Xarici bazarlarda Azərbaycan məhsullarına maraq artır

“Azərbaycan Respublikasında sənayenin inkişafına dair 2015-2020-ci illər üçün Dövlət Proqramı”na uyğun müəyyənləşdirilən vəzifələr müxtəlif istiqamətli olsa da bir məqsədə yönəldilir: Yerli potensialdan daha səmərəli istifadə etməklə keyfiyyəti beynəlxalq standartlara uyğunlaşdırmaq, daxili bazarımızı daha keyfiyyətli yerli məhsullarla təmin etmək, xarici bazarlarda məhsullarımıza marağı artırmaq, Azərbaycan brendli məhsulların dünya bazarlarına idxalını, ölkəyə investisiya axınını sürətləndirmək, mükəmməl baza formalaşdırmaq.

Bunun üçün isə ilk növbədə ölkədə dinamik inkişafda olan biznes mühitinin yaxşılaşdırılması, iş adamlarının daha səmərəli fəaliyyəti üçün münbit şəraitin yaradılması tələb olunur. Tanınmış beynəlxalq maliyyə təşkilatlarının illik hesabatlarında Azərbaycanın islahatlar ölkəsi kimi tanınması, iqtisadiyyatın bir neçə sahəsi üzrə ilk onluqda yer alması ölkəmizdə bu istiqamətdə davam etdirilən siyasətin uğurudur. Dünyanın aparıcı beynəlxalq təşkilatlarının hesabatlarında adı yüksək pillələrdə çəkilən Azərbaycan iqtisadi sahədə liderliyini həmişə qoruyur. “Doinq Business-2017” hesabatında ölkəmizin 65-ci pillədə qərarlaşması aparılan islahatların məntiqi nəticəsidir. Hesabatda qeyd olunduğu kimi Azərbaycan dünyada 3 və daha çox islahat aparan 29 ölkədən biridir. “Xarici ticarətin aparılması” göstəricisinə görə də fərqlənən ölkəmizin islahatlar ölkəsi kimi tanınması, iqtisadi böhrandan qorunmaq üçün əlavə təsir imkanlarının tətbiqi sahəsində düşünülmüş siyasət aparılması dünya iqtisadi birliyində mövqeyimizi möhkəmləndirir. Əsas odur ki, biznes mühitinin yaxşılaşdırılması ilə azad rəqabətin gücləndirilməsi üçün zəmin yaradılır, xarici bazarlarda Azərbaycan brendli malların çeşidinin artırılması kimi vəzifələrin həlli ilə yerli məhsulların keyfiyyətinin beynəlxalq standartlara uyğunlaşdırılması, idxal sahəsində yol verilən nöqsanlara qarşı mübarizənin gücləndirilməsi imkanlarını artırır.Buna görə də qeyri-neft sektorunun ÜDM-də rolu gücləndirilir, Azərbaycan brendi ilə dünya bazarlarına çıxarılan yerli məhsulların ixracda payının daha böyük rəqəmlərlə ifadə olunması sərbəst rəqabətə əsaslanan bazar münasibətlərini möhkəmləndirir. İllərdən bəri böhran vəziyyətində olan dünya iqtisadiyyatının əsas problemlərinin həlli ilə bağlı müzakirələrdə də diqqət yetirilən əsas məsələ bazarların ekoloji cəhətdən daha keyfiyyətli, təmiz məhsullarla təmin olunmasıdır.

