Naxçıvan Dövlət Universiteti: Texnopark və səmərəli biznes mühitinin inkişafı

Təşəkkül, şaxələndirmə, perspektivlilik və bu kimi dəyərlər əsasında uzunmüddətli hədəflərini qətiyyətlə müəyyən edən Naxçıvan Dövlət Universiteti daha modern təhsil imkanları istiqamətindəki tədbirlərini inamla reallaşdırmaqdadır. Hərtərəfli dövlət qayğısı ilə yeni keyfiyyət mərhələsinin güclü əsaslarını müəyyən edən universitet artıq çox vacib layihələr həyata keçirməklə, dövlətin təhsil islahatlarının davamlılığı sahəsindəki tədbirlərinə töhfələrini verməkdədir. İstər bakalavr, istər magistr, istərsə də doktorantura sahəsində ixtisaslaşan kadr ehtiyatlarının bilik və bacarıqlarının daha da təkmilləşməsində, onların ümumilikdə, universitet və ali təhsil şəbəkəsi üçün faydalı layihələrdə iştirakının motivasiya olunmasında, peşəkar mütəxəssis və dünya çağırışları ilə səsləşə biləcək intellektual potensialın inkişafında qeyd olunan keyfiyyətlərin müstəsna əhəmiyyətini qeyd etmək olar.

Bu dəyərlər universitetin hər bir fakültəsində, onun hər bir tələbəsinin təhsilalma proseslərində tamamilə yeni mərhələnin başlanğıcı üçün zəmin yaratmışdır. Güclü elmi əsaslara söykənən idarəetmə, yönəltmə, layihələndirmə, təşkilatçılıq və icra mexanizmlərindən ibarət olmaqla, bu mərhələ daha çox innovasiyalara və texnoloji inkişafa etibar edən tədbirlərin də əsaslarını ifadə edəcəkdir. Təbii ki, bu sahədə də dövlət qayğısının özünü göstərməsi universitetin bu sahələr üzrə prioritetlərini daha da əlçatan etməkdədir. 14 dekabr 2020-ci il tarixində Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri tərəfindən imzalanan Sərəncamla Naxçıvan Dövlət Universitetində Texnologiyalar Parkının yaradılmasının nəzərdə tutulması məhz bu istiqamətdəki tədbirlərin daha rəvan reallaşmasına xidmət etməkdə, onun məhsuldarlığını daha da artırmaqdadır.

Texnopark milli iqtisadiyyatlar üçün yenilik, yenilik isə insan potensialının inkişafını gətirməkdədir. Bunlar həm bir-biri ilə qarşılıqlı əlaqədə, həm də bir-birini tamamlayan anlayışlar, proseslərdir.

Məhz məhsuldar məqsədlər çərçivəsində Naxçıvan Dövlət Universitetində Texnologiyalar Parkı qurulur və fəaliyyət göstərəcəkdir. Qeyd etmək olar ki, Texnopark malik olduğu struktur bölmələrlə sxematik olaraq, hər bir ideya, səmərəliləşdirici meyarlar və perspektivli nəticələr üçün açıq olacaqdır. Burada tələbələrin və ümumilikdə, yaradıcı gənclərin təmsilolunma hüquqları böyük əhatədə formalaşacaq. Bununla da, ümumilikdə, Texnopark ideyalar, layihələr və təşəbbüslər mərkəzi olmaqla, eyni zamanda, onların dəyərləndirilməsi proseslərində təcrübə mərhələsinə çevrilmiş olacaq.

Texnopark qeyd olunanlarla birlikdə, səmərəli iqtisadi mühitin qorunmasında və onun iqtisadiyyatın sahə strukturu üzrə faydalılığının artırılmasındakı rolunu daha da artıracaq. Mənfəətin artırılmasına yönəldilən iqtisadi fəaliyyətin təmin olunmasında, təsərrüfat subyektlərinin mal və xidmətlərlə təmin olunması sahəsindəki proseslərin əlaqələndirilməsinin sürətlənməsində və beləliklə də, dayanıqlı biznes mühitinin yaradılmasında Texnologiya Parkının səmərəli nəticələrini müşahidə etmək mümkün olacaq. Diqqət etdikdə aydın olur ki, Naxçıvan Dövlət Universitetində yaradılmış Texnologiyalar Parkında struktur təşkilatlanması sahəsində diqqət çəkən sahələrdən biri də məhz biznes mühitinin möhkəmlənməsinə istiqamətlənən fəaliyyət məcmusu olaraq biznes inkubatorunun fəaliyyətinin təmin olunması ilə möhtəşəmlik qazanacaq.

