Nitqi orduya bərabər lider

Görünür, Azərbaycan Tanrının diqqətinə layiq məkan olduğu üçün bu yurdun sakinləri zaman-zaman Vətən qarşısında çətin, eyni zamanda, gərəkli sınaqlardan çıxmalı olublar: mərdlik, qeyrət, qəhrəmanlıq, rəşadət sınaqlarından. Sanki bu torpağın insanlarının alnına yazılıb, hər qarışı qanları-canları ilə qorumaq və bundan da qürur duymaq və nəhayət, dünyaya nümunə olmaq.

AZƏRTAC xəbər verir ki, bu fikirlər Ədliyyə Nazirliyi Məhkəmə Ekspertizası Mərkəzinin rəis müavini vəzifəsini icra edən Hüseyn Əlixanovun və Mərkəzin aparıcı eksperti, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Almaz Bayramovanın “Nitqi orduya bərabər lider” sərlövhəli məqaləsində yer alıb. Məqaləni təqdim edirik.

XXI əsrin birinci rübü - BMT Təhlükəsizlik Şurası, Avropa İttifaqı, Avropa Şurası, ATƏT, İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı və digər mötəbər beynəlxalq təşkilatların qəbul etdikləri qətnamə və qərarlara, xalqımızın həmişə sülh tərəfdarı olmasına və təcavüzkar Ermənistana münasibətdə də bu mövqedən çıxış etməsinə baxmayaraq, Azərbaycan hələ də erməni faşistləri tərəfindən zəbt olunmuş torpaqlarının itkisi, bir milyona yaxın qaçqın və didərgin düşmüş həmvətənlərinin acı taleyi ilə yaşayırdı. Qarabağ adlı Azərbaycan cənnəti hələ də mənfurların, miskinlərin, ləyaqətsizlərin tapdağı altında inləyirdi. Qarabağın da çöhrəsi bu vətən dərdini ruhu ilə yaşayan hər bir azərbaycanlı kimi, solğun və bədbin görünürdü. Sanki bu qədim diyar intizar içində idi, qəribsəmişdi, öz doğmaları üçün.

Nə yaxşı ki, Ulu Tanrı Azərbaycan xalqının taleyinə ümummilli liderimiz Heydər Əliyev kimi dahi insanı, xilaskar rəhbəri nəsib etdi. Məhz onun xalqına, vətəninə sonsuz məhəbbəti misilsiz əvəzolunmaz xidmətləri sayəsində 1988-1995-ci illər ərzində ölkəmizin parçalanmasına, vətəndaş müharibəsinin başlanmasına, düşmən tərəfindən daha çox ərazilərin işğalına, maddi-mədəni sərvətlərimizin mənimsənilməsinə və nəticə etibarı ilə ölkəmizin iqtisadi və siyasi əsaslarına qarşı yönələn qəsdlərin qarşısını almaq mümkün oldu. Məhz Ulu Öndərin yürütdüyü düzgün və məqsədyönlü siyasət nəticəsində ölkə sabit həyata və dinamik inkişaf yoluna qədəm qoydu.

2003–cü ildə keçirilən prezident seçkilərində Ulu Öndər xalqa müraciət edərək Azərbaycanın gələcəyini etibar etdiyi İlham Əliyev barədə dahiyanə uzaqgörənliklə demişdi: “O, yüksək intellektli, praqmatik düşüncəli, müasir dünya siyasətini və iqtisadiyyatını gözəl bilən enerjili və təşəbbüskar bir şəxsiyyətdir... İnanıram ki, mənim axıra çatdıra bilmədiyim taleyüklü məsələləri, planları, işləri sizin köməyiniz və dəstəyinizlə İlham Əliyev başa çatdıra biləcək. Mən ona özüm qədər inanıram və gələcəyinə böyük ümidlər bəsləyirəm”.

Dahi şəxsiyyət tərəfindən söylənən bu fikirlər Azərbaycan xalqının İlham Əliyevə ilkin olaraq ən yüksək səviyyədə göstərdiyi etimadın əsasını qoydu.

Azərbaycan son otuz il ərzində böyük çətinliklərlə üzləşmiş və bu dövr siyasi proseslər baxımından da mürəkkəb bir dövrü əhatə etmişdi. Həmin dövrün birinci onilliyi ərzində İlham Əliyevin ölkənin siyasi və iqtisadi həyatında bir sıra məsul vəzifələr daşımasına baxmayaraq, onun uzun illər Ulu Öndərin həyat və iş təcrübəsindən mənimsədiyi, həm də ən yüksək səviyyədə aldığı təhsil sayəsində topladığı bilik və bacarığı, siyasi uzaqgörənliyi, prinsipial qətiyyəti, milli dəyərlərimizə sarsılmaz bağlılığı barədə geniş ictimaiyyətə tam şəkildə məlum deyildi. Eyni zamanda, qapalı, soyuq təbiəti də yox idi, bu böyük şəxsiyyətin. Məktəb və iş yoldaşları, müəllimləri, onun təhsil aldığı, eləcə də işlədiyi qurumlarda və kollektivlərdə özünü təkəbbürlü, iddialı aparması halları ilə heç vaxt rastlaşmadıqlarını, əksinə, hər zaman çox ünsiyyətcil, mehriban, sadə təbiətli olduğunu qeyd edirdilər.

Ulu Öndərin tövsiyəsi və xeyir-duası ilə Azərbaycan xalqının yüksək etimadla Azərbaycan Prezidenti seçdiyi İlham Əliyev Ümummilli Liderin vəsiyyətlərini layiqincə yerinə yetirdi, xalqımızın ümidlərini doğrultdu. İlk illərdən Ulu Öndərin iqtisadi, siyasi, hüquqi, mədəni, ordu quruculuğunda möhkəm dayaqlar üzərində təməlini qoyduğu işləri Prezident İlham Əliyev ləyaqətlə davam etdirdi, beynəlxalq sahədə yeni-yeni uğurlara imza atdı. Məlum oldu ki, artıq oğul Əliyevdə də ata Əliyevin mühakimə və mübarizə taktikası, problemə yanaşma strategiyası, Vətən torpaqlarına və xalqına sonsuz sədaqəti və digər mənəvi-genetik dəyərləri nəinki mövcuddur, bu dəyərlər onun həyat tərzinin və fəaliyyətinin başlıca prinsiplərini təşkil edir.