ÜDM-də payı artan özəl bölmənin inkişafına diqqətin artırılması müasir dövrümüzün başlıca tələbidir. Son 12 ildə ölkədə 70 mindən artıq özəl müəssisə yaradılmış, sosial məsuliyyət olan əhalinin işlə təminatı istiqamətində önəmli islahatlar aparılmış, sahibkarlara güzəştli şərtlərlə 1 milyard 700 milyon manat kredit verilmişdir. Bu il isə analoji rəqəm 200 milyon manat nəzərdə tutulub. Özəl sektorun inkişafı, iş adamlarının sərbəst fəaliyyəti, şəffaflığın təminatı üçün əlverişli münbit, işgüzar şərait yaranmışdır. Belə ki, sahibkarlıq subyektlərində yoxlamalar 2 il müddətinə dayandırılmış, lisenziya tələb olunan fəaliyyət növlərinin sayı 59-dan 37-yə endirilmiş, dövlət rüsumunun məbləği paytaxtda 2, regionlarda isə 4 dəfə azaldılmışdır. Lisenziyaların “ASAN xidmət” mərkəzlərində verilməsi ilə iş adamlarını narahat edən süründürməçilik halları aradan qaldırılmışdır. Qiymətlərin tənzimlənməsi, idxala mane olan süni maneələrin aradan qaldırılması istiqamətində görülən tədbirlər sayəsində inhisarçılıq, korrupsiya hallarına qarşı mübarizə gücləndirilir. Azərbaycanda ixracın təşviqi sistemi yaradılır, dünya bazarına çıxarılan məhsulların keyfiyyəti beynəlxalq standartlara uyğunlaşdırılır. Bu onu göstərir ki, son illər ərzində ölkə iqtisadiyyatının güclənməsinə, rəqabətədavamlı ixrac potensialına imkan yaradan sahələrə böyük həcmli investisiyalar qoyulur, dövlət dəstəyi gücləndirilir.“Qeyri-neft məhsullarının icrasının stimullaşdırılması ilə bağlı əlavə tədbirlər haqqında”kı Sərəncamın tətbiqi ilə vergi proseslərinin beynəlxalq standartlara uyğunlaşdırılması, qeyri-neft məhsullarının istehsalı və ixracının stimullaşdırılması rəqabət qabiliyyətinin artırılması təmin olunur. “Xarici ölkələrə ixrac missiyalarının təşkilinə, xarici bazarların araşdırılması və marketinq fəaliyyətinə, “Made in Azerbaijan” brendinin xarici bazarlarda təşviqinə, yerli şirkətlərin ixracla bağlı xarici ölkələrdə sertifikat və patent almasına, ixracla əlaqəli tədqiqat-inkişaf proqram və layihələrinə çəkilən xərclərin dövlət büdcəsi hesabına ödənilən hissəsinin müəyyənləşdirilməsi və ödənilmə mexanizminin tənzimlənməsi Qaydası” haqqındakı Fərman dünyada geniş yayılan mütərəqqi təcrübənin ölkəmizdə tətbiqinə geniş imkan yaradır. İmzaladığı sərəncamlarla Azərbaycan məhsullarının dünya bazarlarına çıxarılma mexanizmini, iş adamlarına olunan güzəştləri müəyyənləşdirən Prezident İlham Əliyev bildirir ki, bu yeniliyin tətbiqi, Azərbaycanın yerli məhsullarının təbliği ilə yüksək uğurlara nail olunacaq. İqtisadi islahatları və iqtisadi siyasətin məqsədyönlü davamı üçün ilk növbədə maliyyə və iqtisadi sabitlik olmalıdır. Azərbaycanda makroiqtisadi sabitlik təmin olunur. İdxaldan asılılıq azalır və tələbat daha çox yerli istehsal hesabına ödənilir. “Qeyri-neft sektorunun inkişafı bizim prioritetimizdir... Sənaye istehsalı, kənd təsərrüfatının inkişafı istiqamətində çox ciddi addımlar atılır, proqramlar icra edilir. Əvvəlki dövrdə proqram kimi təqdim etdiyim layihələr artıq reallaşır” söyləyən Prezident İlham Əliyev sənaye parklarının yaradılmasına xüsusi diqqətlə yanaşır. Nəzərdə tutulduğu kimi Mingəçevir Sənaye Parkında tikiləcək 9 zavodun hər birində 5 mindən çox iş yeri yaradılacaq, böyük sənaye şəhəri kimi imkanları genişləndiriləcək. Balaxanı Parkında 5 zavod fəaliyyətə hazırdır. Neftçala Sənaye Zonasında yaxın vaxtlarda iki müəssisə fəaliyyətə başlayacaq. Pirallahı adasında iki dərman zavodunun təməli qoyulub. Masallı Sənaye Zonasında isə artıq torpaq sahəsi ayrılıb və 30 milyon manatdan çox investisiya təklifi qəbul edilib. Kənd təsərrüfatını inkişaf etdirməklə ölkə əhalisinin keyfiyyətli ərzaq məhsulları ilə təminatının yaxşılaşdırılması istiqamətində aparılan islahatların nəticəsi olaraq aqroparkların yaradılması da sürətlə gedir. “Bu günə qədər bizim təşəbbüsümüzlə və maliyyə dəstəyi ilə 32 iri fermer təsərrüfatı yaradılmışdır. İndi 38 böyük aqropark yaradılır. Özəl sektor bizim təşəbbüsümüzə çox məsuliyyətlə yanaşdı. Tezliklə 38 aqroparkın yaradılması bizim ixrac potensialımızı böyük dərəcədə artıracaqdır” söyləyən Prezident İlham Əliyevin pambıqçılığın inkişafına göstərdiyi diqqət sahəsində “ağ qızıl”ın şöhrəti bərpa olunur, əkin sahələri artırılır. Aqrar sahənin gəlirli sahələrindən olan baramaçılığın inkişafını təmin edən tut tingləri sahələrinin artırılması, Şəki ipək kombinatının fəaliyyətinin yaxşılaşdırılması ilə zəngin tarixə malik və perspektivi olan ipəkçilikdə dönüş yaradılır. Otuz rayonda baramaçılıq inkişaf edir və 739 kənddə insanlar baramaçılıqla məşğul olurlar. Gəlirli sahə olan baramaçılığın inkişafı üçün Prezidentin ehtiyat fondundan ayrılan 4,5 milyon manat vəsait hesabına Qax Barama Damazlıq Mərkəzi yaradılacaq. Gətirilən avadanlıqlar hesabına Şəki ipək kombinatının tam gücü ilə işləməsi təmin olunacaq. Yaxın gələcəkdə Azərbaycanda 1000 tondan çox barama tədarükü nəzərdə tutulur.13 rayonda tütün əkini ilə bağlı islahatların aparılması ilə bölgələrdə tütün fabriklərinin yaradılması, keyfiyyətli məhsul ixracı nəzərdə tutulur. Cənub zonasında çayçılığın bərpası, çəltikçiliyə marağın çoxalması, iqlim şəraitinə uyğun zeytun, fındıq, badam bağlarının artırılması, kartofun, soyanın əkini ilə xarici bazarlara çıxarılacaq yerli məhsulların sayı artırılacaq. Heyvandarlıq iki faizdən çox artıb. 38 aqroparkda heyvandarlıq kompleksləri yaradılıb. İyirmi yeddi rayonda 14 min hektarda şəkər çuğunduru əkini də ölkəyə xeyli investisiya gətirəcək.

