Azad Mirzəcanzadənin elmi irsi zəngin kəşflər və ixtiralar xəzinəsidir

SOCAR-ın təşkilatçılığı ilə görkəmli neftçi-alim, akademik Azad Mirzəcanzədənin 90 illik yubileyinə həsr olunmuş tədbir keçirildi

Sabah (29 sentyabr) Azərbaycanın görkəmli alimi, Dövlət mükafatları laureatı, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü, əməkdar elm və texnika xadimi, texnika elmləri doktoru, professor Azad Mirzəcanzadənin anadan olmasının 90 illiyi tamam olur. Bu gün bu münasibətlə SOCAR-ın Baş ofisində tədbir keçirildi.Tədbir iştirakçıları əvvəlcə Fəxri xiyabanda mərhum akademik Azad Mirzəcanzadənin məzarını ziyarət edərək, önünə gül-çiçək dəstələri düzdülər, əziz xatirəsini ehtiramla yad etdilər.

SOCAR rəhbərliyinin, akademiklərin, neftçi alimlərin, mərhumun iş yoldaşlarının və tələbələrinin iştirak etdikləri tədbiri giriş sözü ilə açan SOCAR-ın birinci vitse-prezidenti, akademik Xoşbəxt Yusifzadə bildirdi ki, bugünkü tədbir Azad müəllimə olan hörmətin, onun elmi fəaliyyətinə, xidmətlərinə verilən dəyərin ifadəsidir: «Azad Mirzəcanzadə nəinki Azərbaycanda, dünyada tanınan, Azərbaycan elminin inkişafına və beynəlxalq aləmdə təqdimatına böyük töhfələr verən elm xadimi idi. O, yalnız öz sahəsinin deyil, bütün sahələrin bilicisi olub. Sanki anadan alim doğulmuşdu. 15 yaşında orta məktəbi bitirmiş, 23 yaşında namizədlik, 29 yaşında isə doktorluq dissertasiyasını müdafiə etmişdir. 1962-ci ildə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü, 1968-ci ildə isə həqiqi üzvü seçilmişdir.»

X.Yusifzadə qeyd etdi ki, akademik Azad Mirzəcanzadənin neft-qaz elminin inkişafında xüsusi xidmətləri vardır. Neft-mədən mexanikasında yeni istiqamətlərin, neftqazçıxarma və işlənmə proseslərində innovativ fikirlərin yaradıcısı olmuş və onun fundamental elmi görüşləri ölkənin hüdudlarından kənarda da şöhrət qazanmışdır. Elmlə istehsalatın vəhdətini yaratmağa nail olmuş akademik Azad Mirzəcanzadənin araşdırmalarının nəticələrindən mötəbər elmi mərkəzlər bu gün də geniş istifadə etməkdədir. Azad müəllimin Azərbaycanda, keçmiş sovet məkanında və dünyada neft elminin inkişaf etdirilməsində misilsiz xidmətləri var, onun elmi irsi zəngin kəşflər və ixtiralar xəzinəsidir. Bu xəzinədə alimin Azərbaycanda, keçmiş İttifaq respublikalarında və xarici ölkələrdə dərc olunmuş, 500-dən çox elmi məqaləsi, 80 monoqrafiyası, 50 ixtirası, bir sıra orijinal elmi fikir və ideyaları cəmlənmişdir.

O da bildirildi ki, Azad müəllim pedaqoji fəaliyyətlə də məşğul olmuş, yüksək ixtisaslı kadrların hazırlanmasına böyük qüvvə sərf etmiş, ölkəmizin hazırkı inkişaf mərhələsində iqtisadiyyatın inkişafı üçün güclü elmi potensialın yaradılmasında yaxından iştirak etmişdir. Onun yetişdirdiyi kadrlar nəinki ölkəmizdə, dünyanın müxtəlif ölkələrində çalışır, Azad Mirzəcanzadə məktəbinin yetirmələri kimi davamlçılarının yetişdirilməsinə səy göstərirlər.