Prezident İlham Əliyev xalqının elə bir oğlu və elə bir şəxsiyyətdir ki, o, Azərbaycan xalqını dünyaya fədakar, sülhsevər, eyni zamanda, haqq yolunda hər bir formada mübarizə aparmağa və qalib gəlməyə qadir xalq olduğunu əyani şəkildə sübuta yetirdi. Bununla yanaşı, o, şəffaf zəkası və açıq siyasəti ilə dünyanın zəhləsini tökən yaltaq, paxıl, xain, tamahkar, torpaq oğrusu olan erməni təbliğatının yalan və böhtanla quraşdırılmış mif dayaqlarını ifşa etdi, yüz illərlə Azərbaycana və azərbaycanlılara qarşı düşmənçilik siyasəti yürüdənlərin davamçıları olan köçəryanları, sarkisyanları, paşinyanları və onların güvəndikləri və “məğlubedilməz” hesab etdikləri hərbi qüvvələrini diz çökdürdü.

İlham Əliyevin əzmkarlığı, cəsarəti, ən kritik fövqəladə anlarda səbir və təmkin nümayiş etdirməyə qadir olması, yüksək səviyyədə müasirliyə, intellektual biliklərə, xüsusilə beynəlxalq hüququn bütün incəliklərinə malik olması, 27 il ərzində BMT Təhlükəsizlik Şurasının icrasını təmin edə bilmədiyi qətnamələri, beynəlxalq özünümüdafiənin bütün imperativ və fakültativ normalarına riayət etməklə 44 gündə Müzəffər Ali Baş Komandan olaraq öz ordusunun gücü sayəsində ildırım sürəti ilə icrasını təmin etməsi və haqlı olaraq, düşmənə havadarlıq edənlərə açıqdan-açığa meydan oxuması, onun adının Azərbaycan xalqının Zəfər tarixinə “LİDER SƏRKƏRDƏ” olaraq həkk etdi.

Prezident İlham Əliyevin ən çox nəzərə çarpan və Ulu Öndərdən əxz etdiyi ən mühüm keyfiyyətlərdən biri də ilk illərdən fərqli olaraq, müharibə dövründə hər kəsin diqqətini cəlb edən və yüksək rəğbət qazanan danışıq üslubu və nitq mədəniyyəti idi. Bəli, düşmən üzərində Qələbənin qazanılmasında bacarıqla aparılan silahlı müharibə ilə yanaşı, dövlətimizin başçısının ritorika vasitəsi ilə apardığı müharibənin də rolu danılmazdır. Məhz Liderimizin nitqləri vasitəsilə dünya Azərbaycanı yaxından tanıdı, Azərbaycan isə İlham Əliyevin natiqlik qabiliyyətinə və məharətinə daha da yaxından bələd oldu. Onun yüksək nitq qabiliyyətinin örnəyi, əxz etdiyi mənbə isə məhz atası Heydər Əliyevdir. Heydər Əliyevi böyük siyasətçi kimi tanıdan, gücləndirən cəhətlərdən biri məhz nitq kommunikativliyi, dinləyicini ifadə etdiyi fikirlərin həqiqiliyinə inandırmaq, cəlb etmək qabiliyyəti idi. Hər kəs, hətta başqa dövlətlərin nümayəndələri bu böyük şəxsiyyətin nitqinə saatlarla qulaq asmaqdan yorulmurdular. Ulu Öndər danışarkən ölkənin ən sadə vətəndaşları da onun timsalında özünə güvən yeri görürdü. Onun qəbulunda, yaxud görüşündə olmuş insanların xatirələrində də qeyd olunurdu ki, ünsiyyət zaman ilk dəqiqələrdə keçirdikləri həyəcan çox az zamandan sonra tamamilə yox olur, böyük Liderin simasında qarşı tərəf doğma bir insan təəssüratı yaradırdı.

Dilşünas alimlərin fikrincə, Heydər Əliyevin nitqlərində nəzərə çarpan başlıca cəhət onun özünəməxsus Heydər Əliyev üslubudur. Müşahidələr göstərir ki, Heydər Əliyevin nitqlərinə təkcə rəsmi üslub nümunəsi kimi deyil, bu nitqlərdə müxtəlif üslubların qovuşaraq konkret məqsədə, ideyaya xidmət etməsi özünü göstərir. Burada əsas məqsəd hansı üslubi xüsusiyyətlərdən istifadə edilməsindən asılı olmayaraq, fikrin açıq, aydın, inandırıcı şəkildə xalqa çatdırılmasıdır. Məhz ona görə də bu nitqlərdə rəsmi, elmi, bədii, publisistik üslub çalarları bir vəhdət şəklində özünü göstərir.

Heydər Əliyevin nitqlərində ikinci və ən çox nəzəri cəlb edən xüsusiyyət dəqiqlik, ardıcıllıq, məntiqilik, sabitlik və təmkindir. Bu xüsusiyyətlər birlikdə nitqə bir müdriklik, dahiyanəlik verir, onu dinləyəni inandırır, etimadını qazandırır. Heydər Əliyevin nitqlərini təkcə linqvistik baxımdan tam şərh etmək qeyri-mümkündür. Bu nitqləri fəlsəfi, psixoloji, siyasi-ictimai, hüquqi, mədəni, məntiqi və s. baxımdan analiz etməklə onların dinləyicilərinə təsir gücünün mahiyyətini anlamaq mümkün ola bilər.

Bəli, Ulu Öndərin nitq fəaliyyəti barədə deyilən fikirləri tamlıqla İlham Əliyevin nitqi barədə söyləmək olar. Bu dəyərli şəxsiyyət xarici jurnalistlərlə bir üslubda, bir əhvali-ruhiyyə ilə danışırdısa, onun çıxışını səbirsizliklə gözləyən xalqla bir başqa tərzdə danışırdı.

Filoloq alim Rafael Hüseynov “Hər nitqi bir əsər” adlı məqalədə yazırdı: “Prezident İlham Əliyev nə vaxt kürsüdə olubsa, hansı mövzuda danışıbsa, həmişə nitqi parlaq olub, ifadə etdiyi həqiqətlərə, fikirlərinin məntiqi ardıcıllığı, sözlərin, ifadələrin dəqiq seçimi ilə dinləyəni cəlb və heyran edib. Eyni dərəcədə sərbəst danışdığı üç dilin üçündə də eyni səviyyədə - həm Azərbaycanca, həm ingiliscə, həm rusca. Lakin Prezident İlham Əliyevin 2020-ci il sentyabrın 27-dən ermənilərin özlərinə xas quldur və terrorçu xisləti ilə Azərbaycana bütün cəbhəboyu növbəti hücuma keçəndən, bunun ardınca şanlı Ordumuzun əks həmlə ilə bir-birinin ardınca müşayiət edilən Zəfər marafonunun başlanmasından sonrakı hər çıxışı, hər müsahibəsi, hər müraciəti öz-özlüyündə tarixi bir hadisə, siyasi nitq mədəniyyətinin qızıl səhifələri sayılmalıdır”.