Təbii ki, mahiyyət etibarilə, biznes inkubator çoxsaylı biznes ideyalarının təşviqi məqsədilə fəaliyyət göstərir. Burada iştirakçı olan kiçik sahibkarlıq subyektləri müxtəlif ideyalarla çıxış edir və onların müzakirəsi ilə məşğul olurlar. Yəni biznes inkubatorunda kiçik layihələr və startaplar ilk mərhələdən biznes mərhələsinə qədər yol keçirlər, daha doğrusu, canlanırlar. Biznes inkubatoru iştirakçılar üzrə təlimlər təşkil edir və müəyyən müddət ərzində tədris proseslərinə də start verir. Həmin iştirakçılara müxtəlif şirkətlər tərəfindən konsaltinq (məsləhət) xidmətlər də təşkil olunur. Yəni bu xidmətin mahiyyəti öz biznesinin inkişafında maraqlı olan müştərilər birliyinə göstərilən xidmətlər növü olmasında ifadə olunur.

Biznes ideyasının təkmilləşməsi və ya reallaşması məhz biznes inkubatoru tərəfindən həyata keçirilir. Bu mərhələ sonrakı dövrlərdə yeni təsərrüfatların yaradılmasına zəmin yaratmış olur. Beləliklə, biznes inkubatorunun sayəsində iştirakçılar biznes planlar hazırlayır və digər iştirakçılar arasında uğur qazanacağı təqdirdə mükafatlandırılırlar.

Növbəti mərhələ olaraq, müxtəlif banklara maliyyə vəsaitlərinə çıxış imkanları məqsədilə qalib iştirakçı tərəfindən müraciətlər də oluna bilər və güzəştli kreditlərdən də yararlanmaqla səmərəli fəaliyyətin qurulması mümkündür. Biznes inkubatoru davamlı yeni layihələr üçün bir mərkəz roluna malik olur. Eyni zamanda, iştirakçıların sahibkarlıq təşəbbüslərinin dəstəklənməsi, yeni biznes və ideyalarının yaradılması, həmçinin daha perspektivli və innovativ əsaslara dayanan məşğulluq (özünüməşğulluq) imkanlarının yaradılması, bununla da, onların reallaşmasının stimullaşdırılması baxımından olduqca zəruridir.

Biznes inkubatorunun fəaliyyətə başlaması münasibətilə konfrans da keçirilməsi məqsədəuyğun ola bilər. Konfransda iş adamları, biznes və sahibkarlıq subyektləri, dövlətin bu sahənin tənzimlənməsi ilə bağlı olan struktur bölmələrinin nümayəndələri, bir sözlə, texnoparkın gələcək ümumi fəaliyyəti ilə əlaqəli ola biləcək şəxslər iştirak edirlər.

Biznes inkubatoru İqtisadiyyat Nazirliyi də daxil olmaqla, digər əlaqəli strukturlarla müştərək formada yeni biznes ideyaları olan gənclərin, tələbələrin cəlb olunmasına, ideya müsabiqələrinin keçirilməsinə və bunun üçün təyin və elan olunmuş vaxt ərzində sənəd qəbulu da keçirir. Burada:

- tədris prosesləri təşkil olunur;

- iştirakçılar arasında məsələn, “ideyadan biznesə doğru” müabiqə keçirilir;

- qaliblər mükafatlandırılır;

- İqtisadiyyat Nazirliyinin, Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin, Dövlət Vergi Xidmətinin, “Cahan Holding”-in, Kənd Təsərraftı Nazirliyinin, Əmlak Məsələləri Dövlət Xidmətinin və fəaliyyətin axıcılığı müstəvisində zərurət yarandıqca digər müvafiq strukturların mütəxəssislərinin göstərmiş olduqları məsləhət xidmətləri təşkil olunur;

- müxtəlif mövzularda xarici nüfuzlu universitet alim və araşdırmacılarının, iş adamlarının, mütəxəssislərin və başqa təcrübə sahiblərinin iştirakı və mühazirələri ilə beynəlxalq treyninqlər (seminarlar) də keçirilir;

- biznes inkubatoru iştirakçılarının istənilən istehsal müəssisəsinin fəaliyyəti ilə tanış olmaq imkanları yaradılır;

- fasiləsiz istehsala və etibarlı məşğulluğa istiqamətlənən startap layihələrinin həyata keçirilməsi üçün şərait yaradılır və s.

