“Əgər tanınmaq üçün sənətə gəlirsənsə, yarı yolda qalacaqsan”

Mənsum İbrahimov: «Mədəniyyət Günlərinin rəsmi açılışından sonra “Leyli və Məcnun”u oynadıq. İlk dəfə operaya tamaşa edən qətərlilər bizi alqışlarla qarşıladılar»

Qətərdə keçirilən Azərbaycan Mədəniyyəti Günləri başa çatıb. Ölkəmizi Mədəniyyət Günlərində təmsil edə 150 nəfərlik nümayəndə heyəti vətənə zəngin təəssüratlarla dönüb. Bu il «İslam mədəniyyətinin paytaxtı» missiyasını daşıyan Qətər dövlətinin paytaxtı Doha şəhəri ecazkarlığı, adət-ənənələri, mədəniyyəti ilə nümayəndə heyətinin yaddaşına yazılıb.

Səfərdə iştirak edən Xalq artisti Mənsum İbrahimov təssüratlarını “Kaspi” ilə bölüşdü:

Ərəb ölkəsində ilk opera

- Qətərdə keçirilən Mədəniyyər Günlərində Dövlət Rəqs Ansamblı, Qədim Musiqi Alətləri Ansamblı, Opera və Balet Teatrının “Leyli və Məcnun” operasının bütün heyəti və başqa incəsənət xadimləri bu ölkədə mədəniyyətimizi layiqincə təmsil etdilər.

İyunun 1-də Dohanın Müstəqil Oğlanlar Kollecində Azərbaycan incəsənət ustalarının ilk çıxışı oldu. Qədim Musiqi Alətləri Ansamblı və Dövlət Rəqs Ansamblının kollektivinin ifasında xalq rəqsləri, mahnı və muğamlar alqışlarla qarşılandı. Azərbaycan Mədəniyyəti Günlərinin rəsmi açılışı iyunun 2-də Doha şəhərindəki Qətər Milli Teatrının binasında keçirildi. Qətərin mədəniyyət və irs naziri Həməd bin Abd əl-Aziz əl-Kəvari və Azərbaycanın mədəniyyət və turizm naziri Əbülfəs Qarayev çıxış etdilər.

Mədəniyyət Günlərinin rəsmi açılışından sonra “Leyli və Məcnun”u oynadıq. İlk dəfə operaya tamaşa edən qətərlilər bizi alqışlarla qarşıladılar. Tamaşadan sonra hər iki ölkənin nazirləri səhnə arxasında Azərbaycanın incəsənət ustaları ilə görüşdülər. Qətərli nazir Azərbaycan musiqisinə, mədəniyyətinə öz heyranlığını bildirərək xatırlatdı ki, Bakıda olarkən “Leyli və Məcnun”a baxıb və bu operanın Azərbaycan Mədəniyyəti Günlərində proqrama salınmasını şəxsən xahiş edib. «Tamaşada elə sözlər var idi ki, biz onları başa düşürdük və kövrəlirdik» – deyə nazir bildirdi. Nazir həmçinin geyimlərimizdə oxşarlığın olduğunu qeyd etdi. Doğrudan da tamaşaya gələn insanların geyimləri ilə «Leyli və Məcnun»da səhnədə oynayan aktyorların geyimləri eyni idi. Onlar bizə yaxınlaşaraq şəkil çəkdirir, ürək sözlərini bildirirdilər. Deyirdilər ki, bu tamaşa ilə Azərbaycan mədəniyyəti ilə tanış olduq. Qətərlilər Azərbaycan musiqisinə və rəqslərinə valeh olduqlarını dilə gətirdilər.

Mədəniyyətimizin qələbəsi

- Maraqlıdır, nə üçün Şərqin ilk operası bugünə qədər ərəb ölkəsində oynanılmayıb?