Çıxışda bu məqam da xüsusi qeyd olundu ki, Azad Mirzəcanzadə neft sənayesində nanotexnologiyaların tətbiqinə çalışmış, hər sahənin dərinliklərini öyrənməyi, hərtərəfli kadrların yetişdirilməsini qarşıya mühüm məqsəd kimi qoymuşdur. Bir sözlə, Azərbaycanın zirvələrdə olması ilə üzərinə düşən vəzifəni layiqincə yerinə yetirmiş, özünətələbkarlıqdan yaranan tələbləri saysız-hesabsız davamçılarının yetişməsində, hər bir işin vaxtında görülməsində özünü təsdiqləmiş, zamanın tələblərinə uyğun yeniliklərin öyrənilməsinə və tətbiqinə maraq göstərərək bunu real həyatda gerçəkləşdirmişdir: «Azad müəllim bu gün həyatda olsaydı, neft sənayesində nanotexnologiyaların tətbiqindən, bu yeniliklərin ölkə iqtisadiyyatına qazandırdığı uğurların fonunda Azərbaycanın daha da qüdrətlənməsindən bir vətəndaş, elm xadimi kimi qurur duyardı.»

«Azad Mirzəcanzadə haqqında saatlarla, günlərlə danışmaq olar» söyləyən X.Yusifzadə bildirdi ki, o, elm fədaisi idi. Hər bir uğuru, yeniliyi bu günümüz, gələcəyimiz üçün zəngin mənbədir.

X.Yusifzadə Azad Mirzəcanzadə ilə ilk tanışlığından və xatirələrindən geniş bəhs etdi.

SOCAR-ın Baş ofisinin Elm və texnika şöbəsinin rəisi, texnika elmləri üzrə fəlsəfə doktoru Nazim Vəliyev çıxışında bildirdi ki, akademik Azad Mirzəcanzadənin elmi kadrların və yüksək ixtisaslı neftçi mütəxəssislərin hazırlanmasında rolu əvəzedilməzdir. Azad müəllimin elmi məktəbinin davamçıları nəinki Azərbaycanda, hətta xaricdə elmi mərkəzlərə və istehsalat müəssisələrinə rəhbərlik edirlər. Azad Mirzəcanzadənin hərtərəfli pedaqoq olmasının bəhrəsi kimi gənc mütəxəssislərin və alimlərin elmə və texnikanın incəliklərinə dərindən bələd olmaları üçün, onların gələcəkdə şəxsiyyət kimi formalaşmasında «İxtisasa giriş» kitabı və son illərdə cəmiyyətdə xüsusi rezonans yaradan «XXI əsrə yol» kitabı bu istiqamətdə yazılmış fundamental əsərlər silsiləsindəndir.

Qeyd edək ki, Azad Xəlil oğlu Mirzəcanzadə 29 sentyabr 1928-ci ildə Bakı şəhərində andan olmuş, 15 yaşında orta məktəbi bitirmişdir. 23 yaşında namizədlik, 29 yaşında isə doktorluq dissertasiyasını müdafiə etmişdir. 1962-ci ildə Azərbaycan Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü, 1968-ci ildə isə həqiqi üzvü seçilmişdir. Bir çox fəxri mükafatlara, medallara, həmçinin Azərbaycan Respublikasının «İstiqlal» və «Şöhrət» ordenlərinə layiq görülmüşdür. Neft-qaz yataqlarının mexanikası, texnikası, texnologiyası və işlənməsi sahəsində fundamental elmin və bu sahədə mütəxəssislər hazırlanmasının əsasını qoymuş akademik Azad Mirzəcanzadənin elmi rəhbərliyi ilə dənizdə və qurudakı yataqlardan mürəkkəb geoloji və geofiziki şəraitdə neft və qaz çıxarılmasının və nəql edilməsinin metodları işlənib hazırlanmışdır. Eyni zamanda sinergetik prinsiplər əsasında neft yataqlarının işlənməsi və boru kəməri nəqlinin sistemli təhlili üzrə elmi işlərin nəticələri Azərbaycanla yanaşı, Tümen, Tatarıstan, Başqırdıstan və Qazaxıstanda tətbiq edilir.

