Bizim sevimli Abdulla

Kaxi Kavsadze: «Səhranın bəyaz günəşi»nə ekrana çıxandan 30 il sonra baxdım”

Əksər tamaşaçılar onu «Səhranın bəyaz günəşi» filmindəki Abdulla roluna görə tanıyır və sevirlər. O vaxtdan onun həyasız, hiyləgər Abdullasını unutmaq çətindir. Ancaq tanınmış gürcü aktyoru Kaxi Kavsadzenin bioqrafiyasında yüzə yaxın rol var...

Moskvaya kinofestivalına gələn aktyor "Moskovskiy komsomolets” qəzetinin suallarını cavablandırıb.

Mən yenə də gözəl qadınları sevirəm

- İlk müsahibəni sizdən 20 il bundan əvvəl almışam.

- Ooo! O vaxt mənim 30 yasım vardı, indi isə 80-i çoxdan keçib. Böyük fərqi təsəvvür edirsiniz?

- Zarafat edirsiniz? 80-i çoxdan kecib deyəndə - 81-dir?

- Belə deyək - hardasa 80. İlk dəfə sizinlə danışanda mən psixoloji cəhətdən tamamilə başqa adam idim. İndi isə ağıllı, müdrik, çox şeyə fərqli baxan insanam. O vaxtdan çox keçib. Mənsə qətiyyən dəyişməmişəm. Yenə əvvəlki kimi gözəl qadınları, yaxşı tamaşaları və artistləri xoşlayıram. Ən əsası, mən xeyirxah insanları sevirəm. İnanclı adamam. İnsanların bir-birlərini sevməsi və hörmət etməsi xoşuma gəlir. Mənə elə gəlir ki, əgər insanlar bir-birlərini sevərlərsə hər şey yaxşı olacaq. Sevməyəcəkləri təqdirdə isə hər şey pozula bilər. Ən yaxşısı sevməkdir. Daha bir həqiqətə inanıram: insanın həyatına və ləyaqətinə fiziki baxımdan toxunmaq olmaz. Heç bir halda. İnsanın milli və dini hisslərini alçaltmaq olmaz. Mənimçün bu şeylər dəyişməzdir. Yəni xahiş edirəm ki, mənə toxunmayın, mən də sizə - bir-birimizə hörmət edək. Sən nə vaxtsa başqasına hörmət edirsənsə sənə də hörmət edəcəklər. Mən həmişə çəkiliş meydanında hiss edirəm ki, yaradıcı heyətlə bir-birimizi başa düşürük. Əgər bu olmayacaqsa, heç nə alınmayacaq. Bir-birinizi sevin, hər şey yaxşı olacaq. Mən belə yaşamaq istəyirəm. Və mənə elə gəlir ki, düzgün yaşayıram.

- Bəs biz ruslar sizi məyus etmirik ki?

- Belə demək olmaz, məyus edirsiniz, yoxsa yox. Bunu birmənalı demək olarmı? Deyə bilmərəm ki, məni insanlar məyus edir, amma heyvanlar yox. Ən əsası, nə baş verdiyini aydınlaşdırmaq lazımdır. Bizim «Teli və Toli» filmi bu vacib suallara toxunur. Filmin qəhrəmanları qonşu gürcü və osetin kəndlərində dinc surətdə yaşayırlar. Ancaq onların sərhədlərini ayırmağa çalışırlar. Qafqazda münaqişələri həmişə böyük stol arxasında şərab və mahnılarla həll edirlər. Filmdə də biz bir çox məsələləri sakit və ədəblə həll etməyə çalışırıq. Burada festivalda vaxtilə işlədiyim dostlarım iştirak edir. Onlar milliyyətcə osetin və çeçenlərdir. Mənim Feliks Civayev adlı osetin dostum vardı. O, artıq həyatdan köçüb. Biz onunla birlikdə «Səhranın bəyaz günəşi»ndə çəkilmişdik. Biz həmişə bir gəzir, yeyib-içirdik. Mən bilmirəm, indi adamların xoşuna nə gəlir. Ancaq çox istərdim ki, müxtəlif mədəniyyətlərin anlaşması haqqında film insanların xoşuna gəlsin. Axı bu məsələ çox mühümdür. Ədəb dərəcəsini gözləmək çox vacibdir. Rejissor Aleksandr Amirov bunu başa düşüb. Deyilənə görə, film adamların xoşuna gəlir.

