Sənsiz qeyd etdiyimiz 70 yaşın mübarək, ATA!
(ŞAİR-PUBLİSİST
VAQİF MƏMMƏDOVUN ƏZİZ XATİRƏSİNƏ)
Artıq üç ilə
yaxındır ki, yoxluğu ilə heç cürə
barışa bilmədiyim atam
Vaqif Məmmədovun bu il iyun ayının 28-də 70 yaşı tamam olur. Hər il bu tarixi, ad gününü bir yerdə qeyd etdiyimiz insanın yoxluğu əlbəttə ki, bizim üçün çətindir. Amma
düşünəndə ki,
yaşanmış bu ömür hədər
getməyib, şərəfli bir ömürdür, bununla qürur duyuram. Onun haqqında
danışmaq məni həm iftixar,
həm də hüznlü duyğulara
kökləyir.
Qəribədir
ki, atamın
sağlığında
haqqında saatlarla
danışa, yaza bildiyim
halda onu itirəndən
sonra
danışmağa, fikirlərimi kağıza
köçürməyə çox çətinlik çəkirəm. Atam haqqında keçmiş
zamanda danışmaq mənim üçün çox çətindir. Ata-oğul
kimi onunla aramızda olan mənəvi körpü
o qədər möhtəşəm idi ki, indi
bu münasibətin tərifini verməkdə,
onun haqqında yazmaq üçün gərəkli olan
kəlmələri seçməkdə çətinlik
çəkirəm. Mən bir oğulun atasına duyduğu
heyranlıqdan daha çox,
bir oxucu kimi həmişə atama yaxşı mənada, qibtə etmişəm. Onun bütün
yaradıcılıq uğurlarına mən və bütün ailəmiz həmişə ürəkdən
sevinmişik.
Vaqif Məmmədov
oxucuları üçün əvəzsiz
şair, publisist, tələbələri
üçün dəyərli müəllim,
çalışdığı universitet
üçün əsl ziyalı alim, gərəkli naşir
idisə, mənim üçün
qayğıkeş ata, qibləgah, yol göstərən mayak
idi. Artıq üç
ilə yaxındır ki, atam
aramızda yoxdur. Nə qədər ki, atam həyatda idi, mən özümü
qollu-budaqlı, əzəmətli bir
çinarın cavan pöhrəsi hesab edirdim. Çünki o, həmişə
güvəndiyim, varlığına şükür
etdiyim bir insan idi. Lakin
indi... Qəribədir ki,
ölümündən bu qədər
müddət keçməsinə baxmayaraq
gözüm hər yerdə onu axtarır. Nədənsə, həmişə
gələcəyinə olan ümidim sadəlövhcəsinə olsa da, sönmür.
Övladlar neçə yaşlarında olursa-olsun yalnız valideynlərini itirəndə
böyüyərlər deyirlər.
Atam Vaqif Cəfər oğlu Məmmədov
1948-ci ildə Naxçıvanın sərhəd bölgəsi
olan Sədərək kəndində anadan olmuşdur. Sədərək kənd orta məktəbini bitirəndən sonra 1968-ci ildə Naxçıvan Şəhər Pedaqoji Məktəbini,
1975-ci ildə Naxçıvan Dövlət Universitetinin tarix fakültəsini bitirmişdir.
14 ilə yaxın məktəb direktoru
işləyən atam sonralar
fəaliyyətini Naxçıvan Dövlət
Universitetində naşir, müəllim kimi davam etdirərək, gərgin elmi
tədqiqatlar apararaq tarix üzrə
fəlsəfə doktoru, dosent
elmi adını qazanmışdır .
Mən özümü dərk edəndən atamı
yazan, mütaliə edən
görmüşəm. Bizim Sədərək
kəndindəki, Naxçıvandakı evimizdə, universitetdəki
iş otağında da
onun dəyərli kitablarla
zəngin kitabxanaları var idi. Onun hər anı ədəbiyyatla, publisistika ilə birgə keçirdi.
