Bakıda “Gənc səslər, qədim nəğmə”
filminin təqdimatı olub
Oktyabrın 21-də Nizami Kino Mərkəzində
“Gənc səslər, qədim nəğmə” etnoqrafik sənədli
filminin təqdimatı keçirilib.
AZƏRTAC
xəbər verir ki, Avropa Azərbaycan Cəmiyyətinin (TEAS)
təşəbbüsü ilə çəkilən filmdə
Qarabağdan didərgin düşmüş gənc muğam
ifaçılarının milli musiqimizə sevdasından və
doğma yurda olan həsrətindən bəhs edilir. Sənədli
filmin icraçı prodüseri TEAS-ın təsisçisi və
sədri Tale Heydərov, rejissorları Keti-Robin Qarton və
Cefri Verbokdur.
Təqdimat
mərasimində Tale Heydərov deyib ki, Azərbaycan xalqı
dünya mədəniyyət xəzinəsinə böyük
töhfələr verib. Azərbaycanın şah əsəri
olan muğam bu töhfələr içərisində
xüsusi rol oynayır. Heydər Əliyev Fondunun prezidenti, Azərbaycanın
birinci xanımı Mehriban Əliyeva muğamın ölkəmizdə
və xaricdə tanınması sahəsində çox
işlər görüb. 2003-cü ilin noyabrın 7-də Azərbaycan
muğamı UNESCO-da bəşəriyyətin qeyri-maddi irsinin
şah əsəri elan olunub.
Son illər
muğamın təbliği istiqamətində görülən
işlərə toxunan TEAS-ın sədri Bakıda Beynəlxalq
Muğam Mərkəzinin istifadəyə verilməsini, “Azərbaycan
muğam antologiyası”nın, “Qarabağ xanəndələri”
albomunun çapını, beynəlxalq muğam müsabiqələrinin
keçirilməsini yüksək qiymətləndirib.
“Məqsədimiz
Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ
münaqişəsini xaricə düzgün
çatdırılması və bu sahədə müxtəlif
metodlardan istifadə olunmasıdır. Onlardan biri Qarabağ
haqqında kitabların rus, ingilis, fransız və digər
dillərdə nəşr olunması, sənədli filmlərin
çəkilməsi, müxtəlif televiziya
proqramlarının hazırlanması və proqramların beynəlxalq
kanallarda göstərilməsinə nail olmaqdır. Bildiyiniz
kimi, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi təkcə
humanitar problemlərə deyil, eyni zamanda Azərbaycanın mədəniyyət
beşiyi sayılan Qarabağın müxtəlif mədəniyyət
abidələrinin dağıdılmasına gətirib
çıxarıb. Bu da nəinki Azərbaycan mədəniyyətinə,
ümumiyyətlə beynəlxalq mədəniyyət irsinə
böyük zərbədir. Bu məqsədlə biz bu
faktı beynəlxalq aləmə çatdırmaq
üçün belə bir sənədli filmin çəkilməsinə
qərar verdik və Azərbaycanı çox illər əvvəl
tanıyan Cefri Verboku bu işə cəlb etdik. O, Azərbaycan
muğamını sadə vətəndaşdan daha
yaxşı bilir və peşəkar muğam
ifaçısı statusunu qazanıb. Bütün bu illər ərzində
biz bu filmin ərsəyə gəlməsinə
çalışmışıq. Bu, bizim ən uzunmüddətli
layihəmizdir. Filmin reallaşmasına 4 ildən artıq vaxt
sərf olunub”, - deyə Tale Heydərov vurğulayıb.
Natiq deyib
ki, bu film bir daha işğala, çətinliklərə
baxmayaraq muğam sənətinin Azərbaycanda
yaşamasını göstərir. Bunu yaşadan Qarabağdan
olan məcburi köçkünlərdir, köçkün gənclərdir.
Onların sayəsində, eyni zamanda, dövlətin bu sahəyə
göstərdiyi diqqət sayəsində bu gün muğam Azərbaycanda
yaşamaqdadır.
“Gənc
səslər, qədim nəğmə” etnoqrafik sənədli
filminin ilk premyerasının Londonda uğurla baş
tutduğunu söyləyən TEAS sədri vurğulayıb ki,
bu cür təqdimatlar Avropanın digər ölkələrində
də təşkil olunacaq.
Tanınmış
muğam ifaçısı Cefri Verbok filmin ərsəyə gəlməsindən
danışıb. O, 16 il bundan qabaq Azərbaycan
uşaqlarının muğam ifa etdiyini eşidəndə
inanmadığını və bura gəlib bunun həqiqət
olduğunu gördüyünü söyləyib.