Qanunauyğunluq baxımından Biznes inkubatoru üçün hər cür şəraiti olan, 10-15 otaqdan ibarət olan və 500 m2 sahə ayrıla bilər. Naxçıvan Dövlət Universitetinin Texnoparkının strukturuna və sahəsinə müvafiq olaraq, bu, tənzimlənə bilər. Ümumiyyətlə, otaqlar tam təchiz olunmalıdır.

Texnoparkda biznes inkubatorunun fəaliyyətinin tənzimlənməsi mahiyyət etibarilə, tələbələrin universitetin Elmi Kitabxanasında axtarış vərdişlərindən yaranan nəticələrlə sintez təşkil edəcəkdir ki, bu da universitetin digər strukturları ilə də qarşılıqlı koordinasiyanı daha gücləndirmiş olacaq. Xüsusilə, tələbələrin sərbəst işlərin yerinə yetirilməsində və digər bu kimi fəaliyyətlərinin düzgün qurulmasında faydalılığı ilə seçiləcəkdir.

Nəzərə alsaq ki, universitetimizin beynəlxalq əməkdaşlıqları sahəsində də qətiyyətli tədbirlər həyata keçirilməkdədir, onda qarşıdakı dövrlərdə xarici nüfuzlu universitet tələbələrinin də ideya və layihələrindən ibarət olan yaradıcılıq nümunələrini də Texnoparkın biznes inkubatoru da daxil olmaqla, digər struktur bölmələrində təmsil olunduğunu və eyni zamanda, ali məktəbimizin tələbələri ilə ideya, layihə və təşəbbüs birliyinin ortaqlığının da mümkün olacağını qeyd etmək olar.

Bir sözlə, Texnopark özünün səmərəli fəaliyyəti ilə bazar qanunlarının, münasibətlərinin, həmçinin dəyərlərinin qorunmasına və inkişafına xidmət edəcək. Bu isə öz-özlüyündə ümumilikdə, milli iqtisadiyyatın bu istiqamətdəki yeniliklərinə davamlılıq gətirmiş olacaq. Texnopark ölkədə və onun regionlarında Sənaye Park və Məhəllələrinin yaradılması proseslərinin də sosial-iqtisad və məntiqi bir davamı olaraq olduqca əhəmiyyətlidir. Bununla yanaşı, Texnopark qarşıdakı mərhələlərdə mövcud inkişaf səviyyəsinə xas olan yeni keyfiyyətlərin əsaslandırılması üçün həm də növbəti keçid mərhələsi olaraq çıxış edə biləcək.

Beləliklə, Naxçıvan Dövlət Universiteti Texnoparkın və səmərəli biznes mühitinin daha perspektivli olmasında növbəti uğurlarını bəyan edəcəkdir. Təbii ki, burada həm maddi-texniki təminat, həm etibarlı kadr ehtiyatları, həm də onlardan səmərəli istifadənin mühüm rolunu qeyd etmək olar ki, nəticə isə milli iqtisadiyyat üzrə uzunmüddətli perspektivlərin daha da əlçatan olması ilə müşayiət olunacaq. Çünki, Azərbaycan 2030: sosial-iqtisadi inkişafa dair Milli Prioritetlərin də əsas məqsədlərindən birini rəqabətli insan kapitalı və müasir innovasiyalar məkanının formalaşdırılması təşkil edir. Bu isə, XXI əsrin tələblərinə uyğun olan təhsilin mövcudluğuna, yaradıcı və innovativ cəmiyyətin varlığına, eyni zamanda, vətəndaşların sağlam həyat tərzinin təmin olunmasına xidmət etməkdədir.

Cavadxan Qasımov

Naxçıvan Dövlət Universitetinin dosenti, iqtisad üzrə fəlsəfə doktoru

İki sahil.- 2021.- 3 noyabr.- S.7.