Mübariz Qurbanlı: "Həcc ziyarəti
Səudiyyə Ərəbistanının
qərarından asılı olacaq"
Dini Qurumlarla İş üzrə
Dövlət Komitəsinin sədri Mübariz Qurbanlının
APA-ya müsahibəsi:
- Mübariz müəllim, müsahibəmizə bütün dünyanı bürüyən koronavirus pandemiyası ilə bağlı sualla başlamaq istərdim. Pandemiyaya qarşı dünya dövlətlərinin mübarizəsini necə qiymətləndirirsiniz? Azərbaycanda koronavirusla mübarizə tədbirləri barədə nə deyə bilərsiniz?
- Məlumdur ki, “COVİD-19”la mübarizədə dünyanın müxtəlif ölkələrində tədbirlər həyata keçirilir. Faktiki olaraq bu gün dünyanın elə bir yeri yoxdur ki, orada koronavirus yayılmasın. Azərbaycanda bununla bağlı vaxtında qabaqlayıcı tədbirlər görülüb. Ölkəmizdə virusa qarşı mübarizənin ilkin mərhələsindən başlayaraq qabaqlayıcı addımlar atılır, pandemiyanın səbəb olduğu sosial-iqtisadi problemlərin aradan qaldırılması istiqamətində dövlət tərəfindən məqsədyönlü siyasət aparılır. İlkin məlumatlar daxil olduğu vaxtdan etibarən Azərbaycanda dövlət başçısının tapşırığı ilə qabaqlayıcı tədbirlərin görülməsi üçün Nazirlər Kabineti yanında Operativ Qərargah yaradılıb və Tədbirlər Planı müəyyənləşdirilib. Virusun ölkədə geniş yayılması bizim üçün daha böyük çətinliklər yarada bilərdi. Əgər vaxtında təcili və təxirəsalınmaz tədbirlər görülməsəydi, istər-istəməz virus Azərbaycanda daha geniş yayıla bilərdi.
Qeyd edim ki, pandemiya ilə bağlı tətbiq edilən məhdudlaşdırıcı rejimin mərhələli şəkildə həyata keçirilməsi özünün müsbət nəticələrini göstərməkdədir. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST) Azərbaycanın koronavirusla mübarizədə gördüyü işləri yüksək qiymətləndirib. Həmçinin Azərbaycan ÜST-ün tövsiyələrinə əməl edən nümunəvi ölkələr sırasındadır.
Bu gün də Azərbaycanda koronavirusa qarşı mübarizə davam etməkdədir. İki əsas məsələ var - birincisi, virusun qarşısı necə alınmalıdır? İkincisi isə burada hansı məqama üstünlük verilməlidir? Bəzi ölkələr iqtisadi məsələləri göz önünə gətirərək ləngliyə yol verib. Lakin Azərbaycanda insan sağlamlığına, vətəndaşların təhlükəsizliyinə daha böyük üstünlük verilib. Ölkəmizdə vətəndaşların sağlamlığının qorunması ən əsas yeri tutub. Əksər ölkələrdə karantin rejimi tətbiq olunub. Azərbaycanda da vətəndaşlar Nazirlər Kabineti yanında Operativ Qərargahın qərarlarına əməl etməklə həmrəylik nümayiş etdirir.
Eyni zamanda ölkəmiz pandemiyaya qarşı mübarizədə qlobal xarakterli addımları ilə də fərqlənməyi bacardı. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti, Türkdilli Dövlətlərin Əməkdaşlıq Şurasının sədri cənab İlham Əliyevin təşəbbüsü ilə aprel ayının 10-da Türk Şurasının fövqəladə Zirvə görüşünün, bu günlərdə isə Qoşulmama Hərəkatının Təmas Qrupunun koronavirusla mübarizəyə həsr olunmuş onlayn səviyyəli Zirvə görüşünün keçirilməsi dünya birliyi üçün qlobal xarakter daşıyan prosesin qarşısının alınmasında məqsədyönlü və birgə fəaliyyət nümunəsidir. Bu təşəbbüslər həm ölkəmizdə, həm də xarici dövlətlərdə yüksək qiymətləndirildi. Azərbaycan nəinki milli səviyyədə koronavirusla mübarizədə mühüm tədbirlər həyata keçirir, eləcə də qlobal miqyasda da bu bəlaya qarşı birliyin və əməkdaşlığın gücləndirilməsinə öz töhfəsini verir.