O, sanki yazmaqla,
mütaliə etməklə nəfəs alırdı.
Yaradıcılığının
bütün dövrlərində o, poeziya ilə bərabər
publisistika ilə də məşğul olurdu. Publisistika atam üçün özünü ifadə etmək, əhəmiyyətli
hesab etdiyi məsələləri
diqqətə çatdırmaq üçün
bir vasitə idi.
Şeiriyyət, poeziya atamın döyünən ürəyi,
görən gözü, danışan dili, tutan əli idi. Onun yaradıcılığında fikirlə hissiyyat həmişə mübarizədədir.
Çatdırmaq istədikləri onun poetik təfəkkürünün və
hissiyyatının süzgəcindən süzülərək
təqdim edilsə də, oxucu üçün
hansının üstünlük təşkil
etdiyini anlamaq çətindir.
Şeirlərində mövzu rəngarəngliyi,
yenilik, novatorluq və eyni zamanda, ənənəvilik hər
zaman səciyyəvi olmuşdur. O zəngin Azərbaycan ədəbiyyatının
klassik və müasir
şeir üslubunu dərindən
bilən qələm sahiblərindən
idi. “Mən şeir yaza bilməyəndə şeir
yazıram” deyirdi atam.
Bəzən gördüyü, şahid olduğu hadisələr
ya da hiss
etdiyi duyğular ona elə güclü təəssüratlar
bəxş edirdi ki, şeir yazmaq məqsədilə
yox, ürəyindəkiləri boşaltmaq üçün əlinə qələm
alırdı.
Vətənpərvərliyi,
yurd məhəbbəti onun
ən dəyərli mənəvi keyfiyyətlərindən idi. O, bir
salnaməçi tək 1990-1992-ci illərdəki Sədərək
döyüşlərini, müharibənin dəhşətlərini
ustalıqla qələmə almış, o
günlərin odunu, alovunu,
xalqın dərdini, nisgilini ürək
ağrısıyla şeirlərində təsvir etmişdi. Yaşadığımız Sədərək
kəndinin o ağır günlərində
mən bir şairdən, bir
publisistdən daha çox
bir vətən oğlunu,
bir el qəhrəmanını
gördüm. O, vətənin
dar günündə qələmini
süngüyə çevirib, ümummilli liderimiz Heydər
Əliyevin sözləri ilə desək, qeyrət qalası Sədərəyin
müdafiəsinə qalxdı. Bunu
yalnız vətənini ürəkdən sevən, ona cismən, ruhən bağlı olan insan edə bilərdi.
Bütün bunlar elə
nadir xüsusiyyətlərdir ki, hər insanda çətin
tapıla bilər. Atam isə bütün gözəl mənəvi keyfiyyətləri
özündə birləşdirə bilən dəyərli bir şəxsiyyət, əvəzsiz bir ata idi.
Ətrafındakı
hər bir hadisəyə, hər bir insana həssaslıqla yanaşan bu insan ev, ailə həyatında
da belə idi. Atamın şeir yazmağı, poeziya ilə məşğul olmağı onun oxucuları üçün
fövqəladə gözəllikdə olsa
da, özü üçün gündəlik bir iş kimi
idi. Ürəyinə
yığılıb qalan bu
duyğuları inci tək düzdükdən
sonra rahatlıq tapırdı sanki. Həssas təbiəti sayəsində
o hər kəsin dərdini duya və bu göynərtilərini
kağıza ən gözəl poeziya
nümunəsi kimi həkk edə bilirdi. Vətənin hər bir
daşı ona doğma,
əziz idi. El-oba sevgisi onun ən müqəddəs
dəyərlərindən biri idi. 40-a yaxın kitab
müəllifi olsa da,
fəxri adları, uğurları hər gün
çoxalsa da, atam heç vaxt təvazökarlığını itirmirdi. Elə bu mənəvi
dəyərlər, onu unudulmayan
və dəyərli edib. Atamın mənə
miras qoyub getdiyi mənəvi dəyərlər olduqca çoxdur.
