Yalçın Rzazadə: Atam elə bilirdi ki,

tanınmış rəssam olacağam

Müsahibimiz Xalq artisti Yalçın Rzazadədir

- Sənət eşqi elədir ki, insan hər zaman yaradıcılıqdan zövq alır və yorulmur. Sizin timsalınızda bunun bir daha şahidi olduq. Yalçın müəllim bu gün də yeni mahnılar yazdırır, oxuyur və eyni zamanda sənətdə qazandıqlarını tələbələrinə öyrədir...

- Sənətdən zövq almaq lazımdır. Təbii ki, söhbət əsl sənətdən gedir. Hərdən mənə deyəndə ki, retro mahnılar səslənəcək biraz əsəbiləşirəm ki, musiqinin retrosu ola bilməz. Bu ancaq kinoda ola bilər. Çünki o zaman çəkilişlər fərqli idi, kameralar başqa idi. Daha sonra müasir texnikaya keçid oldu, kompyuter, qrafika və s. Məgər bu gün 30-40 il bundan əvvəl oxuduğum mahnılar sevilmirmi? Elə bir dənə “Bakı sabahın xeyir”” mahnısını götürsək kifayətdir. Bu silsilədən yüzlərlə mahnı adı çəkə bilərəm. Haqqımda bir veriliş çəkilmişdi, adı da belə idi, “Yalçın 743””. Verilişin adı ilə maraqlananda məlum oldu ki, 743 ifa etdiyim mahnıların sayıdır. Demək olar ki, dahi sənətkarların, arasında puxtələşib boya-başa çatmışam. Sənətinə hörmətlə səcdə etdiyim sənətkarlarımız var. Məsələn Cahangir Cahangirov, Tofiq Quliyev, Emin Sabitoğlu, Oqtay Kazımi, Elza İbrahimova, Telman Hacıyev, Ramiz Mirişli, Nəriman Məmmədov, Oqtay Rəcəbov, Eldar Mansurov, Firəngiz Babayeva, şairlərdən Bəxtiyar Vahabzadə, Cabir Novruz, Fikrət Qoca və başqaları. Sənətə gəlişimi yaxşı xatırlayıram. Efirə ilk dəfə əlimdə gitara kovboy geyimində, yaxası açıq köynəkdə çıxmışdım. O zaman efirdə əlində gitara ilə klassik musiqiləri ifa etmişəm. Bu o dönəmlər idi ki, barmağında belə üzüklə səhnəyə çıxmağa icazə yox idi. Sevilən bəstəkarlarımız tərəfindən məxsusi mənim səsim üçün yazılan mahnılar bu gün də istər orta yaşlı, istərsə də gənc ifaçıların repertuarlarında səslənir. Sevinirəm ki, ilk dəfə can verdiyim mahnılarımın ömrü qısa deyil əbədi oldu.

- Yalçın müəllim “Od içində” filmində baş rolu canlandırmısınız. Uğurlu da alınmışdı, ancaq davamı gəlmədi?

- Mən Konservatoriyadan əlavə aktyorluq fakültəsini də bitirmişəm. Ona görə də səhnədə səsimlə yanaşı plastika və hərəkətim də yerində olub. Rza Təhmasib məktəbi keçmişəm. “Od içində” filmi uğurlu alındıqdan sonra 3-4 kinoya da dəvət aldım. Ancaq vaxt azlığına görə qəbul etmədim, 68 ölkədə olmuşam. Qastrol səfərlərinə gedirdim. Seçim etməliydim ya kino ya da oxumaq. Mən də oxumağı seçdim. Hər ikisi də böyük zəhmət tələb edir, ona görə bölünmədim. Hesab etdim ki, bir işi yarımçıq etmək olmaz. Yarı olanda az olur. Bu qədər mahnıları oxumaq asan iş deyil. Hərdən özüm-özümə təəccüb edirəm ki, necə olub ki, mən bu qədər işi görmüşəm. Çünki, gecəli-gündüzlü çalışmışam.

- Dədə Qorqud”, “Gün keçdi”, “Qaynana”,”Bayquş qayıdanda”, “Baladadaşın ilk məhəbbəti” kimi filmlərin musiqilərinə Yalçın Rzazadə öz ifası ilə ölməzlik bəxş edib... Bu gün çəkilən kinolarımızdan yeni təkliflər gəlirmi?

