Üzü dönsün
ayrılığın...
Ölməz sənətkarımız
Yaqub Zurufçunun xatirəsinə
Ayrılıqlar
da, qovuşmalar da taleyin və
zamanın qismətidir. Tale Yaqub Zurufçunun qismətinə illərlə həsrətində
olduğu doğma Azərbaycana “Ayrılıq” mahnısı ilə qovuşmaq qismət eləmişdi. Həyatda hər kəsin, hətta torpağın, daşın, quşun, yarpağın, dənizin,
bulağın da öz nəğməsi var, deyirlər. Hərə öz dilində oxuyur nəğməsini. Yaqub Zurufçu da hələ qürbətdə
ikən özünün
təkrarsız və
bənzərsiz nəğməsi
ilə milyonlarla azərbaycanlının
qəlbində
əbədi yuva
qurdu.
...Sonra Yaqub Zurufçunun “Ayrılıq”ından xalqımızn bir araya yığışdığı
məkana - Azadlıq meydanına intizar, həsrət, göz yaşları yağdı.
İnsanlar bu nəğmə yağışının altında keçmişdən gələcəyə, bu taydan o taya ümidlə boylandı.
Daha sonra “Ayrılıq”
Azərbaycanın milli
- mənəvi dirçəlişinə
təkan verdi, “el arası çəpər
olmaz” məntiqi ilə bütün ayrılıqlara
son qoymağa, müqəddəs torpaqlarımıza göz dikən yağı düşmənlə savaşa ruhlandırdı.
Əbəs yerə Yaqub bəy demirdi ki, “Ayrılıq”ı
oxumaq üçün,
ya gərək aşiq olasan, ya da ki,
vətənpərvər. “Mən onu vətənpərvər
kimi oxumuşam.” Müğənninin
tale və sənət yollarına silsilə məqalələr
həsr etmiş Əməkdar jurnalist Rəhman Orxanın təbirincə desək, Yaqub Zurufçu Vətən həsrətli-eşqli qəlbini
"Ayrılıq"dan qopardıb,
bütün dünyanı
dolaşaraq, onu yalnız Azərbaycanda tapındıra, ovundurub-sevindirə
bilib. Qeyd edək ki, görkəmli
sənətkar 65 illik
ömründə dünyanın çox olkələrinə
səfər etmişdi.
... 7 yaşında
Təbriz şəhərinin
Fərvərdin Mədrəsəsində
təhsilə başlayan
Yaqub Zurufçu elə həmin illərdə Təbriz radiosunun uşaq proqramında iştirak edərək, şövqlə
oxuduğu "Cücələrim"
mahnısı ilə bütün İranda tanınmış,
dillər əzbəri
olmuşdu. 15 yaşında isə Təbriz Milli Televiziyasında ilk dəfə çıxış edərək
"Evləri var xana-xana", "De gülüm gəlsin, ay nənə", "Dilbər" mahnısını
ifa edən müğənni bu istedadını və oxumaq istəyini atası Qulu kişinın uzun müddət Bakıda yaşaması və doğma xalqının musiqisinə olan sonsuz sevgısi ilə əlaqələndirdi.
....Gənc yaşlarında Tehran opera teatrının xorunda öz musiqi fəaliyyətini davam etdirən sənətkar 1979-cu ildə
İranda xalq inqilabından 1 il sonra Almaniyaya köçdü. Lakin Təbrizdən
başlayan sənət
uğurunu sonralar qürbətdə
davam etdirərək bütün dünyada, xüsusilə müsəlman aləmində, Şərq
dünyasında böyük
şöhrət qazandı.
Onun Almaniya,
ABŞ, Latın
Amerikası və Avropa ölkələrində
təşkil olunan ənənəvi konsertləri
millətindən və
dinindən asılı
olmayaraq, bütün dinləyicilər tərəfindən
həmişə sevilərək,
rəğbətlə
qarşılandı.
Hansı ölkədə yaşamasından asılı olmayaraq Yaqub Zurufçunun ürəyi
həmişə
Azərbaycan eşqi
ilə döyünürdü...