Dövlətimizin başçısı İlham Əliyevin 6 iyul 2018-ci il tarixli «Akademik Azad Mirzəcanzadənin 90 illik yubileyi haqqında» Sərəncamında da bu reallıqlar öz əksini tapıb ki, tətbiqi mexanika və neft-mədən işləri üzrə bir sıra yeni istiqamətlərin banisi, zəngin elmi irsə malik akademik Azad Mirzəcanzadə neft-qaz sənayesinin aktual problemlərinin həllinə dair çox sayda qiymətli tədqiqatları ilə Azərbaycan elminə mühüm nailiyyətlər qazandırmış və böyük şöhrət gətirmişdir. Azad Mirzəcanzadənin rəhbərliyi və bilavasitə iştirakı ilə dəniz neft, qaz-kondensat yataqlarının işlənilməsinin fundamental-nəzəri əhəmiyyətli metodları hazırlanıb tətbiq edilmişdir. Azərbaycan elminin dünya elm məkanına inteqrasiyasının sürətləndirilməsində Azad Mirzəcanzadənin təqdirəlayiq xidmətləri vardır. Alim Azərbaycan iqtisadiyyatının müasir mərhələdə dinamik inkişafı üçün zəruri olan yüksək ixtisaslı elmi kadr resurslarının yaradılmasının fəal iştirakçılarından idi. Azad Mirzəcanzadə elmi məktəbinin yetirmələri ölkəmizdə və onun hüdudlarından kənarda neft sənayesinin ən müxtəlif sahələrində uğurla çalışırlar. Elmlə istehsalat arasında sıx əlaqə qurmağa müvəffəq olmuş alimin araşdırmalarının nəticələrindən mötəbər elmi mərkəzlər bu gün də geniş istifadə etməkdədir.

Tədbirdə çıxış edən AMEA-nın vitse-prezidenti, akademik İbrahim Quliyev, «Neftin, Qazın Geotexnoloji Problemləri və Kimya» ETİ-nin direktoru, AMEA-nın müxbir üzvü Elmira Ramazanova, Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universitetinin rektoru, professor Mustafa Babanlı, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü, professor Südeyif İmamverdiyev, «Neftqazelmitədqiqatlayihə» İnstitutunun direktor müavini, AMEA-nın müxbir üzvü Bağır Süleymanov və başqaları Azad Mirzəcanzadənin həyat yolundan, neft elminin inkişafına verdiyi töhfələrdən bəhs etdilər, akademiklə bağlı xatirələrini bölüşdülər. Dahi alimin bu gün də yaddaşlarda yaşayan sözləri bir daha tədbir iştirakçılarının diqqətinə çatdırıldı: «Mənim arzum özümdən sonra məndən çox bilən, öz işini sevən professionallar yetişdirməkdən ibarətdir”.»

Bildirildi ki, tələbələrinin yoluna daim işıq tutan dahi fenomenin «istedadlılara kömək edin, yol göstərin» kimi çağırışları bu məktəbdən bəhrələnən hər kəsin fəaliyyətinin əsas prinsipinə çevrilib. Azad müəllim hərtərəfli yetişdirilən gənclərin Azərbaycanın uğurlu gələcəyi üçün sanballı işlər görmək imkanında olduğunu bildirirdi. Bu gün təhsilin, elmin və iqtisadiyyatın vəhdətinin yaradılması fonunda Azərbaycan davamlı inkişafı ilə dünyanın diqqətindədir.

Çıxışlarda o da vurğulandı ki, maraq dairəsi yalnız elmlə məhdudlaşmayan Azad Mirzəcanzadə ədəbi-bədii əsərləri, təsviri sənət və musiqi nümunələrini yüksək peşəkarlıqla təhlil edirmiş, opera, teatr tamaşalarına baxmağı sevirdi. Onun həm də yaxşı piano çalmaq qabiliyyəti olub. İş otağında və evində masanın üzərində həmişə Üzeyir Hacıbəylinin şəklinin olması Azərbaycan musiqisinə vurğunluğunun göstəricisi idi. Bir sözlə, Azad Mirzəcanzadə Azərbaycan elmi kəhkəşanında ən parlaq ulduz, ən möhtəşəm Zirvədir. Bu zirvənin yüksəkliyi, dəyəri zaman keçdikcə daha aydın şəkildə dərk olunur, görünür.

Ailəsi adından çıxış edən Nigar Zeynalova bu diqqət və qayğıya, Azad Mirzəcanzadənin xidmətlərinə verilən dəyərə görə ölkə Prezidenti İlham Əliyevə, akademikin 90 illik yubileyi çərçivəsində ilk tədbirin təşkilinə görə SOCAR rəhbərliyinə minnətdarlığını ifadə etdi.

Tədbir Azad Mirzəcanzadənin həyat və fəaliyyətinə həsr olunmuş filmin nümayişi ilə sona çatdı.

Yeganə Əliyeva

İki sahil.- 2018.- 29 sentyabr.- S. 5.