Böyük gücə çevrilən bu qardaşlığa heç kim iradəsini diktə edə bilməz - Türkiyə –Azərbaycan

Şuşa Bəyannaməsinin imzalanmasının ikinci ildönümünün tamamına təsadüf edən qardaş ölkənin Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın 28 mayda qazandığı Qələbədən, səlahiyyətlərinin icrasına başladıqdan sonra ilk dövlət səfərini ölkəmizə planlaşdırması tarixi ənənələrə sadiqlikdir

Türkiyə - Azərbaycan qardaşlığı nadir hallarda müşahidə olunan sarsılmaz birliyin təkzibolunmaz reallığıdır. Ən çətin dönəmlərdə belə biri- birinə dəstək olan, ortaq milli- mənəvi dəyərlərə, tarixə malik hər iki xalqın eyni məqsəd naminə birlik nümayiş etdirməsi Türkiyə-Azərbaycan əməkdaşlığını daha da möhkəmləndirib. 1918- ci ildə Bakını erməni –bolşevik birləşməsinin qırğınlarından qurtaran Qafqaz İslam Ordusunun əsgərləri Azərbaycan xalqına qarşı törədilən soyqırımının qarşısını aldı. Sarıqamış, Çanaqqala savaşlarında türkiyəli əsgərlərə kömək göstərən azərbaycanlılar qardaş harayına səs verdilər. 44 gün davam edən İkinci Qarabağ müharibəsində daim Azərbaycanın yanında olduğunu bildirən Türkiyənin göstərdiyi maddi, mənəvi, hərbi dəstək xalqımız tərəfindən qardaş köməyi kimi qiymətləndirildi.

Prezident İlham Əliyevin «Vətən müharibəsinin ilk günlərindən, daha doğrusu, ilk saatlarından biz Türkiyənin dəstəyini hiss edirdik. Türkiyənin Cümhurbaşqanı Rəcəb Tayyib Ərdoğan ilk saatlardan Azərbaycanın haqq işinə öz dəstəyini verdi. Onun açıq, birmənalı və sərt açıqlamaları Azərbaycan xalqını çox sevindirdi. Mənim qardaşım demişdir ki, bu müharibədə Azərbaycan haqlıdır, demişdir ki, Azərbaycan tək deyil və Türkiyə hər zaman Azərbaycanın yanındadır. Bu, birliyimizin, qardaşlığımızın təzahürüdür. Türkiyənin Azərbaycana verdiyi siyasi və mənəvi dəstək hər bir Azərbaycan vətəndaşını qürurlandırır, sevindirir» sözlərinin real təsdiqi və dünyanı heyrətləndirən Ermənistan üzərində Qələbəmizə həsr olunan Zəfər paradını hər iki ölkənin dövlət başçılarının birgə izləmələri idi.

Qürurla dolu fəxrlə o günlərdə paytaxtımızın küçələrində, şəhər və kəndlərimizdə Azərbaycanla Türkiyənin dövlət bayraqlarının qoşa dalğalanması «qardaş da, dost da dar gündə tanınar» el məsəlinin bariz nümunəsi idi. Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın «Türkiyə olaraq Azərbaycan ilə münasibətlərimizdə özümüzə hər zaman böyük lider Heydər Əliyevin «Bir millət, iki dövlət»” şüarını rəhbər tutduq. Qazi Mustafa Kamal Atatürkün dəqiq ifadəsi ilə Azərbaycanın kədərini kədərimiz, sevincini sevincimiz bildik. Bu anlayışla Qarabağı otuz il boyunca sinəmizdə yara etdik. Bu gün də bu yaranın sağalmasının sevincini paylaşmaq, bu şanlı zəfəri birlikdə qeyd etmək üçün aranızdayıq» sözləri hər iki xalqın mübarizlik tarixinin simvolu idi.