- Bəzi siyasi
dairələr, eləcə də beynəlxalq təşkilatlar
Azərbaycanda koronavirusla bağlı tətbiq olunan xüsusi
karantin rejimindən müxalif qüvvələrə
qarşı istifadə edildiyi barədə bəyanatlar səsləndirir.
Bu bəyanatları necə qarşıladınız?
- Əslində, hansısa beynəlxalq təşkilatın bununla bağlı Azərbaycana irad tutması haqqında məlumata malik deyiləm. Bunu, sadəcə, sosial şəbəkələrdə kimlərsə uydururlar. Amma ölkənin daxilində və eyni zamanda xaricdə olan müəyyən dairələrin göstərişi ilə, xüsusilə də erməni lobbisindən qidalanan qruplar var ki, onlar internet azadlığından istifadə edərək Azərbaycan əleyhinə yalan və böhtan xarakterli məlumatlar yaymaqdadır. Bunu əvvəllər də müşahidə edirdik ki, Azərbaycandan kənarda olan, özlərini jurnalist adlandıranlar bütün səylərini, pis niyyətlərini ölkəmizi qaralamağa istiqamətlənmiş məlumatlar yaymağa yönəldirdilər. Bu gün xaricdə olan antimilli və anti-Azərbaycan qrupların internet üzərindən yaydıqları məlumatların monitorinqini aparsaq, görəcəyik ki, bu dairələr ölkədə görülən işləri məqsədli şəkildə gözdən salmağa cəhd edirlər. Azərbaycanda koronavirusa qarşı mübarizədə səhiyyəmizin, həkimlərimizin fədakar əməyini heçə endirməklə hökumətin həyata keçirdiyi tədbirlərin nüfuzuna xələl gətirməyə çalışırlar. Burada məqsəd Azərbaycanın daxilində əhalidə inamsızlıq yaratmaq, xalq-hakimiyyət birliyinə kölgə salmağa cəhd etmək, ictimai sabitliyi pozmaqdır. Ölkənin daxilində də internet üzərindən bu kimi məlumatlar yayılır. Əslində bütün ölkələrdə karantin rejimi tətbiq edilərkən müəyyən məhdudiyyətlər qoyulur. Bu da təbiidir, istənilən ölkədə karantin və yaxud fövqəladə vəziyyət elan olunursa, məhdudiyyətlərin olması qaçılmazdır.
Azərbaycanda da bu cür məhdudiyyətlər
var. Axı,
virusla mübarizədə başqa alternativlər yoxdur. Koronavirusa
qarşı mübarizədə ən düzgün yol ondan
ibarətdir ki, karantin vasitəsilə yoluxmanın daha
geniş yayılmasının qarşısı alınsın
və xəstələnmiş şəxslər varsa,
onların müalicəsi davam etsin. Dünyada
da bu praktika tətbiq edilir. Dünya səhiyyəsinin
aparıcı alimləri virusun vaksininin tapılması üzərində
işləyirlər. Yəqin ki, yaxın
vaxtlarda bunu həll edəcəklər. Amma
hələlik ən optimal yol virusun yayılma sürətinin
qarşısının alınmasıdır. İstənilən ölkədən misal gətirə
bilərik ki, karantin rejimi pozulanda cərimələr müəyyən
edilir və həmin şəxslərə qarşı
müvafiq tədbirlər görülür. Hətta bəzi ölkələrdə bununla
bağlı çox ağır cərimələr və cəzalar
var. Elə ölkə yoxdur ki, orada bu cür tədbirlər
olmasın.
