Qardaşlar arasında kim məsafə qoya bilər?

İki qardaş ölkənin əlaqələrinin inkişafında yol xəritəsi kimi dəyərləndirilən Şuşa Bəyannaməsinin imzalanmasının ikinci ildönümü ərəfəsində cənab Rəcəb Tayyib Ərdoğanın yenidən Prezident seçilməsi yeni hədəfləri şərtləndirir

Dünya bir daha Azərbayan-Türkiyə qardaşlığının nümunəsinin şahidi oldu. İyunun 3-də Ankarada Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın səlahiyyətlərinin icrasına başlaması mərasimi keçirildi. Qeyd edək ki, Rəcəb Tayyib Ərdoğan prezident seçkilərinin mayın 28-də keçirilmiş ikinci turunda 52,18 faiz səs toplayaraq qalib gəldi. 80-dən artıq ölkənin dövlət və hökumət rəhbərlərinin qatıldığı bu mərasimdə Prezident İlham Əliyev və birinci xanım Mehriban Əliyevanın böyük sevgi ilə qarşılanması dünyanın diqqətindən kənarda qala bilməzdi. Türkiyə Prezidenti səlahiyyətlərinin icrasına başlaması mərasimində iştirak edən Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevə, digər dövlət, hökumət başçılarına və qonaqlara bir daha minnətdarlığını bildirdi.

Mayın 28-də keçirilmiş seçkilərdə millətin iradəsinin əksini tapdığını, “Türkiyə yüzilliyi”nin başladığını və ölkənin sıçrayış mərhələsinin qapılarının açıldığını vurğulayan Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan siyasi və dini baxışlarından, etnik mənsubiyyətindən asılı olmayaraq 85 milyonluq əhalinin etimadını boşa çıxarmamaq üçün səylə çalışacaqlarını qeyd etdi. Türkiyə Respublikasının yaradılmasının 100-cü ildönümündə sarsılmaz həmrəyliyə daha böyük ehtiyac duyulduğunu diqqətə çatdıran dövlət başçısı bu gün elan olunacaq yeni hökumətlə birlikdə “Türkiyə yüzilliyi” istiqamətində səylə çalışacaqlarını bildirdi: “Gün bir olmaq, bərabər olmaq, min illik qardaşlığımızı daha da möhkəmləndirmək günüdür. Gün övladlarımızın aydın sabahlarına sahib çıxmaq günüdür... Birlikdə “Türkiyə yüzilliyi”nin inşası üçün çiyin-çiyinə çalışmalıyıq”. Türkiyə demokratiyasının bütün azadlıqların əksini tapdığı, mütərəqqi və əhatəli Konstitusiya ilə gücləndiriləcəyini qeyd edən Rəcəb Tayyib Ərdoğan növbəti beş il ərzində Türkiyə Respublikasının şanını və şərəfini qorumaq, etibarını artırmaq və adını dünyada daha da ucaltmaq üçün var gücü ilə çalışacaqlarını vurğuladı.

Son 20 ildə qardaş Türkiyənin bütün sahələrdə qazandığı uğurlar davamlılığı ilə diqqətdədir. Azərbaycan-Türkiyə birliyinin, həmrəyliyinin fonunda daim bu məqam xüsusi vurğulanır ki, Türkiyənin gücü Azərbaycanın gücü, Azərbaycanın gücü Türkiyənin gücüdür. Son 20 ilin uğurlarına söykənərək qardaş ölkənin daha sürətlə inkişaf edəcəyinə, hər bir sahədə dünyaya nümunə olacağına əminik.

Azərbaycan-Türkiyə münasibətlərinin gələcək inkişafının yol xəritəsi kimi dəyərləndirilən Şuşa Bəyannaməsinin ikinci ilini qeyd etməyə hazırlaşdığımız zamanlarda qardaş, dost ölkə gələcək inkişafında əhəmiyyətli rol oynayacaq prezident seçkilərinin uğurlu nəticəsini yaşayır. Bu sevinci Azərbaycan xalqı Türkiyə xalqı ilə eyni şəkildə qeyd etdilər.

