Həyat və fəaliyyəti gənclərə

örnək neftçi qadın

Firuzə Rüstəmzadə — 100

Bu gün Azərbaycan dünyada qədim neft ölkəsi kimi tanınır. Təbii ki, bu imicin formalaşmasında ölkəmizin neft-qaz ehtiyatlarına malik olması faktoru ilə yanaşı, digər mühüm amillər də böyük rol oynayır. Dünya neft sənayesinə mühüm töhfələr verən Azərbaycan iqtisadiyyatın bu sahəsində bir çox ilklərə imza atıb. Belə ki, hələ XIX əsrdə dünyada ilk dəfə neft sənaye üsulu ilə məhz ölkəmizdə çıxarılmağa başlanıb. Bundan sonra neftin boru kəmərləri, tankerlərlə daşınması sahəsində də ilk addımları Azərbaycan atıb. 1949-cu ildə dünya praktikasında ilk dəfə açıq dənizdə-Neft Daşlarında hasilata başlanması da ölkəmizin adına yazılmış tarixi müvəffəqiyyətdir. Sözsüz ki, əldə olunan uğurlarda mərd, qorxmaz neftçilərimizin böyük rolu var.

XX əsrdə Azərbaycanda neft hasilatının ən çox olduğu dövrlərdən biri Böyük Vətən müharibəsi illərinə təsadüf edir. Bu da əbəs deyil. Çünki o vaxt müharibənin əsas iştirakçılarından biri olan SSRİ-nin yanacaq tələbatı məhz Azərbaycan nefti hesabına ödənilirdi. Bu mənada SSRİ-nin alman faşizmi üzərində qələbə qazanmasında Azərbaycan “qara qızılı”nın və neftçilərinin böyük rolu var. Bu il 100 illik yubileyi tamam olan Firuzə Əbdül-Əziz qızı Rüstəmzadə də belə neftçilərdən biri olub. Onun keçdiyi zəngin və şərəfli həyat yoluna nəzər saldıqda bu həqiqətin şahidi oluruq.

Firuzə Əbdül-Əziz qızı Rüstəmzadə 1914-cü ildə Şamaxı şəhərində, tacir ailəsində anadan olub. 1921-ci ildə Bakı şəhərində yerləşən 33 saylı orta məktəbdə təhsil almağa başlayıb. 1930-cu ildə orta təhsilini başa vuraraq elə həmin ildə də M.Əzizbəyov adına Azərbaycan Neft-Kimya İnstitutuna (indiki Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyası) daxil olub. 1936-cı ildə həmin institutu müvəffəqiyyətlə bitirərək, neft emalı üzrə kimyaçı-texnoloq mühəndisi ixtisasına yiyələnib. Artıq təhsil müddətində tələbələr arasında ilk azərbaycanlı olmaqla, dözüm və iradə göstərməklə Firuzə xanım tezliklə rusdilli mühitə uyğunlaşıb. O vaxtkı gənc azərbaycanlı qızların əksəriyyəti kimi Firuzə Rüstəmzadə də müsəlman ənənələri ilə idarə olunan mühafizəkar ailədə tərbiyə almışdı. O, orta məktəbdə Azərbaycan dilindən ali məktəbdə rus dilinə keçidlə bağlı maneələri dəf edib, öz mühitinə aid stereotipləri qıraraq müharibəqabağı çətin dövrlərdə gənc mütəxəssis kimi sənaye məsələlərinin həllinə fəal qoşulub.

Sovet dönəmində çoxları, o cümlədən qadınlar təhsilə və respublika üçün prioritet sahələrdən olan neft sənayesində işləməyə hazır deyildilər. Firuzə xanım o vaxtkı yeni nəslə örnək olan Azərbaycanın qəhrəman qadınlarından biri kimi respublikanın ilk qadın neftçilərindən olub. İnstitutu bitirdikdən sonra o, 1936-cı ildə sənaye sahəsində-Budyonnı adına Neftayırma Zavodunda layihəçi-mühəndis vəzifəsində işə başlayıb. Şəxsi, işgüzar keyfiyyətlərinə və hədsiz dərədəcə məsuliyyətliliyinə görə xidməti pillələrdə tez yüksəlib.

