QARA HƏSRƏT və yaxud

AĞLA, RƏŞİD FAXRALI

29 oktyabr Zəngilanın işğalı günüdür

Həsrəti ayrılıq yaradır. Ayrılıq ata yurduna, doğma elə-obaya, Vətənə ad olanda daha amansız olur, könül qübarına, can sitəminə dönür, yaşantıları son nəfəsə yaxınlaşdırır. Üç ayın, beş ayın ayrılığı ruhumuzu canımızdan alır. Bəs ata yurdu, el-obası illərlə düşmənlərin əlində olanlar neyləsin?..

Bu biçim həsrətə urcah olanların gecəsi ki, gecədi, gündüzü də gecə kimidi. Ayrılıqdan (el arasında belə ayrılığa qara həsrət də deyirlər) gələn sıxılcım can üzür, ruh sarsıdır. Ata yurdu Zəngilanda olanlar da belədi. Onlar qara həsrətə görə 21 ildi Bakıdan, Saatlıdan, Zərdabdan, İmişlidən, ... üzü Zəngilana sarı boylanırlar...

Mənə Azərbaycanımızın hər qarışı kimi Zəngilan da əzizdi. 1993-cü ilin may-oktyabr aylarında (oktyabrın 30-na kimi) orda dəfələrlə uzunmuddətli ezamiyyətdə (hər ezamiyyətdə 20-22 gün) olmuşam. Bəlkə həm də buna görə?..

Nələr görürdüm, nələr duyurdum onda?! Zəngilanın göylərində vurnuxan qara buludları da görürdüm, Şüküratazdan teylənən (teyləndirilən) yöndəmsiz yelləri də, qımıldanan (qımıldadılan) təxribatları da, kişi kimi döyüşənləri, Zəngilanı müdafiə eləyənləri də. Elə o təxribata görə elliklə köç eləmiş Mahrızlıda tək-tənha qalmış Qəfəs nənə də yadımdadı, hər səhər əsasının əlindən tutub qərargaha gələn 80 yaşlı Səməd kişi də. İkinci Ağalı kəndində Şükürün dediklərini də unutmamışam (“...Niyə qaçıram? Erməniyə evmi tikmişəm? Sinçimə, üst-başıma baxıb məni əliyalın, ehtiyatsız adam bilməyin. Gələrsə, düşməni qanına qəltan eləməyə yarağım var”. Şükürün ən etibarlı yarağı torpağımıza, yurduna, deməli Vətəninə qədərsiz sevgisiydi, şübhəsiz...), Qıraq Müşlanda 11 yaşlı Əfsanənin dediklərini də (Əfsanə təxribata uyub qaçan qonşularına deyibmiş ki, getməyin, itiniz dalınızca ulaya-ulaya qalacaq)...

Postlara tələsənlərin, bügünündən sabahlara boylananların, hövsələsizlərin dərdli-dərdli pıçıldadığı “Ağlar günə qalıbsan, ağla, Rəşid Faxralı!..” misralarını unuda bilərəmmi? (Zəngilanı nələrin hədələdiyini duyurdum. Bir şeir yazmışdım: “Ağla, Rəşid Faxralı”. Şəmistandanmı. Etibardanmı, Sərvərdənmi, Xaqanidənmi, Əlidənmi, ...sızmışdı, bilmədim. Zəngilanda çoxu bu misraları pıçıldayırdı. Demirdi, pıçıldayırdı). Zəngilanı köçürməyə göndərilən yüzlərlə yük maşınını da gördüm (sentyabr), köçməyə meyllənənləri də, meyillələnənləri biabır eləyənləri, kişi sözü deyənləri də, köçüb səhərisi gün geri qayıdanları da...

Qubadlı, Cəbrayıl işğal olunmuşdu. Tam mühasirədə olan Zəngilan müdafiə olunurdu. Zəngilanlılar da, hərbçilər də, tam məsuliyyəti ilə deyirəm, kişi kimi döyüşürdü...

Sentyabrda Zəngilanın göylərində vurnuxan buludların işğal buludları olduğunu duyanlar duyurdu...

Şüküratazda duruş gətirə bilməyən yellərin işğal yelləri olduğunu duyanlar duyurdu...

Zəngilan ağlar günə qalmışdı...

Oktyabr ayının 29-da Araz çayına üz tutanların arasında bir nənə gördüm. Südəmər nəvəsini belinə şələləmişdi, bir əliylə 5-6 yaşlı nəvəsinin əlindən yapışmışdı, bir əlində balaca bir bağlama vardı. Nəvələrinin pal-paltarından gücü çatan qədər götürmüşdü. Ağlayırdı. Onun səsi - səs deyildi, iniltiydi - ruhumu tar-mar eləmişdi, gözlərimdən yaş dərmişdi...

Olanını-olmazını bir uşaq arabasına yük eləmiş ahıl kişi nənənin səsinə ayaq saxlamışdı. Yanağı boyunca göz yaşları axmışdı...

Torpaq Araza sarı tələsənlərin ayağından yapışmışdı, uzaqlaşmağa qoymurdu: “Hara gedirsiniz? ha-raaa?”...Araz bilmirdimi, görmürdümü, torpaq bilmirdimi, görmürdümü gedənlər getməyə məcburdu...

Yanımızdan yükü gücündən ağır olan bir yük maşını keçmişdi...

Mincivan ölümlə, əsirliklə yaşam arasında keçid məntəqəsi olacaqmış. Zəngilanlılar son çarə kimi Arazı keçməyə can atırdı.

Həmin gün Arazın ləpədöyənində dünyaya gələn Arazların yaş kağızına “Doğulduğu yer” hara yazılıb görəsən?..

...Gün çıxır. Hərarətdən sular buxarlanır. Buxardan bulud yaranır. Və o bulud zamanında yağışa dönüb torpağa yağır...

Torpaqsevərliyimizdən, Vətənsevərliyimizdən yaranası buludlardan ələnəsi yağışın həsrətindəyik. Yağış yağa, işğalın “cücüyünü çıxarda”, qara həsrətin beli qırıla! Zəngilanlılar (digər isğal olunmuş rayonlarımızın camaatı da) ata yurduna dönə. Zəngilana mən də gedəm. Bu dəfə ayrı missiya ilə, bir ayrı yazının işığına. Onda Zəngilanda hamıdan “Gül, ay Rəşid Faxralı! İsğalın, isğalçıların beli qırıldı!” kəlmələrini eşidəm. Orda ruhum yenə Əlinin “Ruhani”sinə sarıla...

Zəngilan işğal olunanda Arazı mən də keçmişdim, ürəyimdə dərd yükü. Zəngilanlılar kimi. O vaxtdan indiyəcən ürəyim də, ruhum da o dərd yükünü daşımaqdadı...

Danışıqlar düyünə düşsə, Ali Baş Komandanın əmrinə müntəzirik.

İşğal olunmuş ərazilərimizə ad olan qara həsrət son nəfəs ərəfəsindədi. ..

O qara həsrəti üşütmə tutub...

Şüküratazdan yenə yellər əsəcək. Bu dəfə Azərbaycanın bayrağını layiq olduğu yüksəkliklərdə dalğalandırmaq üçün!..

Rəşid Faxralı

İki sahil.- 2014.- 29 oktyabr.- S.16.