- Mənə təklif gələndə öncə kinofilmin ssenarisi ilə tanış oluram. Onun dünya görüşü, xarakteri ilə tanış olduqdan sonra filmlərdəki mahnıları ifa etmişəm. Uğurun birinci səbəbi budur. Hər zaman tələbələrimə də deyirəm ki, birinci ürək, sonra boğaz oxumalıdır. Sənətimlə çox böyük bağlılığı olan bir hadisəni sizə danışmaq istəyirəm. Müəyyən mahnılarım var idi ki, onlara Sovet dönəmində qadağalar qoyurdular. Günlərin birində gəmi ilə böyük bir qrupla Neft Daşlarına getmişdik. Burada şəxsiyyətlərinə, sənətlərinə böyük hörmət bəslədiyim Şövkət Ələkbərova, Gülağa Məmmədov, Cabir Novruz, Bəxtiyar Vahabzadə kimi böyük sənətkarlar var idi. Hərə bir işlə məşğul olur, kimi söhbət edir, kimi də yemək yeyirdi. Mənim də ifa edəcəyim mahnını siyahıdan çıxarıb, oxunmasına qadağa qoyublar. Gəmidə kefsiz durmuşam dənizə baxıram, düşünürəm. O zaman öz-özümə fikirləşirəm ki, niyə bu qədər əziyyət çəkirəm. Əziyyətimi qiymətləndirmirlər, bəlkə mənim istedadım yoxdur, nə qədər gəncəm gedim başqa peşə seçim. Birdən gözüm Tofiq Quliyevə sataşdı. Tofiq müəllim nahar edirdi. Fikirləşdim ki, Tofiq Quliyev kimi bir çox dahi bəstəkarlar öz istəkləri ilə mənim üçün mahnılar yazırlarsa, deməli istedadım var. Elə bu vaxt Tofiq Quliyev məni stoluna dəvət etdi və soruşdu ki, nə dərdli-dərdli dənizə baxırsan. Baş verənləri danışdım, bildirdim ki, çox çətin bir mərhələdən keçirəm, nə qədər olar çətinlik... Tofiq müəllim üzümə uzun-uzadı baxdıqdan sonra bildirdi ki, sən öz dövrünü mədəniyyətinlə bir qədər qabaqlamısan. Vaxt gələcək hər şey düzələcək. Aradan uzun illər keçəndən sonra bir dostumuzun yığıncağında Tofiq Quliyevlə görüşdük. O zaman artıq Tofiq müəllim xəstə idi iki nəfər qoluna girib gətirmişdi. Görüşdə mənə dedi ki, Yalçın Neft Daşları yadındadır? Dedim heç vaxt yadımdan çıxmaz Tofiq müəllim.

- Deyirlər istedad irsən keçir. Oğlunuz Mətin sizin yolunuzu davam etdirir. Oğlunuzun sənətdə peşəkarlığı sizi qane edirmi?

- Səmimi olaraq bildirirəm ki, səsi olmasaydı heç vaxt oxumasına icazə verməzdim. Bu yol çox əziyyətli və çətindir. Bizim oxuduğumuz vaxtlardan indi daha çətindir. Çünki əvvəllər bəstəkarlar müğənnilər ilə işləyirdilər, mahnını yazıb, dövlətdən də qonararlarını alırdılar. Mən heç vaxt mahnı yazdırıb pul verməmişəm. Bəstəkarlar özləri bizə müraciət edirdilər ki, bu mahnını sənin səsinə uyğun yazmışam. İndi isə tamamilə fərqlidir. Gənclər mahnını öz büdcələri hesabına almalı, oranjiman etdirməli, eyni zamanda efirə çıxarmalıdır. Ona görə də Mətin üçün bu sənətdə irəliləmək hələ ki, çətindir. Qismət. Azərbaycanın bir sənət tarixi var. Bu tarixdə əsl sənətkarın adı yaşayır.

- Yalçın müəllim, uşaqlığınız İkinci Dünya Müharibəsinin yeni qurtardığı o çətin illərə təsadüf edib. Necə xatırlayırsınız o illəri? Yalçın Rzazadə keçmişə tez-tezmi səyahət edir?

- Əlbəttə. Elə bir sənətkar tanımıram ki, o xatirələrlə yaşamasın. Məsələn, bu yaxınlarda Maykıl Cekson haqqında bir yazıya rast gəldim. Oxuyanda ağladım. Ona görə ağladım ki, o çox kədərli bir uşaqlıq keçirib. Demək olar ki, heç mən də rahat uşaqlıq keçirməmişəm. Atam ziyalı, rəhbər vəzifədə olmasına baxmayaraq maaşı ailəyə çatmırdı. Uşaqlar yay tətilində istirahət edəndə, əylənəndə mən yeşik mismarlamışam, balıqçılara kömək etdərək evə balıq gətirmişəm. Utanmıram bundan, sadəcə uşaqlığımı yaşamamışam. Sonralar hər dəfə xarici ölkələrə qastrol səfərlərinə gedəndə pullarımı cürbəcür oyuncaqlara xərcləyirdim. Oyuncaqlardan ibarət böyük bir kolleksiyam da var. Darıxanda, sıxılanda gəlib oyuncaqlara baxıram. Bir gün öz-özümə sual verdim ki, yekə kişiyəm mən niyə bu oyuncaqlara baxanda rahatlayıram? Nəticəyə gəldim ki, axı uşaqlığım olmayıb. Yəqin ki, uşaqlığımdakı o həsrət mənimlə yaşayır. Ötən günlərin çətinliklərindən məyus olmuram. Yəqin ki, elə o çətin günlərin uğur qazanmağımda böyük rolu olub ki, heç nə məni yolumdan döndəmədi.

- Siz həm də müəllimsiniz. Maraqlıdır dərs dediyiniz tələbələr arasında gələcəyin Yalçın Rzazadəsini tapmısınızmı?