İki il öncə müsahibələrinin
birində deyirdi ki, bu il
Can Azərbaycana gəlişimin 30 ili tamam olur. “Çox
xoşbəxtəm ki,
Gülağa Məmmədovun
dəvəti ilə 1989-cu ilin
əvvəllərində Azərbaycana
gəldim və illərlə həsrətində
olduğum Vətən
mənə doğma anam kimi qucaq
açdı, bağrına
basdı. Bu, həmin illər idi ki, Azərbaycan
xalqı böyük bir imperiyaya qarşı azadlıq, müstəqillik uğrunda
mübarizəyə
qalxmışdı. Xoşbəxtəm
ki, “Ayrılıq” mahnısı xalqımız
tərəfindən sevildi...
Və xoşbəxtəm
ki, Vətənimin müstəqillik tarixində
mənim də adım, mənim də payım var".
Yeri gəlmişkən
qeyd edək ki, dünya şöhrətli məşhur Azərbaycan və Türkiyə müğənnilərinin
ifa etdikləri “Ayrılıq” Yaqub bəyə qədər bəzən xalq mahnısı hesab olunurdu. Sonralar məlum odu
ki, “Ayrılıq” və eləcə də “Sizə salam gətirmişəm” mahnılarının musiqisi Bakıda doğulan, lakin Stalin repressiyası zamanı İran təbəələri kimi
ailəsi ilə birgə ora sürgün edilən mərhum bəstəkar Əli Səlimiyə məxsusdur.
Hər iki mahnı kövrək və həsrətlə ifa olunsa da sanki Azərbaycanın Cənub
və Şimal hissələrini mənən
və ruhən qovuşdurur...
... İctimai Televiziyada işləyəndə Yaqub Zurufçu Təbrizə getdi və “Təbriz həsrəti” adında klip çəkdirdi.
“Təbriz üçün
çox darıxmışdım.
26 ildən sonra Təbrizə getdim və doğma şəhərimi tanımadım,
əgər bura - Azərbaycan olmasaydı, mən çox tez dünyadan gedərdim. Azərbaycan xalqı və
Azərbaycan dövlətçiliyi
həmişə mənə
dəstək olub.” İranda Azərbaycan dilində təhsilin olmadığını dilə gətirən müğənni ürək yanğısıyla deyirdi ki, orada mənim özümün gül kimi dilim var,
amma onu nə yaza, nə
də oxuya bilirəm. “Niyə axı? Niyə belə olmalıdır?”
Təqribən 22 -23 il qabaq Yaqub Zurufçunun bizim doğma Masallıya gəlişini xatırlayıram.
Məni onun ifasından çox heyrətləndirən, rayonda uşaqdan böyüyə hamının tanıyıb sevdiyi, cəddinin möcüzələri barədə sağlığında əfsanəvi söz-söhbətlər
gəzən Seyid Sadıq ağanı ziyarət etməsi oldu. Viləşçay
dəryaçasının sahilində Seyid Sadıq ağa ilə yadigar şəkil çəkdirən müğənni
ondan xeyir-dua istədi...
...2009-cu ildə Yaqub Zürufçu həm Azərbaycan vətəndaşlığı aldı, həm də "Azərbaycan Respublikasının
Əməkdar artisti"
fəxri adına layiq görüldü.
...Sentyabrın 15-də
qəlbi
hər zaman Azərbaycanla döyünən
Yaqub Zurufçu azərbaycanlı
sənətsevərlərin çiynində “Qurd qapısı” qəbiristanlığında
son mənzilə yola salındı. Sənətkarın dəfn
mərasimində ailə
üzvləri, yaxınları,
mədəniyyət və
ictimaiyyət nümayəndələri iştirak etdilər. Bu gün Yaqub Zurufçunun canlı ifasını dinləyənlər üçün kədərli gündür.
Ancaq onun ifasında təkrarsız
gözəlliyi, ürəyəyatımlılığı
ilə seçilən,
qəlb oxşayan melodik Azərbaycan mahnılarını dinləmək bizə - qaIib ölkənin musiqisevərlərinə həmişə
böyük sevinc bəxş edəcək. Allah rəhmət eləsin!
Nurəddin Muğanlı
İki sahil.- 2021.- 16 sentyabr.- S.- 7.