Qeyd etdiyimiz kimi, 15 iyun 2021-ci il tarixindən başlayaraq Bakı və Ankara hərbi-siyasi, iqtisadi sahələrdə müttəfiqliklərini rəsmi şəkildə elan etdi. Bəyannamədə diqqəti çəkən ən vacib məqamlardan biri hərbi sahədə əməkdaşlıq və müttəfiqliklə bağlıdır. Bəyannamədə deyilir: “Tərəflərdən hər hansı birinin müstəqilliyinə, suverenliyinə, ərazi bütövlüyünə, beynəlxalq səviyyədə tanınmış sərhədlərinin toxunulmazlığına və ya təhlükəsizliyinə qarşı üçüncü dövlət və ya dövlətlər tərəfindən təhdid və ya təcavüz edildiyi təqdirdə, tərəflər birgə məsləhətləşmələr aparacaq və bu təhdid və ya təcavüzün aradan qaldırılması məqsədilə BMT Nizamnaməsinin məqsəd və prinsiplərinə müvafiq təşəbbüs həyata keçirəcək, bir-birinə BMT Nizamnaməsinə uyğun zəruri yardım göstərəcəklər. Bu yardımın həcmi və forması təxirə salınmadan keçirilən müzakirələr yolu ilə müəyyən edilərək birgə tədbirlər görülməsi üçün müdafiə ehtiyaclarının ödənilməsinə qərar veriləcək və Silahlı Qüvvələrin güc və idarəetmə strukturlarının əlaqələndirilmiş fəaliyyəti təşkil olunacaqdır”. Sənəddə Azərbaycan və Türkiyəni birləşdirən Zəngəzur dəhlizinin açılması ilə bağlı əks olunan məsələlər isə regionda nəqliyyat-kommunikasiya əlaqələrinin bərpası, beynəlxalq nəqliyyat dəhlizlərinin inkişafına zəmin yaratmaq baxımından böyük əhəmiyyət daşıyır. Azərbaycanla Türkiyəni birləşdirən bu dəhliz türk dövlətlərinə böyük üstünlük qazandıracaq. İki qardaş ölkə arasında məsafə də yaxınlaşacaq, Cənub Qaz Dəhlizinin səmərəli şəkildə istifadə olunması və inkişaf etdirilməsi, yeraltı zənginliklərin türk dünyasından keçməsi, eləcə də beynəlxalq nəqliyyat dəhlizlərinin inkişafı hər iki ölkənin həm siyasi, həm də iqtisadi qüdrətini artıracaq. Bu da yalnız iki türk dövlətinə deyil, digər türk dövlətlərinə, eləcə də dünyaya əhəmiyyətli dəstək vermiş olacaq.

«Türkiyə və Azərbaycan kürək-kürəyə verdikcə Allahın izni ilə çətinliklərin öhdəsindən gəlməyə, uğurdan-uğura çatmağa davam edəcəkdir.» Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın şanlı Qələbəmizin dünyaya təqdimatı olan Zəfər paradında səsləndirdiyi bu fikirlər keçilən yolun ümumiləşdirilmiş ifadəsi və qarşıdakı dövrdə görüləcək işlərin təqdimatı kimi dəyərləndirildi. Türkiyə Prezidenti, eyni zamanda, həmin səfəri zamanı sənədlərin imzalanmasından sonra mətbuata bəyanatında bildirmişdir: «Bu gün atılan imzalar, əslində, simvolik imzalardır. Atılacaq daha çox imzalar var. Bu imzalarla birlikdə inşallah, Azərbaycan Qarabağın tamamilə fərqli şəkildə yüksəlişinə davam edəcəkdir.”

Azərbaycan 44 günlük İkinci Qarabağ müharibəsində Türkiyənin dost, qardaş dəstəyini gördü və bundan qürurlandı. «Azərbaycan tək deyil» bəyanatı ilə dünyaya mesaj ünvanlayan Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan sonadək mənəvi və siyasi dəstəyini davam etdirdi. 10 dekabr 2020-ci ildə keçirilən Zəfər paradında iştirak edən Türkiyə Prezidentinin çıxışı türk dünyasına birlik, həmrəylik, bütün məsələlərdə bir-birinin yanında olmaq, problemini öz problemi, sevincini öz sevinci kimi qəbul etmək çağırışı idi. «Bu gün təbii ki, fərqli bir həyəcanın, hisslərin içindəyik» söyləyən Rəcəb Tayyib Ərdoğan bildirmişdir ki, Allaha şükür olsun ki, daha əvvəl verdiyimiz sözümüzü bu gün yerinə yetiririk. Qırx dörd günlük məlum müharibənin nəticəsində Qarabağ, çox şükürlər olsun ki, sahiblərinə qovuşdu və erməni zülmündən, erməni işğalından azad edildi. Rəsmi Ankara sonadək ədaləti müdafiə etdi, Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı həqiqətlərin təbliğində, erməni yalanlarının ifşasında Azərbaycanla eyni mövqedən çıxış edərək dünyanın ən nüfuzlu təşkilatlarının tribunasından beynəlxalq aləmi ikili siyasətə son qoymağa, münaqişənin həllində vasitəçilik missiyasını yerinə yetirən keçmiş ATƏT-in Minsk qrupunun həmsədrlərini neytrallığı qorumağa çağırdı.