Karantin rejimini pozan vətəndaşlara qarşı cəza
tətbiq edilirsə, onların hansı düşüncəyə
malik olmasına baxılmır. Bizdə karantin
rejiminin pozulması o qədər geniş hal almayıb,
pozanlar olubsa da, onlar kimliyindən asılı olmayaraq müəyyən
cərimələrə və yaxud qanunauyğun olaraq cəzaya
məruz qalıblar. Bu cür hallar olanda isə
bəzən həm xaricdən, həm də ölkə
daxilində bəziləri deyirlər ki, “hökumət bundan
istifadə edir”. Amma bu cür fikirlər
kökündən yanlışdır. Bu yalana heç kim inanmır. Bu yalanı özləri
deyir, özləri eşidir.
Xaricdən Azərbaycan əleyhinə bu cür fikir səsləndirənlər
eyni adamlardır. Onların çıxışlarına
bir dəfə baxanda bilirsən ki, onlar kimdirlər və nə
istəyirlər. Bu cür “sapı özümüzdən
olan balta”lar xarici ölkələrdə
yaşayıb Azərbaycanla bağlı yalan, böhtan yaymaqla
məşğuldurlar. Xaricdən çıxış edən
Cəmil Həsənli, Qubad İbadoğlu, Sevinc
Osmanqızı, Qənimət Zahid, Orduxan Bəbirov və s.
bu kimilər mahiyyəti eyni olan yalan məlumatlar verirlər. Xaricdən danışanlar arasında Arif, onun
qardaşı Ramiz və Leyla Yunuslar kimi antimilli elementlər
var. Onlar mənşəcə ermənilərə
bağlı olan adamlardır. Bunlar
zamanında AXCP-Müsavat dövründə hökumətdə
təmsil olunublar. O zaman ölkənin hansı fəlakətlər
yaşadığı hamıya məlumdur. Bu
şəxslər anti-Azərbaycan düşüncəsi və
əməlinin daşıyıcısıdırlar. Vətənə bağlı adamlar deyillər.
Ölkəmiz uğurlar əldə etməsi
onlar üçün böyük zərbədir. Ölkə daxilində Əli Kərimli və onun
çirkin əməllərinə dəstək verən
azsaylı qruplar məhz erməni lobbisinin aləti olan antimilli
dairələrlə sinxron fəaliyyət göstərirlər.
Bütün dünyanın gözəgörünməz
düşmənlə - koronavirusla mübarizə
apardığı bir zamanda bu antimilli qruplar ölkəmizdəki
vətəndaş həmrəyliyinə zərər
vurmağa çalışırlar. Onların irəli
sürdüyü fikirlər nə iqtisadi, nə siyasi modelə,
nə də ölkənin inkişafı ilə bağlı
olan məsələlərə aid deyil. Hökumət
ölkədəki vəziyyəti təhlil edərək
yaranmış vəziyyətdən çıxış
yollarını müəyyənləşdirib və bu istiqamətdə
fəaliyyətini genişləndirib. Amma
belə olan şəraitdə Azərbaycanın əleyhinə
olan xaricdəki dairələrlə birləşərək
ölkəmizə qarşı çıxış etmək
Azərbaycançılıq, dövlətçilik
baxımından zidd olan əməllərdir, xəyanətdir.
- Bu il ölkədə
həm də növbədənkənar Parlament seçkiləri
keçirildi. Bu seçkiləri necə qiymətləndirirsiniz?
Yeni formalaşmış Parlamentdə siyasi partiyaların təmsilçiliyi
də dəyişdi, müxalifət partiyaları daha aktiv təmsil
olunur. Bu barədə nə deyə bilərsiniz?
