Azərbaycanlı olmaq ilə fəxr etməyin

Heydər Əliyev nümunəsi

DAHİ LİDER SÖZÜ VƏ ƏMƏLİ İLƏ HƏR KƏSƏ VƏTƏNİ QARŞILIQSIZ NECƏ SEVMƏYİN YOLLARINI ÖYRƏTDİ

Yunan filosofları insan zəkasının, istedadının ən yüksək zirvəsi və ya xariqüladə ağıl və zəka sahiblərini düha adlandırmışlar. Düha kəlməsi başqa bir mənada dahi deməkdir. Çünki “genius” (dahi) kəlməsi “genesis” (yaranış) sözü ilə sıx bağlıdır. Bu da yunan və latın sözləri olan “yaratmaq”, “doğmaq”, “törəmək” sözlərindən yaranmışdır. Alman filosofu İmmanuel Kanta görə, dahilik elə işlər görməkdir ki, onları başqalarından öyrənmək və başqalarına öyrətmək mümkün deyil. Filosof şairimiz, böyük dramaturq, Azərbaycan ədəbiyyatı tarixində romantizm ədəbi cərəyanının ən qüdrətli nümayəndəsi olan Hüseyn Cavid isə -

Kəssə hər kim tökülən qan izini,

Qurtaran dahi odur yer üzünü!

– söyləməklə dahiliyin nə olduğunu hamının başa düşəcəyi dildə izah etməyə çalışmışdır.

Bütün bu araşdırmaların nəticələrini birləşdirdikdə, dahiliyin hərtərəfli və dəqiq mənasını ifadə etmiş oluruq: dahilik xidmətləri ilə geniş mənada dünyaya, dar mənada aid olduğu ölkəsinə, millətinə xalqına “sevinc, xoşbəxtlik gətirən” anlamını verir.

Hesab edirəm ki, dahilik xüsusiyyətləri anadangəlmə olmasa, o sonradan qazanıla bilməz. Deməli, dahilik təkcə nə elmi xidmətlə bağlı olmadığı üçün, hər elmi kəşf edənə də dahi deyilməmiş, nə də ədəbiyyat, mədəniyyətlə də əlaqədar deyil deyə, hər roman, şeir yazıb, musiqi bəstələyib ədəbiyyat, mədəniyyət, incəsənət nümunələrini yaradana da düha demək mümkün olmamışdır. Heç dahilərin yaranması hansısa ölkənin ərazisi, əhalisinin sayı, böyük tarixi keçmişi ilə də əlaqəli deyil. Təsəvvür edin, 350 illik tarixə, 10 milyon kvadrat kilometrlik bir əraziyə və 350 milyonluq əhalisi olan Amerikanın da, eləcə də cəmi 100 illik müasir dövlətçilik tarixinə, 86,7 min kvadrat kilometrlik əraziyə, 10 milyonluq əhaliyə malik Azərbaycanın da dahi şəxsiyyətləri olub. Belə ki, Corc Vaşinqton – Amerika dövlətçiliyinin banisi və "Amerika xalqının atası" hesab edildiyi kimi, Heydər Əliyev də müasir Azərbaycan dövlətçiliyinin banisidir. Hər iki böyük tarixi şəxsiyyətin ismi dahi deyə çağırılır. Çünki onların tarixdə eyni rolu olduğu üçün, bu misiyanın adı da yaratmaq, bir sözlə dahilik olmuşdur. Ona görə ki, bu gün əgər hər iki dünya lideri haqqında eyni xoş ifadələr işlənirsə, bu, onların məhz, dünya miqyaslı dahi şəxsiyyət olaraq qəbul edilmələri ilə əlaqədardır.

