Yüksək hasilatlı yeni quyu istismara daxil olmuşdur

Müasir avadanlıqlarla qazma daha sürətlə və keyfiyyətlə aparılır

Dünya neft sənayesinin müasir texnologiya və təcrübələrini öz iş prinsipinə tətbiq edən ARDNŞ bu gün artıq beynəlxalq neft korporasiyalarının ilk sırasındadır.

İndi ARDNŞ neft-qaz sənayesinin inkişafına töhfələr verən bir şirkət kimi diqqəti cəlbedəcək qədər inkişafdadır və o son illərdə yatırdığı sərmayələrin həcminə, eyni zamanda, müasir qazma texnologiyalarına görə sahənin söz sahibinə çevrilib.

Xüsusən, ən müasir qazma avadanlıqlarının alınıb quraşdırılması ölkənin neft sənayesində kompleks qazma işlərini sürətləndirərək yeni karbohidrogen yataqların kəşfi və qazmasına önəmli imkanlar yaradır.

Bu il ARDNŞ kompleks qazma işlərini keyfiyyətli, səmərəli və təhlükəsiz yerinə yetirən daha bir neçə qazma avadanlığı alıb. Bu, əsasən Çin istehsalı olan ZJ -50 və ZJ-70 tipli qazma avadanlıqlarıdır. Sözügedən avadanlıqların açarları varqo tiplidir. Bu müasir qazma avadanlıqlarının 3-ü artıq ARDNŞ-in Kompleks Qazma İşləri Trestinin iki idarəsində istifadə olunur. Daha iki avadanlıq isə quraşdırılmaqdadır.

Xüsusən, KQİT-nin “Neft Daşları” dəniz qazma işləri idarəsində bu avadanlığın yenisi quraşdırılmaqdadır. İdarənin rəisi Akif İsmayılovun mətbuata verdiyi məlumata görə, sözügedən avadanlıqlardan olan ZJ -50 “Neft Daşları” yatağındakı 2585 nömrəli özüldə artıq qazma işlərini yerinə yetirir. İlin əvvəlindən bu avadanlıqla 5 quyu qazıb təhvil verilib, 6-cı quyu isə təhvil verilmək üzrədir. Avadanlığın üstün cəhəti ondadır ki, qazma böyük sürətlə aparılır: “Yəni bir var ildə iki quyu qazasan, bir də var ki, yeni avadanlıqla ildə 5 quyu qazasan. Fərqi bu səviyyədə böyükdür.”

İdarə rəisinin sözlərinə görə, normal hava şəraitində və materialla təchizat davamlı olanda 2500 metrlik quyunu başlamaqla qurtarmağı bir-iki ay ərzində reallaşır. Eyni zamanda, bu avadanlığın ən mühüm üstünlüyü ondadır ki, təhlükəsizlik burada yüksək səviyyədə təmin olunur.

Xüsüsən, bu avadanlıqlarda mürəkkəb iş proseslərinə kompyuter-informasiya texnologiyaları vasitəsilə nəzarət edilir. İdarə rəisi bildirir ki, o hətta öz iş otağından kompüterlə, evdə və çöl şəraitində mobil telefonla iş prosesini tam nəzarətdə saxlamaq imkanı qazanıb. Eyni zamanda mühəndislər və qazmaçılar platformada, kompyuter qarşısında oturmaqla qazma əməliyyatına tam nəzarət edə bilirlər.

Yeni qazma avadanlıqlarının səmərəli cəhəti odur ki, onlardan istifadə nəticəsində əl əməyi tam olaraq aradan qaldırılmaqla fəhlə və mühəndislərin işi xeyli asanlaşıb. Hətta boruların götürülməsi, alətlərin mexanikləşdirilməsi, qüllənin çəkilməsi və sairə işlər çox asanca yerinə yetirilir. Yəni anlaşılan odur ki, qazma sahəsində bu avadanlıqlar müasirdir və onlardan istifadə neft sənayesinə yalnız sürət deyil, eyni zamanda, keyfiyyət, səmərə və təhlükəsiz iş şəraiti gətirib.

Bu müasir qazma avadanlığı əvvəlkilərlə müqayisədə ekoloji cəhətdən də çox sərfəlidir. Əgər əvvəlki avadanlıqlarda qazma posesində dənizdə çirklənmə halları qeydə alınırdısa, bu avadanlıqla işləyərkən dənizə bir qram da olsun belə çirk axıdılmır. Müasir avadanlığın ekoloji təmizlik prosesinə də kompyuterlərlə tam nəzarət edilir.

Bu arada KQİT-nin baş geoloqu Mehman Yusifovun qəzetimizə verdiyi məlumata görə, trestin “8 Mart” yatağında qazdığı 732 nömrəli quyu Məhsuldar qatın VIII horizontundan yüksək hasilatla istismara daxil olmuşdur. Quyu diametri 15mm olan nizamlayıcıdan gün ərzində 250 min m3-ə yaxın qaz və 20 ton həcmində kondensat istismar olunur. Onun sözlərinə görə, trest qazma və yeni meydançalarda tikinti-quraşdırma işlərini davam etdirməkdədir. Şəkillərdə gördüyümüz avadanlıqlar KQİT-nin Lökbatan qəsəbəsində yerləşən maddi -texniki təchizat bazasından daşınaraq Zığ və Dərin özüllər zavodunun həyətlərindəki meydançalarda modullara yığılır. Məqsəd, “Bulla-dəniz” sahəsində 122 nömrəli özüldən qazılacaq layihə dərinliyi 6000m olan 3 quyu və Günəşli yatağında 7 nömrəli dərin dəniz stasionar özüldən qazılacaq 316, 317, 318 və 319 nömrəli quyuların qazılmasıdır.

Modulların yığılmasında KQİT-nin Qazmaservis və logistika idarəsinin yüksək ixtisaslı mütəxəssisləri və “Günəşli” yatağında qazılması başa çatmış 6 nömrəli özülün işçiləri cəlb olunmuşdur. Bununla yanaşı ARDNŞ -in “Neftqaztikinti” Trestinin peşəkar və işgüzar mütəxəssisləri də bu işlərin həyata keçirilməsində yaxından iştirak edirlər.

“Bulla-dəniz” sahəsindəki 122 nömrəli meydançada 2014-cü ilin I rübünün sonunda, “Günəşli” yatağında 7 nömrəli özüldən isə IV rübün sonlarında qazma işlərinin başlanması nəzərdə tutulmuşdur. Tikinti-quraşdırma işləri ARDNŞ-in Kapital qoyuluşları İdarəsinin rəisi Əliyev Ağasəf müəllimin rəhbərliyi altında yüksək səviyyədə həyata keçirilir.

Elçin Zaman

İki sahil.- 2013.- 20 dekabr.- S.18.