- Azərbaycanda Parlament seçkiləri keçirildi,
artıq Parlament formalaşıb. Müxalifət
partiyalarının nümayəndələri də Parlamentin
rəhbərliyində, o cümlədən komitələrdə
təmsil olunublar. Əminəm ki, Azərbaycanda
keçirilən Parlament seçkiləri və formalaşan
Parlament ölkənin qarşısında duran böyük
islahatlar proqramının həyata keçirilməsinə
öz töhfəsini verəcək. Parlamentin
fəaliyyəti də vətəndaşlar tərəfindən
təqdir olunur. Bu Parlamentdə də Azərbaycanın
siyasi palitrası, müxtəlif siyasi partiyaları təmsil
olunublar. Bu yaxınlarda koronavirusla
bağlı Parlamentdə təmsil olunan partiyalar, Yeni Azərbaycan
Partiyasının təşəbbüsü ilə yeni bir sənəd
hazırlayıblar. O sənəddə də koronavirusa
qarşı mübarizədə milli birlik, vətəndaş
həmrəyliyi, birgə fəaliyyətin zəruriliyi qeyd
edilib. Müxtəlif siyasi partiyaların
nümayəndələri, eyni zamanda koronavirusla mübarizə
ilə bağlı müxalifət siyasətçilərini qətiyyətlə
pisləyib, xaricdən koronavirusdan sui-istifadə edərək
ölkəmizə qarşı təxribatlarla məşğul
olanların fəaliyyətinə qarşı öz
etirazlarını bildiriblər. Bu, siyasi
partiyaların birliyini göstərdi. Elə
məsələlər var ki, orada siyasi baxışların fərqliliyi
qəbuledilməzdir. Vətənin təhlükəsizliyi,
ərazi bütövlüyü, Azərbaycanın dövlətçiliyi,
müstəqilliyi kimi məsələlərdə
iqtidar-müxalifət söhbəti olmamalıdır. Koronavirusla mübarizədə hökumət həm
sosial, həm iqtisadi xarakterli proqramlar həyata keçirir.
Bu proqramlarla bağlı hansısa sözü demək olar,
amma qərəzli fikirlər söyləmək, şayiələr
yaymaq və s. bunlar yol verilən hərəkətlər deyil.
Parlamentin siyasi konfiqurasiyası milli məsələlərdə
vahid bir platformanın mövcud olduğunu nümayiş etdirir.
- Koronavirus neftin qiymətinə də
təsirsiz ötüşmədi, neft sürətlə
ucuzlaşdı. Bu vəziyyət Azərbaycan
neftindən də yan keçmədi. Neftin
qiyməti və bunun iqtisadiyyata təsiri ilə bağlı
gözləntiləriniz necədir?
-
Ümumiyyətlə, dünyanın iqtisadi böhrana daxil
olduğu hamı tərəfindən qeyd olunur. Koronavirus
hələ tam aradan qalxmayıb, bu gün də dünya
iqtisadiyyatına böyük ziyan vurmaqdadır. Dünya əhalisinin ən azı 2/3-si karantin vəziyyətindədir.
Dünya miqyasında çoxlu sayda sənaye sahələri
və insanların çalışdığı digər
müəssisələrin fəaliyyəti
dayandırılıb. Karantin rejiminin tətbiqi
ilə əlaqədar müəyyən müəssisələr,
zavodlar, fabriklər çalışmadığı bir vaxtda
neftə olan tələbat da xeyli dərəcədə
azalıb. Bu, bəlli bir məsələdir
və iqtisadiyyatda tələb və təklif deyilən qayda
var. Ona görə də neftin qiymətinin düşməsi həmin
tələblə bağlıdır.
Dünyada nəhəng iqtisadiyyata malik böyük
yeddiliyə daxil olan, o cümlədən sənayecə
böyük sürətlə inkişaf edən ölkələrin
müəssisələrinin fəaliyyəti dayanıbsa və
neftə olan tələb azalıbsa, təbii ki, bu neftin qiymətinə
istər-istəməz təsir göstərməli idi. Neftin qiymətinin
düşməsinə təsir edən digər faktorlar da var.
Bununla bağlı OPEC+ ölkələrinin
danışıqları da gedirdi. Mövcud
durumla əlaqədar geniş təhlil vermək istəmirəm,
bəlli məsələlərdir. Ümumiyyətlə,
tələbat məhsulları istisna olmaqla neftlə paralel sənaye,
trikotaj, o cümlədən istehlak məhsullarının da
dünya bazarlarında qiymətlərinin düşməsi
prosesi gedir.