İslam qanunlarının hökm sürdüyü, kifayət qədər zəngin ailədən olan qızdan xüsusi coşqu və fədakarlıq gözləmək çətin idi. Lakin 1938-1940-cı illərdə o artıq qurğu rəisi, 1940-1946-cı illərdə sex rəisi, “Azərqaz” Trestinin 1 saylı Qazolin Zavodunda böyük və baş mühəndis, 1946-1948-ci illərdə “Azneftzavod” Birliyində baş mühəndis işləyib və 1957-ci ilə kimi respublikanın neft sənayesində çalışıb.

Firuzə Rüstəmzadə Kommunist Partiyasının üzvü, partiyann Mərkəzi Komitəsinin gələcək nomenklatur işçisi kimi İkinci Dünya müharibəsi illərində müdafiə əhəmiyyətli obyektlərdə rəhbər vəzifələrdə çalışıb, müharibədən sonra da respublikanın neft sənayesində işləməklə xalq təsərrüfatı planlarının yerinə yetirilməsində, ölkənin ictimai həyatında fəal iştirak edib. Ağır müharibə illərində neft sənayesinin rəhbər işçisi kimi yetişib və müharibənin sonuna kimi SSRİ-nin əsas hərbi ehtiyacını böyük həcmdə yanacaqla təmin edən respublikanın mühüm obyektlərindən birinin baş mühəndisi işləyib.

Fədakar, yorulmaz Firuzə xanım səmərəli əmək fəaliyyətinə görə, SSRİ Ali Soveti Rəyasət Heyətininin fərmanı ilə yüksək hökumət təltifi olan Lenin ordeni (1944) ilə, “Qafqazın müdafiəsinə görə” (1944), “Əməkdə fədakarlığa görə” (1946) medalları və s. medal və nişanlarla təltif edilib. O, 1957-1969-cu illərdə Azərbaycan Nazirlər Sovetinin Dövlət Plan Komitəsində böyük, sonra isə aparıcı mühəndis vəzifələrində işləyib. 1969-cu ildə təqaüdə çıxdıqdan sonra da o, 10 il müddətində öz kollektivi ilə fəal əlaqə saxlayaraq Dövlət Plan Komitəsində vaxtaşırı çalışıb.

Bu gün Firuzə Rüstəmzadəni tanıyanlar onunla bağlı xoş sözlər söylənir, maraqlı xatirələri yada salırlar. Firuzə xanımın övladı Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının (AMEA) Botanika İnstitutu və Mərkəzi Nəbatət Bağının direktoru, AMEA-nın müxbir üzvü Validə Rüstəmzadə bizimlə söhbətində bildirir ki, təvazökar və qayğıkeş insan kimi o, Dövlət Plan Komitəsinin əməkdaşları arasında layiqli nüfuzuna görə bu aparatın partiya qeydiyyatında olub, uzunmüddətli və qüsursuz işinə görə minnətdarlıq qazanıb. Firuzə xanım 1975-ci ildə “1941-ci-1945-ci illərdəki Böyük Vətən Müharibəsinin 30 illiyinə görə” medalı ilə təltif olunub.

Validə Rüstəmzadə qeyd edir ki, Firuzə xanımın xarakterində gənclik illərindən formalaşmış cəsarətli xüsusiyyətlər həyatının növbəti mərhələsində də əsas olub. Həyat yoldaşını erkən itirən, əziyyət və məhrumiyyətlərdən keçsə də o, heç vaxt öz prinsiplərini, qüsursuz dürüstlüyünü dəyişməyib, heç bir halda həyatdan şikayət etməyib. Firuzə xanım bütün həyatını işinə, ailəsinə və öz timsalında tərbiyə etdiyi uşaqlarına həsr etmiş gözəl insan nümunəsidir.

Qeyd etdiyimiz kimi, bu il Firuzə Rüstəmzadənin 100 illik yubileyi tamam olur. Əslində onun keçdiyi şərəfli ömür yolu gənclərə örnəkdir, onlar üçün həyat məktəbidir. İnsan üçün ən önəmli şey öz kökünə, milli dəyərlərinə bağlı olmaqdır. Firuzə xanım da həmişə bu prinsipləri rəhbər tutaraq öz yolunda qətiyyətlə addımlayıb. Bu mənada həyat və fəaliyyətini xalqına, dövlətinə həsr edən belə insanlar heç vaxt yaddaşlardan silinməyəcək, hər zaman ürəklərdə yaşayacaq. Elə Firuzə Rüstəmzadə tək...

Nail Rəhimzadə

İki sahil.- 2014.- 27 dekabr.- S.21.