Tanınmış ziyalı, sevimli müəllim və dəyərli dost...

“Allah istədiyi şəxsə elm, mərifət, müdriklik bəxş edir. Kimə hikmət bəxş edilmişsə, ona xeyirli işlər görmək üçün isdedad da verilmişdir. Bunu ancaq ağıllı adamlar dərk edərlər” (“Quran” “Əl-Bəqərə” surəsi, 269-cu ayə).

Çingiz Abdullayev ona əta edilən həyatda düzgün istiqamət götürdüyündən, bu mövqe ona qibtə ediləcək elmi yaradıcılıq sevinci bəxş etmişdir O, görkəmli alim kimi həm texnika, həm kulturalogiya elmində və digər sahələrdə inamlı addımlar atmış istedadlı bir insandır. Dünya praktikasında artıq sübut olunub ki, iş, adamın ürəyincə olmayanda, qabiliyyətinə uyğun gəlməyəndə onun boynunda ağır yük olur. Buna görə də həyat təcrübəsi olmayan perspektivli gənclərə, tələbələrə peşə seçimi və həyatda öz yerini tapmaq kimi çox mühüm məsələlərdə Çingiz Abdullayev dünya görmüş bir ziyalı olaraq düzgün yol göstərməyə çalışır.

Dost sözü: Dostluq həyatın ən gözəl anlamıdır. O qədər dəyərli bir münasibətdir ki, sözlərlə anladılması çətindir. Dost olmaq asandır, lakin onu qorumaq, yürütmək çətindir. Bu dostluğu qorumaq üçün sidq ürəklə çalışmaq, bəzən güzəştə getmək, bəzən də susmağı bacarmaq lazımdır. Düşünürəm ki, əsl dostluğu, bu mehriban insandan öyrənmək olar...

Ziyalıya xas davranış və kübarlıq ona ilahidən verilib. Çingiz müəllimin iti zəkası, gözəl yaddaşı, dərin təfəkkürü, ağayana hərəkətləri onu daha da hörmətli edib. O, ruhən azad, müstəqil düşüncəli, həyat eşqi ilə dolu insandır. Dostluqda sədaqətli, təəssübkeşdir. Hərdən dostyana uzun söhbətlər zamanı həyatın hansısa bir anını dəqiqliklə xatırlayıb, sanki yaddaşının güclü olduğunu sübut edərək qurur hissi keçirir. Bu günə qədər hansı sahəyə üz tutubsa uğur qarşısına çıxıb. Böyüklərin məsləhətini dinləyib, kiçiklərə nəsihət verir. Etika qaydalarına riayət etməyi bacarır. Necə deyərlər, ədəb-ərkan sahibidir... Taleyinə gözəl bir ömür bəxş olunub. Allah ondan heç nəyi əsirgəməyib. Həmişə başı uca olub, hər zaman sayılıb, seçilib. Əl tutmağı, ona pənah gətirənləri sevindirməyi, xeyirxahlığı bacarır. Nikbin, məğrur, dövrlə ayaqlaşan, ətrafında cərəyan edən hadisələrə həssas, səbrsiz insandır. Gördüyü iş ürəyincə olmayanda, ideyaları tükənəndə, bəzən dünyadan bezir. Amma böyük işlər görmək həvəsi heç zaman onu tərk etmir. Gözlərində qəribə bir kədər var. Keçmişin acı xatirələri onu heç vaxt rahat buraxmasa da, güləndə ürəkdən gülür...

Yüksək intuisiya, hissetmə qabiliyyətinə malikdir. Bəzən həmsöhbətini hipnoz etməyi bacarır. Mübarizdir, haqsızlığa qarşı amansızdır. Yanında kiminsə haqqı tapdalananda sərt reaksiya verir. Düz sözü üzə deməyi bacarır. Buna görə də bəziləri onu acıdil adam kimi tanıyırlar. Heç zaman ruh düşkünlüyünə mübtəla olmur. Əksinə çətinliklə üzləşəndə daha əzmkar, daha döyüşkən olur. Sadə, lakin zövqlü geyinməyi xoşlayır. Onun üçün insanların libası yox, daxili keyfiyyətləri əsasdır...

Şəxsiyyətinə, xüsusiyyətlərinə görə hər bir insan cəmiyyətdə mühüm rol oynayır, öz davranış xəttini seçir. Çingiz Abdullayev məhz xasiyyət etibarilə digərlərindən seçilir. Onun şəxsi mənafeyini unudub, başqalarının qeydinə qalmağı, öz maraqlarını isə bütövlükdə cəmiyyətin mənafeyinə tabe etdiyi mənə bəllidir. Çingiz Abdullayev istər ailədə, istər dostlar, istər tələbələr arasında, istərsə də öz iş yerində olanda ətrafda olan insanların qayğılı problemlərinə biganə qala bilmir. Sadəcə olaraq o, bütün bunlara göz yuma bilmədiyindən özünü dağa-daşa vurur və çətin alınan işləri yoluna qoyandan sonra rahat nəfəs alır. Məhz bu xasiyyətlərinə görə dostları və ətrafdakılar ona humanist adam kimi baxırlar.