Dünya iqtisadiyyatındakı bugünkü böhran
2008-2009-cu ildəki böhranla müqayisə edilməkdədir. Bəzi
ölkələrdə isə bunu II Dünya Müharibəsindən
sonrakı vəziyyətlə müqayisə edirlər. Neftin qiymətinin dünya bazarında digər məhsullarla
paralel düşməsi prosesi gedir. Koronavirusun başa
çatmadığı bir vaxtda proqnozlara görə,
dünya iqtisadiyyatına 5,5 trilyon ABŞ
dolları məbləğində ziyan dəyməsi gözlənilir.
Hələ bu davam etsə, ziyan yenə artacaq.
Amma təşvişə düşmək
lazım deyil, bu, xof yaratmamalıdır. Bu gün
dünya iqtisadi sisteminin bu problemdən çıxması
üzərində iş gedir. Azərbaycan
iqtisadiyyatında da neftin rolu var. Lakin burada bir neçə məqama
diqqət yetirməliyik. Birincisi,
iqtisadiyyatımız tam neftə bağlı deyil. İkincisi, əvvəllər də neftin qiyməti
kəskin şəkildə düşüb. 2014-cü ildə də bu müşahidə edilib, hətta
keçən əsrin 90-cı illərində neftin qiyməti
10-12 dollar civarında olub.
Azərbaycan bu cür qiymət dəyişmələri
dövrünü yaşayan ölkələrdən biri kimi
bununla bağlı öz iqtisadiyyatına, iqtisadi
proqramlarına müəyyən düzəlişlər edərək
problemi həll edib. Bu gün də bu istiqamətdə
addımlar atılmaqdadır. Neftin qiymətinin
düşməsi yalnız Azərbaycana aid deyil. Pandemiya şəraiti neftin qiymətinin düşməsi
ilə yanaşı, digər məhsulların da qiymətinə
təsirsiz ötüşmədi. Yəni
bu reallığı yalnız neft-qaz ixrac edən ölkələr
üzərinə yönəltmək və bundan hansısa
öz “proqnozlarını” vermək istəyənlər
çox böyük yanlışlığa yol verirlər.
Azərbaycan xalqı bütün çətinliklərə
qalib gəlməyə qadir xalqdır. Xalqımız
Prezident İlham Əliyevin siyasətini birmənalı
müdafiə edir. Neft qiymətlərindən
“yararlanmaq” istəyənlər iqtisadiyyatdan xəbərsiz olan
adamlardır.
- Bu il Həcc
ziyarəti ilə bağlı sənəd qəbulu başlasa
da, ziyarətə qədər görülməli olan bir
sıra prosedurlar dayandırılıb. Sizcə, bu il Həcc ziyarəti baş tutacaqmı, yoxsa
ziyarət təxirə salınmalıdır?
- Səudiyyə
Ərəbistanı yaranmış vəziyyətlə əlaqədar
karantin rejimi tətbiq edib. Hazırda müqəddəs
Məkkədə ayinlər dayandırılıb. Təkcə müsəlman aləmində yox, katolik,
pravoslav mərkəzlərində, bütün müqəddəs
ziyarətgahlarda, məbədlərdə ayinlər icra olunmur.
Azərbaycan və bir sıra müsəlman
ölkələrində məscidlərdə insanların
toplu halda ibadəti də dayandırılıb. Yəni bu, zərurətdən irəli gəlib.
Qafqaz Müsəlmanları İdarəsinin
açıqlamasında da qeyd olunduğu kimi, Həcc ziyarəti
ilə bağlı məsələ Səudiyyə Ərəbistanın
Həcc nazirliyi tərəfindən qəbul ediləcək qərardan
asılıdır.
- Mübariz müəllim, bir müddət
əvvəl dini ziyarətlərin təşkilinin qanuna
salınması müzakirə olunurdu. Yəni bütün dini
ziyarətlərin Həcc ziyarəti kimi QMİ tərəfindən
təşkil olunması nəzərdə tutulurdu,
ayrı-ayrı turizm şirkətləri tərəfindən
yox. Hazırda bu məsələ ilə
bağlı vəziyyət necədir,
bu məsələdə Komitənin mövqeyi nədən
ibarətdir?