Atamın şərəfli adı və
yaradıcılığı heç vaxt tükənməyəcək ən dəyərli
xəzinəmdir. Mən atamın şeirləri və
kitabları vasitəsilə onunla danışa
bilirəm.
Atam ömrünün
sonlarında keçirdiyi ağır beyin əməliyyatından sonra
30-dan artıq şeir yazmışdı.
“Gedirəm” adlı şeirində də dediyi kimi:
Kimsənin
yazığı gəlməsin mənə,
Sanmayın qəlblərə
dəyib gedirəm...
Atımı
sürmədim dumana, çənə,
Şərəfli
bir ömür qoyub gedirəm...
Onun yaradıcılığı,
şeriyyatı, publisistikası barəsində ən dəyərli
söz ustadları layiqli münasibət bildiriblər. Diqqətli olan hər bir oxucu onun poeziyasının
sərhədsizliyini müşahidə edə bilər. Çox xoşbəxtəm, çox
şanslıyam ki, mən bu
poeziyanın içində böyüyüb,
boya-başa çatdım. Atamın
şeirləri mənim üçün böyük bir dünya, sahili olmayan dənizdir.
İnsan doğulub boya-başa
çatdığı ailədə, eldə, obada
yaşamağın necə böyük
nemət olduğunu o
evdən, o eldən, o
obadan ayrılandan sonra
dərk edir. Tələbəlik illərindən
bu yana atamdan
uzaqda yaşasam da, həyatımın hər anında, hər
dəqiqəsində onun sevgisini,
onun qayğısını hiss etmişəm. O, bütün övladlarına sevgisini
bərabər şəkildə bölürdü.
Hər birimizi diqqətdə, nəzərdə
saxlayırdı. Hansımızın bir dərdi,
çətinliyi olsa atam hər kəsdən
əvvəl o övladının
yanında olar, ona dəstək
olardı. Mən özüm ailə başçısı,
övlad sahibi olsam da bir çətinliyim
olanda 13-14 yaşlı uşaq tək atama pənah
gətirərdim. Ondan kömək və məsləhət
istəyərdim. İndi onun
yoxluğu həyatımın hər bir nöqtəsində böyük
boşluqlarla hiss olunur.
O, haqq ədalət
tərəfdarı, vicdanlı, mərhəmətli və
qayğıkeş bir ata
idi. Ətrafındakı insanlardan
yalnızca doğruluq və düzgünlük gözləyirdi. Ona görə ki, xarakterinin mayasında bu məziyyətlər
dayanırdı. Həyatdan zövq
almağı, yaşamağı, insanlara
yardım etməyi, dəstək olmağı sevən bir insan idi.
Onun müsbət keyfiyyətlərini saymaqla bitirmək olmaz. Onun haqqında xatırladığım çox şey var. Daha doğrusu
nə isə yadıma salmağa ehtiyac yoxdur desəm, daha düzgün olar məncə. Çünki
mən atamı hər zaman özümlə
hiss edirəm. Hər zaman
nəzərlərinin üzərimdə olduğunu
duyuram. Hətta bəzən elə olur ki, məsləhətə
ehtiyac duyanda özümü qeyri-ixtiyari
telefona sarılıb ona
zəng etmək istəyərkən tapıram. Və qəfil
olaraq da reallıq mənə
özünü xatırladır...
Atam hər zaman öz üzərində
çalışırdı. Hər zaman
yeniliklərdən xəbərdar olmağa,
zamanla ayaqlaşmağa
can atan insan idi. O, son
gününədək oxuyub yazmaqdan əl çəkmədi. O,
dünyasını dəyişəndə bəlkə də yazdığı sətirlərin
mürəkkəbi hələ qurumamışdı.
