bir daha təsdiqidir. Belə ki, gələn ilin dövlət büdcəsinin gəlirləri 18 milyard 384 milyon manat, xərcləri isə 20 milyard 63 milyon manat həcmindədir. Bu faktı qeyd edək ki, ölkədə həyata keçirilən iqtisadi islahatların nəticəsi olaraq Azərbaycanın dövlət büdcəsinin gəlirlərinin illik artım sürəti ötən on ildə dünya ölkələri arasında ən yüksək göstəricilərdən birini təşkil edir. Azərbaycan dövlət büdcəsi ilə də Cənubi Qafqaz regionunda ən güclü iqtisadiyyata malik olduğunu nümayiş etdirir. Dövlət başçısı İlham Əliyev bildirir ki, bütün uğurlarımızı ancaq neft amilinə bağlamaq səhv olardı. Dünyada bizdən qat-qat çox neft-qaz hasil və ixrac edən bəzi ölkələrin maliyyə durumuna baxsaq görərik ki, neft-qaz hələ ölkənin uğurlu inkişafını təmin etmir. İqtisadiyyatın düzgün əsaslar üzərində qurulması uğurların davamlılığında həlledici rol oynayır. Belə ki, iqtisadiyyatın şaxələndirilməsinə xidmət edən addımların nəticəsidir ki, bu gün ÜDM-də özəl bölmənin payı 85 faiz təşkil edir. “Biz haqlı olaraq neft strategiyamızla fəxr edirik. Çünki Azərbaycanın uğurlu iqtisadi inkişafı, siyasi çəkisinin artması və dünya proseslərində fəal iştirakı ölkəmizin iqtisadi imkanları ilə bilavasitə bağlı məsələdir. İqtisadi imkanları bizə məhz neft strategiyamız yaratmışdır. O da həqiqətdir ki, biz bu imkanlardan bəzi başqa ölkələrdən fərqli olaraq səmərəli şəkildə istifadə etdik-neft kapitalını qeyri-neft sektorunun inkişafına yönəltdik. Beləliklə, infrastruktur layihələrinin icrası və digər iqtisadi islahatlar əslində imkan verdi ki, biz bugünkü reallıqlar haqqında xalqa qürur hissi ilə danışa bilək” söyləyən dövlət başçısı İlham Əliyev bildirir ki, iqtisadi inkişaf prosesi elədir ki, bu inkişafı, irəliləyişi həm gözlə görmək mümkündür və həm də statistik rəqəmlərdə öz əksini tapır. Bu ilin ötən dövründə iqtisadi artım 5,4 faiz təşkil edib. Qeyri-neft sektorunda artım 10,4 faizdir. Dövlət başçısı bu göstəricinin fonunda bildirir ki, məqsədimiz iqtisadiyyatı çoxşaxəli şəkildə inkişaf etdirməkdir. Valyuta ehtiyatları 50 milyard dollar səviyyəsinə çatmışdır. Valyuta ehtiyatlarının idarə edilməsi yönümündə yeni istiqamətlərin araşdırıldığını qeyd edən dövlət başçısı İlham Əliyev bu gerçəkliyi də diqqətə çatdırır ki, əgər valyuta ehtiyatlarını adambaşına hesablasaq Azərbaycan dünya miqyasında ən qabaqcıl yerlərdən birindədir.