- Siz filmi ancaq Moskvada gördünüz?

- Hə... Mən ümumiyyətlə çəkildiyim filmlərə baxmağı xoşlamır və istəmirəm. Dünən «Teli və Toli»nin premyerası keçirildi. Mən fikirləşdim ki, beynimə qan sızacaq və öləcəyəm. Sanki nəyisə düz eləmirəm, artıq hərəkətlərə yol verirəm, ifadələri düzgün tələffüz etmirəm... Hazırda 30 illiyi qeyd edilən «Səhranın bəyaz günəşi»ni də mən hələ görməmişdim. Mən Tolya Kuznesovla zalda yanaşı oturmuşdum. Mən Tolyaya «filmi görməmişəm» deyəndə təəccübləndi: "Necə? Baxmaq lazımdır”-dedi. Özünə baxmaq necə dəhşətlidir. Artistlər var ki, bunu xoşlayırlar. Mənimçünsə çox çətindir. Dünən bunu bir daha hiss etdim.

- Çox adam o filmi köhnə gürcü kinosu ilə müqayisə edir.

- Adamlar daha yaxşı bilər, amma mən bilmirəm, oxşayır ya yox, yaxşıdır, ya pis. Öz əməyinə necə qiymət verəsən?

İnsanlara hörmət edin!

- Bu gün yaşamaq və özünü ləyaqətli hiss etmək mümkündürmü? Başqa mənfi şeylər kimi ədəbsizlik də kifayət qədərdir. İnsanlığını necə qoruyub saxlamaq olar?

- Daim təkrarlamaq lazımdır: «İnsanlara hörmət edin». Hərdən eşidirəm, deyirlər ki, hə, bunlar gürcülərdir… Belə olmaz. Məgər demək olarmı ki, ruslar gəldi və bu o deməkdir ki, araq içəcəklər? İnsanlara hörmət edin!

- Son dövrlər gürcü xarakteri nə qədər dəyişib? Bəlkə əvvəlki şeylərdən heç nə qalmayıb?

- Təbii ki, həyatda insan nə vaxtsa dəyişir. Soyuq olur, o geyinir, istidə soyunur. Qəlbdə də eyni şeylər baş verir. Nəsə dəyişməlidir, hərəkət davam edir. Yaxşı şeylər daha çox olmalıdır. Harada sevgi varsa, orada qələbə, uğur var. Harada uğur varsa, orada Tanrı var. Harada Tanrı varsa, orada hörmət və məhəbbət var. Öz dincliyinizi qoruyun, hər şey yaxşı olacaq!

- Biz axı özümüzü Gürcüstanda mərasimsiz təsəvvür etmirik. O məclislər daha təkrarlanmır?

- Biz yığışırıq və oxuyuruq. Sadəcə, mən əvvəlki kimi içə bilmirəm. Həkimlər qadağa edib.

- İçməyi, yoxsa oxumağı?

- Həm içməyi, həm də oxumağı. Bununla belə, mənə təkcə oxumaq qalıb. Çünki ürəyimdə problem var. Artıq 80 yaşındayam. Əvvəllər kiminsə 80 yaşının olduğunu eşidəndə «Aman Tanrım!» deyirdim. İndisə bu sözləri özüm haqda deyirəm.

- Gürcüstanda indi kinonun çiçəklənməsi davam edir. Çoxlu istedadlı gənclər yetişib. Siz müasir kinoya baxırsınız?

- Əlbəttə, baxıram. Bizdə çoxlu istedadlı rejissorlar var və sadəcə, kino çəkmək üçün maliyyə yoxdur. Onlar bizim kino mərkəzindən də o qədər çox pul almırlar. Həmin pul yalnız lentə və texniki məsələlərə bəs edir, artistlər üçünsə heç nə qalmır. Yaxınlarda gənc rejissorların filmində pulsuz çəkiləcəyimi elan etdim. Bunu bütün rejissorlara da: «Əgər kimsə sizdən pul istəsə, həmin artisti mənim yanıma gətirin. Mən onunla bir qədər başqa cür danışacağam” - dedim. Biz hamımız gənclərin filmlərində pulsuz çəkilməliyik, bəlkə o zaman nəsə alındı.