Qeyri-neft sektorunda istehsal olunan məhsulların ixracında artım 27 faiz təşkil edib. “Biz ixracın coğrafiyasını da genişləndirməliyik. Ənənəvi bazarlar var. Biz o bazarlarda varıq, mövqelərimizi daha da gücləndirməliyik, yeni bazarlara da çıxmalıyıq. Bu istiqamətdə də görülən işlər artıq nəticə verir. Biz indi bir neçə Körfəz ölkəsinə öz kənd təsərrüfatı və emal məhsullarımızı ixrac etməyə başlamışıq.Asiya ölkələrinin bazarlarına çıxırıq və çalışmalıyıq ki, Avropa İttifaqı ölkələrinin bazarlarına da çıxaq” söyləyən Prezident İlham Əliyevin vurğuladığı kimi, “Azexport” portalının yaradılması da bu istiqamətdə atılan çox ciddi bir addımdır: “İndi portala bütün dünyadan sifarişlər gəlir. Amma əvvəllər heç kim bilmirdi ki, biz nə istehsal edirik. İndi bilirlər, müraciət edirlər, elektron qaydada müqavilələr bağlanır. Yəni, bu, böyük bir hadisədir və belə addımların atılması görün sahibkarların işini nə qədər yüngülləşdirir. Bütün əsas bazarlar olan ölkələrə indi dövlət və özəl sektorun nümayəndələrindən ibarət ticarət missiyaları göndərilir. Biz öz məhsullarımızı xaricə ixrac etməliyik”.

Qarşıya qoyulan məqsədə çatmaq üçün isə dövlətin hüquqi, maddi, mənəvi dəstəyi yetərincədir. Sahibkarlara 6 ayda güzəştli şərtlərlə 63 milyon manat kredit verilib. Ümumiyyətlə, bütövlükdə güzəştli şərtlərlə iki milyard manat kredit ayrılıb. İnvestisiya təşviqi mexanizminin işə düşməsindən sonra məhz bu təşəbbüsə görə Azərbaycana 1,6 milyard manat dəyərində investisiya qoyulub. “Əgər bu mexanizm olmasaydı, bu 1,6 milyard manat investisiya da olmayacaqdı. Biz bunu etdik. Baxmayaraq ki, bu məsələ ilə bağlı müxtəlif fikirlər var idi. Amma mən dedim ki, biz buna getməliyik və nəticə də göz qabağındadır. İnvestisiya təşviqi mexanizmi qədər bizə investisiya gətirən ikinci amil yoxdur. Ona görə, sahibkarlar da bunu yüksək qiymətləndirirlər. İş yerləri də açılır və gözəl iqtisadi sənaye potensialı yaranır. İxracın təşviqi mexanizmi də fəaliyyət göstərir. Bunun da yaxşı təsiri var” söyləyən cənab İlham Əliyev bildirir ki, neft kapitalının insan kapitalına çevrilməsi üçün qeyri-neft sektorunun ÜDM-də payı gələcəkdə daha çox olmalıdır.

Xuraman İsmayılqızı.

Iki sahil.- 2017.-20 iyul.- S.13.