Distant təhsil: XXI əsrin innovasiyası

Təhsildə gedən qlobal proseslərin səciyyəvi xüsusiyyəti onun fasiləsiz modernləşməsidir. Müasir təhsildə modernləşmənin əsas məqsədi kütləvi və əlyetərli təhsil şəraitində yüksək keyfiyyətə nail olmaqdır. Bu məqsədə nail olmaq üçün İKT bazasında yaranan təhsil innovasiyalarından geniş istifadə edilir. Bunun bariz nümunəsi isə distant təhsildir. Ona görə mütəxəssislər distant təhsili XXI əsrin təhsil innovasiyası hesab edirlər. Ölkəmizin ərazisində yeni növ koronavirus pandemiyasının yayılmasının qarşısının alınması məqsədi ilə 2020-ci il mart ayının 3-dən bütün təhsil müəssisələrində tədris prosesi müvəqqəti dayandırılıb. Bu proses dünya ölkələrinin əksəriyyətini əhatə etdiyindən, UNESKO təhsildə yaranan fasilələri məhdudlaşdırmaq üçün məhz distant təhsil proqramlarından istifadəni tövsiyə etdi. Azərbaycan təhsil sistemi hər bir çağırışa hazır olduğu üçün Təhsil Nazirliyi gözlənilməz hadisəyə doğru reaksiya verməyə nail oldu. Bütün çətinliklərə baxmayaraq pandemiyanın təhsil prosesinə təsirlərini minimuma endirməyə çalışıldı. Bunun üçün müxtəlif onlayn metodlar tətbiq edildi. "Microsoft Teams" platformasından istifadə təlim-tədris prosesinin məsafədən təşkilini təmin etdi. Təhsil müəssisələri sözügedən platforma vasitəsilə videobağlantı imkanı əldə edərək məsafədən təhsil vermək, müəllim-tələbə müzakirəsinin təşkili üçün interaktiv alətlərdən istifadə, sillabus, mühazirə kimi müxtəlif dərs materialları və daha böyük həcmli materiallar ötürmək, təqvim aləti vasitəsilə onlayn dərsləri planlaşdırmaq, qrup işinin təşkili və qiymətləndirmə alətlərindən istifadə etmək kimi geniş imkanlardan faydalana biliblər.

Bunun əsas örnəklərindən biri də "Teledərs" layihəsidir. Ümumi təhsil müəssisələrində tədris prosesinin dayandırılması səbəbindən dərslərin onlayn öyrənilməsi üçün təşkil edilmiş teledərslər martın 11-dən etibarən "Mədəniyyət" və "ARB Günəş" telekanallarında həftənin 5 günü şagirdlərə təqdim olunub. Teledərslər bütün sinifləri əhatə edib, dərs mövzularına dair qısa izah və təlimatlar təqdim olunub. Ölkədə təhsilin əlçatanlığının təmin edilməsi məqsədilə həyata keçirilən digər layihə - "Virtual məktəb" layihəsi fəaliyyətə başlayıb. Teledərslərin interaktivliyini təmin etmək və ümumilikdə məsafədən tədris imkanlarını genişləndirmək məqsədilə həyata keçirilən "Virtual məktəb" layihəsinə Bakı Şəhəri üzrə Təhsil İdarəsinin (BŞTİ) tabeliyindəki ümumi təhsil məktəbləri üzrə 340 000-dən çox istifadəçi qeydiyyatdan keçib.

Nəzərə alsaq ki, sərt karantin günlərində istər müəllimlərin, istərsə də şagirdlərin evdə qalmaları, qapalı şəraitdə fəaliyyət göstərmələri onlara müəyyən mənada psixoloji təsir də göstərib. Elə bunu nəzərə alaraq Bakı Şəhəri üzrə Təhsil İdarəsi vətəndaşlara psixoloji dəstək də göstərib. Belə ki, Təhsil Nazirliyi tərəfindən şagird, valideyn və ümumilikdə bütün vətəndaşlara psixoloji xidmət üçün yaradılmış 146-3 "Qaynar xətt" xidməti fəaliyyət göstərib. Ölkəmizdə yeni koronavirus (COVID-19) infeksiyası ilə əlaqədar karantin rejimi elan olunduğundan evdə qalan şagirdlər, eləcə də bütün vətəndaşlar mənəvi-psixoloji dəstəyə zərurət duyduğu hallarda sözügedən "Qaynar xətt" xidməti ilə əlaqə yaradıblar. 146-3 "Qaynar xətt" xidmətində BŞTİ-nin nəzdindəki Təlimə Dəstək Mərkəzinin və ümumi təhsil məktəblərinin psixoloqları da səmərəli fəaliyyət göstəriblər.

Bakı Şəhəri üzrə Təhsil İdarəsi mövcud sanitar-epidemioloji vəziyyəti nəzərə alaraq fəaliyyətini məsafədən təşkil edib. İdarə rəhbərliyinin təşəbbüsü ilə müzakirə və məsləhətləşmələr onlayn qaydada aparılıb, zərurət olduqda videokonfranslar təşkil olunub. Bununla yanaşı, şagirdlər, arasında stimul yaratmaq, onları həvəsləndirmək istiqamətində də müvafiq addımlar atılıb.

Etiraf edək ki, koronavirus pandemiyası dövründə onlayn/distant təhsil təkcə Azərbaycanda deyil, bütün dünyada təhsil sistemini düşdüyü kritik situasiyadan xilas etdi. Əslində, müasir təhsil forması olan distant təhsil ənənəvi təhsilə dəstək xarakteri daşıyır. Eyni zamanda, kritik situasiyalarda əsas təhsil forması kimi də çıxış edə bilir. Koronavirus pandemiyası göstərdi ki, distant təhsilin gələcək üçün inkişafının təmin edilməsi vacibdir.

Nigar Orucova

İki sahil.- 2020.- 23 iyun.- S.14.