- Hər zaman pulsuz işləyərsənsə onda necə yaşamaq olar?

- Birtəhər yaşayarıq, ancaq gənclər üçün pulsuz işləyəcəyik.

- Siz son zamanlar Rusiyada iki dəfə, həm «Teli və Toli», həm də Yevgeniy Şelyakinin «Ç/b» filmlərində çəkilmisiniz. Çəkildiyiniz filmlər elə bunlardır?

- Mən axı hələ Tbilisidə Şota Rustaveli adına Teatrda işləyirəm. Boş vaxtım azdır. Hətta, Moskvaya çox tez-tez gələ və burada uzunmüddətli qala bilmirəm. Mənim tamaşalarım var. Amma mən bu yaxınlarda Amerikada Krill Mixanovski adlı gənc bir rejissorun filmində çəkildim. O, nə vaxtsa Rusiyada yaşayıb. Çox istedadlı oğlandır və Nyu-Yorkda məşhur bir məktəbi bitirib. Biz artıq bütün çəkilişləri başa vurmuşuq. Ancaq ola bilər ki, yenidən çəkiliş meydanında görüşək. Mən gənc ukraynalı qız Lesi Kalinskaya və gürcü Ketevan Orcenikidze ilə işləmişəm. Mənə yalnız Amerikaya yolpulumu vermək lazım gəlir. Filmdə pulsuz çəkilirəm. Bu film miqrantların həyatı haqqındadır.

- Siz də filmdə miqrantsınız?

- Mən 3 filmdə miqrant rolunda oynayıram.

- Heç olmasa cinayətkar rolunda oynayaydınız.

- Cinayətkarı təklif etmirlər. Məmnuniyyətlə razılaşardım. Cinayətkarı oynamaq daha asandır.

- Nə üçün siz yenidən tələsik Tbilisiyə uçursunuz?

- Mənim «Kvartet» tamaşasında rolum var. Yəqin ki, bu tamaşa haqqında eşitmisiniz. Bizdə bu tamaşa «Köhnə klounlar» adlanır və Tbilisidə uğurla nümayiş etdirilir. Hətta, tamaşaya bilet tapmaq da mümkün deyil. Ancaq mən təkcə buna görə evə tələsmirəm. Mənim nəvələrim, uşaqlarım var.

- Onların hamısı Tbilisidə yaşayır? Dünyaya səpələnməyiblər?

- Oğlum və qız nəvəm Amerikada yaşayır. Oğlum teatrda aktyor işləyir, nəvəm də aktrisadır.

- Onlar orada hansı dildə oynayırlar?

- İngilis dilində. Mən özüm də Vaşinqtonda ingilis dilində oynamışam. Orada gürcü klassikini ingilis dilində səhnələşdirmişdilər. Mən onu tanımırdım, sadəcə, mətni əzbərləmişdim. Lazımdırsa, sizə indi də oxuya bilərəm...

- Qısası, evdə oturmaq, istirahət etmək sizə görə deyil. Siz həmişə yollardasınız?

- Ancaq sizə mübaliğəsiz deməliyəm ki, mən hələ də öz ixtisasımı tam bilmirəm. Mənə hələ də nəsə məlum deyil. Nə vaxt ki, səhnəyə çıxırsan, daxilində hansısa proseslər gedir. Tamaşaçıları sakit oturmağa məcbur etmək, onlar üzərində hökmranlıq etmək nə deməkdir? Bu anı xarakterizə edən yaxşı rus sözü var.

- Maqnit kimi cəlb etmək? Siz zalı hipnoz edirsiniz?

- Məhz belə... Bu, ümumi hipnozdur. Sözü dilə gətirməmişdən əvvəl zalı donub qalmağa məcbur etmək lazımdır. Aktyor çıxdı və qurtardı. Sükut! Mən öz ixtisasımı sona qədər öyrənməliyəm. Nə zaman buna nail olsam «bəsdir, qurtardı!»- deyəcəyəm.