Dahi şəxsiyyətlərin tarixi rolu yaşadığı dövrdə deyil, dünyadan köçüb getdikdən sonra, illər keçdikcə, daha böyük qiymətini alır. Axı sirr deyil ki, böyük şəxsiyyətlər tək bir xalqa deyil, bütün dünyaya məxsus olurlar. Ona görə də biz digər xalqların yetirdiyi dahi insanları öyrəndiyimiz, tanıdığımız və sevdiyimiz kimi, başqa xalqlar da bizim xalqdan yaranan dahi insanlara maraq göstərir, tanıyır və sevirlər. Bu fikirlərin nə qədər böyük həqiqət olduğuna bir daha əmin olmaq üçün Rusiyanın məşhur teleaparıcısı Leonid Yakuboviçin ona ünvanlanan – Şəxsən tarixdən oxuduğunuz və ya gördüyünüz, tanıdığınız görkəmli, dahi şəxsiyyətlər arasında Sizdə ən böyük təəssürat yaradan insan kim olub - sualına verdiyi cavabı təkrar-təkrar dinləmək lazımdır: “Dahilər haqqında danışırıqsa, əlbəttə Heydər Əliyevi xüsusi qeydə edə bilərəm. O zamandan o qədər illər ötüb ki, yeganə bir görüş məndə heç vaxt unuda bilməyəcəyim təəsüratı formalaşdırdı. Mən onu görən zamandan ötən müddətdə hələ də o görüşün təəssüratı içindəyəm. İndi dəqiq xatırlamıram. Mənə elə gəlir ki, bu, Bakıda hansısa tamaşa vaxtı idi. Orada olan jurnalistlərlə görüşmək üçün 10 dəqiqə vaxt ayıra biləcəyi xəbərini verdilər. Biz onun yanına gəldik, protokol üzrə görüş idi. İçəri girdi, hamının əlini sıxdı, öz yerinə keçdi. Təyin edilmiş 10 dəqiqə ərzində Azərbaycanın xarici, daxili siyasətinin mövcud vəziyyəti haqqında danışdı. Gözünü qırpmadan, üz cizgilərini dəyişmədən, qaşını belə tərpətmədən fikirlərini ifadə etdi. Sonra digər televiziya və mətbuat nümayəndələri çıxdı və mən tək qaldım. Təxminən 2-3 saat onunla danışdıq. Mən ikinci belə bir şəxs olardı ki, ona bütün həyatımı danışdım. Mən heç vaxt bu qədər onu yaxından görməmişdim. Onun gözlərinə baxaraq tamamilə başqa tarixi şəxsiyyətlərdə görə bilmədiyim, sözlə ifadə etməkdə çətinlik çəkdiyim çox şeyi gördüm. O, inanılmaz dərəcədə böyük bir insan idi”.

Araşdırmalar da göstərir ki, tarixdə çox az sayda xoşbəxt millətlər vardır ki, onların həyatında misilsiz rol oynayan dahi şəxsiyyətləri olub. Bəli, belə xoşbəxt millətlərdən biri də azərbaycanlılardır. Ümummilli lider Heydər Əliyev Azərbaycanın dünyaya bəxş etdiyi dühadır. Söz yoxdur ki, illər keçdikcə və qüdrətli Azərbaycan dövlətinin inkişaf yolları araşdırıldıqca hər dəfə daha aşkar görünür ki, bu ölkəni qlobal dövlət olmaq halına Heydər Əliyev gətirib. Hər şeydən öncə O, Azərbaycanın xilaskarı olub. İstər respublikamıza birinci rəhbərliyi dövründə, istərsə də müstəqillik illərində hakimiyyətə yenidən qayıdışı zamanı Vətənimizin böyük çətinliklərdən xilas edilməsində böyük rol oynadı. Buna səbəb Onun uzaqgörənliyi, qətiyyəti, inadkarlığı, Vətəni hədsiz sevməsiydi.