Həyat və fəaliyyəti: Çingiz Əli oğlu Abdullayev 1 aprel 1960-cı ildə Ağstafa şəhərində ziyalı ailəsində anadan olub. 1977-1982-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyasının mühəndis-mexanik ixtisası üzrə təhsil alıb. 1982-1985-ci illərdə Keşlə maşınqayırma zavodunda mühəndis kimi əmək fəaliyyətinə başlayıb. 1985-1990-cı illərdə Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyasında əyani aspirant, elmi işçi və müəllim işləyib.

1990-1994-cü illərdə Alman-Azərbaycan Cəmiyyətinin Azərbaycanda nümayəndəsi olub. O, həm Azərbaycanda, həm də xarici ölkələrdə ərsəyə gələn bir çox sənədli filmlərin ssenari müəllifi olub.

2008-2011-ci illərdə Bakı Slavyan Universitetinin V.f.Humbolt adına Alman Tədris və Mədəniyyət Mərkəzinin qurucusu və rəhbəri olub. 2011-2015-ci illərdə Bakı Slavyan Universitetinin Avropaşünaslıq kafedrasının professoru, Ölkəşünaslıq laboratoriyasının elmi işçisi vəzifəsində işləyib.

2013-2014-cü illərdə Azərbaycan Respublikası Prezidenti yaninda Ali Attestasiya Komissiyasının eksperti olub. 2011-2012 və 2015-2016-cı illərdə Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin Dissertasiya Şurasının üzvü olub.

1994-cü ildən Alman-Azərbaycan Cəmiyyətinin sədridir. 2011-ci ildən “Azərsu” ASC-nin sədrinin müşaviridir. 2016-cı ildən Bakı Slavyan Universitetinin Azərbaycan Multikulturalizm kafedrasının professorudur.

Məhsuldar alim. Elm, bəşəriyyət yarandığı gündən indiyə kimi tikilən ən möhtəşəm bir məbəddir. Onun hər bir daşını qoymaq üçün alimlər bütün ömrünü sərf ediblər. Öz ixtiraları və kəşfləri ilə bəşər elminə dəyərli töhfələr verən, dünya elm məbədinə öz “kərpici”ni yerləşdirən Azərbaycanın müdrik zəka sahibləri ilə millətimiz haqlı olaraq fəxr edir.

Dünyanın müxtəlif aparıcı kitabxanalarında alman, ingilis, rus və italyan dillərində Çingiz Abdullayevin kitabları saxlanılır. Azərbaycan kulturalogiya elmində ilk elmlər doktoru olan alim məhz Çingiz Abdullayevdir. O, müxtəlif xarici ölkələrdə olmuş, bu ölkələrin sosial-mədəni inkişaf təcrübəsini öyrənmişdir. Azərbaycan və dünya mədəniyyəti, elmi, idarəetmə tarixi və nəzəriyyəsi problemləri üzrə Rusiyada, Almaniyada, Gürcüstanda, Yunanıstanda, Türkiyədə, Norveçdə, ABŞ-da, Fransada, Polşada, Macarıstanda beynəlxalq konfranslarda və seminarlarda, səfirliklərdə və cəmiyyətlərdə məruzələr və çıxışlar etmişdir. Onun yazdığı və tərtib etdiyi kitab və məqalələr Azərbaycanda milli mədəniyyətin, insan kapitalının və vətəndaş cəmiyyətinin inkişafına əhəmiyyətli töhfələr verir. Çingiz Abdullayevin elmin, təhsilin və mədəniyyətin inkişafına innovativ töhfə verən fundamental əsərləri, Azərbaycan və xarici elmi ictimaiyyətinin yüksək qiymətini qazanmışdır. Dərin erudisiyaya malik alim, Azərbaycanda və onun hüdudlarından kənarda öz sözü, mövqeyi ilə seçilən şəxsiyyətlərdən biridir. Onun çox maraqlı bir neçə kitablarının elmi redaktoru olmuşam.

2013-cü ildə professor Çingiz Abdullayevin Almaniyada nəşr edilmiş “Azərbaycan - Almaniya: Qədim və müasir əlaqələr” kitabı Almaniya ilə Azərbaycan arasında əlaqələri möhkəmləndirmək üçün uğurlu addım olmuşdur. Bu kitabın üstünlüyü ondadır ki, Almaniyada Azərbaycan haqqında məlumat almaq istəyən hər kəs bu kitabı vərəqləyib asanlıqla informasiya ala bilər. Bu əsər elmi-tədqiqat araşdırmasının məhsulu olmaqla yanaşı, müasir dövrdə Almaniya-Azərbaycan əlaqələrindən, xüsusən də son 20 ildə Alman-Azərbaycan Cəmiyyətinin gördüyü işlər və həyata keçirdiyi layihələrdən bəhs edir.

