Milli dirçəlişdən, milli tərəqqiyə ...

17 noyabr - Milli Dirçəliş Günüdür!

Bu yolun bələdçisi Ulu Öndər Heydər Əliyev, davamçısı isə birlik və həmrəyliyimizin etibarlı qarantı Prezident İlham Əliyevdir

Atalardan qalma hikmətli sözlərdən biri də «Boş zaman yoxdur, boşa keçən vaxt var» müdrik kəlamıdır. Taleyinə yazılan ömür payının anlarını, günlərini təkcə özü üçün deyil, bütünlükdə xalq üçün «xərcləyənlər» milyonların yaddaşında, xatirələrində əbədi yaşayanlardır. Siyasi fəaliyyətinin bütün dövrlərində yaranan kiçik fürsətlərdən belə xalqı, Vətəni üçün istifadə edən, əməlləri ilə tarix yazan Ulu Öndər Heydər Əliyevin ən böyük arzusu Azərbaycanı müstəqil, qüdrətli dövlət kimi dünyada tanıtmaq, vətəndaşlarımızda milli təfəkkürü formalaşdırmaq, dünya azərbaycanlılarının həmrəyliyini möhkəmləndirmək kimi bəşəri ideyalar olub.

Milli dövlətçiliyi və azərbaycançılıq ideyalarını hər şeydən üstün tutan Ulu Öndər Heydər Əliyev parlaq siyasi zəkası və istedadı sayəsində müasir Azərbaycanı, onun bugünkü gerçəkliklərini yaratmış və gələcəyə aparan yolları uzaqgörən konsepsiyasi ilə müəyyənləşdirmişdir. 1969-cu ildən respublikaya rəhbərliyə başlayan müdrik siyasətçi Heydər Əliyev sovet ideologiyasının «qırmızı xətti»ni heç kimin keçməyə cəsarət etmədiyi dövrdə belə milli ideologiyanın təkmilləşdirilməsi istiqamətində önəmli addımlar atmışdır.

Fransanın «Kuryer İnternasional» jurnalının baş redaktoru Aleksandr Adler Ulu Öndər Heydər Əliyevə həsr etdiyi məqaləsində yazırdı: «Nə sülh, nə də firavanlıq gətirən tufanların tüğyan etdiyi müasir dünyada Heydər Əliyev kimi dövlət xadimləri həmişəkindən daha çox gərəkdir. Tanrı bu şəxsiyyəti təkcə öz xalqına deyil, həm də başqa xalqlara son dərəcə mürəkkəb tarixi bir məqamda göndərmişdir. O, bir sıra ciddi böhranlar keçirmiş və onları dəf etmişdir. O, bunların hamısına mətanətlə sinə gərmiş və onu mənən və cismən məhv etmək üçün göstərilmiş bütün cəhdlərə baxmayaraq, daha yüksəklərə qalxmışdır.»

Tarixdə, xalqımızın taleyində əməlləri ilə əbədi yaşam haqqı qazanmış bu müdrik şəxsiyyətin idarəetmə fəlsəfəsinin başlıca ideya-siyasi istiqamətini xalqın milli özünüifadəsinin bütün forma və vasitələrinin geniş vüsət alması, milli qürur, ləyaqət hissinin güclənməsi və milli şüurun yüksəlişinə təkan verən sürətli inkişaf strategiyasının gerçəkləşdirilməsi kimi ülvi duyğular təşkil etmişdir. Təməlini qoyduğu azərbaycançılıq ideologiyasını təkmilləşdirməklə dünya birliyində də respublikamızın mövqeyini möhkəmləndirmiş, müxtəlif ölkələrdə məskunlaşan soydaşlarımızın birlik və həmrəyliyi üçün etibarlı zəmin yaratmışdır. Ölkəmizin dövlətçilik ənənələrinin milli-mənəvi dəyərlər əsasında inkişafı, xalq-iqtidar birliyinin gücləndirilməsi, əbədi, dönməz xarakter alması, ölkəmizin dinamik iqtisadi inkişaf yolu ilə inamla irəliləməsi, beynəlxalq nüfuzunun artması tarixi şəxsiyyət Heydər Əliyevin adı ilə bağlıdır.

