Əsrin yeni layihələri

Azərbaycandan başlayır

Azərbaycanın müstəqillik dövrünün uğurlarla zəngin daha bir ilinə qədəm qoyduq. Yola saldığımız 2013-cü ildə Azərbaycanın dinamik sosial-iqtisadi tərəqqisi davam etmiş, ölkəmiz dünyanın inkişaf etməkdə olan dövlətlərinin sırasındakı mövqeyini bir qədər də möhkəmləndirmişdir.

Ən əsası isə son 10 ildə makroiqtisadi mühit göstəricisinə görə dünya ölkələri arasında 8-ci yerdə qərarlaşan Azərbaycan ən yaxşı inkişaf potensialı və inkişaf siyasətinə malik olan dövlətləri sırasına qoşulub. Sevindirici haldır ki, Azərbaycan bu gün dünya birliyinə dinamik inkişaf edən, yüksək orta gəlirli ölkə kimi təqdim olunur.

Bütövlükdə isə son illər dünyada gedən iqtisadi proseslərin, nəhəng enerji və nəqliyyat layihələrinin təşəbbüskarı və fəal iştirakçısına çevrilmiş ölkəmizin Avropanın enerji təhlükəsizliyinin təminatındakı rolu əhəmiyyətli dərəcədə artır. Ötən il dünyanın bir sıra nüfuzlu beynəlxalq təşkilatları Azərbaycanda gedən inkişaf prosesini yüksək qiymətləndirmiş, ölkəmizin kredit reytinqini əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşdırmışlar.

Ölkəmizin iqtisadi qüdrətinin və beynəlxalq nüfuzunun ilbəil artmasında ulu öndər Heydər Əliyevin rəhbərliyi ilə işlənib hazırlanmış yeni neft strategiyasının müstəsna əhəmiyyəti var. Belə ki, “Əsrin müqaviləsi” çərçivəsində ilkin neftin çıxarılması Azərbaycanda neft hasilatının sürətli inkişafına təkan verməklə yanaşı, ölkəmizin siyasi və iqtisadi müstəqilliyinin möhkəmləndirilməsinə imkan yaradıb. Yola saldığımız 2013-cü ildə “Çıraq” yatağından neft hasilatına başlanmasının 16-cı ili tamam oldu. Ötən dövrdə ölkə üzrə neft hasilatı təqribən 5 dəfəyə yaxın artaraq 1997-ci ildəki 9 milyon tondan 2013-cü ildə 43,5 milyon tona çatdırıldı.

Nazirlər Kabinetinin 2013-cü ilin sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına və 2014-cü ildə qarşıda duran vəzifələrə həsr olunmuş iclasında dövlət başçısı İlham Əliyev ötən ilin tarixdə uğurlu il kimi qaldığını bildirərək bu inamı ifadə etdi ki, əvvəlki illərdə qəbul edilmiş qərarlar və 2014-cü ildə görüləcək işlər cari ili də uğurla başa vuracağımıza imkan yaradacaq.

Ölkə Prezidenti 2013-cü ilin neft-qaz sektorunda görülən işlər baxımından da tarixdə qalacağını vurğuladı. Qeyd etdi ki, keçən il Azərbaycanın neft-qaz potensialının inkişafı və möhkəmləndirilməsi üçün tarixi sazişlər bağlanıb. 2012-ci ildə TANAP layihəsi ilə bağlı sazişin imzalanması buna gətirib çıxardı ki, 2013-cü ilin iyun ayında Trans-Adriatik boru xətti əsas marşrut kimi seçilib. Ondan sonra müvafiq kontraktlar bağlanıb. Artıq Azərbaycan qazının 2018-ci ildən sonra Avropada satılması ilə bağlı bütün kontraktlar imzalanıb: “Bu da çox önəmli bir hadisə idi. Nəhayət, ilin sonunda - dekabrın 17-də Bakıda “Şahdəniz-2” investisiya Sazişi bağlanmışdır. Bu tarixi nailiyyətdir, tarixi qələbəmizdir. Bu layihə XXI əsrin layihəsidir. Bu layihə Azərbaycana böyük dividentlər gətirəcəkdir - həm iqtisadi, həm siyasi. Ölkəmizin nüfuzu, bizim iqtisadi gücümüz artacaqdır. Ölkəmizə böyük həcmdə investisiyalar gətiriləcəkdir. “Şahdəniz-2”, TANAP, TAP - yəni, bu məsələ ilə bağlı olan layihələrin icrası ancaq ilkin hesablamalara görə, 45 milyard dollar investisiyanın cəlb edilməsinə xidmət göstərəcəkdir.”