Dövlətimizin başçısı güclü nitq yaddaşına malikdir, O, hər zaman hansı şəraitdə, hansı fikri ifadə etdiyini və edəcəyini gözəl xatırlayır. Təsadüfi deyil ki, dövlətimizin başçısının nitqlərində tərəddüd yer almadı, qətiyyət Prezidentin nitqlərinə bacarıq qədər mükəmməl bir rəng qatdı. İstər məntiqi ideya baxımından, istərsə də fikri ifadə etmək baxımından yalnız qətiyyət. Digər ölkələrin dövlət başçılarının nitq quruluşunda müşahidə olunan hezitasiya – “hmmm”, “aaaaa” kimi ifadə ünsürləri İlham Əliyevin nitqinə tamamilə yaddır. Cənab Prezidentin nitq opponenti ilə dəyərli cəhətlərindən biri onun demək olar ki, artıq əl hərəkətlərindən də çox az hallarda istifadə etməsidir. Çox hallarda əl jestlərinin iştirakı bəzən nitq müəllifinin özünü daha çox ifadə etməsinin çətinliyində özünü göstərir. İlham Əliyev isə olduqca yüksək nitq vərdişlərinə malik olduğu üçün hər hansı nitq tərəddüddən, ifadə imkansızlığından uzaqdır.

Söhbət siyasət kimi ciddi və qlobal mövzu ətrafında gedirsə, nitqdən olduqca dəqiq faktlar tələb olunur. Ölkə rəhbəri nitqində çox məsuliyyətlidir, xüsusilə statistik rəqəmlər bildirərkən dəqiq olmayan rəqəmlərə müraciət etmir. Siyasət mühiti çox mürəkkəb sahə olduğu üçün burada münasibətlərin formalaşması, ünsiyyətin qurulması da çox fərqli bir sistem təşkil edir. Bu çevrə elə psixoloji vəziyyətlər tələb edir ki, bəzən digər məsələlərdə o qədər də məqbul sayılmır. Siyasətdə olur ki, münasibətləri qurmaq, nizamlamaq üçün bir-birinə rəqib, hətta düşmən olan qüvvələr nitq ünsiyyətinə daxil olmağa, əl verməyə, ardıcıl olaraq hətta gülümsəməyə belə məcbur olurlar.

Müharibə dövründə səslənən nitqlər emosionallığı ilə fərqlənir. Bu məqamlarda ürəkdən səslənən, xalqın mənafeyini, hisslərini əks etdirən hər bir söz, hər bir fikir xalqın hafizəsinə əbədi həkk olur, dillər əzbərinə çevrilir. Təbii ki, övladını itirmiş valideyn qarşısında hər cür nitq gücsüzdür. Lakin böyük natiq-liderlər bu kimi çətin məqamlarda da sözün gücündən istifadə etməyi bacarmalıdırlar. İlham Əliyev bu natiqlik sınağını da ən yüksək səviyyədə yerinə yetirməyi bacardı. İnsanlar doğru yolu ayırd edə bilirdilər. Övlad itkisi nə qədər acı olsa belə, göz nuru olan övladlarının seçdikləri bu müqəddəs yolu sayğı ilə qəbul etdilər. Dövlətimizin başçısının da gələcəyə ümid dolu sözləri insanlardan itkilər qarşısında sönməməyə, əksinə qürurla durmağa ruhlandırdı. Təsadüfi deyil ki, Prezident İlham Əliyevin xalqa müraciətlərində düşmən tərəfə ünvanladığı mesajlar bu gün əhalinin dilində əzbərə çevrilib. İlham Əliyev məhz Azərbaycan dilini gözəl bilməsi sayəsində xalqın ürəyinə yol tapa bildi. Vətəndaşlarımız müharibə dövründə Prezidentin simasında artıq ölkəni idarə edən rəsmi şəxslə bərabər, doğma insan, xalqının yenilməz övladını görürdülər. Təbii olaraq İlham Əliyevin müharibə ilə bağlı nitqlərini və çıxışlarını bütün ölkə əhalisi təqdir etdi.

İlham Əliyevin nitq mədəniyyətinin ən yüksək səviyyədə olduğunu, siyasi və elmi cəhətdən məntiqi dolğunluğunu filoloqlar, politoloqlar və hüquqşünaslar daha aydın müşahidə etdilər. Ali Baş Komandanın xarici ölkələrin nüfuzlu KİV-inə müsahibələri və beynəlxalq konfranslarda Qarabağın tarixi, BMT qətnamələrinin icra olunmaması səbəbləri, Ermənistanın işğalçı və təcavüzkar siyasəti və s. tarixi faktların təkzibolunmaz sübutlarla dünya ictimaiyyətinin nəzərinə çatdırılmasına dair çıxışları beynəlxalq hüququn və Azərbaycan diplomatiyasının zirvəsi olmaqla, düşmənin uzun illər dünyada kök salmış anti-Azərbaycan təbliğatını darmadağın etdi.

Müharibə dövründəki nitqlərə xüsusi rəng qatan xüsusiyyətlərdən biri xəlqilik və millilikdir. Bu cür nitqlər xalqa daha yaxın, doğma və inandırıcı təsir bağışlayır. Xalq dilində işlədilən frazeoloji vahidlərdən liderin də istifadə etməsi, yəni xalqla xalqın öz dilində danışması təbii ki, dövlət başçısını da öz vətəndaşına yaxınlaşdırırdı. Bundan irəli gəlir ki, İlham Əliyevin əhali ilə efir ünsiyyəti zamanı istifadə etdiyi bu cür ifadələr hər kəsin dilində əzbərə çevrilmiş, sitat elementi olmuşdu.