Müasir Azərbaycanın əbədi müstəqillik tarixində xalqımızın milli dirçəliş hərəkatının rolu danılmazdır. Ötən əsrin sonlarında baş qaldıran erməni separatçılarının Topxana meşəsində törətdikləri vəhşiliklər, daşnak tör-töküntülərinin Ağdamda iki azərbaycanlını qətlə yetirmələri xalqımız tərəfindən qəzəblə qarşılandı. İnsanların əsrlərdən bəri qoruyub saxladıqları milli ləyaqətinə toxundu, qəzəb hisslərini alovlandırdı. XX əsrin əvvəllərində istiqlalın ləzzətini dadan xalq bu dəfə müstəqillik arzularını reallaşdırmaq üçün tarixi bir fürsətin yarandığını hiss etdi. 1988-ci ildən başlayaraq Azərbaycanda milli istiqlal hərəkatı geniş vüsət aldı. Həmin ilin noyabr ayında yüz minlərlə insanın toplaşdığı Bakının Azadlıq meydanında səslənən tələblərin mahiyyəti dövrün tələbinə uyğun dəyişdi, müstəqil dövlət qurmaq ideyası milli düşüncəyə, ictimai fikrə hakim oldu. Həmin günlərdə baş verənlər göstərdi ki, xalqımız müstəqil olmağa, azad yaşamağa layiqdir və bu yolda qurbanlar verməyə hazırdır.

Ermənistanın Azərbaycana qarşı ərazi iddiası irəli sürməsi, respublikamızda yaşayan ermənilərin açıq separatçılıq iddialarını irəli sürmələri Qərbi Azərbaycanda və artıq tarixin zibilliyinə atılmış «Dağlıq Qarabağ respublikası»nda yaşayan yüz minlərlə azərbaycanlının öz yurd-yuvasından qovulması ilə nəticələndi. Nəticədə «Meydan hərəkatı»nın əsası qoyuldu.

O illərdə Kremldə, SSRİ Nazirlər Soveti sədrinin birinci müavini vəzifəsində çalışan təcrübəli dövlət adamı Heydər Əliyev Moskvanın və Azərbaycanın ələbaxan yerli hakimiyyət orqanlarının qərəzli siyasətinin yaradacağı təhlükəni uzaqgörən siyasəti ilə hiss edirdi. 1988-ci ilin noyabr-dekabr aylarında Bakının mərkəzi meydanında fasiləsiz davam edən kütləvi aksiyalarda insanlar ermənilərin özbaşınalığının qarşısının alınmasını SSRİ rəhbərlərindən və yerli hakimiyyət orqanlarından tələb edirdilər. Sovetlərin dağılması prosesini araşdıran tədqiqatçılar artıq etiraf edirlər ki, o dövrdə «oraq-çəkic» bayraqlı, «qırmızı ulduz» nişanlı ordusu ilə kabus kimi başqa dövlətləri qorxudan SSRİ-nin süqutu bu cür aksiyalardan başlanıb. Keçmiş müttəfiq respublikalarda keçirilən ümumxalq mitinqləri sovet qoşunları tərəfindən dağıdılsa da, Azərbaycanda alovlanan milli azadlıq hərəkatının qarşısını bu «qüdrətli dövlət»də ala bilmədi. O dövrdə sovetlərə başçılıq edən, ermənilərə hər sahədə dəstək göstərən Sov. İKP. MK-nın Baş katibi Mixail Qorbaçovun xəyanəti, siyasi qısqanclığı ilə üzləşən Ulu Öndər Heydər Əliyev daşnakların planları əsasında Kremldən uzaqlaşdırıldı. Ermənistanın etnik təmizləmə siyasəti, separatizmi üçün geniş meydan, imkanlar yaradıldı.