İqtisadi sahədəki islahatlar güclü sosial siyasətlə tamamlanır. Regional inkişaf proqramlarının icrasına başlananda, yəni 2004-cü ildə ölkəmizdə orta əmək haqqı 100 dollar səviyyəsində idi. Bu gün isə həmin rəqəm 550 dollar səviyyəsindədir. Orta pensiya 2004-cü ildə 20 dollar, hazırda isə 200 dollardan çoxdur. Dövlət başçısı bildirir: “Əlbəttə, bu rəqəmlər də bizi qane etmir və mən hesab edirəm ki, orta pensiyanın, orta əmək haqqının səviyyəsi artmalıdır və artacaqdır.” Bir rəqəmi də qeyd edək ki, hazırda ölkəmizdə pensiyalar əmək haqlarının 40 faizini təşkil edir ki, bu da Avropanın inkişaf etmiş ölkələrinin kriteriyaları səviyyəsindədir. Cari ilin ötən dövründə əhalinin pul gəlirləri 7,6 faiz artıb. Əhalinin sosial müdafiəsinin gücləndirilməsinə xidmət edən addımlardan biri kimi ötən il vətəndaşlara sovet dövründən qalmış əmanətlərə görə kompensasiyaların verilməsini qeyd etməliyik. Dövlət tərəfindən vətəndaşlara 100 milyonlarla manat kompensasiya şəklində verilib.

“Bir neçə il bundan əvvəl qarşıya qoymuşdum ki, Azərbaycanda yoxsulluq kimi sosial bəla aradan qaldırılsın” bildirən dövlət başçısı İlham Əliyev son illərdə yoxsulluq şəraitində yaşayan insanların sayının beş dəfə azalmasını bu məqsədə çatmaq istiqamətində atılan addımların uğurlu nəticəsi kimi qeyd edir. Son 10 ildə yoxsulluq səviyyəsi 49 faizdən 6 faizə enib. İlin sonuna qədər bu rəqəmin 4 faiz olacağı proqnozlaşdırılır. Bu da dünyanın ən çox inkişaf etmiş ölkələrinin göstəriciləri səviyyəsindədir. Qeyd edək ki, 2008-2015-ci illəri əhatə edən “Azərbaycan Respublikasında yoxsulluğun azaldılması və davamlı inkişaf Dövlət Proqramı” özündə doqquz əsas strateji məqsədi əks etdirir. Bura makroiqtisadi sabitliyi saxlamaqla və qeyri-neft sektorunu tarazlı inkişaf etdirməklə davamlı iqtisadi artımın təmin edilməsi, əhalinin gəlir əldə etmək imkanlarının genişləndirilməsi, yoxsul əhalinin sayının əhəmiyyətli dərəcədə azalmasına nail olunması, səmərəli sosial müdafiə sistemini inkişaf etirməklə aztəminatlı ailələrin və sosial cəhətdən həssas qrupların sosial riskinin azaldılması, qaçqınların və məcburi köçkünlərin həyat şəraitinin yaxşılaşdırılması tədbirlərinin sistemli şəkildə davam etdirilməsi, təhsil və səhiyyə sahəsində xidmətlərin keyfiyyətinin yüksəldilməsi, sosial infrastrukturun inkişaf etdirilməsi, kommunal xidmətlər siçteminin təkmilləşdirilməsi daxildir. Dövlət Proqramının icrasına başlanıldığı vaxtdan ötən dövr ərzində qeyd olunan istiqamətlər üzrə zəruri tədbirlər həyata keçirilmiş və uğurlu nəticələr əldə olunmuşdur.

Əhalinin sosial müdafiəsinin gücləndirilməsinə, neft gəlirlərindən səmərəli istifadəyə yönələn addımlardan biri Dövlət Neft Fondunun vəsaitlərinin təyinatı üzrə xərclənməsi, şəffaflığın yüksək səviyyədə qorunmasıdır. Hazırda aktivlərinin həcmi 35 milyard dollardan çox olan Dövlət Neft Fondunda toplanan neft gəlirlərindən büdcəyə transferlər dəqiq hesablanmış strategiya əsasında həyata keçirilir, büdcədə qeyri-neft gəlirlərinin payının ilbəil artırılması siyasəti əsas götürülür. Nəticədə bir tərəfdən Dövlət Neft Fondunda gələcək nəsillər üçün toplanan vəsaitlərin həcmi, digər tərəfdən dövlət büdcəsinin gəlirləri dəfələrlə artmış olur. Neft-qaz gəlirlərinin idarə olunmasında şəffaflığın yüksək səviyyədə qorunması uğurlu sosial-iqtisadi layihələrin icrasını sürətləndirir. Dövlət başçısı İlham Əliyev neft-qaz sektorunu iqtisadiyyatın dayağı kimi dəyərləndirərək bildirir: “Bu gün iqtisadiyyatımız çox güclü iqtisadiyyatdır... Bizim neft-qaz sahəsində irəli sürdüyümüz bütün təşəbbüslər demək olar ki, artıq reallaşır. 2004-cü ildə isə, sadəcə olaraq, biz öz niyyətimizi ortaya qoymuşduq və öz iradəmizi səfərbər etmişdik. 2004-cü ildə neft strategiyamızın tərkib hissəsi olan Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft kəməri hələ tikilməmişdi. Hələ biz ölkə iqtisadiyyatına böyük həcmdə valyuta axınını təmin etməmişdik. Buna baxmayaraq, 2004-cü ildə hesab edirəm ki, bu cəsarətli və düşünülmüş addım iqtisadiyyatımızın hərtərəfli inkişafına təkan vermişdir.”