İlham Əliyevin nitqinin daha təsirli xüsusiyyətlərindən biri səsindəki inamdır. Natiq dövlət başçısı müharibə dövrünün ən ağır günlərində ölkə əhalisinə ünvanladığı müraciətlərdə yer alan inamı, optimistliyi hər zaman əhalidə qələbəyə inam yaratdı. İlham Əliyevin nitqinin önəmli cəhətləri kimi ölkə vətəndaşlarına müraciətdə xəlqiliyin, xarici jurnalistlərlə müsahibələrdə hüquqiliyin və digər cəhətlərin geniş yer aldığını görürük.

Prezidentimizin nitq potensialının yüksək göstəricilərindən biri də onun xarici dillərdə də ən mükəmməl səviyyədə danışmasıdır. Dövlətimizin başçısının müxtəlif dillərdə söz ehtiyatı heyrət doğurur. Xarici dildə çıxışlarında belə İlham Əliyev söz tapmaqda hər hansı çətinliklə üzləşmədi. Müsahibələrdə ən mürəkkəb və önəmli məsələ ilə bağlı suallara cavab verərkən o, sakit və təmkinlə heç bir nitqi məhdudluğuna məruz qalmadan fikirlərini olduqca aydın, əsaslı şəkildə və dəqiq faktlarla dünya ictimaiyyətinin diqqətinə çatdırdı. Onun nitqlərində heç bir sözün yersiz, yaxud başqa sözün yerində işləndiyini sezmirik. Dünya mediası da Prezidentimizin düşmən tərəflə müqayisədə bu sahədə də çox böyük üstünlüyünü müşahidə etdi. Cənab Prezidentin nitqləri müxtəlif istiqamətlərdə və ünvanlarda yayımlandı. Xarici ölkə kanallarına verilən müsahibələr, ölkə əhalisinə ünvanlanan müraciətlər, çağırışlar, müsahibələr bu şəkildə mükəmməl bir tərzdə Azərbaycanın səsini dünyaya çatdırmağa yönəlmişdi.

Müsahibələr ölkə əhalisinin kiçikdən-böyüyədək hamının diqqət mərkəzində oldu. Hər kəsi əksər hallarda düşmən dəyirmanına su tökən, bir çox hallarda münaqişədən geniş təsəvvürü olmayan, intriqant meyilli jurnalistlərin qıcıqlandırıcı suallarına verilən kəskin cavablar maraqlandırırdı. Müzəffər Ali Baş Komandanın müharibə ilə bağlı müsahibələri XXI əsr üçün yeni üslub, yeni model nitq strategiyası hesab edilə bilər. Müsahibələr ardıcıl, dünyanın ən müxtəlif ölkələrinin, müxtəlif kanalları vasitəsi ilə aparılırdı. Həmin müsahibələri izlədikdə bəzən hansısa ölkəni təmsil edən, erməni tərəfini dəstəkləyən kanalın aqressiyasını, bəzən neqativ münasibətini müşahidə etdik. Lakin Qələbəni gözə almış Liderin bu kimi qeyri-adekvat münasibətlər üzərində dayanmadığı aydın hiss olunurdu. İlham Əliyev əsl lider, əsl diplomat olaraq bu kimi kiçik hisslərə qarşılıq vermək əvəzinə yaranmış imkanlardan istifadə edərək dünya ictimaiyyətinə məsələnin gerçək mahiyyətini - Qarabağ həqiqətlərini, müharibənin səbəblərini, nankor qonşularımızın yersiz tələblərini dünyaya çatdırmağa üstünlük verirdi. Azərbaycan Prezidenti bu müsahibələri özünün real mübarizə və silah üsuluna çevirdi və döyüş meydanında olduğu kimi bu müharibədə də qalib gəldi. Həmin nitqlərdə gerçəklikdən doğan konkretlik, qətiyyət, iradə əsaslı şəkildə yer alırdı. İlham Əliyev müharibə dövründə verdiyi müsahibələrdə öz səriştəsini, yetkin siyasətçi imicini bir daha nümayiş etdirdi. Müasir dövrün uğurlu lider modelini təqdim etdi. Lakin dövlətimizin başçısı ilə müsahibə aparan bir çox jurnalistin səriştəsi və yetkinliyi barədə bu sözləri demək qeyri-mümkündür. Ümumilikdə Azərbaycan Prezidenti ilə müsahibə aparan jurnalistlərin bəzilərinin səthi məlumatlara malik olduqları özünü büruzə verirdi. Qarabağ münaqişəsi kimi ciddi bir məsələ ilə bağlı müsahibə aparmaq üçün isə bir sıra jurnalistlərin obyektiv araşdırmalar aparmağa meyilli olmaması təəssüf doğururdu.

Jurnalistikaya aid keyfiyyətlərdə qeyd edilir ki, sualların əhatə etdiyi mövzularla bağlı məlumatlı olmaq çox önəmlidir. Eyni zamanda, müsahib haqqında daha çox şey bilmək, məlumatlı olmaq müxbirin ən böyük üstünlüyüdür. Yalnız savadlı şəxs informasiyalardan yetərincə istifadə edə və xoş həmsöhbət ola bilər. Çünki jurnalistin dünyagörüşü müsahibin ona olan hörmət və etibarını artırır. Bu hal müsahibədə mühüm önəm kəsb edir. Məcazi mənada da olsa yaxşı deyiblər ki, müsahibə sanki bir dueldir. Lakin bu, silahların deyil, intellektlərin sözlə döyüşüdür. Burada ya jurnalist qalib gəlir, ya da müsahib. Qələbə qazanmaq isə hansı tərəfin daha hazırlıqlı olmasından birbaşa asılıdır. Lakin İlham Əliyevlə müsahibə aparan bəzi xarici jurnalistlər ya yetərli qədər məlumatlı deyildilər, ya da yetərli qədər bitərəf. Belə ki, verilən suallar bir çox hallarda işğalçı Ermənistanın mövqeyindən verildiyi hiss olunurdu. Bu isə jurnalistikanın əsas şərtlərindən olan neytrallıq prinsipinə zidd olaraq qiymətləndirilir. İlham Əliyev siyasətinə, mövqeyinə və potensialına daha yaxşı bələd olan rus jurnalistikasının nümayəndəsi isə Azərbaycan Prezidentinin bu siyasi qabiliyyətini vurğulamaqdan yan keçə bilməyib, İlham Əliyevin təhsil aldığı ali tədris ocağının məhz Moskva Dövlət Beynəlxalq Münasibətlər İnstitutu olduğunu və bunun qabarıq şəkildə göründüyünü qürurla qeyd etdi.

