270 YAŞIN
MÜBARƏK, ƏZİZ ŞUŞA!
Qarabağın
tacı olan Şuşa
xalqımız üçün müqəddəs
və əziz məkandır. Şuşa sevgisi hər bir azərbaycanlının
mənəvi varlığının ayrılmaz
parçasıdır!
İlham Əliyev,
Azərbaycan Respublikasının
Prezidenti
8 may
1992-ci il... Təxminən 30 il
əvvəl... Azərbaycanın
tarixi yaddaşına qara hərflərlə yazılmış o acı
gün... O zaman yaşım az
olmasına baxmayaraq eşitdiyimiz xəbər hər bir azərbaycanlı
kimi, məni də dərindən sarsıtdı. Ölkəmizin
mədəniyyət mərkəzlərində
biri, ulu türkün ana yurdu, keçmiş Qarabağ xanlığının
paytaxtı, alınmaz
qalası Şuşa
şəhəri faşist
Ermənistanın hərbi-terrorçu
birləşmələri tərəfindən
işğal olunmuşdu.
Ürəyi Vətəni ilə
döyünən yüzlərlə
mərd oğulların
canı və qanı bahasına aylardan bəri ağır şərtlər
altında müdafiə
etdiyi Şuşa
şəhəri düşmən
əlinə keçmiş,
Qarabağımızın təcavüzə
məruz qalan digər bölgələri
kimi, bu əzəmətli yurd yerimiz də yadelli tapdağı altına düşmüşdü.
İgid oğullarımızın at sürüb,
cövkən oynadığı
Cıdır düzündə
mənfur düşmənin
murdar ayaq səsləri eşidilirdi.
Şuşa yalnız bir
şəhər deyil,
hər birimizin qürur yeri, güvənc qalası olduğundan, sanki qürurumuz zədələnmiş,
güvənc qalamız
yıxılmışdı.
Təəssüflər olsun ki, 30 ilə yaxın bir dövr ərzində şəhər erməni vandalizminin acı üzü ilə qarşılaşdı və
o ağrılı tale ilə
yaşamağa məcbur
oldu. Şuşa yetirdiyi böyük
şəxsiyyətləri ilə
ədəbi, mədəni,
elmi və ictimai fikir salnaməmizə
əlamətdar səhifələr
yazmışdır. Ötən əsrin
70-ci illərində ümummilli
liderimiz Heydər Əliyevin diqqət və qayğısı ilə şəhər özünün sosial-iqtisadi
və mədəni sahədə ən güclü inkişaf dövrünü yaşamışdı.
Lakin işğal faktı bu inkişafa da ağır zərbələr vurdu.
Şuşanın işğalı zamanı yerli əhalinin 193 nəfəri
şəhid, 102 nəfəri
isə əlil olmuşdur.
İşğal nəticəsində Şuşadakı
bir sıra tarixi-mədəniyyət abidələri
düşmən tərəfindən
talan edildi. İşğal
dövründə minlərlə
eksponatı olan Şuşa Tarix Muzeyi, Dövlət Xalça Muzeyinin filialı və Xalq Tətbiqi Sənəti Muzeyi və digər mədəniyyət ocaqlarının
ekspozisiyaları dağıdılıb
və talan olunub, müqəddəs məbəd və məscidlər təhqir edilib, kitabxanalar yandırılıb, misilsiz
əlyazma nümunələri
məhv edilib. Bu siyahıya Şuşa
qalası da əlavə olunmaqla yüzlərlə dini, tarixi və mədəni abidə daxildir. Ermənilər Azərbaycana məxsus
olan bir çox abidənin məhv edilməsinə və ya onların
erməniləşdirilməsinə ciddi cəhdlə çalışırdılar. Onlar Şuşada 7 məktəbəqədər uşaq
müəssisəsini, 22 ümumtəhsil
məktəbini, mədəni-maarif,
kənd təsərrüfatı
texnikumlarını, 8 mədəniyyət
evini, 14 klubu, 20 kitabxananı, 2 kinoteatrı,
3 muzeyi, Şərq musiqi alətləri fabrikini dağıtmışdılar.
Tarix hər zaman ədalətin zəfər çalacağını
diqtə edib. Məhz buna
görə də Azərbaycan xalqı bir gün mütləq
torpaqlarını geri
qaytaracağına əminlik
hissi ilə yaşayırdı. Ədalətin təntənəsinə, haqqın
qələbəsinə inanan
xalqımız bu işğalla heç bir zaman barışmadı.
Ölkə Prezidenti, Müzəffər Ali Baş
Komandan İlham Əliyev müxtəlif siyasi kürsülərdəki
çıxışlarında dəfələrlə demişdir:
“Azərbaycan xalqı
işğal faktı ilə əsla barışmayacaq. Biz torpaqlarımızda
ikinci bir erməni dövlətinin qurulmasına yol verməyəcəyik!”. Ötən illər ərzində dövlətimiz siyasi, iqtisadi və hərbi gücünü hər gün inkişaf etdirdi. Nəticədə Azərbaycan Cənubi
Qafqazın iqtisadi və hərbi cəhətdən ən güclü dövlətinə
çevrildi. Təsadüfi
deyil ki, Ali Baş Komandan çıxışlarında dəfələrlə
vurğulamışdır: “Ermənistan işğal olunmuş torpaqlarımızı
sülh yolu ilə qaytarmazsa, onda Azərbaycan öz torpaqlarını hərbi yolla azad edəcəkdir!”. Öz hərbi gücünə, havadarlarına
və mifik yenilməz ordu xülyasına qapılan faşist Ermənistan dövləti və onun “liderləri” nəinki işğal edilmiş əraziləri qaytarmaq, hətta yeni torpaqlar tutmaq iddiası ilə çıxış
edirdilər. Azərbaycan dövləti və
onun lideri yaxşı anlayırdı
ki, ikili standartlar, yalançı vədlər ulu yurdumuz Qarabağın işğaldan azad olunmasının gecikdirilməsinə
istiqamətlənmiş məqsədli
addımlar idi.
