BİZƏ BARIŞ GƏRƏKDİR

Mənim taleyim elə gətirib ki, uzun illər doğma vətənim naminə vətəndən uzaqlarda işləməli olmuşam. Yarım əsrlik diplomatik fəaliyyətim dövründə Əfqanstanda, İranda, Mərakeşdə, Türkiyədə, Türkmənistanda məsul vəzifələrdə çalışmışam. Diplomatların işi çoxşaxəlidir. Heç kəs diplomat doğulmur, mürəkkəb və gərgin iş rejimimdə çalışmaqla püxtəlşir, yetişir.

Diplomatdan tələb olunan əsas keyfiyyət istənilən halda dövlətinə sədaqətli qalmaq, xalqının milli maraqlarını qorumaqdır. Vəzifəsindən asılı olmayaraq hər bir əməkdaş həmişə təmkinli, soyuqqanlı davranmağı, öz üzərində çalışmağı, dünya görüşünü artırmağı bacarmalıdır. Mən uzun illər ərzində çox əhəmiyyətli rəsmi və qeyri-rəsmi görüşlərdə, beynalxalq tədbirlərdə, hökumətlərararası danışıqlarda iştirak etmişəm. Dövlət başçıları, görkəmli içtimai-siyasi xadimlər, elm, sənət adamları ilə görüşmüşəm, söhbət etmişəm. Onların arasında indinin özündə belə, daim əlaqə saxladığım dostlarım var. Boş vaxtlarımda şəxsi arxivimdəki foto albomlara baxanda, bir növ keçmişə qayıdıram. Gözlərim önündə xəyalən canlanan hadisələri, sanki yenidən yaşayıram. Ömrümün ən xoş anlarından birini özündə əbədiləşdirən fotoşəkli bu yazımla birlikdə ilk dəfə oxuculara təqdim edirəm. Şöhrəti vətəndaşı olduğu ölkənin hüdudlarını çoxdan aşan, sənəti ölümündən sonra da onu yaşadan Barış Mançonu kim tanımır?!

SSRİ-nin İstanbul Baş konsulluğunda çalışan vaxtlarım idi. Barış Mançonun şərqiləri radio və televziya verilişlərində tez-tez səslənərdi. Mən onun bir neçə albomunu İstiqlal caddəsindəki kasetçilərdən alıb maşın sürəndə həvəslə dinləyirdim. Barışı mənə sevdirən təkcə oxuduğu mahnıları melodyası deyil, həm də mənalı sözləri, hikməti fikirləri, fərqli ifa tərzi, istər səhnədə, istərsə efirdə yaddaqalan təqdimat şəkli olub. O zaman Türkiyədə indiki qədər tele-radio kanalı mövcud deyildi. Yalnız TRT vardı. O da səhər 7-də açılar, gecəyarı bağlanardı. Efir vaxtı məhdud, tələblər yüksək olduğundan sənətçi bolluğunda ancaq seçmə ifaçıları ekrana çıxarardılar. 1988-ci ilin yeni televiziya mövsümündə Barış Manço tamaşaçıların görüşünə yeni proqramla gəldi. Adı da qəribəydi: “7-dən 77-yə”. Yəni bu proqramda məmləkətdə yaşı 7-dən 77-yə qədər olan hər kəsə deməyə sözü olacaqdı. Verilişin günü, vaxtı da uğurlu seçilmişdi. Hər bazar günorta saatlarında hamı evində televizorun başına toplaşıb səbrsizliklə Barış Mançonu gözləyərdi. Barış bu görüşlərə əliboş gəlməzdi. Müxtəlif ölkələri gəzib-dolaşıb gördüyü ən maraqlı nə varsa, lentə alıb çoxsaylı izləyicilərinə ərmağan edərdi. Proqramın “Adam olacaq cocuqlar”, “İkinci qəhfəaltı” kimi fərqli bölümləri vardı. O Arada onu müşayiət edən “Qurtulan ekspres” qrupu ilə bir-birindən gözəl şərqilər ifa edərdi. Televiziya fəaliyyəti ilə Barış qısa müddətdə könülləri fəth etməyi bacardı. Onun silsilə proqramları böyüməkdə olan yeni nəşlə vətəndaşlıq məktəbi idi.

Baş konsulluqda vaxtaşırı diplomat ailələri üçün Türkiyənin tanınmış sənət adamları ilə görüşlər təşkil olunardı. Növbəti tədbirlərdən birinə Barış Mançonu dəvət etmişdik. Barış istənilən auditoriyanı asanlıqla əla almağı bacaran ustad idi. Salona tolplaşanlara qonağı təqdim edib, onun yaradıcılığı haqqında danışdım. Görüş iştirakçıları Barışa müxtəlif suallar verdilər. O, böyük məmnuniyyətlə bütün sualları cavablandırdı. Arada başına gələn maraqlı əhvalatlardan danışır, öz səmimiyyəti, təbiiliyi ilə görüşə gələnlərdə xoş əhval-ruhiyyə yaradardı. Barış Manço yeni çıxan kasetlərindən bir xeyli hədiyyə dağıtdı. Hamı, elə Barış bəyin özü də görüşdən məmnun qaldı.