İlham Əliyev müsahibələrdə yüksək mədəniyyət və səbir nümayiş etdirirdi. Bütün bu qıcıqlandırıcı, daha “ağıllı” jurnalist görünmək üçün verilən suallara baxmayaraq, Prezident məlumatlandırmaqdan, məqsəd və prinsipləri açıqlamaqdan yorulmurdu. Dinlədikdə bəzi eyni mövqeli ölkələr tərəfindən müsahibə aparan jurnalistlərin sualları da oxşar, bəzən eyni olduğunu görürdük.

Müsahibələrdə bəzən jurnalist etikasına riayət olunmadığı, sual ünvanlandığı şəxsin kimliyi unudulurdu. Son dərəcə ciddi mövzu ətrafında aparılan müsahibələrdə jurnalistlər bir çox hallarda sanki ittiham mövqeyi tutması özünü büruzə verirdi. Xalqa açıqlayıcı müraciətlərinin birində dövlətimizin başçısı ondan müsahibə götürən bir xarici jurnalistin onunla sanki prokuror kimi danışdığını, onu ittiham etmək cəhdi barədə irad tutdu. Belə hal bir qədər də onların öz peşəkarlığını şübhə altına qoyurdu. “Əl-Ərəbiyyə” kanalının jurnalistinin sual zamanı işlətdiyi “hadisələr nəzarətdən çıxır” kimi ifadə səsləndirməsi hansı baxış bucağından deyildiyi məlum deyildi. Nəzarətdən çıxma hansı qüvvələrin nəzarəti nəzərdə tutulması da jurnalistin tam özünün ehtimal etdiyi məsələdir. Eyni zamanda, “Dağlıq Qarabağda müharibə yenidən gündəmə gəlib” fikrini ifadə edən jurnalist anlamalı idi ki, bu münaqişə onun üçün bir xarici jurnalist olaraq yenidən gündəmə gələ bilər, Azərbaycan üçün isə uzun illər gündəmdə olan problem olaraq qalırdı.

“Əl-Cəzirə” telekanalının müxbirinin verdiyi “Siz Ermənistanı bu müharibəni, bu münaqişəni başlamaqda günahlandırırsınız. Bir çoxları iddia edə bilər ki, Ermənistan öz cari ərazisini və 2018-ci ildəki “məxməri” inqilabdakı qələbəni nəzərə alaraq münaqişənin başlamasına risk etməzdi. Buna Siz nə deyirsiniz?” sualı cavab tələb edən sualdan daha çox, heç bir əsası olmayan fikir ifadə etməsi ittiham etmə kimi məzmun daşıyır.

Digər bir sualdakı ifadə tərzinin də qıcıqlandırıcı və provakasion olması təəccüb doğurur: “Siz atəşkəslə bağlı beynəlxalq ictimaiyyətin çağırışlarına məhəl qoymamaq seçimini edirsiniz?”. Digər sualda isə məntiqə zidd bir fikir səslənir: “Sonuncu münaqişəyə baxdıqda, Azərbaycan Ordusu cəbhədə müəyyən irəliləyişə nail olub və xüsusilə Füzuli rayonu ətrafında bəzi kəndləri geri alıb. Bu, o deməkdir ki, Azərbaycan geri qaytardığı həmin ərazilərdən geri çəkilməyə hazırlaşmır?”. Bu kimi sualı verən jurnalistin məntiqi düşüncəsi şübhə altına düşə bilər. Oxşar suallarda işğala məruz qalmış ölkə ilə işğal etmiş ölkə arasında fərqi görmək istəməməsi da təəssüflə qarşılanırdı. İlham Əliyevdən müsahibə götürən bəzi xarici ölkələrin jurnalistlərinin onun əhatəli hazırlığı barədə məlumatsızlıqları nəzərə çarpırdı. Qərəzli və absurd sualların qarşısında belə narahatlıq və ya hiddət göstərməyən Azərbaycan Prezidenti şübhəsiz ki, qarşı tərəfdə daxilən rəğbət yaradırdı. Müsahibələr arasında Türkiyə və Rusiya jurnalistlərinin müsahibələri səmərəli mahiyyəti ilə fərqlənirdi. Həmin müsahibələrdə jurnalistlərin daha məlumatlı olduqları problemlə bağlı daha neytral və optimal sualları vermələrindən məlum olurdu. Problemi dərinliyi ilə dərk edən bu ölkələrin jurnalistlərinin Liderimizin şəxsiyyətinə xüsusi hörmət və rəğbəti də aydın sezilirdi.

Müzəffər Ali Baş Komandan verdiyi bu müsahibələrlə əslində bütün dünyanın fikrini tam dəyişdi. Bəzi ölkələrin xüsusi öyrədilmiş, əvvəlcədən planlaşdırılmış suallarla dolu hücumlarına baxmayaraq, Prezidentimiz məqsədinə nail oldu, dünyanın böyük bir hissəsinin rəğbətini qazandı. Bununla da bərabər mükəmməl nitqi, təfəkkür və məntiq potensialı Prezidentimizi dünya siyasi səhnəsində ən uca kürsüyə qaldırdı. Şərhlərinin zənginliyi və əhatəliliyi ilə Müzəffər Ali Baş Komandan dünyaya siyasi nitqin ən uğurlu nümunəsini təqdim etdi. Prezident İlham Əliyevin müsahibələri tam bir bilgi mənbəyi idi, nitqində irəli sürdüyü faktlar, arqumentlərin zənginliyi jurnalistlərin ən yüksək şəkildə məlumatlanmalarına səbəb olurdu. Baxmayaraq ki, jurnalistlər ardıcıllıqla hazırladıqları müsahibələrdə daha çətin, gərginlik yarada bilən suallar verməyə cəhd etsələr də, Müzəffər Ali Baş Komandanın polad məntiqi də dəmir yumruğu qədər güclü oldu. Onun faktları analiz etmək qabiliyyəti və təqdimatı həmin jurnalistləri “tərk-silah” etdi.