- Amma 20 il əvvəl siz mənə tamam başqa cür demişdiniz: "Bir çox şeylər marağımı soyudub...”

- Ola bilər ki, o zaman əhval-ruhiyyəm başqa cür olub. Gənclər tez-tez məndən "aktyor olmaq üçün nə etmək lazımdır?” soruşurlar. "Fiziki güc”- deyə cavab verirəm. Artist fiziki baxımdan güclü olmalıdır. Və bəxt də lazımdır. Bu o zaman gərək olur ki, kim sənin birinci rejissorun və ilk tərəf-müqabilindir və sən nəyi oynayırsan. Bəxti hiss etmək və əldən buraxmamaq lazımdır. Səhnədə sağlam adam olmalısan ki, tamaşaçı «O, yeriyə bilmir» - deyə düşünməsin. Mən səhnədə tullanmalı, hərəkət etməliyəm ki, heç kimin mənə yazığı gəlməsin. Tamaşaçı heç zaman bağışlamır. O, ən böyük tənqidçidir.

«Orada teatr olsaydı»

- «Orada teatr vardırmı?» Bu film sizin haqqınızdadır?

- Mənim ata və babam məşhur insanlar olublar. Onlar gürcü folklorunun ustadları idilər. Atamın 100 yaşı olanda məndən onun yubiley gecəsini təşkil etməyi xahiş etdilər. Atam dünyasını çoxdan dəyişmişdi. Onun çox çətin taleyi olub. Cəbhəyə gedib, əsir düşüb, sonra təbii ki, onu həbs ediblər. Bilmirəm, onu Sibirdə güllələyiblər, yoxsa o, öz əcəli ilə ölüb. Nədənsə mənə elə gəlir ki, o, öz əcəli ilə ölüb. Mən elə yubiley gecələrini sevməsəm də, sonunda razılaşdım. Dedilər ki, səhnəyə çıxıb atan haqqında, onu ilk dəfə görürmüş kimi danışmalısan. Mənim o zaman 10 yaşım vardı. Musiqi məktəbində oxuyurdum. Mən tamamilə tanımadığım bir insanı gördüm. Səhnəyə çıxdım. Musiqi, folklor, gürcü musiqisinin əhəmiyyəti və atam haqqında danışmağa başladım. Həmin gecəyə rejissor Nana Canevidze de gəlmişdi. Sonra o, mənə yaxınlaşıb danışdıqlarım haqqında film çəkmək istədiyini dedi. Həmin an bütöv bir əbədiyyət idi. O anda baş verənlər haqda danışmaq çətindir. Rejissorlar isə artisti danışdırır, arzuladığı filmi çəkirlər, sonra itirlər. 2-3 ay keçdi, rejissor görünmədi. Mən Nananın başına nəsə gəldiyini fikirləşdim. Ancaq biz yenidən görüşdük, danışdıq, 12 günə filmi çəkdik.

- Siz orada da özünüzü xoşlamadınız?

- Mən o filmi də görməmişəm. Film qurtaranda dəhlizdə idim, insanlar alqışlayırdılar. Təəccübləndim. Demək o qədər də pis alınmayıb. Amma yenə də baxmadım. Niyə özümə əzab verim? Dedilər ki, yaxşı alınıb. Film sizin xoşunuza gəldi?

- Çox... Siz filmdə əlasınız.

- Biz uzun filmi necə adlandıracağımızı bilmədik. Müsabiqə elan etdik. Kimsə filmin adını «Dəmir pərdə» deyə təklif etdi. Sonra mən böyük artist Akakiy Vasadzenin ölümqabağı göyü göstərərək öz nəvəsi Kakulyadan soruşduğu: «Əziz Kakuliy, necə fikirləşirsən, orada teatr varmı?» sözlərini xatırlayıb Nanaya danışdım. Filmi «Əgər orada teatr olsaydı» adlandırdıq.

Tərcümə etdi

Təranə Məhərrəmova

Kaspi.- 2016.- 6-8 iyul.- S.9.