Çingiz Abdullayevin 2014-cü ildə çapdan çıxmış “Oil Boom and Football” (ingilis dilində) adlı ona uğur gətirən kitablarından biri İngiltərə Futbol Assosiasiyasının 150 illiyinə həsr olunub. Həmçinin İngiltərə - Azərbaycan əlaqələri də kitabda öz əksini tapıb və bu kitab “The British Library” kitabxanasında qeydiyyata salınıb. Kitaba görə Azərbaycan Respublikasının Böyük Britaniya və Şimali İrlandiyadakı səfiri F.Qurbanov tərəfindən müəllifə təşəkkür məktubu ünvanlanıb. Kitab Böyük Britaniyanın bir neçə universitet, elmi mərkəz və futbol assosiasiyası tərəfindən rəğbətlə qarşılanıb.

Tanınmış ictimai xadim. Müasir dünyada gedən qloballaşma prosesi bir çox sahələrdə olduğu kimi, elmdə də, məişətdə də mühüm məsələlərin müəyyənləşməsinə kömək edir. Müasir qloballaşma prosesində bir xalqın mənəvi sərvətlərinin başqa xalqa dövr edilməsi kulturoloji hadisə olmaqla yanaşı, həm də siyasi və etno-sosial faktora çevrilir və həyatın gerçək tələbatı kimi təzahür edir. Bu tələbatın yerinə yetirilməsində yeni informasiya texnologiyaları nə qədər güclü və ciddi amil kimi ortaya çıxsa da, bu işdə ayrı-ayrı yaradıcı insanların aparıcı rolunu heç nə əvəz edə bilmir.

Çingiz Abdullayevin təşkilatçılığı nəticəsində 2008-2010-cu illərdə Alman-Azərbaycan Cəmiyyətinin xətti ilə Ştutqartın Xarici Əlaqələr İnstitutunda (İFA), Tbilisidə Höte İnstitunda, Bakı Slavyan Universitetində və Moskvada Almanların Mədəniyyət Mərkəzində “Almanlar Azərbaycanda” beynəlxalq konfrans və fotosərgiləri onların Azərbaycanda yaşamalarının 190 illiyi münasibətilə gerçəkləşmişdi.

Çingiz Abdullayevin əməyi və səyi nəticəsində 2008-ci ildə Bakı Slavyan Universitetində açılan Humbold (Humboldt) adına Alman Tədris və Mədəniyyət Mərkəzi demək olar ki, alman alimlərinin və səfirliyin mütəmadi tələbələrlə görüşlərinin keçirildiyi məkana çevrilmişdir.

İnsanın əsas vəzifələrindən biri yaşadığı aləmi öyrənməkdən, dərk etməkdən ibarətdir. Bu, həqiqətən də belədir. Lakin bu da doğrudur ki, ətraf aləmi dərk etmək kimi keyfiyyətlərə malik olan Çingiz Abdullayev həmin aləm haqqında bilikləri necə əldə etdiyini, ondakı müxtəlif proses, hadisələrə aid informasiyanı necə topladığını və əxlaq, gözəllik, hüquq baxımından necə qiymətləndirdiyini başa düşmək üçün hər zaman kamilliyə can atır.

Hər günü müxtəlif elmi, ictimai-siyasi tədbirlərə qatılmaqla, müxtəlif problemli əməkdaşları qəbul etməklə, eyni zamanda, pedaqoji fəaliyyət, o cümlədən rəhbərlik etdiyi doktorant, dissertantlarla fikir mübadilələri, məsləhətləşmələr aparmaqla başa vuran tanınmış alim ayları, illəri arxada qoyaraq artıq ömrünün yuvarlaq 60-cı ildönümünü başa vurub.

Təbiətən sadə, təvazökar insan olan Çingiz Abdullayev yubiley ayında da ümumi məqsədə bağlı fəaliyyəti ilə məşğul görünür. Əslində, istər peşəsindən, istərsə də xarakterindən irəli gələrək onun üçün şəxsi maraqlar nəinki ikinci, bəlkə onuncu yerdədir. Başqalarının ən xırda əlamətdar hadisəsini hamıdan əvvəl yada salan, dəyərləndirən görkəmli ziyalı özünün ömür zirvəsinin 60 illiyini qeyd edir. Lakin ömür hər insana bir dəfə verildiyi kimi, onun hər ili, xüsusən də 60 yaşı - cavanlığın qocalığı, qocalığın cavanlığı ərəfəsi kimi yad edilməli, bölüşülməli, qeyd edilib xatırlanmalı hadisədir. 60 yaşlı gənc yubilyara sağlıqlı uzun ömür, ailə səadəti, yaradıcılıq uğurları arzu edirik...

Kamil İbrahimov, tarix elmləri doktoru, professor,

Əməkdar mədəniyyət işçisi

İki sahil.- 2020.- 14 aprel.- S.- 11.