Göstərilən təhdidlər, təzyiqlər səhhətində problemlər yaranan Ulu Öndəri narahat edirdi. Ölkəmizin suverenliyinə siyasi təcavüz ola 20 Yanvar hadisəsi zamanı Azərbaycanın Moskvadakı nümayəndəliyinə gedərək xalqımıza birlik, həmrəylik, səbr diləyən, əsl azərbaycanlı olduğunu dövlətçilik fəaliyyətinin bütün dövrlərində fədakarlığı ilə bildirən, bütün varlığı ilə Vətəninə bağlı müdrik şəxsiyyət Heydər Əliyev o zaman xalqımızın milli oyanışının vacibliyini daha aydın hiss etdi.

1990-cı il iyul ayının 20-də Azərbaycana rəhbərliyi dövründə qurub-yaratdığı Vətəninə dönməyə məcbur qalan Ulu Öndər Bakıda da «arzuolunmaz qonaq» kimi qarşılandı. Ölkədə onsuz da mürəkkəb olan siyasi vəziyyətin daha da gərginləşməməsi üçün doğulub, boya- başa çatdığı Naxçıvana getməyə qərar verən Heydər Əliyev Ümummili Lider adını doğma yurdunda siyasi fəaliyyətini davam etdirməklə qazandı.

Həmyerliləri tərəfindən səmimiyyətlə qarşılanan Ulu Öndər Heydər Əliyev Naxçıvan MSSR Ali Sovetinin sessiyalarında sıravi deputat kimi iştirak etsə də zəngin dövlətçilik təcrübəsini də əsirgəmədi. 1990-cı il noyabrın 17-də Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Sovetinin sessiyasına agsaqqal kimi sədrlik edən Ulu Öndərin təşəbbüsü ilə qəbul edilən tarixi qərarlar Azərbaycanın müstəqilliyinin əbədiliyinin qarantı oldu. İmperiyanın hələ tarix səhnəsindən silinmədiyi bir dövrdə Naxçıvanın adından «sovet» və «sosialist» sözlərinin çıxarılması böyük məsuliyyət, iradə, cəsarət tələb etsə də, Ümummilli Lider Heydər Əliyev milli dövlətçiliyimizin dirçəlişini təmin edən bu addımı atdı.

Həmin tarixi sessiyada dövlət rəmzləri ilə bağlı məsələ müzakirəyə çıxarıldı. Xalq deputatlarının yekdil rəyi ilə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin (AXC) bayrağının, himninin, gerbinin bərpası ilə bağlı qərar qəbul olundu. Üçrəngli bayrağın respublika miqyasında bərpa olunması barədə Azərbaycan Ali Soveti qarşısında vəsatət qaldırıldı. Beləliklə, milli dirçəlişdən milli tərəqqiyə doğru uzanan tarixi yolun başlanğıcı qoyuldu. «Milli azadlığa nail olmaq üçün milli oyanış, milli dirçəliş, milli ruhun canlanması lazımdır» söyləyən Ulu Öndər daimi tövsiyəsi olan «Azadlıq və istiqlaliyyət hər bir xalqın milli sərvətidir» sözlərini hakimiyyətə qayıdışı ilə gerçəkləşdirdi. Xalqın istiqlal mücadiləsinin 17 noyabrdan başlanması, həmin tarixin Milli Dirçəliş Günü kimi qeyd olunması Ulu Öndər Heydər Əliyevin siyasi uzaqgörənliyi və müdrikliyinin nəticəsi, milli ideologiyamızın əsas istiqamətləri kimi yolumuza bələdçilik etdi.

Yeri gəlmişkən, müstəqilliyimizin əbədiliyi və dövlətçilik ənənələrinin qorunub yaşanması üçün Ulu Öndər Heydər Əliyevin xidmətlərini 17 noyabr 2007-ci ildə Bakıda Dövlət Bayrağı Meydanının yaradılması ilə bağlı Sərəncamı imzalamaqla dəyərləndirən Prezident İlham Əliyev həmin tarixi hadisəni də əbədiləşdirdi. Sərəncamın 17 noyabra təsadüf etməsi yuxarıda bəhs olunan sessiyada qəbul edilən tarixi hadisənin təşəbbüskarı, Azərbaycanın müstəqilliyinin əbədiliyi naminə tarixi xidmətlər göstərən Ulu Öndər Heydər Əliyev irsinə hörmət və etiramın ifadəsi idi.