- Müqəddəs yerlərə
ziyarətlərin təşkilinin mərkəzləşdirilməsi
daha məqsədəuyğundur. Yəni burada pərakəndə
fəaliyyətin olması təbii ki, özünü
doğrultmur. Hazırda bütün diqqət
koronavirusa qarşı mübarizəyə yönəlib və
qeyd olunan məsələ hələ ki, müzakirə obyekti
deyil.
- Bildiyimiz kimi, pandemiya ilə əlaqədar
yaxın ailə üzvlərinin iştirakı ilə dəfnə
icazə verilsə də, yas mərasimlərinin keçirilməsi
dayandırılıb. Bu mərasimlərin nə
zamandan keçirilməsi nəzərdə tutulur?
-
Koronavirusdan vəfat edən vətəndaşlarımızın
dəfni ilə bağlı xüsusi qaydalar müəyyən
olunub ki, məhz bu qaydalara uyğun şəkildə dəfn mərasimləri
keçirilir. O cümlədən bildiyiniz kimi, ölkəmizdə
yas mərasimlərinin keçirilməsi qadağan olunub, dəfn
mərasimlərində isə yalnız ailə üzvlərinin
iştirakı məqsədəuyğun hesab edilib.
- Bir neçə il əvvəl
demişdiniz ki, hansı məsciddə ki, dini icma qeydiyyatdan
keçməyib, yaxud Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi
tərəfindən imam təyin olunmayıb, həmin məscidlərin
fəaliyyətinə nəzarət edilir. Hazırda
bu cür məscidlər yenə varmı?
- Azərbaycanda
fəaliyyət göstərən bütün məscidlərdə
rəsmi təyinatı olan imamlar var. Məhəlli və ya
kiçik məscidlərə belə din xadimləri təyin
olunub. İndi faktiki olaraq Qafqaz Müsəlmanları
İdarəsi tərəfindən din xadimi təyin olunmayan məscidimiz
yoxdur. Yəni bütün məscidlər
üzərində təyinat məsələsi həll edilib.
- Ümumiyyətlə, istəyən
hər kəs məscid aça bilər?
- Məscidin
tikilməsinə icazə yerli icra hakimiyyəti tərəfindən
verilir. Məscid hansı vəsaitlə tikilməsindən
asılı olmayaraq - Dini icmanın vəsaiti ola
bilər və ya ayrı-ayrı vətəndaşların ianəsi
hesabına və s. - daha sonra bələdiyyənin
balansına verilməlidir. Hazırda Azərbaycanda
bütün məscidlər bələdiyyələrin
mülkiyyətindədir. Bələdiyyələr
isə məscid və onun yerləşdiyi ərazini əvəzsiz
olaraq, yəni heç bir ödəniş almadan Qafqaz Müsəlmanları
İdarəsinin istifadəsinə verir. Məscidlərin
dini icması yaradılır, dövlət qeydiyyatına
alınır. QMİ isə bu məscidə
din xadimi təyin edir və yalnız bundan sonra məscid rəsmi
şəkildə fəaliyyət göstərə bilər.
- Ölkəmizdə hər zaman
ictimai-siyasi, iqtisadi sabitliklə yanaşı, dini sabitlik də
əsas amil hesab olunub. Hazırda ölkədəki
dini durumla bağlı vəziyyət necədir?
- Azərbaycanda
dini durum sabitdir. Hazırda pandemiya ilə əlaqədar
ümumi razılıqla məscidlərdə, kilsələrdə,
sinaqoqlarda və digər ibadət yerlərində dini ayinlərin
icrası müvəqqəti olaraq dayandırılıb.
Amma bütövlükdə götürdükdə
Azərbaycan çoxkonfessiyalı ölkədir. Respublikada istər müsəlman, istər yəhudi,
istər xristian, istərsə də buddist - heç birinin
dini ayinlərini icra etməsi üçün hansısa məhdudiyyət
yoxdur. Azərbaycan tolerant, multikultural
ölkədir və burada dini baxımdan, o cümlədən
də ictimai-siyasi siyasi baxımdan sabitlik mövcuddur.
