Rəşad Mahmudov: Peyvənd COVID-19 xəstəliyinin ağır formada keçməsinin qarşısını

Yeni növ koronavirusla (COVID-19) mübarizənin ikinci ilə daxil olmasına baxmayaraq, dünyada insanlar üçün qorxu yaradan və hamının həmin xəbərlərdən yorulduğu məqama gəlmişik.

“Vaksinasiya könüllü xarakter daşısa da virus əleyhinə peyvənd vurulmasının vacibliyindən danışılır. “Doğrudanmı vəziyyət o həddə çata bilər ki, vaksinasiya məcburi olsun?” sualının cavabında Milli Məclisin səhiyyə komitəsinin sədr müavini Rəşad Mahmudov deyib: “Bununla əlaqədar hələlik dünyanın heç bir aparıcı ölkəsi və səhiyyə institutları qərar vermədiyinə görə, belə bir addım atılmır. Bunun səbəbi, əlbəttə, insan haqlarının gözlənilməsidir. Lakin bununla birlikdə hamıya məlumdur ki, bir sıra sosial, iqtisadi və mədəni hüququmuzu əlimizdən alan koronavirusla mübarizədə bütün ölkələr hələ sərt qərar verməkdən çəkinir. Mən Almaniyanın Robert Kox institutunun iki ağzı iti bıçaq məsəlini xatırlayıram. Yəni insanın sosial hüquqlarını, iqtisadiyyatı düşünəndə bıçağın ağzı digər tərəfdən əlimizi kəsə bilər. İnsan hüquqlarını önə çəkən dövlətlər digər sahələrin ciddi zərər görməsi ilə üzləşirlər. Ona görə də bu suala konkret cavab vermək çətindir”.

AZƏRTAC xəbər verir ki, komitə sədrinin müavini daha sonra deyib: “Yüz il bundan əvvəlki epidemioloji vəziyyətlə bu günü müqayisə edəndə rəqəmlər göz önündədir. O vaxt insan itkisi 50 milyon üzərində olduğu ehtimal edilirdi. Həmin rəqəmə yaxınlaşmağı heç kim arzulamır, lakin elə zaman gələ bilər ki, bu, reallığa da çevrilə bilər. İndi konkret bir söz demək mümkün olmasa da, bunu zaman göstərər”.

Onun dediyinə görə, hələ peyvənd vurulmağa başlanılmamışdan əvvəl bütün dünya ekspertləri və ölkəmizin aidiyyəti orqanları belə bir məlumat yaydılar ki, vaksinasiya mərhələsində, xüsusən ikinci doza vurulduqdan sonra iki həftə daxil olmaqla yoluxma ehtimalı var: “Əslində tibbi nöqteyi-nəzərdən bu ifadə düzgün ifadə deyil. Çünki epidemioloji vəziyyətin gərgin olduğu dövrdə heç bir vaksin, heç bir xəstələnmə yenidən yoluxmanın qarşısını almır. Vaksinasiya və eləcə də yoluxma zamanı əmələ gələn təbii anticisimlər yenidən yoluxma zamanı simptomların ağır keçməməsinə və xüsusən ağır dərəcəli həyati təhlükə təşkil edən immun reaksiyaların yaranmaması üçündür. Başqa sözlə desək, peyvənd COVID-19 xəstəliyinin ağır formada keçməsinin qarşısını alır. Heç də elə başa düşülməməlidir ki, vaksin heç nəyə yaramır. Ətrafımızda qrip virusu varsa və yüksək yayılma sürəti ilə davam edirsə, peyvənd edilən və edilməyən hər kəs yoluxa bilər. Bəs nə üçün dünyada virus yayılmazdan əvvəl vaksinasiya olunmağı tövsiyə edirlər? Bizim ən çox ehtiyat etməyimiz virusa yoluxmağa görə deyil, çünki tarixboyu viruslara yoluxma halı həmişə baş verib. Virusa yoluxma cəmiyyətdə yoluxan insanların 2-3 faizində - hətta virusun yeni ştammlarında bunun bir az da artdığı güman olunur - ölümə səbəb olma ehtimalı var. Başlıca məsələ həyati təhlükəsizliyi təmin etmək, itkiləri minimuma endirməkdir”.