Uşaqlıq
illərindən bizə danışardı, xüsusilə
atası və babası ilə olan
münasibətindən söhbət açar,
böyüklərə hörmətin əhəmiyyətini
vurğulayardı. Çətin keçən uşaqlıq
illərini anladar, başına gələn
maraqlı və gülməli hadisələrdən
danışardı. Atamın “Uşaqlıq notları”
adlı şeiri bu
baxımdan öz
uşaqlıq illəri haqqında
məlumatlarla zəngindir :
Bizim
günahımız heç az olmayıb,
Quşa daş atmışıq, yuva
sökmüşük...
Yeriş öyrədəndə
anamız sayıb
Neçə
yıxılmışıq, neçə çökmüşük...
Ürəkdə
min arzu, qoyub beşiyə
Layla
yağışında yuyublar bizi.
Nehrədə
biz boyda yağ olsun deyə,
Çatmanın
başına qoyublar bizi.
Atam qayda-qanunu, nizam-intizamı sevərdi. Heç
bir zaman öz vəzifəsindən sui-istifadə edən
insan olmadı. Hər işlədiyi
kollektivdə haqq, ədalət tərəfdarı
olmağı ilə, dürüstlüyü
və vicdanlı olmağı ilə tanınırdı. Vətənpərvərliyi,
yurd məhəbbəti onun
ən dəyərli mənəvi keyfiyyətlərindən idi. Uşaqlarını da
bu ruhda, bu tərbiyədə böyütmüşdü.
Tələbkar deməzdim, çünki biz necə davranmalı olduğumuzu
bilirdik. Heç vaxt onun xoşuna
gəlməyəcək şeylər etməzdik. O, bir ata kimi övladlarından qayğısını və sevgisini əsirgəməzdi. Və biz də bu sevginin
qarşılığında öhdəmizə
düşənləri edirdik. Atamın övladlarından gözləntisi
ədalətli, dürüst, vicdanlı və
mərhəmətli olmaq idi.
O həmişə bizə bu mövzuda nəsihətlər
verər, ibrətamiz söhbətlər danışar,
böyüklərə hər zaman diqqət
və hörmət etməli olduğumuzu
deyərdi.
Onsuz keçən
üç ili mən
keçmiş saymıram. Sanki
o hər gününü ömrümdən
oğurlanmış kimi hiss
edirəm. Həyatının mərkəzini və özəyini itirmək əlbəttə
ki, hər insan üçün çətin olar.
Lakin əgər bu sizin atanızdırsa çəkdiyiniz əzab,
həyatınızda o qorxunc
boşluq daha da böyük, hətta ikiqat böyük olur. Atam qaranlıqda yanan çıraq tək mənim
işığım idi. Yoxluğuna
alışa bilməmişəm
desəm, yalan demiş
olaram. Çünki insan övladı hər bir
çətinliyə zamanla dözə və
alışa bilir. Mən sadəcə onun yoxluğunun verdiyi əzabın ağrısına
alışmışam. O ağrıyla, o
əzabla barışıb, onunla yaşamağa başlamışam. Onun üçün
darıxanda isə şeirləri mənim köməyimə
çatır. Dəyişən bircə şey var ki,
əvvəllər atamın şeirlərini şeir
oxumaq üçün,
atam yazdığı üçün,
ya da oxuyub
hər oxucu kimi
şeirdən zövq almaq
üçün oxuyurdum.
İndi isə
yalnızca onunla danışmaq, onunla söhbətləşmək üçün,
onunla gözə görünməyən
mənəvi bir körpü
yaratmaq üçün
oxuyuram. İndi atama çatmağın yolu
onun məzarından və bir
də şeirlərindən keçir....
Atamın haqq
dünyasında olduğunu və
bir gün mütləq görüşəcəyimizə
inanıram. Mərhum şairimiz Bəxtiyar Vahabzadənin “ANA”
şeirindəki bir bəndində qeyd etdiyi kimi,
bundan sonra keçən hər gün atamı bizdən
uzaqlaşdırır, bizi isə ona yaxınlaşdırır:
...Artıq sənin
üçün
dayanan zaman
Mənimçün
dolanır...
Gün olur axşam.