Ötən əsrin 90-cı illərinin əvvəlində yaşanmış hərbi məğlubiyyət və daxili böhran suverenliyin gələcəyini sual altına qoymuşdu. Ölkə daxilində gedən xoşagəlməz proseslər siyasi çəkişmələr, hakimiyyət uğrunda mübarizə yeni təhdidləri yaratmışdı. Ümidsizlik, cəmiyyətdə hökm sürən total apatiya, depressiya, heç bir siyasi qüvvəyə inamın olmaması - gənc müstəqil Azərbaycanın sosial-siyasi mənzərəsini təşkil edirdi. Müstəqilliyimizin ilk illərində torpaqlarımız əldən gedirdi, ərazi bütövlüyümüz pozulmuşdu, Ermənistandan 300 mindən çox azərbaycanlı öz doğma torpaqlarından qovulmuşdu. 1993-cü ildə xalqın təkidli tələbi ilə ölkəyə rəhbərliyi öz üzərinə götürən Ümummilli Lider ölkəmizin parçalanmasının qarşısını aldı. Ölkə faktiki dağılmış vəziyyətdə idi. Ordu yox, iqtisadiyyat dağılmış, ərazilərin böyük hissəsi işğal olunmuşdu. Amma Heydər Əliyevin sabaha inamı itməmişdi. Tez-tez televiziya və radiolarda Onun çıxışlarından parçalar verilirdi. Görün necə ümidlə deyirdi ki, vaxt gələcək bütün işğal olunmuş torpaqlar azad olunacaq: “... Arzu edirəm ki, biz sizinlə gedək Şuşaya. İnanın ki, gedəcəyik. Şuşa Azərbaycanın gözüdür. Hər bir azərbaycanlı üçün bir iftixar nöqtəsidir. Şuşa bizim mədəniyyətimizin, tariximizin rəmzidir. Şuşa hamı üçün əzizdir. Amma tək Şuşa deyil, Laçın dağları da elədir. Biz Laçınsız yaşaya bilmərik. Ağdam kimi gözəl şəhər, Füzuli, Cəbrayıl, Zəngilan, Qubadlı, Kəlbəcərin o bulaqları, Kəlbəcərin o İstisusu. Biz özümüzü onlarsız təsəvvür edə bilmərik... Gün gələcək, Novruz bayramını bir dəfə Şuşada, o biri il Laçında, o biri il Ağdamda, Füzulidə, Zəngilanda qeyd edəcəyik. Mən çox nikbinəm və çox inanıram, əminəm ki, Azərbaycan üçün ağır olan problemi həll edəcəyik və işğal olunmuş torpaqlar azad olunacaq. İnsanlar öz doğma torpaqlarına qayıdacaq...”.

Səksən illik ömrünün 60 ildən çoxunu Vətəninə, torpağına, xalqına həsr etmiş Ulu öndərimiz Heydər Əliyev hər zaman azərbaycanlı olması ilə fəxr edib qürurlanmışdır. “Mən həmişə fəxr etmişəm, bu gün də fəxr edirəm ki, mən Azərbaycanlıyam!” deyən dahi şəxsiyyət azərbaycanlı olmaqla fəxr etməyin nümunəsini yaratmaqla, Azərbaycanı necə sevməyin yollarını hər bir azərbaycanlıya öyrədə bilmişdir. İstər Azərbaycana rəhbərlik etdiyi illər ərzində, istərsə sovet imperiyasında fəxri kürsülərdə əyləşdiyi, fəaliyyət göstərdiyi zamanlarda belə Onu Azərbaycan məhəbbəti, azərbaycançılıq hissləri bir an da olsa tərk etməmişdir.

Həm Azərbaycanda dinc quruculuq dövrlərində, həm Qarabağ münaqişəsi vəziyyətində, həm Vətənimizin üzərini qara buludlar alıb, vətəndaşlarımız qanına-qəltan edilib, tanklar dinc həmvətənlərimizi toza-torpağa qarışdırdığı zamanlarda Ulu Öndərin qəlbi Azərbaycan eşqi ilə alışıb yanmışdır. O, Vətəndə və Vətəndən uzaqlarda olduğu vaxtlarda da özünü Vətənində xalqı ilə bir yerdə hiss etmişdir.

