Bəşəriyyətin bəlası - QİÇS

QİÇS-in bəşəriyyətin ən qorxulu xəstəliyi olduğunu nəzərə alanda məsələnin nə qədər ciddi olduğu məlum olur.

Sözügedən virusun yayılma üsulları, orqanizmə uzun müddət məlum olmaması QİÇS-ə yoluxmuş insanı ölümə məhkum edir. QİÇS-in virus mənşəli olması onu istənilən yaşda olan insan üçün, hətta yenidoğulmuş körpə üçün də aktual edir.

Bəs QİÇS nədir?

31 saylı şəhər poliklinikasının həkim-infeksionisti Dilarə Yusifova “İki sahil” qəzetinə bildirdi ki, QİÇS - İnsanın İmmunçatışmazlıq Virusu(İİV) tərəfindən törədilən infeksion xəstəlikdir. Belə ki, İİV digər viruslardan fərqli olaraq, məhz immun kompitent hüceyrələrə hücum edir. Digər hallarda orqanizmə daxil olan virusu müdafiə hüceyrələri qabaqlayıb immun sistemi işə salırsa, İİV onun”yaddaşını pozur”, bununla da normal immun hüceyrələrin sayı getdikcə azalır, immun çatışmazlıq yaranır.

D.Yusifovanın sözlərinə görə, İİV-ə yoluxmadan sonra ilk illər ərzində insanın immun sistemi virusa qarşı müqavimət göstərə bilir. Yoluxma anından, spesifik kliniki əlamətlarin birüzə verilməsinə qədər olan dövr bir neçə il davam edə bilər. İİV-lə yaşayan bəzi insanlarda, klinik əlamətlər hətta 20 və daha çox il aşkar olunmur. Bu, orqanizmin ümumi vəziyyətindən, müvafiq olaraq - immun sisteminin vəziyyətindən, həyat tərzindən, zərərli vərdişlərin olub-olmamasından asılıdır.

D.Yusifova qeyd etdi ki, QİÇS xəstəliyinə yoluxma əsasən 3 yolla baş verə bilir. Cinsi yolla - xüsusilə də, qeyri-təbii əlaqələrlə, virus olan qan qalıqları ilə təmasda olan tibbi və digər alətlərdən istifadə ilə, transplasentar yolla (xəstəliyin xəstə anadan bətndaxili dövrdə cift vasitəsilə dölə keçməsi) sağlam insan QİÇS-ə yoluxa bilər. Qeyd edək ki, xəstə anadan uşağa bu xəstəlik laktasiya yolu ilə də keçə bilər. Əslində virusun insan orqanizmindəki digər maye formalarında da aşkar olunsa da, yoluxdura bilmə qabiliyyəti daha çox qan, sperma və ana südündə aşkar olunub.

D.Yusifova bildirdi ki, virus əksər hallarda çəkinin izahı olunmayan itirilməsi, boyunda və ya qoltuqaltı batıqlarda vəzilərin böyüməsi və ağrı verməsi, uzunmüddətli subfebril (37) qızdırma əlamətləri ilə özünü biruzə versə də, orqanizmdə “gizli” şəkildə də qala bilir. Bu zaman virusa yoluxmuş insan heç nə hiss etməsə də, digərlərini yoluxdura bilir. Virusu vaxtında aşkar etmək üçün sadalanan əlamətləri özündə hiss edən şəxs qısa zamanda tibb müəssisələrinə müraciət etməlidir.

Ümumiyyətlə, adıçəkilən xəstəliyin adı əslində İİVinfeksiyasıdır. QİÇS isə bu infeskiyanın sonunda, onun ağırlaşması və son nəticəsi kimi meydana çıxan bir əlamətdir. Lakin bu infeksiyanın ilk dəfə öyrənildiyi vaxtdan etibarən onun adına QİÇS deyildiyi üçün bu günə qədər də xəstəliyin adlandırılmasında bu termindən istifadə edilir. Belə güman edilir ki, xəstəlik 20-ci əsrin 50-ci illərində Mərkəzi Afrikada başlanmış və yeni mutant virus yerli əhaliyə meymunlardan keçib. Afirkadan isə xəstəlik Haiti adalarına, sonra isə Amerika və Qərbi Avropaya yayılıb. Xəstəlik ilk dəfə 1981-ci ildə ABŞ-da aşkar olunub.

Azərbaycanda QİÇS infeksiyası ilk dəfə 1987 ci ildə aşkar edilib. Hazırda bu infeksiyaya yoluxmuş şəxslər Səhiyyə Nazirliyi tərəfindən pulsuz qaydada Respublika QİÇS-lə Mübarizə mərkəzində antiretrovirus preparatları ilə müalicəyə cəlb olunur.

Ceyhun Piriyev

İki sahil.- 2014.- 13 mart.- S.12.