Dünya siyasətində uğursuz nitq nümunəsi göstərən dövlət başçıları çox olub. Ən aparıcı ölkələrin siyasi liderlərinin bəzən səriştəsiz və ya etik göstəricilərdən uzaq davranışları yaddaşlarda qalıblar. Yüksək postlara nail olmuş siyasət adamları analoji situasiyalarda gərginliyə, sualların qıcıqlandırıcı mahiyyətinə dözməyərək təhqirə, qeyri-adekvat münasibət nümayiş etdirərək, dialoqları yarımçıq qoyub, bununla da dünya ictimaiyyətinin qınağına tuş gəlib. Fransa prezidentlərindən biri postuna hələ yeni qədəm qoyduğu ilk vaxtlarda qadın jurnalistin bəzi qıcıqlandırıcı suallarına cavabında onu təhqir etməsi, birbaşa yayımlanan verilişdə dialoqu yarımçıq qoyub getməsi, onun fəaliyyətinə başladığı ilk günlərdə təkcə fransızların arasında deyil, bütün dünyada ikrah qazandırdı. Olaydan bir qədər sonra Prezidentin buna dərin təəssüfünü bildirməsi onun haqsız olmasının sübutu idi. Lakin olay artıq insanların beynində həmin şəxs haqda təəssüratını yaratmışdı. Görünür, həmin şəxs prezident postuna yiyələnsə də, hələ kifayət qədər siyasi etika və peşəkarlığa yiyələnə bilməmişdi.

Əslində, bir çox əcnəbi jurnalistlərin heç də gərəkli obyektivliyə, jurnalistika prinsiplərinə riayət etdiyini söyləmək olmaz. İşğalçı ölkənin təcavüzkar mövqeyini müdafiə etməyə yönələn suallar verilməsi, əksər hallarda əhali arasında jurnalistin mənsub olduğu ölkənin, agentliyin münasibəti kimi qəbul olunurdu: “Əvvəllər soyuq müharibə olmuş bu münaqişə indi Azərbaycanı və Ermənistanı alova bürüyüb. Bu müharibə keçmişdən qaynaqlanır və indi artilleriya mərmilərinin səsi eşidilir. Dağlıq Qarabağ yenidən gündəmə gəlib, müharibə Qarabağdan və beynəlxalq tərəflərin müdaxilələrindən kənara doğru genişlənir, regional müharibəyə çevrilməklə bağlı xəbərdarlıqlar mövcuddur. Münaqişənin həlli yolu, beynəlxalq müdaxilələr bizim Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev ilə müzakirəmizin mövzusu olacaq”.

Təqdimatdan açıq-aydın anlaşılır ki, müsahibənin aparıcısı Dağlıq Qarabağ problemi barədə səthi biliklərə malikdir. “Soyuq müharibə” adlandırdığı münaqişədə hətta “atəşkəs” adlandırılan dövrdə ardıcıl olaraq azərbaycanlı əsgərlərin, zabitlərin, hətta dinc sakinlərin öldürüldüyündən, ardıcıl olaraq erməni tərəfin atəşkəsi pozduğundan ya xəbəri yoxdur, ya da özünü xəbərsizmiş kimi göstərir. Daha sonra həmin aparıcının verdiyi suala nəzər salaq: “Prezident Əliyev, açıq-aşkar görünür ki, Azərbaycan ilə Ermənistan arasında hadisələrin gedişi nəzarətdən çıxır. Bu hərbi əməliyyatların genişlənməsinin hər hansı bir həddi varmı?”. Sualda məsələnin mahiyyətini bilmədən Azərbaycan Prezidentini müharibənin aparılmasında və regionda yayılmasında təşəbbüskar kimi göstərmək meyili sezilir. Lakin dövlətimizin başçısı bu cür suallarda gizlənən eyham və qərəzə əhəmiyyət verməyərək ən dolğun cavablandırmanı təmin edirdi.

Digər suallar da birmənalı deyildi: “Prezident Əliyev, əgər Ermənistan Sizin təqdim etdiyiniz bu təşəbbüsə cavab verməsə, bu eskalasiya davam edəcək və mülki şəxslərin həyatı üçün qorxular olacaq və bunun bədəli çox yüksək olacaq”, “Lakin Prezident Əliyev, “Əl-Ərəbiyə” vasitəsilə Ermənistan prezidenti danışıqlar haqqında danışdı və dedi ki, münaqişə danışıqlar yolu ilə həll olunmalıdır. Siz buna nə cavab verərdiniz?”.

Müsahibələrin birində jurnalist tərəfindən verilən sual: “Bəziləri hesab edir ki, bu böhran genişlənsə, Sizin torpaqlarınız savaş meydanına çevriləcək və bu, sizin xeyrinizə olmayacaq. Bu, bir növ sizin torpaqlarınızda marionetlər müharibəsinə bənzəyir. Siz qorxmursunuz ki, bu, regionlar arasında mübarizə olar?”

Prezidentin dolğun cavabı: - Xeyr, marionetlər müharibəsi yoxdur. Azərbaycan müstəqil ölkədir. Bizim müstəqilliyimiz bütün beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən tanınır. Azərbaycanın beynəlxalq arenada çox güclü mövqeyi var. Mən bizim nailiyyətlərimizlə bağlı sizə cəmi iki misal gətirə bilərəm. Bir neçə il bundan əvvəl 155 ölkənin dəstəyi ilə Azərbaycan BMT Təhlükəsizlik Şurasına seçildi. Bu, bizim müstəqil siyasətimiz sayəsində və ölkəmizin beynəlxalq ictimaiyyətin çox məsuliyyətli üzvü olması sayəsində oldu. Keçən il biz Bakıda 120 ölkənin iştirakı ilə Qoşulmama Hərəkatının sammitini keçirdik və Azərbaycan Qoşulmama Hərəkatına sədrliyi üzərinə götürdü. Bu şərəfli vəzifə 120 ölkənin yekun qərarı ilə Azərbaycana həvalə oldu. Marionet ölkə bu dəstəyi ala bilərmi? Marionet ölkələr miskindir. Heç kim onlara diqqət yetirmir. Bu gün Azərbaycanın sözü dünya üçün əhəmiyyət kəsb edir. Bu gün regionda Azərbaycan olmadan heç bir siyasi, iqtisadi, enerji, nəqliyyat layihəsi həyata keçirilə bilməz və bizə marionet deyənlər özləri marionetdir. Qoy, onlar güzgüyə baxsınlar. Onlar ölkələrə yuxarıdan aşağı baxmağa öyrəşiblər. Biz belə vəziyyətdə deyilik. Biz öz ləyaqətimizi müdafiə edirik. Dünyada heç bir ölkənin bizim işlərimizə müdaxilə etməyə haqqı yoxdur və onlar bunu başa düşməlidirlər. Öz ərazi bütövlüyünü bərpa etmək Azərbaycanın maraqlarına xidmət edir. Azərbaycanın bir milyon insanı öz doğma torpaqlarına qayıdacağı vaxtı gözləyir və biz hökumət olaraq bunu təmin edəcəyik. Biz insanlarımızı öz vətəninə qaytaracağıq, şəhərlərimizi bərpa edəcəyik, kəndlərimizi bərpa edəcəyik. Biz işğal olunmuş bütün ərazilərdə Azərbaycan bayrağını qaldıracağıq.

