Novruz gözəlləməsi...

Novruz bayramınız mübarək!

Neçə vaxtdı yatağından tənbəl-tənbəl qalxan, yorğun-yorğun dolaşan, tez yorulub, öz taxtına tez qayıdan Günəş yuxarıdan aşağı boylanıb gördü ki, insanlar daha soyuqdan, üşüməkdən bezib. Hamının ona ehtiyacı var, hamı üzünü göylərə tutub onu axtarır, sevgiylə onu arzulayır. Bu sevgidən əvvəl-əvvəl bir nazlandı, bir nazlandı gəl görəsən. Sonra göy boyda aynanın qarşısına keçib bəzəndi-düzəndi. Rəngi-rufu açıldı, nuru artdı, yanaqlarını allandıran hərarəti yerə qədər gəlib çatdı. Sonra isə...

Günəşin gözəlliyi, istisi, hərarəti qoca dağların, başı göylərə dəyən uca dağların üzünün ağı, üstünün isti yorğanı olan bəmbəyaz qarın gözlərini yaşartdı. Onsuz da son vaxtlar kövrək olan qar ayrılığın vaxtı gəldiyini anladığı üçün gizlin-gizlin, oğrun-oğrun ağlamağa başladı. Göz yaşları sinəsinin üstündən şırımlar açan axarlara çevrilib üz tutdu üzünün bərli-bəzəkli buz naxışları incəlmiş, çatlamış çaylara sarı, sellərə-sulara qarışdı. Suyu bollaşan çaylarsa sevindiyindən coşub-çağladı, məcrasına sığmaz oldu...

Nazlı Günəş, al yanaqlı Günəş gülümsədi. Od nəfəsindən hər tərəfə hərəsi bir tonqala çevrilən, gecə-gecə yerin ulduzları kimi bərq vuran qığılcımlar səpələdi. Soyuqdan, üşüməkdən bezmiş insanlar uşaqlı-böyüklü, nəvəli-babalı, qadınlı-kişili xeyirxah günəşin zərrəsindən alovları qaranlığın bağrını yaran tonqalların başına yığışdılar. Sevindilər! Halay çəkib oynadılar, “ağırlığım-uğurluğum odlara, tonqaldan bizimlə atdanmayan yadlara” deyib, od üstündən atladılar, arındılar, ağırlıqlarını-uğurluqlarını odda yandırdılar. Tonqalların istisindən kürəklərinin uyuşuğu açıldı, damarlarındakı qan qaynadı.

Səhərisi mehriban Günəş, sevgili günəş daha da gözəlləşdi, daha çox bərq vurmağa başladı!

Tonqalların gecəyə yanıqlıq verirmiş kimi göylərə yüksələn dilləri, üstündən atlayanları qamarlamaq istəyən əlləri bir o tərəfə, bir bu tərəfə yelləndikcə meh yaratdı, Yel baba da yuxusundan oyandı. Bildi ki, bu hərarəti hər tərəfə yaymaq vaxtı gəlib çatıb. Əsgərlərinə necə əmr elədisə, külək necə qalxdısa, elə bil Azərbaycanın hər biri əfsanəyə çevrilmiş qəhrəmanları əliyalın sıldırım qayalardan dırmaşıb Şuşanı soysuzlardan, dinsizlərdən azad eləməyə hazırlaşırlar. Yer-yerindən oynadı, evlərin damı titrədi. Qoca dağların, başı göylərə dəyən uca dağların üzünün ağı, üstünün isti yorğanı olan bəmbəyaz qar qorxusundan bir anda selə-suya çevrildi. Ağaclar torpağın ürəyinə, şirəsinə uzanmış köklərindən bərk-bərk yapışdı, tumurcuqları çat verdi. Boynubükük bənövşələr kolların dibinə sığındı. Yel babanın əsgərlərinin qovaladığı ağlı-qaralı buludlar bir-birinə qarışdı, küləyin tozunu yatırtmaq üçün yerə nur ələməyə başladı. Göylərdən tökülən yağışın damlaları Torpaq ananı şirin qış yuxusundan oyatdı. Və beləcə, bahar yurdumuza qədəm qoydu!