Qardaşlığımızın sübutu üçün təkcə 44 günlük Vətən müharibəsi dövründə Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın səsləndirdiyi bəyanatlara diqqət yetirmək kifayətdir. Bir mühüm məqamı da qeyd edək ki, işğalçı Ermənistan zaman-zaman Azərbaycanla yanaşı, qardaş Türkiyəyə qarşı əsassız «erməni soyqırımı» iddiasını irəli sürür. Qardaş ölkəyə qarşı bu məsələnin bir təzyiq vasitəsi kimi istifadə edildiyi məlumdur. Bu məsələ daim gündəmə gətiriləndə rəsmi Ankara bütün dünya arxivlərinin açılmasının, tarixçilərdən ibarət Türkiyə-Ermənistan birgə komissiyasının yaradılmasının vacibliyini bildirdiyi halda, qarşı tərəf fakt qarşısında acizliyini büruzə verərək bu məsələ ilə tarixçilərin deyil, siyasətçilərin məşğul olmalı olduğunu bildirir. 1915-ci il uydurma «erməni soyqırımı»ndan Xocalı faciəsinədək, eyni zamanda, 44 günlük İkinci Qarabağ müharibəsi dövründə Gəncə, Bərdə, Tərtər soyqırımı aktları erməni faşizminin nə qədər qana həris olduğunu ortaya qoyur. Fürsət düşən kimi özlərini «yazıq, məzlum, döyülən və əzilən» millət kimi təqdim edən ermənilərin 108 ilin yalanlarını həqiqət kimi təqdim etmək üçün hansı vasitələrə əl atdıqları məlum olaylardandır. Uydurma «erməni soyqırımı» məsələsi bu günün məsələsi deyil. Ermənilər uzun müddətdir ki, bu mövzu ətrafında özlərinin uydurmalarını yaymaqda davam edirlər. Tarix özü keçmişdən ibrət götürməkdən ibarətdir. Tarixdən ibrət götürməyənləri tarix özü cəzalandırır. Ermənilər çox təəssüf ki, tarixin dərslərindən ibrət götürmürlər. Çünki tarixdə heç bir yalan həqiqət kimi qəbul oluna bilməz. Bu gün dünyanın özü də erməni yalanlarını açıq şəkildə görməkdədir. Ermənilərin uydurduqları yalanların faş olunması üçün həm Türkiyədə, həm də Azərbaycanda tarixçilər xeyli işlər görürlər. Hər zaman Türkiyə-Azərbaycan alimləri birgə konfranslar təşkil edirlər. Eyni zamanda, Türkiyə tərəfi əvvəldə də qeyd etdiyimiz kimi, bu məsələ ilə əlaqədar beynəlxalq miqyasda öz mövqeyini dəfələrlə açıqlayaraq Türkiyə arxivlərini açıq elan edir. Bildirilir ki, ermənilərdə də bu məsələ ilə bağlı hər hansı sənəd varsa, ortaya qoyulmalıdır.

Azərbaycan - Türkiyə birliyinin zirvədə olduğunu təsdiqləyən Şuşa Bəyannəməsində də bu müddəa öz əksini tapır ki, Ermənistanın Türkiyəyə qarşı əsassız iddialarının, tarixin saxtalaşdırılması və tarixi faktların təhrif olunmaqla siyasiləşdirilməsi cəhdlərinin regionda sülhü və sabitliyi təhdid etməsi nəzərə alınmaqla, 1915-ci il hadisələri ilə bağlı arxivlərin açılması və bu mövzuda tarixçilər tərəfindən araşdırmaların aparılmasına yönəlmiş səylərin qətiyyətlə dəstəklənməsi vacibdir. Tarixi sənəd özündə Azərbaycan və türk diasporları arasında əməkdaşlığın daha da inkişaf etdirilməsini, ümumi problemlərlə bağlı birgə addımların atılmasını, davamlı həmrəylik göstərilməsini, milli mənafelərin qorunmasına dair tarixi həqiqətlərin dünya ictimaiyyətinə çatdırılmasında diaspor fəaliyyətinin əlaqələndirilməsini və qarşılıqlı dəstəyin verilməsini də ehtiva edir.