Virusa vətəndaş yanaşmasının əhəmiyyəti barədə danışan həkim deyib: “Təəssüflər olsun ki, bu qədər bilgi və məlumatın olduğu bir zamanda həyati təhlükə yaratmasa da, bizi yatağa bağlayan, əvvəlki viruslardan daha ağır keçən və sevdiklərimizin həyatını itirməsinə səbəb olan bir həqiqətlə üz-üzəyik. Ən əsası, illik statistikaya baxanda ölkəmizdə orta hesabla 60 min nəfər həyatını itirirdisə, ötən il bu rəqəmin 15-20 faiz daha çox olduğunu gördük. Əlbəttə, yeni növ koronavirusla əlaqədar həyatını itirənlər də ölüm sayındakı həmin statistikaya daxil olur. Lakin COVID-19 xəstəliyi keçirdiyinə görə mədəsindəki digər xroniki xəstəliklər alovlanaraq koronavirus testi mənfi nəticə verəndən sonra həyatını itirən minlərlə insan var. Onlar COVID-19-dan həyatını itirənlərin statistikasına aid edilmirlər. Bunları nəzərə alanda koronavirusun bildiyimizdən də qat-qat təhlükəli xəstəlik olduğu üzə çıxır. Bunu heç də qorxu və təşviş yaratmaq üçün demirəm. Hər bir səhiyyə ekspertinin ən böyük arzusu ən qısa müddətdə xoş və müsbət xəbərləri yaymaqdır. Amma bir həqiqət var ki, virus nə qədər mutasiyalara uğrasa da, getdikcə yoluxmanın şiddətini artırması, onunla birlikdə ölümə səbəb olma nisbəti və yaxud ağciyərdə daha böyük zədələnmə yaradaraq uzun müddət reanimasiyalarda çətin vəziyyətlərlə üz-üzə qalmaq gerçəkliyini qəbul etməkdən başqa bir yol yoxdur”.

Yeni məhdudiyyətlərin mümkünlüyü barədə bəhs edən müsahibimiz bildirib: “Konkret bir söz demək hələ ki, mümkün deyil. İllər keçdikcə, əldə etdiyimız təcrübə ilə öyrəndiklərimiz var. İndi milli səhiyyə sistemləri əvvəllər ehtiyat etdiyi, çəkindiyi rəqəmlərdən daha az çəkinirlər. Bunun bir çox səbəbləri var və əlbəttə ki, mübarizə üsulları ilə əlaqədardır. Rahat başa düşülməsi üçün Almaniyadan misal göstərəcəyəm. Həmin ölkədə iqtisadi problemləri nəzərə alaraq qapanma və məhdudiyyətlər tətbiq olunarkən böyük şirkətlərin işini qurması üçün belə bir mexanizmdən istifadə olunur. 100 min əhali üzərinə düşən həftəlik xəstə sayının 50-yə qədər və ya 50-100 arasında olması məhdudiyyətlərin tətbiq edilməsi üçün əsas verir. Azərbaycan kimi ölkələr üçün sutkalıq yoluxma orta hesabla 1200-ü keçəndə, yaxud həftəlik 10 minə yaxınlaşanda birmənalı olaraq portalların qeydiyyat sisteminə keçilməsi ilə əlaqədar qərar verilir. Bu, o deməkdir ki, qapanmalar tam olmasa da, bəlli məhdudiyyətlər tətbiq ediləcək. Yəni gediləcək yerə mütləq əvvəlcədən icazə alınaraq çıxmaq olar. Həmin rəqəmlərdən az yoluxma olduqda cəmiyyət üzvlərini özünüdərketməyə və məsuliyyətə çağırırlar, hökumət tam qapanmalardan və daha ciddi tədbirlər görməkdən uzaqlaşır. Almaniyada yoluxma sayının həmin rəqəmlərə - yəni, 100 min əhali üçün 50-dən az yoluxma olan yerlərdə də hələlik aprelin ortalarına qədər iki ailədə beş nəfər ailə üzvünün görüşməsinə maneə yaradır.

“Dünyada olan hər şey bizi gözləyir. Əgər Çindən başlanan virus infeksiyası həftələr ərzində dünyaya yayılıb bizə də gəlib çıxırsa, onda digər təhlükəli hadisələrə qarşı da hazırlıqlı olmaq lazımdır. Son günlərin statistikasına diqqətlə fikir verib təhlil edəndə yoluxma ilə müqayisədə ölüm sayının artımı daha böyük narahatlıq üçün əsas verir. Ona görə bundan çıxış edərək daha yüksək hazırlıq görmək lazımdır.

Bugünkü reallıqda xoş olmayan bir həqiqət var. Milli adət-ənənələrimizin və Novruz bayramının işimizdə yaratdığı müsbət hadisəyə baxmayaraq, həkim ekspert kimi başqa bir qorxum var. Bayramlar cəmiyyətdə bir-birimizə daha çox qovuşduğumuz, çox ünsiyyətdə olduğumuz bir vaxt olduğuna görə epidemioloji vəziyyətlə tam zidd gedən hadisə olması sağlam düşünən hər kəs üçün bir “həyəcan təbili” çalır. Arzu edirəm ki, yoluxma sayı o qədər böyüməsin və Nazirlər Kabineti yanında Operativ Qərargah həmin məcburiyyətdə qalmasın. Cəmiyyətin hər bir üzvü görə biləcəyi işləri maksimum dərəcədə, aylardan bəri hamımıza yaxşı tanış olan üç standart tədbiri “bilirəm” deməklə yox, ona əməl etmək, kütləvi şəkildə yerinə yetirmək lazımdır ki, ölkə daxilində əlaqələrin kəsilməsinə səbəb olacaq ağır qərarlar verilməsin”, - deyə R. Mahmudov müsahibəyə yekun vurub

İki sahil.- 20201.-12 mart.-S.15.