Son illər dünyada “mavi yanacağa” tələbat getdikcə artmaqdadır. Məhz buna görədir ki, Azərbaycanda qaz hasilatının yüksəldilməsi istiqamətində ciddi işlər görülür. Təkcə onu qeyd etmək kifayətdir ki, 2004-2013-cü illərdə ölkə üzrə qaz hasilatı ilbəil artırılaraq 5,5 milyard kubmetrdən 29,5 milyard kubmetrə çatdırılıb. “Şahdəniz-2” layihəsinə dair yekun investisiya sazişinin imzalanması Azərbaycana öz qazını birbaşa Avropaya, həm də bazar qiymətləri ilə çıxarmağa imkan yaradacaq. Bu isə ölkənin bir bazardan asılılığının aradan qalxması və Bakının “mavi yanacaq” ixracatında müstəqil siyasət yürütməsi deməkdir. Bununla həm də enerji resurslarının ixracında çoxvariantlı marşrutlara sahib olan Bakı Avropa Birliyinin enerji təhlükəsizliyinə mühüm töhfələr verəcək. Nazirlər Kabinetinin iclasında dövlət başçısı İlham Əliyev bir faktı da vurğuladı ki, son illər ərzində yaratdığımız güclü iqtisadiyyat bu gün imkan verir ki, biz bu layihələrdə də, qlobal xarakter daşıyan layihələrdə də liderlik keyfiyyətlərimizi ortaya qoyaq. “Bu gün Avropanın enerji təhlükəsizliyi məsələlərinin bir hissəsi Azərbaycan tərəfindən irəli sürülmüş layihələr hesabına təmin ediləcəkdir.”

Özünün zəngin karbohidrogen ehtiyatlarına arxalanan Azərbaycan Respublikası bu sahədə müstəqil siyasət yürüdərək təbii sərvətlərini dünya bazarına çıxarmaq üçün şaxələndirilmiş ixrac neft və qaz kəmərləri sisteminin yaradılmasına nail olub. Bu da ölkəmizin enerji təhlükəsizliyini təmin edib, Avropa və digər uzaq ölkələrin enerji təminatı istiqamətində yeni perspektivlər açıb. Xam neftin şimal istiqaməti üzrə ixracını nəzərdə tutan Bakı-Novorossiysk kəməri ilə yanaşı, 1999-cu ildə Bakı-Supsa, 2006-cı ilin mayında isə Heydər Əliyev adına Bakı-Tbilisi-Ceyhan kəmərləri istifadəyə verilmişdir. Xatırladaq ki, XXI əsrin ən nəhəng neft ixracı marşrutlarından sayılan Bakı-Tbilisi-Ceyhan boru kəməri artıq neçə ildir ki, dünyada enerji təhlükəsizliyinin təminatı sahəsində uğurla fəaliyyət göstərir. İllik ötürücülük qabiliyyəti 60 milyon ton olan bu kəmərlə hazırda sutkada 1,2 milyon barrel Azərbaycan nefti Aralıq dənizi vasitəsilə dünya bazarına çıxarılır. Onu da deyək ki, Bakı-Tbilisi-Ceyhan əsas ixrac boru kəməri istifadəyə veriləndən indiyədək dünya bazarına təqribən 233 milyon ton Azərbaycan nefti çıxarılıb.

Ölkə başçısı yekun nitqində də neft sənayesində əldə olunan uğurları bir daha vurğuladı. “Neft-qaz sektorunda işlər yaxşı gedir. “Şahdəniz-2”, TANAP, Trans-Adriatik boru kəmərləri layihəsi tarixi qələbəmizdir. Bu, Avropanın ən böyük infrastruktur layihəsidir və bunun icrası artıq başlanıbdır. Hesab edirəm ki, bütün işlər vaxtında görüləcəkdir.”

Sadalanan faktları əsas götürərək vurğulamaq olar ki, 2013-cü ildə də neftdən əldə edilən gəlirlər hesabına ölkə iqtisadiyyatının şaxələndirilməsi və bir sıra infrastruktur layihələrin reallaşdırılması istiqamətində genişmiqyaslı tədbirlər bu il də həyata keçiriləcək. Bütün bunlar isə ölkəmizin iqtisadi qüdrətinin daha da artmasına və xalqımızın həyat səviyyəsinin yaxşılaşmasına geniş imkanlar yaradacaq.

Orxan Vahidoğlu

İki sahil.- 2014.- 16 yanvar.- S.9.