İnvestisiya siyasətinin başlıca prioritetləri...

Avropa Komissiyası 2013-cü ildə Avropa Birliyi ölkələrinin iqtisadiyyatındakı baş verən mənfi tendensiyaların investisiya sahəsinə də təsir etdiyini bildirib. Təşkilatın iqtisadiyyat və valyuta siyasəti məsələləri üzrə komissarı Xoakin Almunia qeyd edib ki, qlobal maliyyə böhranı dünya iqtisadiyyatında öz neqativ meyillərini dərinləşdirməkdə, planetin digər qütblərinə təsirlərini yaymaqdadır.

Böranın şiddətləri Avropanın iqtisadiyyatının 70 faizdən çoxunu əhatə etməklə yeni resessiyaların siqnallarını işarə verməkdədir. Hazırda böhran xəritəsinin əsas coğrafi koordinatları Avropa Birliyinin mərkəsi region ölkələri sayılır. Son bir ildə borc böhranı bu regioanu əməlli-başlı silkələyib və börran təşvişləri bütün maliyyə sferasını cökdürüb. Avropa Birliyi ölkələrinin əksəriyyətinin iqtisadiyyatına son ildə sərmayə qoyuluşları xeyli azalıb.

Avropada investisiya böhranının davam etməsinə baxmayaraq əlverişli sərmayə mühitini təmin etmiş Azərbaycan iqtisadiyyatına investisiyaların artımı qeydə alınıb. Ötən il ölkə iqtisadiyyatına 28 milyard dollar investisiya qoyulub ki, bu da rekord göstərici hesab oluna bilər. Prezident İlham Əliyevin qeyd etdiyi kimi heç vaxt il ərzində bu qədər investisiya qoyulmamışdır. “Son bir neçə il ərzində orta hesabla 20-21-22 milyard dollar investisiya qoyulurdu, artıq 28 milyard dollar investisiya qoyulur. Onun 17,5 milyard dolları daxili sərmayədir. Bu da artıq neçə ildir ki, davam edən tendensiyadır. Daxili sərmayə xarici sərmayəni üstələyir. Bu, hesab edirəm ki, müsbət haldır. Əlbəttə ki, daxili sərmayənin içində əsas sərmayə dövlət sərmayəsidir. Ancaq özəl sektor da Azərbaycan iqtisadiyyatına böyük yatırımlar edir”.

Bu gün xarici investorların Azərbaycana marağı kifayət qədər böyükdür və bunun başlıca səbəbləri, əlbəttə ki, ölkəmizdə investisiya mühitinin əlverişliliyi, investorların hüquqlarının qanunvericilik əsasında yüksək səviyyədə qorunması, ölkəmizin etibarlı tərəfdaş olduğunu dəfələrlə təsdiqləməsi, sərmayələrin yönəldildiyi sahələrdə cəzbedici mənfəətlər əldə olunması və bu qəbildən olan digər amillərdir.

Azərbaycanın Cənubi Qafqaz iqtisadiyyatında payı 87 faiz təşkil edir və respublikamız bu region üzrə kapital qoyuluşlarında əsas ölkə hesab olunur. Son 20 ildə Cənubi Qafqaz iqtisadiyyatına təxminən 170 milyard dollar investisiya qoyulub ki, onun 140 milyarda yaxını ölkəmizin payına düşür. Yəni, Azərbaycan iqtisadiyyatına cəlb olunmuş xarici sərmayələrin həcmi Gürcüstan və Ermənistanın birlikdə iqtisadiyyatına yönəldilmiş investisiyalardan 6 dəfə çoxdur. Bədnam qonşumuz olan Ermənistana son 15 ildə yönəldilmiş sərmayələrin ümumi həcmi respublikamızın təkcə elektroenergetika təsərrüfatına yatırılmış sərmayələrin həcmindən 2 dəfə azdır. Ölkəmiz adambaşına düşən xarici investisiyaların həcminə görə MDB və Şərqi Avropada aparıcı dövlətlərdən biridir. Azərbaycanda hər nəfərə düşən sərmayənin həcmi təxminən 9 min dollara bərabərdir.

Sərmayə qoyuluşlarının strukturuna diqqət yetirsək daxili investisiyaların son illər daha çox artdığını görmək olar. Yəni, artıq öləkmizin iqtisadi qüdrəti yerli sərmayələrin illik artımının daha da genişlənməsini şərtləndirir. Prezident İlham Əliyevin bəyan etdiyi kimi respublikamızın maliyyə qüdrətinin yüksəlməsi dövlətin daxili investisiyaları artırması üçün əla zəmin yaradır.