Vətən müharibəsindən sonra tariximizi, ortaq etnik köklərimizi, milli dəyərlərimizi, maraqlarımızı birləşdirən amillərin geniş miqyasda yer aldığı Azərbaycanla Türkiyə arasında imzalanan «Azərbaycan Respublikası ilə Türkiyə Respublikası arasında müttəfiqlik münasibətləri haqqında Şuşa Bəyannaməsi» bütün sahələri əhatə edən həmrəylik sənədi kimi tarixə yazıldı. Müttəfiqlik Bəyannaməsi dünyada alternativi olmayan, iki qardaş ölkə arasındakı əlaqələri ən yüksək səviyyəyə qaldıran nadir əməkdaşlıq, iş birliyi, həmrəylik nümunəsi, tarixə əsaslanan, qarşıdakı onillər üçün iş birliyinin təminatçısıdır.

Bir əsrlik tarixə malik Qars müqaviləsinə istinad edilən Şuşa Bəyannaməsinin imzalanması öndərlərimizin irsinə sadiqlikdir. Hər ki dövlətin beynəlxalq müstəvidə əməkdaşlığının, siyasi, iqtisadi, ticari əlaqələrinin, mədəniyyət, təhsil, idman, gənclər siyasəti ilə bağlı münasibətlərinin gələcək inkişafının istiqamətlərinin yer aldığı Bəyannamənin ən böyük əhəmiyyətini «Müdafiə sənayesi sahəsində və qarşılıqlı hərbi yardım məsələləri bu Bəyannamədə öz əksini tapır. Bu, tarixi nailiyyətdir. Biz bir daha göstəririk ki, bundan sonra da hər zaman bir yerdə olacağıq. Bundan sonra da bir-birimizin təhlükəsizliyini təmin edəcəyik, necə ki, bu günə qədər Türkiyə və Azərbaycan bütün məsələlərdə bir yerdədir, bundan sonra da bu, belə olacaq» sözləri ilə ifadə edən Prezident İlham Əliyev iki dövlət arasında enerji, nəqliyyat kommunikasiya sahəsində iş birliyinin intensivləşməsini Cənubi Qafqazda sabitliyin əsas təminatçısı adlandırır. Zəngəzur dəhlizinin açılmasının Şuşa Bəyannaməsində əksini tapması dövlət başçımız İlham Əliyevin «Bu gün biz Türkiyəni və Azərbaycanı dəmir yolu ilə, avtomobil yolu ilə birləşdirəcək Zəngəzur dəhlizi haqqında nəinki danışırıq, bu dəhlizi əməli işlərlə yaradırıq» sözləridir.

İki qardaş ölkə mütəxəssislərinin Ermənistanın işğalından azad edilən torpaqlarda, xüsusilə yeni yaradılan Qarabağ və Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonlarında aparılan bərpa-quruculuq işlərində birgə çalışması bu birliyin qurub-yaratma niyyətindən yaranan iş birliyidir.

Torpaqlarımızın işğaldan azad olunmasından sonra Qarabağdan dünyaya açılan pəncərə kimi dəyərləndirilən Füzuli, Zəngilan Beynəlxalq Hava limanlarının qısa müddətdə inşa edilərək istifadəyə verilməsi hər iki qardaş ölkənin birgə səyinin məntiqi nəticəsidir.

«Azərbaycan xalqı üçün bütün bunları sevincli edəcək daha bir hadisə hər zaman belə açılışlarda ölkəmizə səfər edərək bizə dəstək verən qardaş Türkiyə Respublikasının Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın iştirakıdır» sözləri ilə Türkiyə ilə Azərbaycan arasındakı münasibətlərin bölgədə sülhə, yenidənqurmaya, regionun iqtisadi, nəqliyyat – kommunikasiya imkanlarının artmasına fayda verəcəyini diqqətə çatdıran Prezident İlham Əliyev haqlı olaraq bildirir ki, dünya miqyasında böyük gücə çevrilən bu qardaşlığa heç kim iradəsini diktə edə bilməz. Ermənistan da, havadarları da bilməlidirlər ki, bu dostluq Zəngəzur dəhlizinin bərpasına böyük əminlik yaratmaqla bütün türk dünyasını birləşdirəcək. Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanın vurğuladığı kimi, gün gələcək Zəngəzurdan çıxıb İstanbula qədər gedə biləcəyik və bölgənin tranzit, logistika mərkəzinə çevrilmə imkanı möhkəmlənəcək.