C.Verbok
2000-ci ildə Azərbaycanın məcburi köçkün
düşərgələrindən birində kamera ilə
çəkdiyi ağır həyat şəraitinə
baxmayaraq, qədim muğam ənənələrini yaşadan
azyaşlı uşaqların ifasına valeh olduğunu
vurğulayıb. ABŞ-a qayıtdıqdan sonra çəkdiyi
kadrları izləyərkən, uşaqlardan birinin Vətən
haqqında oxuduğu mahnı onu möhkəm təsirləndirdiyini
deyib. Burada 14 yaşlı bir yeniyetmə itirdiyi doğma yurduna
sevgisini ifadə edərək öz hisslərini göstərməklə
seçilirdi.
Vaxtilə
görüşdüyü bu uşaqların hələ də
muğam oxuyub-oxumadıqlarını bilmək və yeni gənc
muğam ifaçıları ilə tanışlıq məqsədilə
8 il sonra yenidən Azərbaycan gəldiyini və vaxtilə onu
heyran edən gənc muğam ifaçısını
tapdığını deyib.
Sonra film
təqdim edilib.
Filmdə
gənc muğam ifaçısının bir-birini əvəz
edən ifaları öz əksini tapıb. Göstərilir ki,
Azərbaycan xalqı qədim muğam ənənəsini
yaşadır, ona Vətən torpağının erməni
işğalından azad edilməsi uğrunda mübarizənin
mənəvi dəyərlərindən biri kimi baxır,
qloballaşmaya baxmayaraq, gənc nəsil böyük mədəni
irsi qoruyur.
Filmdə
Azərbaycan, xüsusilə də muğam haqqında mədəni
bir fenomen kimi danışılır. Muğamın qədim mənşəyi
olan, yüksək dərəcədə mürəkkəb,
incə koloritli, ölçüsü olmayan (Avropa
operasındakı kimi) mikrotonlu, mənəvi baxımdan
güclü və emosional musiqi olduğu vurğulanır.
Ekran əsərində
muğamın sehrinə və mürəkkəbliyinə
baxmayaraq, onu məharətlə ifa etməyi bacaran azərbaycanlı
uşaqların fenomenal istedadından bəhs edilir. Bunlar sadəcə
bir neçə istedadlı uşaq deyil, daxilində möhtəşəm
muğam gücü yaşayan yüzlərlə
uşaqlardır.
Daha sonra
muğamın beşiyi olan Qarabağın itirilməsindən
bəhs olunur. Bu uşaqlar - muğam ifaçıları
Qarabağ regionunda, Ermənistan tərəfindən
işğal olunmazdan əvvəl həmin ərazilərdə
dünyaya göz açıblar. Ermənistanın təcavüzü
işğal olunmuş ərazilərdəki mədəni irsə
də mənfi təsir göstərib.
Filmdə
həmçinin, 1972-ci ildə Los-Ancelesdə yaşayarkən
özü üçün muğamı kəşf edən
Cefri Verbokun əslən dərbəndli olan yaşlı bir
dağ yəhudisi ilə həyatını dəyişən
görüşü haqqında da məlumat verilib. Əvvəllər
Qərb musiqisi sahəsində çalışmış bəstəkar
və musiqiçi olan Verbok Zevulon Avşalomobla
rastlaşır. Onun Azərbaycan muğamının simli aləti
olan kamançadakı emosional və ecazlar ifasını
eşidir. Bundan sonra bəstəkarlıqla məşğul
olmasına son qoyub muğam ifa etməyi öyrənmək qərarına
gəlir və bu məqsədlə Bakıya üz tutur.
Bu film göstərir ki, Ermənistanın işğalı nəinki humanitar fəlakətə yol açmış, tarix və mədəniyyət abidələrini, maddi resursları dağıtmış, muğam sənətinə qarşı da yönəlmişdir. Buna baxmayaraq, Azərbaycan xalqı Qarabağın muğam ənənəsini yaşadır. Muğam sənəti Azərbaycan xalqına mənsub olduğu kimi, onun beşiyi olan Qarabağ da Azərbaycanın ayrılmaz tərkib hissəsidir. Qarabağın işğal edilmiş rayonlarının məcburi köçkün gəncləri məhdud imkanlar şəraitində belə muğam sənətinə yeni uğurlar gətirməyi bacarırlar. Azərbaycan dövlətinin bu sahədəki siyasəti onlara böyük dəstək və köməkdir.
Maraqla qarşılanan 54 dəqiqəlik film həm Azərbaycan, həm də ingilis dillərində titrlərlə verilib.
Sonda Cefri Verbok kamançada Azərbaycan muğamından parçalar ifa edib.
İki sahil.- 2016.- 22 oktyabr.- S.5.