Göründüyü kimi, onun qəlbi həmişə can Azərbaycanla döyünüb. Apardığı uzaqgörən siyasət müstəqilliyini itirmək təhlükəsi ilə üz-üzə qalan ölkəni qurtuluşdan tərəqqiyə apardı, layiqli davamçısı cənab Prezident İlham Əliyev isə ölkəmizi tərəqqidən Böyük Zəfərə daşıdı.

Görkəmli şəxsiyyət, müstəqil Azərbaycanımızın qüvvətli ordusu, üçrəngli bayrağı ilə öyünüb fəxr etmişdir. O, öz bariz irsi, tükənməz coşub-çağlayan əməlləri ilə qəlbimizdə əbədi bir abidə qoymuşdur: «Mən bütün həyatımı xalqıma xidmət etməyə həsr etmişəm, bundan sonra da bu yolla gedəcəyəm, başqa yolum yoxdur. Vətənə, xalqıma, millətimə məhəbbət, müstəqil Azərbaycan dövlətinə, Azərbaycan respublikasına hədsiz məhəbbət mənim həyatımın mənasıdır».

Dahi şəxsiyyətin Azərbaycan sevgisi onun cəmiyyətin bütün təbəqələrindən olan üzvlərinə eyni münasibət sərgiləməsində də büruzə vermişdir. Bu fikrimə yaşlı nəslin nümayəndələrindən eşitdiyim maraqlı bir xatirə ilə aydınlıq gətirmək yerinə düşər: Sovet dövründə ümummilli lider Heydər Əliyev Azərbaycan Elmlər Akademiyasına prezident seçilməsi üçün namizəd göstərilmiş tədqiqat institutlarının rəhbərləri ilə elə həmin elmi müəssisələrin özündə görüşürlər keçirməli olur. Elmlər Akademiyasına prezident təyin edilməsi üçün namizədliyi irəli sürülən alimlərdən biri də akademik Əli Quliyev olub. Ona görə Heydər Əliyev akademikin rəhbərlik etdiyi Aşqarlar Kimyası İnstitutunu ziyarət etmiş, kollektivlə görüş keçirmişdi. Məsələ ondadır ki, Ulu Öndərin dəhlizdə xadiməyə belə əl uzadıb onunla görüşməsi, hal-əhval tutması həmin görüşdən xatirə qalan ən unudulmaz hadisə olmaqla, kollektivin qəlbində hədsiz sadə insan təəssüratı yarada bilmişdir.

Yuxarıda qeyd etdiklərim Azərbaycanı Qurtuluşdan Tərəqqiyə, oradan Zəfərə aparan Heydər Əliyev irsinin indiki və gələcək nəsillər üçün zəngin xəzinə, Vətənə, xalqa və dövlətə xidmət nümunəsinin kiçik bir hissəsidir. Bu irs ölkəmizin inkişaf istiqamətlərini müəyyənləşdirən siyasi-iqtisadi, mənəvi baxışlar sistemi olub, xalqımızın bundan sonrakı inkişafında da mühüm əhəmiyyət kəsb edəcək. Bu nöqteyi nəzərdən indiki məqamda Heydər Əliyev irsinin təbliği xüsusilə gənc nəslin dövlətçilik və vətənpərvərlik ruhunda formalaşması baxımından çox vacibdir.

Artıq ölkəmiz inkişafın yeni mərhələsinə qədəm qoyub. Müasir dövrdə Azərbaycan davamlı iqtisadi inkişaf yolu ilə irəliləyir. Uğurlu sosial-iqtisadi inkişaf kursunun və sistemli islahatların həyata keçirilməsi nəticəsində əsas makroiqtisadi göstərici olan ümumi daxili məhsulun həcmi ildən-ilə artır. Ölkəmiz bir çox postsovet dövlətləri ilə müqayisədə həm ümumi iqtisadi gücünə, həm də milli iqtisadiyyatın kəmiyyət və keyfiyyət göstəricilərinə görə qabaqcıl yerlərdən birini tutur.