Yerli sərmayə qoyuluşları birbaşa qeyri-neft sektoruna yönəldilir ki, bu da ümumi inkişafa mühüm töhfə verir. Qeyri-neft sektorunun inkişafına səbəb olan həmin çoxsaylı layihələrin həyata keçirilməsi üçün kifayət qədər maliyyə resursu cəlb olunub. Bununla da sosial obyektlərin tikintisi, məsələn, məktəb və xəstəxanaların inşası, təmiri, yeni müasir tibb müəssisələrinin yaradılması və ən son texnika ilə təminatı, qaçqın və məcburi köçkünlər üçün yeni yaşayış qəsəbələrinin salınması, körpü, yol tikintisi, elektrik stansiyalarının yenidən qurulması və digər layihələr ötən il investisiya siyasətinin əsas elementlərini təşkil edir. 2014-ci ildə bu sahələrə daha çox investisiya qoyulması isə bütün bölgələrin iqtisadi və sosial inkişafını daha da sürətləndirəcək.

Azərbaycanın uzunmüddətli dövrdə dayanıqlı və tarazlı inkişafının təmin olunmasında iqtisadiyyata investisiyaların cəlb edilməsi xüsusi rol oynayacaq. İnvestisiyaların tələb olunan həcm və keyfiyyətinin təmin edilməsi məqsədilə əlverişli investisiya mühitinin yaxşılaşdırılması qarşıda duran əsas vəzifələrdəndir.

Dövlət investisiyaları sahəsində siyasətin əsas istiqamətlərini investisiya layihələrinin orta və uzun müddətli dövlət proqramları ilə müəyyən olunmuş sosial-iqtisadi inkişaf məqsədlərinə və prioritetlərinə uyğunlaşdırılması, investisiyaların qeyri-neft sektorunun və regionların inkişafına yönəldilməsi,

regional investisiya siyasətinin müasir inkişaf tendensiyalarına uyğunm olaraq prioritetləşdirilməsi, ölkədə investisiya fəaliyyətinin sosial istiqamətinin gücləndirilməsi, insan kapitalına, infrastruktura qoyulan investisiyaların prioritetliyinin təmin edilməsi, investisiyaların elmtutumlu layihələrə yönəldilməsi kimi hədəflər təşkil edir. Həmçinin, özəl investisiyalar sahəsində siyasətin əsas istiqamətləri ortamüddətli dövrdə ölkə müəssisələrinin investisiya cəlbediciliyinin daha da artırılması məqsədilə müvafiq tədbirlərin davam etdirilməsi, müəssisələrin modernləşdirilməsi məqsədilə müasir texnoloji avadanlığın ölkəyə gətirilməsi üçün xarici ticarət rejiminin daha da təkmilləşdirilməsi, birbaşa xarici investisiyaların ixracyönümlü və əlavə dəyərin xüsusi çəkisi yüksək olan sahələrə yönəldilməsinin stimullaşdırılmasından ibarətdir.

Xarici investisiyaların ölkə iqtisadiyyatına cəlb edilməsi Azərbaycan dövlətinin müəyyən etdiyi iqtisadi inkişaf strategiyasının mühüm tərkib hissəsidir. Bu baxımdan, siyasi sabitlik və iqtisadi inkişaf əvvəlki illərdə olduğu kimi, 2014-2018-ci illərdə də xarici dövlətlərin Azərbaycan iqtisadiyyatına ortamüddətli və uzunmüddətli sərmayə qoymaq üçün marağını daha da artıracaq. Xarici investisiyalar sahəsində siyasətin əsas istiqamətləri xarici investisiyaların təşviqi və qarşılıqlı qorunması haqqında yeni sazişlərin imzalanması, investisiyaların təşviqi sahəsində qanunvericilik bazasının təkmilləşdirilməsi və investorlar üçün hüquqi təminatın daha da genişləndirilməsi və xarici investisiyaların cəlb edilməsi məqsədilə stimullaşdırıcı tədbirlərin sürətləndirilməsi (vergi sistemində və gömrük tariflərində güzəştlərin tətbiqi və s.) ilə bağlıdır. Həmçinin, xarici sərmayə qoyuluşlarını artırmaq üçün investisiyaların qeyri-neft sektoru və elmtutumlu və innovativ sahələrə investisiyaların cəlb edilməsinin təşviqi, xarici investisiyaların ixracyönümlü sahələrə yönləndirilməsi və sənaye parklarına əcnəbi sərmayəçilərin cəlb edilməsini stimullaşdırmaq kimi tədbirlərin həyata keçirilməsi nəzərdə tutulur.

Rəşad Bağırov

İki sahil.- 2014.- 25 fevral.- S.19.