Bizim Elmira xanım

Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Geologiya və Geofizika İnstitutunun şöbə müdiri, geologiya-mineralogiya elmləri doktoru, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdçüsü Elmira Bağır qızı Vəliyevanın 80 yaşı tamam olur

Elmira xanımın adı Azərbaycan neftçilərinə və elmi ictimaiyyətimizin nümayəndələrinə yaxşı tanışdır. O, uzun və şərəfli bir həyat yolu keçmiş, yorulmaz tədqiqatçı-alim kimi neft sənayesinin inkişafı işinə diqqətəlayiq töhfələr vermişdir.

E.Vəliyeva 1936-cı ildə çoxuşaqlı neftçi ailəsində dünyaya göz açmışdır. O vaxt belə bir fikir hələ də tez-tez səslənirdi ki, “Neft işi ağır işdir, kişi işidir” və bəlkə elə buna görə də neftçi peşələrinə yiyələnmiş ixtisaslı qızların, qadınların sayı çox deyildi. Neftçi ataların işini əsasən oğullar davam etdirirdilər. Lakin Böyük Vətən müharibəsi illərində vəziyyət müəyyən qədər dəyişdi. Neft mədənləri qadınlar üçün də geniş əmək meydanına çevrildi. Müharibədən sonra isə oğlanlarla birlikdə qızların da neft mədənlərinə axını başlandı. Orta məktəbi 1954-cü ildə bitirmiş E.Vəliyeva da həyatını neft sənayesinə başlamağı qərara almış və bu məqsədlə qəbul imtahanlarını verib, M.Əzizbəyov adına Qırmızı Əmək Bayrağı ordenli Azərbaycan Neft və Kimya İnstitutunun (indiki Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti) geoloji-kəşfiyyat fakültəsinə daxil olmuşdur.

O, institutun əlaçı tələbələrindən biri olmuş, eyni zamanda respublikanın idman aləmində ulduztək parlamışdır. İdman gimnastikası üzrə respublika birinciliyində qalib gəlmiş, “Neftçi” idman klubunun yeniyetmələrdən ibarət voleybol komandasının kapitanı kimi böyük şöhrət qazanmışdır. Tələbə idmançıların Ümumittifaq birinciliyində Azərbaycan Neft və Kimya İnstitutu komandasının qələbəsini məhz kapitanın güclü və dəqiq zərbələri təmin etmişdir.

İnstitutu 1959-cu ildə bitirib, “dağ mühəndisi-geoloq” ixtisasına yiyələnmiş Elmira xanım əmək fəaliyyətinə “Orconikidzeneft” neft mədənləri idarəsində (indiki “Suraxanı Oyl” Əməliyyat Şirkəti) operator kimi başlamış, sonra elmi-tədqiqat istehsalat işləri sexində neft-mədən laboratoriyasının texniki təyin edilmişdir. 1962-ci ildə “Qum adası” neft - mədən idarəsi yaradılanda orada əvvəlcə mühəndis, daha sonra elmi-tədqiqat istehsalat işləri sexinin geologiya və işlənmə laboratoriyasının böyük geoloqu vəzifələrində çalışmış, “Qum-dəniz” neft-qaz yatağının işlənmə layihəsinin tərtib olunmasında və neft-qazlılığının qiymətləndirilməsində fəal iştirak etmişdir. Düşünürəm ki, Elmira xanımda elmi araşdırmalara böyük həvəs elə o illərdə yaranmışdır.

1967-ci ildə E.Vəliyeva “Xəzərdənizneftqaz” İstehsalat Birliyinin neft-qaz yataqlarının işlənmə texnologiyası şöbəsinin geoloqu vəzifəsinə təyin edilmiş, 1973-cü ildə isə Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyasının Dərin Neft və Qaz Yataqlarının Problemləri İnstitutuna göndərilmişdir. Burada o, 1982-ci ilədək çalışmış, institutun neft və qaz ehtiyatının hesablanması laboratoriyasının böyük elmi işçisi kimi Balaxanı-Sabunçu-Ramana, Suraxanı, Qaraçuxur, Lökbatan-Puta-Quşxana, Bibiheybət yataqlarının və bir sıra digər yataqların neft-qaz ehtiyatlarının hesablanmasının və bir sıra elmi-tematik işlərin məsul icraçısı olmuş, neft-mədən geologiyası və yataqların işlənməsi sahəsində kompleks məsələlərin həllində, neft-qaz yataqlarının ehtiyatlarının hesablanması və yenidən qiymətləndirilməsi üçün hesablama parametrlərinin əsaslandırılması prinsiplərinin inkişaf etdirilməsi və metodikasının hazırlanmasında bilavasitə iştirak etmişdir.

E.Vəliyeva 1974-cü ildə “Bakı arxipelaqı neft-qaz yataqlarının səmərəli işlənməsi məqsədilə geoloji-mədən tədqiqatları” mövzusunda dissertasiya müdafiə etmiş və o, geologiya-mineralogiya elmləri namizədi alimlik dərəcəsi almışdır.1981-ci ildə isə ona “böyük elmi işçi” dərəcəsi verilmişdir.