Dövlət başçısı İlham Əliyev daim çıxışlarında diqqəti dünyanın müxtəlif yerlərində yaşanan gərginliklərə, qarşıdurmalara, müharibələrə, maliyyə və iqtisadi böhrana yönəldərək bildirir ki, bütün bunlar belə bir gerçəkliyin təsdiqidir- Yalnız düzgün siyasət sosial və iqtisadi məsələlərin uğurlu həllinə yol aça bilər. Həmin ölkələr yaşanan maliyyə-iqtisadi böhranları beynəlxalq maliyyə qurumlarının yardımı olmadan çözmək imkanında olmadıqlarını büruzə verdilər. Azərbaycan isə o ölkələrdəndir ki, öz hesabına yaşayır, heç bir yerdən yardım almır. Regional inkişaf proqramlarının uğurlu icrası işsizliyin aradan qaldırılmasına stimul verir. Son 10 ildə bir milyon 200 mindən çox yeni iş yeri açılıb. Təkcə cari ilin ötən dövründə 90 minə yaxın iş yeri açılıb. İşsizliyin səviyyəsi 5 faizə enib. Yeni iş yerlərinin açılması məşğulluq probbleminin həllinə də öz müsbət təsirini göstərir. Cənab İlham Əliyev 2003-cü ildə keçirilən andiçmə mərasimində əhalinin sosial müdafiəsinin gücləndirilməsini prioritet məsələ kimi önə çəkərək bildirmişdir ki, əmək haqları, pensiyalar ildə ən azı iki dəfə artırımalıdır. Bu əminliyə əsas kimi ölkəmizin iqtisadi və maliyyə imkanlarının günbəgün genişlənməsi qeyd edilmişdir. Bircə faktı qeyd etmək kifayətdir ki, bu gün Azərbaycan böyük həcmdə maliyyə vəsaiti tələb edən layihənin öz imkanları hesabına həyata keçirmək imkanındadır. 2010-cu ildə Oğuz-Qəbələ-Bakı su kəmərinin istifadəyə verilməsi buna əyani sübutdur. 2014-cü ildə istifadəsi nəzərdə tutulan Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolunun reallığa çevrilməsi istiqamətində atılan addımlar da ölkəmizin iqtisadi və maliyyə imkanlarına əsaslanır.

Bütün bunlar onu deməyə əsas verir ki, vətəndaş amili dövlətin siyasətinin əsasında dayanır.Son on ilin uğurları əsasında dövlət başçısı İlham Əliyev bir daha bildirir: “Sosial rifah, insanların maddi vəziyyətinin yaxşılaşdırılması, müxtəlif sosial proqramlar əlbəttə ki, bizim əsas istiqamətimizdir... Ona görə də görülmüş işlər deməyə əsas verir ki, biz gələcəkdə də bu uğurlu meylləri daha da gücləndirəcəyik və Azərbaycanın uğurlu inkişafını təmin edəcəyik.”

Yeganə Əliyeva

İki sahil.- 2013.- 17 dekabr.- S.13.