Prezident İlham Əliyevin «Biz Zəngəzur dəhlizini icra edəcəyik, Ermənistan bunu istəsə də, istəməsə də. İstəsə, daha asan həll edəcəyik, istəməsə də zorla həll edəcəyik» sözlərinin real təsdiqi Prezident İlham Əliyevin türkiyəli həmkarı Rəcəb Tayyib Ərdoğanla birlikdə Rize-Artvin Hava Limanının açılışında iştirakları, iki ölkə arasındakı nəqliyyat –kommunikasiya infrastrukturunun şaxələnmiş istiqamətinin nümunəsidir. Həmin mərasimdə Şuşa Bəyannaməsinin önəminin xüsusilə vurğulanması, nəqliyyat, enerji təhlükəsizliyi ilə bağlı əməkdaşlıq məsələlərinin aktuallaşdırılması bölgədəki sabitliyə önəmli töhfədir. Səfər çərçivəsində Türkiyənin Milliyyətçi Hərəkat Partiyasının sədri Dövlət Bağçalının Prezident İlham Əliyevə Ulu Öndər Heydər Əliyevlə görüşlərini əks etdirən fotolar və üzərində «Qarabağ Fatehi»” yazısı olan tapança hədiyyə etməsi birliyin tərkib hissəsi idi.

Bu ilin fevralında Türkiyədə baş verən, «əsrin fəlakəti» adlandırılan dəhşətli zəlzələnin ağır nəticələrinin aradan qaldırılmasında qardaş ölkənin mütəxəssisləri ilə birgə çalışan azərbaycanlıların Türkiyənin Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan tərəfindən mükafatlandırılması qardaşlıq nümunəsinin daha bir ifadəsi idi. Türkiyənin Kahramanmaraş şəhərinin Pazarcık, Elbistan rayonlarında baş verən, sonra Malatya, Adana, Hatay və digər şəhərləri də əhatə edən zəlzələlər zamanı həyatlarını itirmiş insanların yaxınlarının kədərinə şərik olan Azərbaycan xalqı ilk gündən humanitar yardımı ilə qardaşlarımıza dəstək göstərdi. O ağır günlərdə belə bu qardaşlığın sarsılmazlığını Azərbaycan xalqına minnətdarlığı ilə bildirən Rəcəb Tayyib Ərdoğan

100 minə yaxın vətəndaşın ziyarət etdiyi «TCG Anadolu»” gəmisinin, Qara dənizdə çıxarılan təbii qazın istismarına başlanılmasını, milli döyüş təyyarəsi «Gökbey»” helikopterinin, «Hürjet»” və «ATAK-2»” qırıcılarının, «Altay”» tankının istifadəyə verilməsini Türkiyənin son illərdə kosmik sahədə qazandığı uğurların rəmzi adlandırdı. Türkiyə ilə Azərbaycanın qardaşlığının suda, quruda, səmada təsdiqlənməsi isə türk dünyasının «Əbədi var olacağıq!» əminliyidir.