Sonralar ara-sıra onunla telefonla əlaqə saxlayardıq. Bir gün yenə Barış bəy zəng vurub deid ki, Leninqrada bəyaz gecələr festivalına dəvət almışıq. Vizaların alınmasında köməyinizə, ümumiyyətlə səfərlə bağlı məsləhətlərinizə ehtiyacım olacaq. Dedim, narahat olmayın, nə zaman istərsiz gəlin, görüşək. Əlimdən gələni əsirgəmərəm.

Qisa müddətdə onun və qrup üzvlərinin sənədləri əməkdaşlarımız tərəfindən hazırlandı. Dünyanı dolaşan Barış Manço ilk dəfə SSRİ-yə səfər edirdi. Söhbət əsnasında ölkədəki vəziyyətlə bağlı onu maraqlandıran suallara kifayət qədər aydınlıq gətirdim. Səfərdən qayıdandan sorna biz yenə görüşdük. Zəngin təəssüratları ilə səxavətlə bölüşən Barış bəy Moskvadan Bakıya gedə bilmədiyindən xeyli gileyləndi.

* * *

...Yaxşı yadımdadır, 1992-ci ilin may ayının ilk həftəsində Barış Manço mənə zəng eləmişdi. Hal-əhval tutandan sonra dedi ki, “Bakıdan yenicə qayıtmışam. Oralar çox xoşuma getdi. Təbiəti, tarixi abidələri fövqəladə gözəldir. Biz hər yerdə hər kəsdən çox sıcaq ilgi gördük. İlk dəfə başqa bir məmləkətdə özümü yabançı kimi hiss etmədim”. Bütün bunları onun dilindən eşidəndə, azərbaycanlı olaraq qürur hissi keçirirdim. Barış Manço sözünün davamında bunu da əlavə etdi:

-Sizə bir sürprizim var. May ayı boyunca bazar günlərində artıq yatmaq, dincəlmək yox. TRT-də bizim proqramları izləmək zorundasız. Bu proqramlar Azərbaycanda çəkdiyim materiallar əsasında hazırlanıb. Sağolsun, Etibar bəy və onun arkadaşları. Bizə Bakıda hər işdə yardımçı oldular.

Mən təşəkkürümü bildirib, proqramlara diqqətlə baxacağımı söylədim. Bu proqramların bizim Cumhuriyyət bayramı ərəfəsində silsilə şəkildə göstərilməsinin əhəmiyyəti çox böyük idi. O vaxt Azərbaycan televiziyası peyk vasitəsi ilə yayınlanmırdı. Azərbaycan faktiki informasiya blokadsında idi. Təkcə Türkiyədə deyil, dünyanın çox ölkəsində milyonlarla tamaşaçı Barış Mançonun təqdimatında Azərbaycandan hazırlanan verilişlərin nümayiş etdirilməsi, sözün əsl mənasında böyük hadisə idi. Türkiyənin özündə belə, bu verilişlər Azərbaycana olan marağı xeyli artırdı. Azərbaycan dövlət müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra rəsmən ilk dəfə qeyd olunan Cumhuriyyət bayramı ərəfəsində belə bir mədəni aksiya beyinlərə, şüurlara güclü təsir vasitəsi idi.

* * *

Barış Mançoya el içində Barış Çələbi, bəzən dərviş deyənlər də var. Mənim fikrimcə, Barış Manço Türk mədəniyyət tarixində millətlərarsı dostluğun, ortaq mədəniyyət anlayışının, bəşəri dəyərlərin, dini, irqi, milli fərqlərinə rəğmən sülh və barış içində birgə yaşayışın, tolerantlığın daşığıcısı kimi qalacaq. Onun ən yaxın azərbaycanlı dostu Etibar Babayev deyir ki, “Barış gerçək sülh carçısı idi! O, öz missiyasını çığır-bağırla deyil, könüllərə yol tapmaqla həyata keçirirdi. Bu gün “onun davamçısıyam”, deyə kimsə önə çıxmasın. Bu əbəsdir! Onun yarımçıq qalan işlərinin gerçək davamçısı dünya musiqi salnaməsinə əmanət etdyi şərqiləridir! Bəli, öz ifasında səslənən, sözləri və bəstəsi özünə aid olan qəlbinin, düşüncələrinin, həyat fəlsəfəsinin təranələri!..”

Həqiqətən, çox gözəl, mübaliğəsiz, səmimi və dəqiq deyilib. Mən arzu edərdim ki, efirlərdə Barışın repertuarına geniş yer ayrılsın. Bugün bizim hər birimizə, bəlkə də hər zaman olduğundan daha artıq, məhz Barış gərəkdir. Sözün həm həqiqi, həm də müstəqim mənasında!

Vəhdət Sultanzadə,

Fövqəladə və səlahiyyətli səfir

İki sahil.- 2017.- 31 avqust.- S.13.