Dövlət başçısı İlham Əliyevin «Bir millətin iki diasporu ola bilməz» çağırışı Azərbaycan və Türkiyə diaspor təşkilatlarının birgə fəaliyyətinin dərinləşməsində özünü qabarıq şəkildə büruzə verir. Bunun üçün həqiqətlərimizin təbliğinə, birliyimizə, həmrəyliyimizə söykənən tədbirlərin miqyasının genişlənməsinə diqqət yetirmək kifayətdir. 44 günlük İkinci Qarabağ müharibəsi dövründə, həmçinin qardaş Türkiyə ilə bağlı hər hansı məsələ, o cümlədən qondarma «erməni soyqırımı» gündəmə gətiriləndə Azərbaycan-Türkiyə diaspor təşkilatlarının fəallığı diqqət mərkəzində olur.

Bu gün Azərbaycan-Türkiyə diaspor təşkilatlarının birgə fəaliyyəti nəticəsində ermənilərin fakt qarşısında acizlikləri daha aydın görünür. Şuşa Bəyannaməsində yer alan müddəalardan biri də Azərbaycan-Türkiyə Media Platformasının imkanları çərçivəsində iki ölkənin aidiyyəti qurumları arasında informasiya, kommunikasiya və ictimai diplomatiya sahəsində əməkdaşlığın gücləndirilməsi, türk həmrəyliyinin daha da möhkəmləndirilməsi məqsədilə Türkdilli Dövlətlərin Əməkdaşlıq Şurası (Türk Dövlətləri Təşkilatı) və əlaqədar qurumlar çərçivəsində həyata keçirilən fəaliyyətlərə təkan verilməsidir. İki ölkə arasında media sahəsində strateji əməkdaşlıq haqqında Anlaşma Memorandumunun imzalanması, həmçinin bununla bağlı qanunun hər iki ölkənin dövlət başçıları tərəfindən təsdiqlənməsi, Azərbaycan-Türkiyə Birgə Media Platformasının yaradılması hədəflərə yüksək səviyyədə nail olmağa geniş imkanlar açır.

Atdığı addımlarla hər zaman Azərbaycanın yanında olduğunu təsdiqləyən Türkiyə ilə ölkəmiz arasında əlaqələr bütün sahələrdə uğurla inkişaf edir. Məhz iki dövlətin siyasi iradəsi, qətiyyəti sayəsində reallığa çevrilən enerji layihələri regionda sabitliyi, təhlükəsizliyi möhkəmləndirməklə yanaşı, dünyanın enerji təhlükəsizliyinin təminatına böyük töhfələr verir. Azərbaycan və Türkiyə eyni köklər üzərində böyüyən ulu bir çinara bənzədilərək vurğulanır ki, həmin çinarın kölgəsi həyata keçirilən layihələrlə bu gün Qafqazdan Avropayadək bir çox ölkəyə qədər uzanır. BTC və BTƏ neft-qaz layihələrinin ardınca əməkdaşlığın regional çərçivədən çıxaraq coğrafiyasını genişləndirməsi fonunda Cənub Qaz Dəhlizinin, onun əsas seqmentlərindən olan TANAP-ın, TAP-ın istifadəyə verilməsi və sair kimi biri-birindən önəmli hadisələr Qafqazdan Avropayadək uzanan kölgənin təqdimatlarıdır.