Zəlzələnin acı fəsadlarının aradan qaldırılmasında hər cür yardım göstərilməsini xalqımızın qardaşlıq borcu adlandıran Prezident İlham Əliyev türkiyəli həmkarına ünvanladığı məktubundakı « Hər zaman Türkiyə də bizim yanımızdadır, yaxşı günlərdə, çətin günlərdə. Bu dəhşətli zəlzələ bizi çox sarsıtdı. Yəni, hər birimizə böyük mənəvi əzab verdi. Biz qardaşlarımızın dərdinə şərikik. Yaralılara tezliklə Allahdan şəfa diləyirik» sözləri ulularımızdan qalma «qardaş qardaşa əl tutar» deyiminin təzahürü idi. Bütün türk dünyası əmin oldu ki, siyasi, iqtisadi güdrəti ilə seçilən Türkiyə bu ağır sınaqdan da gücü, həmrəyliyi ilə çıxacaq. Prezident İlham Əliyevin Azərbaycanın zəlzələnin baş verdiyi Kahramanmaraş vilayətində min ev, məktəb, məscid və digər infrastruktur obyektlərindən ibarət yaşayış kompleksinin inşası ilə bağlı xəbərini açıqlayan Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan bu dəstəyi qardaş yardımı kimi yüksək dəyərləndirdi. İstanbulda keçirilən «TEKNOFEST”» festivalı Türkiyə -Azərbaycan birliyinin, bölgədə sülhün, sabitliyin, təhlükəsizliyin qarantı kimi diqqəti cəlb etdi. Türkdilli ölkələrin birləşdiyi Türk Dövlətləri Təşkilatının yaranmasında aparıcı qüvvə olan Azərbaycan –Türkiyə müttəfiqliyi bu festivalda da diqqəti cəlb etdi. Müxtəlif illərdə hər iki qardaş ölkənin Silahlı Qüvvələrinin birgə iştirakı ilə keçirilən «TUR-AZ», «Sarsılmaz dostluq» adlı təlim-məşqlərin, İzmir bölgəsində keçirilən «Efes-2022»” çoxmillətli hərbi təlimlərdə azərbaycanlı hərbçilərin uğurlu iştirakı hər iki ölkənin müdafiə qüdrətinin göstəricisi, bölgədə sabitliyə töhfə verəcək birliyin ifadəsi, bölgə dövlətlərinin sülhə çağırışdır.

Elm-inkişaf- bilik vəhdətinin nümayişi olan, texnologiya bayramı kimi tarixə yazılan” aerokosmik və texnologiya sahəsində əməkdaşlığın nümunəsi «TEKNOFEST» festivalı gənclərin yaradıcılıqlarının təqdimatıdır. Bakı festivalından sonra İstanbulda «Dünya türkün gücünü görsün, yerini bilsin”!» amalı ilə səmada xarüqələr yaradan «TEKNOFEST”» iştirakçılarının elmi düşüncələrinin nümunələri olan kəşfləri, cəsur pilotlarımızın səmada göstərdikləri tryüklar türk dünyasının həmrəyliyinin, gənclərinin elmdə də ən ön sıralarda yer almasının dünyaya çatdırılması, «Biz bir yerdəyik, bir yerdə olacağıq, gücümüz də gündən-günə artacaq» mesajı idi. Bütün dünyanın heyrətlə izlədiyi «TEKNOFEST» türk birliyinin sarsılmazlığının səmada təzahürü idi. ” Festivalda Türk Dövlətləri Təşkilatına üzv ölkələrinin də iştirakı bu cür platformalarda təməlləri qoyulacaq yeni və daha böyük əməkdaşlıqların, ortaq gələcəyimizin aydın üfüqlərdə yer alacağının müjdəsi idi. Türkiyə və Azərbaycan prezidentləri Rəcəb Tayyib Ərdoğan və İlham Əliyevin İstanbulda keçirilən «TEKNOFEST”» Aerokosmik və Texnologiya Festivalında iştirak etmələri sarsılmaz qardaşlığın növbəti təntənəsi idi.

Avrasiyanın ticarət, enerji, nəqliyyat, siyasi mərkəzi kimi şöhrət qazanan bu ölkənin güclü sənayesi Türkiyə kimi müttəfiqlərini gücləndirir. Türk Ordusunun adı dünyada ön sıralarda çəkilir. Türkiyənin müdafiə sənayesinin uğurları bütün dünya tərəfindən etiraf edilir. Ən inkişaf etmiş, ən çağdaş, ən modern müdafiə sənayesi Türkiyəni gücləndirir, ölkənin təhlükəsizliyini təmin edir. Azərbaycanda «Bayraktar»” Mərkəzinin yaradılması isə iki ölkənin müdafiə qüdrətini daha da gücləndirəcəkdir.