- Bu il
imamların attestasiyası və maddi təminatı ilə
bağlı hansısa yeniliklər gözlənilir?
- İmamların attestasiyası Qafqaz Müsəlmanları
İdarəsində Qazılar Şurasında
yaradılmış xüsusi Komissiya tərəfindən həyata
keçirilir.
Attestasiyadan keçənlərə imam, imam
köməkçisi və dini ayinlərin
icraçısı vəzifələri təyinatı verilir.
Bu, vaxtaşırı həyata keçirilən
prosesdir. Yeni işə götürülmə
attestasiya ilə həyata keçirilir. Burada təhsil, fəaliyyət,
dini bilgilər və s. hamısı nəzərə
alınır. Bu, QMİ-nin səlahiyyətində
olan məsələdir.
Onların maddi təminat məsələsinə gəldikdə
isə, bunun üçün dövlət tərəfindən
vəsait ayrılır. Mənəvi Dəyərlərin Təbliği
Fondu vasitəsilə həmin vəsait din xadimlərinə
maddi yardım kimi verilir. Maddi
yardımı isə yalnız rəsmi təyinatı olan din
xadimləri ala bilər.
- Məzar yerlərinin pulsuz verilməsi,
eləcə də məzar daşlarının
ölçüsünə dair standartlara əməl olunurmu? Bir müddət əvvəl konkret ölçü
müəyyən olunduğu açıqlanmışdı.
- Nazirlər Kabineti
bununla bağlı qaydalar qəbul edib. Həmin
qaydalara uyğun olaraq məzarlıqların salınması və
idarə edilməsi bələdiyyələrin səlahiyyətinə
verilib. Məzar yerlərinin ayrılması, dəfn
qaydaları və s. həmin qaydalarda öz əksini tapıb.
Bələdiyyələr də həmin qaydalara
uyğun olaraq öz işlərini davam etdirir.
- Hər il Komitə
tərəfindən xeyli sayda dini ədəbiyyata qadağa
qoyulur. Bu il vəziyyət necədir?
- Burada
qadağa qoyulmur, sadəcə məqsədəuyğun
sayılmır. Biz bu gün internet əsrində
yaşayırıq. Həmin ədəbiyyatı
internetə yerləşdirib rahat oxumaq olur. Amma Azərbaycanda Dini Qurumlarla İş üzrə
Dövlət Komitəsinin Dinşünaslıq ekspertizası
şöbəsi idxal edilən və ölkədə
çap olunaraq yayılan dini xarakterli ədəbiyyatı
ekspertizadan keçirir. Çünki Azərbaycan
multikultural, tolerant ölkədir. Hansısa kitabda,
yazıda dinlərarası, konfessiyalararası
qarşıdurmaya təşviq və radikal
dünyagörüşü təbliğ edən fikirlər ola bilər. Bu cür fikirlər
varsa, həmin kitabı çap etmək və gətirmək
istəyən vətəndaşa icazə verilmir.
Azərbaycanda məzhəblərarası
qarşıdurmanı təşviq edən məlumatların
yayılması dövlət və dövlətçilik, eləcə
də dinimiz baxımından doğru deyil. Ona görə
də bu cür kitablar olduqda həmin dini ədəbiyyatın
yayılması məqsədəuyğun sayılmır.
Amma hər hansı ilahiyyatçı alim xaricdən
ölkəmizə gəlirsə və bir nüsxə məqsədəuyğun
sayılmayan kitabdan gətirib tədqiqat üçün
istifadə etmək istəyirsə, istisna hal kimi buna icazə
verilir. İnternet üzərində bu
cür məlumatlar yayılırsa, biz bununla bağlı sadəcə
həmin məlumatların yayılmasının məqsədəuyğun
olmadığını həmin insanlara, sayta çatdıra
bilərik. Azərbaycan fikir, vicdan
azadlığının 100 faiz təmin olunduğu ölkədir.
Burada hansısa qadağa, məhdudiyyət və s. dünya
üzrə qəbul olunmuş qaydalara zidd olan addım yoxdur.
Günay Elşadqızı
İki sahil.- 2020.- 8 may.- S.22; 27.