Vaxt keçir, Sən Məndən uzaqlaşırsan,
Mən sənə
günbəgün yaxınlaşıram.
Atam bizim üçün
bir məktəb idi. Dörd
övladı, nəvələri bundan sonra daha məsuliyyətlə
“Vaqif Məmmədov” adını uca tutacağıq. Atam
oxucularının qəlbində elə bir
iz qoyub getdi ki, mən inanıram ki, onların qəlbində əbədi yaşayacaq. Həyat davam
edəcək, amma bundan
sonrakı həyatımızı atasız
yaşayacağıq. Atamın haqq
dünyasında olduğunu və bir gün mütləq
görüşəcəyimizə ümid
edirəm. İndi mən ancaq
atamın şeir və kitabları vasitəsilə
onunla danışa bilirəm. Şeirlərinin
ilk oxucusu
olmağıma baxmayaraq, indi
bu şeirləri oxuyanda
daha çox fərqli
duyğular keçirirəm. Sanki indi daha
çox başqa mətləblər,
sətiraltı eyhamlar kəşf edirəm.
Bu mənada, “Ata” şeiri mənim üçün
çox dəyərlidir:
Ata səbr, dözüm, əzəmət, vüqar,
Ata övlad üçün
haqqın yoludur.
“Ata” kəlməsində böyük
məna var,
Ata müqəddəsdir,
ata uludur.
Tikməyə,
qurmağa həvəsi olar,
Ata əkən
güllər solmaz dünyada.
Dostun, sirdaşın da əvəzi olar,
Atanın əvəzi olmaz dünyada.
Ata bu həyatın
mənası, dadı,
Ata keşikçidir ata yurduna.
Ən uca heykəli, ən böyük adı
Övlad ürəyində ucaldar ona.
Şeirin son misrasında yazdığı kimi, “Ən uca heykəli,
ən böyük adı, Övlad ürəyində ucaldar ona”. Atamın dediyi kimi, bundan
sonra bu şərəfli adı və atamdan qalan dəyərli xəzinəni qoruyub saxlamaq və gələcək nəsillərə
çatdırmaq bizim
- övladlarının müqəddəs
borcudur.
Hər hansı bir tarixi abidə keçmişdən bizə
xəbər verdiyi kimi atam da
keçmişi bizə
çatdıran və
gələcəyə ötürən
dəyərli söz adamı idi. Onun yaratdıqları daim
yaşayacaqdır. Onun poeziyası
oxunduqca köhnəlməyəcək,
Vaqif Məmmədov adını, Vaqif Məmmədov izini yaşadacaqdır. Əminəm
ki, cənnətdən
boylanıb qoyub
getdiyi xəzinələrə
baxıb rahatlıq tapır. İnanıram ki, atam, atamın şeirləri qədirbilən xalqı və çoxsaylı oxucuları sayəsində
heç bir zaman unudulmayacaqdır.
Xoşbəxtəm ona görə
ki, atam getsə də, mənə həyatda yaşamaq və hər bir çətinliklə
mübarizə aparmaq üçün güc, böyük bir miras qoyub getmişdir. O, şeirlərində
yaşayır mənim
üçün... Yazıb-yaratdıqları var olduqca, şeirləri
oxunduqca atam yaşayacaq. Onun amalı, ideyaları, vətən sevgisi, yurd məhəbbəti, təbiət vurğunluğu
heç vaxt ölməyəcəkdir! O duyğu
yüklü şeirlər
oxunmağa, sevilməyə,
paylaşılmağa davam
edəcək, atamın
yaradıcılığının işığı heç
vaxt sönməyəcəkdir.
Çünki o, elə bir
həyat və yaradıcılıq yolu keçib ki, heç bir vaxt unudulmayacaq.
Sənsiz qeyd etdiyimiz 70 yaşın mübarək,
ATA!.. Ruhun şad olsun!
Səbuhi Məmmədov
İki
sahil.- 2018.- 23 iyun.- S.14.