«Mən fürsətdən istifadə edərək «Kızılelma»” ilə bağlı bütün qardaşlarımızı təbrik etmək istəyirəm və ümid edirəm ki, yaxın gələcəkdə «Kızılelma”» Azərbaycanın səmasında da olacaqdır. «Kızılelma»” havada, «Altay»” və «Togg»” quruda, «Anadolu»” dənizdə - bugünkü Türkiyə budur» söyləyən, « Atam demişkən, «Bir millət, iki dövlət”, əlavə də etmək istəyirəm, «Bir yumruq!”.» ifadəsi ilə sevincini diqqətə çatdıran Prezident İlham Əliyevin sözləri qardaş ölkənin qüdrətinin ifadəsidir.

Bu qardaşlığın daha bir ifadəsi iyun ayının 3-də Ankarada Türkiyə Respublikasının Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın səlahiyyətlərinin icrasına başlaması mərasimində Türkiyə ilə Azərbaycanın dövət başçıları arasındakı səmimiyyətlə təsdiqləndi.

Türkiyənin regionda və dünyada liderliyini təsdiqləyəcək ən layiqli liderin Rəcəb Tayyib Ərdoğanın siyasi iradəsinə inanan xalq qarşıdakı illərdə seçimində yanılmadığının şahidi olacaq. Bu ölkənin Şərqi Aralıq dənizində söz sahibi olması, ölkə ərazisində yüksək sürətli dəmir yollarının ardıcıl istifadəyə verilməsi, Yeni İstanbul Kanalı layihəsinin reallaşdırılması, ən iri hava limanlarının, səhiyyə müəssisələrinin istifadəyə verilməsi qardaş ölkədə qazanılan nailiyyətlər sırasındadır. Qlobal məsələlərin müzakirələrində, mühüm əhəmiyyətli layihələrin reallaşmasında maraqları eyni olan, qoşa addımlayan Türkiyə ilə Azərbaycanın dünya siyasətinə təsir imkanlarının artması qardaş ölkədə keçirilən prezident seçkilərində bir daha təsdiqləndi.

Bütün dünya inandı ki, Türkiyə və Azərbaycan dünya miqyasında müstəqil siyasət yürüdən ölkələrdir. «Türkiyənin gücü bizim gücümüzü artırır» sözlərini «Gün bir olmaq, bərabər olmaq, min illik qardaşlığımızı daha da möhkəmləndirmək günüdür. Gün övladlarımızın aydın sabahlarına sahib çıxmaq günüdür... Birlikdə «Türkiyə yüzilliyi»”nin inşası üçün çiyin-çiyinə çalışmalıyıq”» sözləri ilə türk dünyasını birlik və həmrəyliyə səsləyən Rəcəb Tayyib Ərdoğan inamında iki qardaş arasındakı sarsızlmaz birliyin əbədiliyinə tam əmindir. Hər iki ölkə arasında dəyişilməyən ənənəyə görə prezident seçkilərində qalib gələn liderilərin ilk səfərləri də qarşılıqlı olaraq qardaş ölkəyə ünvanlanır. Bu ənənəyə sadiq qalan Rəcəb Tayyib Ərdoğanın Prezident kimi «Yavru Türkiyə» adlandırılan Şimali Kiprdən sonra Azərbaycana ali səviyyəli xarakterə malik dövlət səfəri bu qardaşlığa sadiqlik, hörmət və etimaddır.

İyunun 12-də Rəcəb Tayyib Ərdoğanın və birinci xanım Əminə Ərdoğanın ölkəmizə səfəri, keçirilən görüşlər, hər iki dövlətin maraqlarını əks etdirən danışıqlar, aparılan müzakirələr bu birliyi daha da möhkəmləndirəcək. Qardaşlığın yol xəritəsi olan, ikinci ili qeyd olunan Şuşa Bəyannaməsinin yeni istiqamətləri bu səfərin məntiqi nəticəsi kimi birliyimizi daha da möhkəmləndirəcək, qarşıdakı təmaslar diplomatik əlaqələrin yeni istiqamətlərinə etibarlı zəmin yaradacaq.

Xuraman İsmayılqızı

İki sahil.- 2023.- 15 iyun. S. 2.