- Böyük sənət təcrübəm var. 50 ilə yaxındır ki, bu sənətdəyəm. Bildiyiniz kimi, böyük səhnələrdə çıxış etmişəm. Afrika ölkələrindən başlayıb Anqolaya qədər getmişik. Konqoda, Brazilyada, Əlcəzairdə, Mərakeşdə, Fransada, İngiltərədə, Şotlandiyada, İspaniyada, İtalyada konsertlər vermişəm. İtaliyada ən böyük tarixi xatirəm La-Skala böyük teatrında çıxış etməyim oldu. Orada Müslüm Maqomayev və Tamara Sinyavskaya ilə birlikdə bir səhnəni bölüşmüşəm. İslandiyada konsert zamanı island mahnısı oxudum. Konsertdən sonra oranın mədəniyyət naziri mənə yaxınlaşaraq soruşdu ki, necə oldu ki, siz bizim mahnını elə oxudunuz ki, ayırd edə bilmədik bu islandır, yoxsa azərbaycanlı. Bir sənətkar kimi böyük bir yol keçmişəm və çalışıram ki, tələbələrimə sənətin bütün sirlərini öyrədim. Təbii ki, yaxşı səslər var.

- Adətən müğənnilər konkret bir bəstəkar və ya şairlə işləyirlər.Yəni bütün yaradıcılıqları boyu həmin bəskəkarlar şairlər o müğənni üçün mahnılar yazırlar. Sizin sevdiyiniz bəstəkar, şair kimdir?

- Çox bəstəkarlarla işləmişəm, ancaq Cahangir Cahangirov son nəfəsinə qədər mənə mahnılar yazdı. Demək olar ki, onun sonuncu ifaçısı mən idim. Onun ifaçıları əsasən Rəşid Behbudov, Şövkət Ələkbərova və İslam Rzayev idi. “Durnalar” mahnısını mənim ifamda eşidəndən sonra mənə bir-birinin ardınca mahnılar verdi. Ancaq qeyd etdiyim kimi, bir çox korifey bəstəkarlarla işləmişəm.

- Azərbaycan sənətçiləri, arasında fərqli geyim tərzinizlə seçilirsiniz. Bilmək istəyərdik bir-birindən zövqlü geyimləri özünüz seçirsiniz, yoxsa köməkçiniz var?

- İlk ustadım hər zaman böyük hörmətlə, məhəbbətlə andığım rəhmətlik anam olub. Gördüyü hər bir işi, aldığı hər bir hədiyyəni zövqlə təqdim edərdi. Məsələn, adı bir kökə bişirirdi, ona xüsusi dizayn verirdi. Müxtəlif heyvan fiqurları şəklində düzəldərdi. Mən eyni zamanda rəsm çəkməyi çox sevirəm. Atam son nəfəsinə qədər elə bilirdi ki, mən çox tanınmış rəssam olacam. Bu yaxınlarda İstanbulda böyük bir geyim fabrikində oldum. Orada çalışan, İtaliyada təhsil almış dizayner xanıma sifariş verdiyim geyimimlə bağlı bir neçə göstəriş verdim. Hazır olandan sonra dizayner yaxınlaşıb soruşdu ki, Yalçın bəy siz bu sahədə çalışmısınız? Dedim xeyr. Mən ümumiyyətlə yüksək zövqlü birisiyəm. Tək geyimdə deyil, ətriyyat sahəsində özümə rəqib tanımıram. Ümumiyyətlə isə, rənglərdən düzgün istifadə etməyi sevirəm.

- Yalçın müəllim Azərbaycan estrada musiqisinin gələcəyini necə görürsünüz və bu estafeti daşıyanlar arasında kimlərə daha çox ümidiniz var?

- Gənc nəsildə yaxşı oxuyanlar var. Amma hələ Rəşid Behbudovu, Şövkət Ələkbərovanı, Rübabə Muradovanı, Yalçın Rzazədəni görə bilmirəm. Deyərdim ki, çoxluq içərisində məni təəccübləndirəcək sənətkarları hələ görə bilmirəm. Səs Allah vergisi olub cəlb etməlidir. O olmayanda musiqi səsi haradan gəlib hara gedir adam fərqinə varmır. Sənətkarın hər zaman sənəti öndə olur. Amma görürsünüz ki, çox vaxt sənət arxada qalır vücud, bədən ön planda. Bu artıq sənət deyil. Mən Samir Cəfərova, Azər Zeynalova qulaq asıram. Gənc olmalarına baxmayaraq onların sənətlərinə, böyük hörmətim var.

- Yalçın müəllim bütün sənət adamlarının adətən ikinci bir həyatı olur. Bəs sizin necə?

- Təbiətə bağlı insanam, onu həddindən artıq çox sevirəm. Nə zaman ki, əhvalım olmur təbiətə çıxıram, quşları seyr edirəm, dəniz kənarında gəzirəm oturanda baxıram ki, iki saatdan artıq oturmuşam. Təbiətdə olmayanda enerjimin bitdiyini düşünürəm.

Şəmsiyyə Əliqızı,

Röya Şahbazi

İki sahil.- 2016.- 6 dekabr.- S.12.