Yuxarıda da qeyd etdiyimiz kimi, Azərbaycan-Türkiyə əlaqələrinin gələcək inkişafı üçün yol xəritəsi, ümumi işbirliyimizin təminatçısı kimi dəyərləndirilən Şuşa Bəyannaməsinin siyasi əhəmiyyətindən bəhs edərkən bu məqam xüsusi qeyd edilir ki, sənəddə əksini tapan müddəalar təkcə iki qardaş ölkəni deyil, ümumilikdə regionu əhatə edir. 44 günlük İkinci Qarabağ müharibəsinin yaratdığı reallıqlar fonunda yeni əməkdaşlıq formatlarının yaradılması zərurəti ortaya çıxır ki, bu da öz növbəsində bölgədə sülhün, təhlükəsizliyin təminatına yol açır. Azərbaycan-Türkiyə birliyi daim bölgədə sülhün, təhlükəsizliyin qarantı kimi dəyərləndirilir. Bütün çıxışlarında tarixi Zəfərimizi Türkiyə-Azərbaycan birliyinin təcəssümü kimi dəyərləndirən dövlət başçısı İlham Əliyev Zəfər paradındakı bəyanatında bildirmişdir: “Bu gün Ərdoğan Türkiyəsi dünya üçün bir örnəkdir, müstəqillik, mərdlik, cəsarət örnəyidir və inkişaf örnəyidir.» Bu fikirlərin davamı olaraq isə Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan tarixi Zəfərimizdən sonra Azərbaycanın cənab İlham Əliyevin qətiyyətli rəhbərliyi ilə dastan yazmaqda davam edəcəyini bildirmişdir.

Ölkə Prezidenti İlham Əliyev Azərbaycan-Türkiyə qardaşlığının təhlili fonunda bu fikri də xüsusi qeyd edir ki, bir də təvazökarlıqdan kənar olsa da, hesab edirəm ki, bu gün daha iki nümunə var - o da mənim qardaşımla mən: «Biz ölkələrimizi müstəqillik yolu ilə irəliyə aparırıq. Mən dəfələrlə demişəm ki, Türkiyənin artan gücü bizi gücləndirir və biz bir-birimizə güc qataraq böyük dünya çapında bir güc mərkəzinə çevrildik… Bizim aramızdakı qardaşlıq bütün Türkiyə və Azərbaycan xalqına örnək olmalıdır.» «Bir ananın iki oğlu, bir ağacın iki qolu» kimi dəyərləndirilən Azərbaycan və Türkiyə dostluğunu, birliyini geniş təhlil edən Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan bu fikri də xüsusi qeyd etmişdir ki, göylərdə nazlı-nazlı dalğalanan ayparalarımız kimi, biz eyni inancı bölüşən qədim bir millətin mənsublarıyıq: «Eynilə Anadolu kimi, bura da bizim torpağımızdır. Eynilə Türkiyə kimi, bura da bizim Vətənimizdir. Eynilə doğulduğumuz yerlər kimi, bura da bizim öz yurdumuzdur. Eyni qaydada Türkiyənin hər bir qarışı da sizlərin Vətəniniz, yurdunuzdur. Türk millətinin qəlbindəki Azərbaycan sevgisini kim qoparıb ata bilər? Qardaşlar arasında kim məsafə qoya bilər? İki qardaşı hansı hüdud ayıra bilər? Könüllərimiz arasında kim sərhəd çəkə bilər?» İki dost ölkənin əlaqələri təkcə bölgəyə deyil, bütün dünyaya nümunə ola biləcək bir səviyyədədir.

Dünya bu qardaşlığın daim şahidinə çevrilir. Bu ilin fevral ayında Türkiyədə baş verən dəhşətli zəlzələ zamanı Azərbaycanın nümayiş etdirdiyi əsl qardaşlıq nümunəsi diqqətdən kənarda qalmadı. Bu diqqət və qayğı yalnız dövlətlərarası münasibətlər deyil, sadə insanlar tərəfindən də yüksək səviyyədə nümayiş olundu. «Türkiyəli qardaşlarımızın yanındayıq» söyləyən xalqımız bu qayğını əməli ilə sübut etdi.

Dünyaya örnək olan Azərbaycan-Türkiyə dostluğunun, qardaşlığının sarsılmazlığını təsdiqləyən faktlar o qədər bitib tükənməzdir ki, onları sadalamaqla qurtarmaz. Ən əsası bu sarsılmaz birlik gələcəyə daha böyük inamla addımlamağa əsas verir. Hazırda cənnət məkana çevrilən azad Qarabağımızda və Şərqi Zəngəzurumuzda bərpa-quruculuq işləri iki qardaş ölkənin birgə səyləri əsasında həyata keçirilir.

Cənab Rəcəb Tayyib Ərdoğanın yenidən Prezident seçilməsi iki qardaş ölkənin münasibətlərinin yüksələn xətlə inkişafını daha da sürətləndirəcək, hədəflərə doğru atılan birgə addımlar uğurlu nəticələrini verəcək. Azərbaycan-Türkiyə qardaşlığı əbədidir, sarsılmazdır, dünyaya nümunədir.

Yeganə Əliyeva

İki sahil.- 2023.- 7 iyun. S. 3.