- Prezident Əliyev, Avropa deyir ki, Sizinlə Ermənistan arasında olan böhranın hərbi həlli yoxdur. Siz Avropanın bu mövqeyinə necə cavab verərdiniz?

- Mən çox eşidirəm münaqişənin hərbi yolla həlli yoxdur. Birincisi, mən bununla razı deyiləm. İkincisi, yaxşı, əgər hərbi yolu yoxdursa, bizə qeyri-hərbi həll yolu verin, bizə diplomatik həll verin. BMT Təhlükəsizlik Şurasının qətnamələrinə əməl edin. Onlar dünyanın ən ali beynəlxalq qurumu tərəfindən qəbul olunub və bu qətnamələr erməni qoşunlarının işğal olunmuş ərazilərdən heç bir şərt olmadan çıxarılmasını tələb edir. Biz 1992-ci ildən bu yana danışıqlar aparırıq və bu 28 il ərzində hər hansı diplomatik həll olubmu? Vasitəçilər və ya digər beynəlxalq təşkilatlar bizə siyasi həll təqdim ediblərmi? Xeyr. Onlar bu münaqişəni dondurulmuş etdilər. Lakin o dondurulmuş deyil. Biz nə qədər gözləməliyik? Daha 30 il? Ermənilər bizim torpağımızda oturmağa və bizim insanlarımıza öz evlərinə geri qayıtmağa icazə verməməyə nə qədər davam edəcəklər? Əgər beynəlxalq ictimaiyyət beynəlxalq qətnamələrin yerinə yetirilməsini təmin edə bilmirsə, Azərbaycan bunu özü edəcək. Bu da baş verir. Mən bir daha münaqişənin həllinə kömək etmək istəyən bütün tərəflərə, həmçinin Ermənistan rəhbərliyinə deyirəm ki, nə qədər gec deyil işğala son qoyun. Bəyanat verin ki, siz həll prinsiplərini qəbul edirsiniz, Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü qəbul edirsiniz, işğal olunmuş bütün ərazilərdən çıxmaqla bağlı bizə vaxt cədvəli verəcəksiniz və Azərbaycan ərazisində “Qarabağ Ermənistandır” deyən Ermənistanın baş naziri Azərbaycan xalqı qarşısında üzr istəməli və deməlidir “Qarabağ Ermənistan deyil” və onda biz dayanarıq”.

Bu suallarda heç bir neytral məlumatlandırma, araşdırma təşəbbüsü müşahidə olunmur. Əksinə, suallar sanki bir erməni tərəfin sualları kimi görünür. Lakin Prezidentin dolğun və əsaslandırılmış cavabları bu kimi “müdafiəçi”ləri ifşa edirdi.

“Qarabağ sizin üçün bu qədər önəmlidirmi?” sualı isə jurnalistin mövzu haqqında məlumatsızlığı ilə bərabər etikadan nə dərəcədə uzaq olduğunu açıq-aşkar göstərir.

Dövlət başçısının sonuncu - Qələbə çıxışı da ölkə əhalisi tərəfindən xüsusi olaraq müsbət emosiyalarla qarşılandı. Bu, isə təbii idi. Prezident İlham Əliyev bu çıxışında Qələbə sevincini xalqla, məhz öz xalqı ilə bölüşməsi gecə saatlarına təsadüf etdi. Azərbaycan bu Zəfər xəbərindən sonra qalib bir ölkə olaraq yuxudan oyanacaqdı, qürurlu, xoşbəxt, özgüvənli, gələcəyə inamla:

“- Bu gün ölkəmiz üçün tarixi bir gündür. Bu gün Ermənistan-Azərbaycan Dağlıq-Qarabağ münaqişəsinə son qoyulur. Hesab edirəm ki, indicə imzalanmış üçtərəfli Bəyanat məsələnin həlli istiqamətində son nöqtə olacaqdır. Bu Bəyanatı Azərbaycan Prezidenti, Rusiya Prezidenti və Ermənistan baş naziri imzalamışlar (Bəyanatın bəndləri səsləndirilir).

Əziz həmvətənlər, əziz bacılar və qardaşlar.

Bu Bəyanatın tarixi əhəmiyyəti var. Bildirməliyəm ki, bu Bəyanat videokonfrans şəklində imzalanmışdır və ilk mərhələdə 3 ölkənin başçısı bu videokonfrans vasitəsilə Bəyanatı imzalamalı idilər. Ancaq son anda Ermənistan baş naziri bundan imtina edib. Bu, müəyyən dərəcədə başadüşüləndir. Çünki faktiki olaraq bu Bəyanat Ermənistanın hərbi kapitulyasiyası deməkdir. Ona görə bu Bəyanatı videokonfrans formatında Rusiya Prezidenti və mən imzalamışıq və bu Bəyanat rus dilində tərtib edilibdir. Mənim burada imzam var, bu sənəd bu imzalamadan sonra Rusiya səfirinə təqdim edilib və Rusiya və Ermənistan dövlət, hökumət başçıları bu sənədi imzalayacaqlar.

Bir daha demək istəyirəm ki, Ermənistan baş naziri Paşinyanın bu hərəkəti başadüşüləndir. Halbuki hesab edirəm ki, hər bir insan öz əməllərinə görə cavab verməlidir. Hər bir insan hətta onun üçün ölkəsi üçün ən ağır, ən kritik vəziyyətdə özünə hörmət saxlamalıdır. Onsuz da Paşinyan bunu imzalayacaq. Biz onu məcbur etdik. Ancaq onu hansısa bağlı bir yerdə, qapalı bir yerdə, kameralardan uzaq bir yerdə qorxaqcasına, namərdcəsinə imzalayacaq. Öz xoşu ilə bunu imzalamır. Bunun - dəmir yumruğun hesabına imzalayır!