Müasir dövrdə Azərbaycan xalqının və dövlətinin tarixi nailiyyətlər əldə etməsi dahi liderin özü qədər inandığı və etibar etdiyi Prezident İlham Əliyevin güclü liderlik keyfiyyətləri ilə sıx şəkildə bağlıdır və 44 günlük Vətən müharibəsində şanlı Qələbənin əldə edilməsi bunun növbəti sübutu oldu. Bəli, xalq-dövlət birliyinin möhkəmlənməsi istiqamətində Prezident İlham Əliyevin apardığı məqsədyönlü siyasətin də məntiqi nəticəsi özünü parlaq şəkildə Vətən müharibəsi zamanı göstərdi. Müharibə dövründə ölkə vətəndaşları milli-etnik və dini mənsubiyyətindən, siyasi baxışlarından asılı olmayaraq Müzəffər Ali Baş Komandanın ətrafında sıx birləşdi ki, bu da milli həmrəyliyin və vətəndaş birliyinin təcəssümü idi.

Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin Ermənistanın hərbi birləşmələrini cəmi 44 gün ərzində darmadağın etməsi və ölkəmizin ərazi bütövlüyünün bərpası xalqımızın milli qürur hissini özünə qaytardı. Ali Baş Komandanın rəhbərliyi və müzəffər ordumuzun “Dəmir yumruq” əməliyyatı ilə əldə etdiyimiz parlaq Qələbə eyni zamanda, "sındırılmış qürurumuzu" özümüzə qaytarmaqla, həm də bizi məğlub ölkədən qalib ölkənin vətəndaşı olmaq səviyyəsinə yüksəltdi, regionumuzda da tamamilə yeni reallıqlar yaratdı.

Bundan sonra yeni reallıqlar şəraitində Heydər Əliyevin ideyalarına sadiq qalaraq, Azərbaycanın modernləşmə yolu ilə inkişafını, xalqımızın xoşbəxt və firavan həyat şəraitində yaşamasını təmin etmək isə məmurdan tutmuş sıravi vətəndaşa qədər hər birimizin əsas amalı olmalıdır. Belə olan halda xalqımızın maraqlarına söykənən fəaliyyətimiz ölkəmizin bütün sahələrdə bundan sonra neçə yüz illikdə davamlı inkişafını təmin edəcəyinə şübhə olmamalıdır.

Qarşıdan Ümummilli Liderin anadan olmasının 100 illik yubileyi gəlir. Artıq bu il Ulu Öndərin yubiley ildönümünü məğrur millətin, qalib ölkənin qürurlu vətəndaşları kimi daha çoşqu, sevinc və xoşbəxt hisslərlə, bayram şəklində qeyd edəcəyik. Bu, təkcə 2023-cü ilin “Heydər Əliyev İli” elan olunması ilə əlaqədar deyil. Nəzərə alaq ki, ümummilli lider Heydər Əliyevin Azərbaycan tarixindəki yeri nə qədər önəmlidirsə, Onun doğum günü də Azərbaycan xalqı üçün bir o qədər böyük bayram sayılır. Yuxarıda da qeyd etdik ki, Ulu Öndərin Azərbaycan tarixindəki yeri misilsizdir. Çünki O, Azərbaycanın tarixində dönüş yaradaraq, ölkənin istiqamətini tənəzzüldən tərəqqiyə, oradan Böyük Qələbəyə doğru çevirən şəxsiyyətdir. Dünya ölkələrinin tarixini varaqlasaq belə, hər bir xalqın taleyində bunu etməyi bacaran bir, ya iki rəhbər olub, ya olmayıb. Ona görə də ulu öndər Heydər Əliyev Azərbaycan tarixində yeganə şəxsiyyətdir ki, doğum günü öz tarixi önəminə görə tamamilə haqlı olaraq milli bayram statusu daşıyır.

Milli bayramımız mübarək olsun!!!

Əfsun Sucayev,

YAP İdarə Heyətinin üzvü,

kimya elmləri doktoru

İki sahil.- 2023.- 7 mart.- S.5.