1982-1985-ci illərdə E.Vəliyeva Sovet ittifaqı ilə Vyetnam Sosialist Respublikası arasında neft sahəsində əməkdaşlıq çərçivəsində yaradılmış “Vyetsov-petro” birgə müəssisəsində tematik partiyanın böyük geoloqu vəzifəsində çalışmışdır. O, Cənubi-Çin dənizindəki “Ağ pələng” neft-qaz yatağı ehtiyatının hesablanması və Cənubi-Çin dənizinin Vyetnam hissəsinin neft-qazlılığının perspektivliyi üzrə hesabatın hazırlanmasına müvəffəqiyyətlə rəhbərlik etmiş, eyni zamanda, vyetnamlı mütəxəssislərə neft-mədən geologiyasına və ehtiyatların hesablanması metodikasına dair mühazirələr oxumuş, onlara açıq dərslər keçmişdir.

Elmira xanım Vyetnamda çalışdığı illəri, xüsusilə də 1983-cü ildə Sov.İKP MK Siyasi Bürosunun üzvü, SSRİ Nazirlər Soveti sədrinin birinci müavini Heydər Əliyevin həmin ölkəyə səfərini, “Ağ pələng” yatağında Azərbaycan və Vyetnam neftçiləri ilə onun görüşünü bu gün də həyəcanla xatırlayır. O vaxt Ümummilli Liderimizi böyük məhəbbətlə qarşılayanlar arasında olmuş E.Vəliyeva azərbaycanlı mütəxəssislər adından ona ətirli gül dəstəsi təqdim etmişdir.

1993-cü ildə E.Vəliyeva “Neft-qaz yataqlarının təbii ehtiyatlarının kompleks qiymətləndirilməsinin geoloji əsasları” mövzusunda dissertasiya müdafiə etmiş və ona geologiya-mineralogiya elmləri doktoru alimlik dərəcəsi verilmişdir. Bu hadisədən təxminən iki il əvvəl isə o, Dənizdə Neft və Qazçıxarma İB-nin neft və qaz yataqlarının işlənməsi şöbəsinin aparıcı mühəndisi təyin olunmuşdur. Sonra Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkətinin Baş ofisində baş mütəxəssis, neft və qaz yataqlarının işlənməsi və ehtiyatların uçotu şöbəsi rəisinin müavini, 1995-ci ildən isə şöbə rəisi vəzifələrində çalışmışdır.

2003-cü ildə Elmira xanım SOCAR-ın Baş ofisində neft və qaz yataqlarının işlənməsi şöbəsinin rəisi təyin olunmuşdur. 2009-cu ilədək həmin şöbəyə rəhbərlik etmiş E.Vəliyeva neft və qaz yataqlarının işlənməsi sahəsində dərin bilikli və nüfuzlu mütəxəssis kimi SOCAR-ın xarici tərəfdaşlarının - Qərb ölkələrinin məşhur neft şirkətləri mütəxəssislərinin də böyük hörmətini qazanmışdır. Bu fədakar neftçi-alimin çoxillik səmərəli fəaliyyəti “Tərəqqi” medalı, SOCAR-ın Fəxri Fərmanı ilə qeyd olunmuş, 2009-cu ildə isə o, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdünə layiq görülmüşdür.

Elmira Vəliyeva SOCAR-ın neft və qaz ehtiyatları üzrə Mərkəzi Komissiyasının, Avropa Geoloqları Assosiasiyasının, Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Ali Attestasiya Komissiyası Ekspert Şurasının, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası neft və qaz yataqlarının işlənməsi və neft-qaz problemləri üzrə Elmi Şurasının, Amerika Neftçi-Geoloqları Assosiasiyası Azərbaycan bölməsinin üzvü, Beynəlxalq Ekoenergetika Akademiyasının professorudur. O, bir çox beynəlxalq simpoziumlarda Azərbaycanın neft elmini ləyaqətlə təmsil etmişdir.

E.Vəliyeva neft-mədən geologiyasına, neft və qaz yataqlarının işlənməsinə və ehtiyatlarının hesablanmasına dair 3 monoqrafiyanın və 100-dən çox elmi məqalənin müəllifidir. O, dəyərli elmi əsərlərindən birini - “Neft və qaz yataqları ehtiyatlarının kompleks qiymətləndirilməsinin geoloji əsasları” adlı monoqrafiyasını mərhum həyat yoldaşının - Azərbaycanın tanınmış geoloqu və Əməkdar mühəndisi, mənim isə unudulmaz tələbə dostum Müslüm Vəliyevin xatirəsinə həsr etmişdir. Elmira xanım özünün yüksək insani keyfiyyətləri, ziyalılığı və xanımlığı ilə onu tanıyanların nəzərində bu gün də uca yerdədir.

Elmira Vəliyeva hazırda AMEA-nın Geologiya və Geofizika İnstitutunun neft - qaz -mədən geologiya və geofizikası şöbəsinin müdiri vəzifəsində çalışır. Qarşıda hələ görüləcək çox işlər-yeni-yeni araşdırmalar, yazılacaq elmi əsərlər var.

80 illik yubileyi münasibətilə peşə dostları adından Elmira xanımı səmimi-qəlbdən təbrik edir, ona cansağlığı, uzun ömür, yeni elmi nailiyyətlər arzulayıram.

Xoşbəxt Yusifzadə,

Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkətinin

birinci vitse-prezidenti, Azərbaycan Milli Elmlər

Akademiyasının həqiqi üzvü

İki sahil.- 2016.- 28 iyul.- S.5.