Həmin sessiyada çıxış edən Ulu Öndər Heydər Əliyev siyasi əhəmiyyətli «Sərhəd hərəkatı»nın məhz Naxçıvandan başlanmasını qürur hissi ilə qeyd edərək bildirmişdir ki, bütün Azərbaycanda bu hərəkatın güclənməsi milli dirçəlişimizin ilk addımları kimi soydaşlarımızın birləşməsinə təkan verəcəkdir. «O vaxt Naxçıvanda vəziyyət böyük çətinliklər hesabına sabit olaraq qalırdı. O vaxtkı Azərbaycan rəhbərliyi də Naxçıvana ögey münasibət bəsləyirdi, heç bir yardım etmirdi, əksinə, Naxçıvanda sabitliyi pozmaq və vəziyyəti gərginləşdirmək üçün çox çirkin əməllər edirdi. Ancaq naxçıvanlılar həmişə olduğu kimi, müdrikliyini göstərərək Ulu Öndərin ətrafında bir yumruq kimi sıx birləşdilər və həm erməni işğalçılarına tutarlı cavab verdilər, onları yerinə oturtdular, həm də Azərbaycanın mərkəzi hökumətinə də öz etiraz səslərini qaldıraraq bildirdilər ki, Naxçıvanda o məkrli ssenari keçməyəcəkdir» sözləri ilə milli oyanışın qarşısının alınmasının mümkünsüzlüyünü diqqətə çatdıran Prezident İlham Əliyev milli oyanış konsepsiyasını davam etdirməklə bu yolda xalqa ən layqli bələdçi oldu. Ulu Öndərin təşəbbüsü ilə ölkəmizdən kənarlarda yaşayan soydaşlarımızı bir amal ətrafında birləşdirən diaspor hərəkatı genişləndi. Dünya azərbaycanlılarının qurultayları keçirilidi.

İkinci Qarabağ müharibəsində qazandığımız Qələbə, Şuşada, Xankəndidə, Ağdamda, Laçında, Kəlbəcərdə… ən yüksək zirvələrdə dalğalanan Dövlət Bayraqlarımız, Xankəndidə keçirilən Zəfər paradı milli dirçəlişimizin, birlik və həmrəyliyimizin nəticəsidir. «Çünki ölkədə mövcud olan birlik, həmrəylik və gözəl ab-hava bu reallığı bizə təmin edəcək. Mən isə Prezident kimi, Ali Baş Komandan kimi hər zaman Azərbaycanın maraqlarının keşiyində duracağam, ölkəmizin hərtərəfli inkişafı, hərbi gücünün artırılması, vətəndaşların daha yaxşı yaşaması üçün əlimdən gələni əsirgəməyəcəyəm» söyləyən dövlət başçımız İlham Əliyevin vurğuladığı kimi, bu Qələbə həm də vaxtilə milli istiqlal hərəkatında xalqımızın səsləndirdiyi arzu və istəklərin reallaşmasıdır. Prezident İlham Əliyev bu Qələbə ilə hayların bütün iddialarının qarşısını birdəfəlik aldı, erməni faşizmini kökündən məhv etdi. Cənab İlham Əliyevin Ali Baş Komandanlığı ilə ordumuz lokal xarakterli anttiterror tədbirləri ilə Ermənistana elə bir zərbə vurdu ki, bu ölkə bir daha işğal siyasəti yürüdə bilməyəcək və Azərbaycana qarşı ərazi iddiasında olmayacaq.

Xuraman İsmayılqızı

İki sahil.- 2023- cü il.- 17 noyabr.- № 210.- S. 4.