Bu Bəyanat bizim şanlı Qələbəmizdir. Şadam ki, bu gün bu müjdəni Azərbaycan xalqına verirəm. Hesab edirəm ki, bu Bəyanatın imzalanmasının səbəblərindən biri də dünən qeyd etdiyimiz parlaq Qələbəmizdir, tarixi qələbəmizdir, Şuşanın işğaldan azad edilməsidir, Şuşa Qarabağın tacıdır! Şuşanın azad edilməsi həm böyük siyasi, həm böyük strateji, eyni zamanda, çox böyük mənəvi məna daşıyır. Biz Şuşaya qayıtdıq, biz Şuşanı qaytardıq, biz Şuşada yaşayacağıq və işğaldan azad edilmiş digər bütün torpaqlarda həyat qaynayacaq. İnsanlar o torpaqlara qayıdacaq, orada yaşayacaq, insanlarımızın 30 illik həsrətinə son qoyulur”.

Azərbaycan söz sənətinin məskəni olmuşdur. Azərbaycan sözə hər zaman qiymət verən xalq olmuşdur. Bu torpaq nizamilər, füzulilər, nəsimilər, vurğunlar, vahabzadələr yetişdirib. Bu xalqın Qələbəsində də sözün qüdrəti hiss olunmalı idi. Bu dəfə isə sözün qüdrətindən şairlərimiz, yazarlarımız deyil, dövlətimizin başçısı, liderimiz, Müzəffər Ali Baş Komandanımız istifadə etdi. Qarabağ müharibəsində söz müharibəsi də rəhbərinin dili ilə aparılmasaydı, bu Qələbə solğun görünərdi. Sevinsək də, bu qədər mənəvi doyum duyğusu almayacaqdı. İlham Əliyev sözün qüdrəti ilə də Qələbəni xalqına yaşatmağa nail oldu. Rəhbərimizin “Əziz Şuşa, biz qayıtdıq! Əziz Şuşa, sən azadsan! Əziz Şuşa, biz səni dirçəldəcəyik!” ifadələri onu canlı olaraq eşidənlərin heç zaman qulaqlarından getməyəcək. Bu müraciətlər artıq bir daha hansısa yadelliyə yenilməyə imkan verməyəcək. Bu şüarlar Azərbaycan adı ilə eyni mənalı sözlər silsiləsinə çevriləcək və tarixə həkk olunacaq.

Əvvəldə qeyd etdiyimiz fikrə qayıdırıq - Tanrı bizi bu bəladan qurtarmaq üçün Sizlərlə bir dövrdə yaşamağı, Zəfər sevincini birgə yaşamağı nəsib etdi. Çox təşəkkür edirik Sizlərə, Azərbaycan xalqının sevimlisi və ümidgahı, Sizin silahdaşınız, Azərbaycan qadınının simvolu Mehriban xanıma və Sizə, cənab Prezident! Bu çətin dövrdə dövlətimizin başçısı nə yaxşı ki, Siz oldunuz. Dahi Heydər Əliyevin davamçısı, nə yaxşı ki, bizimlə oldunuz, inşallah, uzun illər olacaqsınız. Özünüz demişkən, “Sözümüz əməlimizdir!”.

Azərbaycan apardığı ədalətli müharibə ilə bütün dünyada ədaləti bərpa edən yeni müharibə modeli yaratdı. Dünyanın bütün xalqları XXI əsrdə İlham Əliyevin simasında müasir siyasi lider modelini gördü, dövrünün xalqına dövlətinə torpağına bağlı Müzəffər Ali Baş Komandanını tanıdı...

Dövlətimizin başçısı Qanlı Yanvardan, Xocalı soyqırımından sonra ürəkdən sevinə bilməyən xalqına, verdiyi qurbanların ağırlığına baxmayaraq sevinməyi öyrətdi, sevinc hissi yaşatdı. Özü bizimlə sevindi. Sevinc hisslərini bütün rəsmi çərçivələri yararaq xalqı ilə bərabər yaşadı. Bəzən kövrəldi, göz yaşlarını saxlamadı. Bəzən isə siravi vətəndaş kimi gülüşü ilə belə bizimlə oldu. Çünki o da bizlərdən biridir. Çünki o da 20 Yanvar, Xocalı, 20 Noyabr - Çaykənd faciələrinə bizim qədər yanmışdı. O da bizimlə bərabər Şuşa, Kəlbəcər, Laçın və digər yurd yerlərimizin itkisini yaşamışdı. Ürək dolu sevinməyə, içdən gülməyə hamıdan çox onun haqqı var. Müzəffər Ali Baş Komandanımız üçün yalnız ölkəsi və xalqının mənafeyi önəmlidir. O, heç vaxt bəzi ölkələr kimi haqqa-ədalətə sığmayan siyasət yürütməmişdi, təzyiqlərdən çəkinərək Qarabağdan əlini üzməmişdi.

...Artıq müharibənin ağır, gərgin günləri geridə qalıb. Uzun illər üzərimizdə ən ağır yük olaraq qamətimizi əyən, hələ də davam edəcəyini düşündüyümüz ədalətsizlik, nəhayət, sona çatıb. Bu Qələbə sevincini bizə Azərbaycan xalqının mərd oğulları - Yenilməz Sərkərdə İlham Əliyevin Müzəffər Ali Baş Komandalığı altında ölümün gözünün içinə şəhidlik zirvəsindən baxaraq yalnız Zəfər uğrunda irəliləyən Azərbaycan Ordusunun qəhrəman əsgər və zabitləri yaşatdı.

Həmin günlərin acıları, eləcə də sevinci, Vətən torpaqlarını canı-qanı bahasına geri qaytaran oğullarımızın əfsanəvi qəhrəmanlığı, xalqımızın dünyaya nümunə olacaq birlik əzmi barədə bədii və tarixi əsərlər yazılacaq, filmlər çəkiləcək. Hər bir qazimizin adı, şəhidimizin xatirəsi əziz tutulacaq, əbədiləşəcək və heç zaman unudulmayacaq.

Bu günlərdə də Azərbaycan xalqının gələcək xoşbəxtliyi naminə mübarizəsini davam etdirən Azərbaycanın yeni tarixini yazmış əvəzolunmaz Liderimiz və müasir Ordumuzun yenilməz sərkərdəsi İlham Əliyevin qəhrəmanlıq salnaməsi gələcək nəsillərə, eləcə də müasir dünya ölkələri və liderləri üçün örnək olacaq.

İki sahil.- 2021.- 19 oktyabr.- S.4;7.