Ana torpağın, Torpaq xatunun müqəddəsliyi və həyatvericilik gücü ondadır ki, digər yaradılmışlar da ondan dirilik tapıb, inkişaf edir. O, canlıdır. Biz daxil hər şey onun bətnindən doğulur, sonunda hər şey ona qayıdır...

Hə, bir də elimizin qədim inanclarına görə, insanların məhrumiyyət və qıtlıqdan əziyyət çəkdikləri bir gündə Sel (Su), Atəş və Yel Torpaq xatunun yeraltı məbədinə qonaq gəlirlər. Onlar burada yatmış Torpaq xatunu oyadıb adamların ac olduqlarını ona söyləyirlər. O isə yerindən qalxır və deyir: “İnsanları fəlakətə salan özü fəlakətə düşər.” Daha sonra Sel (Su), Atəş, Yel və Torpaq xatun əl-ələ verib:

Zəmzəm gəldi, Atəş gəldi, Yel gəldi,

Təzə ömür, təzə məhsul, il gəldi. –

deyə oxuya-oxuya işıqlı dünyaya çıxırlar. Çıxırlar ki, insanlar aclıqdan qurtulsun, əziyyət çəkməsin, zəhmətə qatlaşıb ruzi-bərəkətə qovuşsun.

...Axşam olanda gecəquşuların oxuduğu, adaxlı qızların bəy corabı toxuduğu Novruzun Vətəninə, torpağına, elinə bağlı Azərbaycan insanı üçün başqa bir sevinci, anlamı da var: İllər boyu həsrətilə qovrulduğumuz, uğrunda ölümü gözə aldığımız Qarabağımızda, Şərqi Zəngəzurumuzda da – Zəngilanın Ağalısında, Tərtərin Talışında Novruz tonqalları qalanacaq. Gözəl Şuşamız bayram sevinci yaşayacaq, Cıdır düzü Yallı meydanına çevriləcək. Torpaq da baxıb canlanacaq, “ölüb diriltməyə”, ruzi verməyə hazır olacaq! Şəhid ruhları dinclik tapacaq!

...Kandardan utana-utana içəri boylanan Bahara “xoş gəldin” deyin! Bizim qışla bir ədavətimiz yoxdur, amma dünya çox üşüyür onun soyuğundan. Yaz havasına, bahar təravətinə “Yeni gün”ə elə çox ehtiyacı var ki dünyanın!

Novruzun özü kimi carçıları da müqəddəsdir. Onların ruhlarına hörmətsizlik etmək olmaz. Ona görə də suyun ruhuna hörmətlə yanaşaq ki, qurumasın, saflığını itirməsin. Qəzəblənib selə bürüməsin dünyanı, təşnə ürəklərin, zərif köklərin yanğısını söndürsün! Odun ruhuna hörmətlə yanaşaq ki, yandırmasın, yaşatsın. İstisini, hərarətini əsirgəməsin bizdən. Yelin ruhuna hörmətlə yanaşaq ki, qəzəblənib qasırğaya çevrilməsin, həyat toxumlarını bir çiçəkdən alıb başqasına daşısın. Və nəhayət torpağın ruhuna hörmətlə yanaşaq ki, Anadır! Qarşısında diz çöküb, baş əyəcək qədər müqəddəsdir! Həyat bəxş edəndir torpaq, bizə qucaq açıb ağuşuna alandır!

Elimə, obama xoş gəldin əziz Novruz, yurdumun gözəl bayramı!

Bahar bayramın mübarək, Azərbaycan!

Mahir Rəsuloğlu

İki sahil.- 2023.- 18 mart.- S.9.