2019-cu ilin 3 oktyabr
tarixində Rusiya Federasiyasının Soçi
şəhərində “Valday”
Beynəlxalq Diskussiya Klubunun XVI illik iclasının plenar sessiyasında Nikol Paşinyanın “Qarabağ
Ermənistandır, nöqtə”
sərsəmləməsi artıq
düşmənin siyasi
sərxoşluğunun və
dünyanın siyasi ikiüzlülüyünün son həddinin ifadəsi idi. Həmin iclasda düşmənə
layiqli cavab verən ölkə Prezidentinin çıxışı
və “Qarabağ Azərbaycandır, nida!” ifadəsi milli şüarımıza çevrilməklə
dəmir yumruq şəklində düşmənin
başına endirildi.
27 sentyabr 2020-ci il...
Doğma
Qarabağımızın, əziz Şuşamızın
yadelli tapdağından
azad olunmasına aparan həmin gün xalqımız və dövlətimiz tarixinə, yaddaşına
qızıl hərflərlə
yazıldı. Həmin gün
başlayan və cəmi 44 gün davam edən İkinci Vətən müharibəsi əziz Şuşamızın azad
edilməsi və faşist Ermənistanın
kapitulyasiyası ilə
başa çatdı.
Şuşamızın azad edildiyi gün tariximizin Zəfər Gününə
çevrildi. Elə müharibənin
başlandığı ilk gündən, ilk saatlardan xalqa müraciət edən Ali Baş Komandanın ərazilərimizin
azad olunması ilə bağlı verdiyi şad xəbərlər hər bir azərbaycanlının
qürurlanmasına və
eyni zamanda, qəhərlənməsinə səbəb
olurdu. Bu xəbərlər xalqımızın
gündəlik həyat
tərzinə çevrilmişdi.
Hər kəs Müzzəffər
Ali Baş Komandanın
çıxışı və
verəcəyi xəbərləri
böyük intizar hissi ilə gözləyirdi. Qeyd etmək
lazımdır ki, Azərbaycan təkcə hərb meydanında deyil, siyasi, diplomatik və informasiya müharibəsində
də düşmənə
sarsıdıcı zərbələr
endirirdi. Bu isə ölkə başçısının siyasi
səriştəsi, liderlik
və sərkərdəlik
bacarığının danılmaz
göstəricisi idi.
8 noyabr 2020-ci il...
Günorta saatlarında
Ali Baş Komandanın
növbəti çıxışını
hər bir Azərbaycan vətəndaşı böyük
sevinc, fərəh və gözyaşları
içərisində dinləyirdi.
Alınmaz qalamız, dilbər
guşəmiz, mədəniyyət
beşiyimiz, əziz Şuşamız öz azadlığına qovuşmuşdu.
Əslində Şuşa şəhərinin
özü də sözlə ifadə edilə bilməyən duyğulara qapılmışdı.
Axı
biz, onun əsl sahibləri qayıtmışdıq.
Artıq
Şuşamızın, Qarabağımızın
başı üstündəki
qara buludlar dağılmışdı. İndi bu torpaqlara yeni
nəfəs, yeni ruh gəlmişdir. İndi bu torpaqlar azad
nəfəs alırdı.
İndi bu dağlara gələn qış fəsli də bir başqa idi.
Azad olunduqdan dərhal sonra şəhərdə
infrastrukturun qurulması
ilə yanaşı, tarix və mədəniyyət
abidələrinin bərpasına
başlanılmış, bütün
ölkəmizdə həyata
keçirilən genişmiqyaslı
quruculuq, abadlıq tədbirlərindən Şuşa şəhəri
də nəsibini almışdır. Dövlətimizin
qayğısı ilə
qısa zaman kəsiyində Azərbaycanımızın
mədəniyyət paytaxtı
elan edilən Şuşa şəhərinin
Baş planının
hazırlanması, şair
Molla Pənah Vaqifin büstünün və muzey-məqbərə
kompleksinin ilkin görkəminə qaytarılması,
Bülbülün ev-muzeyi
və Üzeyir Hacıbəylinin heykəlinin
açılışları, Cıdır düzündə
“Xarıbülbül” musiqi
festivalının, Vaqif
Poeziya Günlərinin
təşkili ənənəsinin
bərpası və bu kimi digər
tədbirlər mədəniyyət
paytaxtımızda görülən
kompleks işlərin tərkib hissəsinə çevrilmişdir. Söz yox
ki, bütün bunlar atılan ilk addımlardır. Doğma Şuşamızın
daha güclü soisal-iqtisadi və mədəni yüksəlişi
hələ qabaqdadır.
Bildiyimiz
kimi, əsası
1752-ci ildə qoyulan Şuşa şəhərinin
bu il – 2022-ci ildə 270 yaşı tamam olur. Azərbaycan
Respublikasının Prezidenti
cənab İlham Əliyevin 5 yanvar 2022-ci il tarixli
Sərəncamı ilə
2022-ci ilin ölkəmizdə
“Şuşa İli” elan edilməsi də məhz doğma Şuşamıza
göstərilən hərtərəfli
dövlət qayğısı
və diqqətin növbəti təzahürüdür.
270 yaşın mübarək, əziz Şuşa!
Rəşad Zülfüqarov,
AMEA-nın Naxçıvan Bölməsi,
filologiya üzrə fəlsəfə
doktoru
İki sahil.- 2022.- 22 yanvar.- S.29.