- İslam dövlətlərinin çoxunda opera qadağandır. Bir sıra istisna ölkələr var ki, onlarda opera janrı təzə-təzə oynanılmağa başlayıb. Qətər də belə dövlətlərdəndir. Mən Şərqin ilk operasının ərəb dövlətində səhnəyə çıxmasını mədəniyyətimizin qələbəsi adlandırardım. Ümumiyyətlə, konsertlər yüksək səviyyədə qarşılandı. Biz onların adət-ənənələri, folkloru, mətbəxləri, mədəniyyətləri ilə yaxından tanış olduq, muzeylərdə olduq. Qətərlilər çıxışlarımız üçün çox gözəl şərait yaratmışdılar. Demək olar ki, konserti, səhnəni çox böyük məsuliyyət hissi ilə təşkil etmişdilər. Doha şəhəri, insanları, orada keçirdiyimiz günlər yaddaşımıza həmişəlik yazıldı.

- Siz «Leyli və Məcnun»la YUNESKO-nun iqamətgahında oynamısınız, xanəndə kimi milli musiqimizi dünyanın böyük səhnələrində təbliğ etmisiniz. Maraqlıdır, bu opera ilə ilk dəfə ərəb dünyasında çıxış edəndə hansı hissləri yaşadınız?

- Məndə çox gözəl hisslər yarandı. Səhnəyə çıxanda elə bilirdim ki, çox doğma adamların qarşısında çıxış edirəm. Həm də operanı ilk dəfə ərəb ölkəsində oynadığım, onları bu janrla yaxından tanış etdiyim üçün özümü xoşbəxt sayırdım. Qədim Şərq musiqisini ərəblər çox isti qarşıladılar. İlk dəfə operaya tamaşa etmələri onlar üçün yenilik idi. Üzeyir bəyin bu əsəri həm də ona görə məşhurdur ki, bu musiqini bütün Şərq sevir.

- Bu, sizin Məcnun obrazında səhnəyə neçənci çıxışınız idi?

- Operanın 100-cü tamaşasında Bakıda səhnəyə çıxdım. 102-ci tamaşanı YUNESKO-da, 112-cini isə Qətərdə oynadım. Bu da bir qismətdir ki, mən “Leyli və Məcnun”u ərəb ölkəsində oynadım.

- Yeri gəlmişkən, xarici ölkələrdə əcnəbilər muğamlarımızı necə qarşılayırlar?

- Bir neçə ay bundan əvvəl Londonda iki konsert verdik. İngilislər soyuqqanlı xalqdır. Mən Aygün Bayramova və tələbəm Elməddin İbrahimov “Qarabağ şikəstəsi”ni oxuyarkən zaldakı bütün tamaşaçıların ayağa qalxdığını gördük. Sonradan Londondakı səfirimiz Fəxrəddin Qurbanov dedi ki, konsertin belə yüksək səviyyədə keçəcəyini gözləmirdik. Salondakı tamaşaçıların əksəriyyəti ingilislər idi. Musiqimizin əzəməti ifa başa çatmamış bütün salonu ayağa qaldırmışdı. İnanın ki, duyduğumuz qürurdan hətta gözlərimiz yaşardı. Bir daha şahid olduq ki, musiqimiz çox zəngin və qüdrətlidir.

- Xaricdə keçirilən mədəniyyət günləri ölkəmizi nə qədər tanıda bilir?

- Mədəniyyət günlərinin çox böyük önəmi var. 5-7 gün ərzində mədəniyyət günlərinin keçirildiyi ölkənin bütün kütləvi informasiya vasitələri həmin tədbirləri işıqlandırır. Onlar Azərbaycanın mədəniyyəti, folkloru, mətbəxi, adət-ənənələri ilə yaxından tanış olmaq imkanı qazanırlar. Bəzən elə ölkədə olursan ki, orada «Azərbaycan harada yerləşir?» deyə soruşurlar. Amma mədəniyyət günləri ölkəmizi tanıtmaq baxımından böyük əhəmiyyət daşıyır. Bu gün artıq Azərbaycan bir çox beynəlxalq müsabiqələrə ev sahibliyi edir. Bütün bunlar ölkəmizi tanıtmaq baxımından çox önəmlidir.

Yeni leyli-məcnunlar

- Bu gün səhnəyə Məcnun obrazında çıxan gənclərə qarşı qısqanclıq keçirmirsiniz ki?

- Onları Məcnun roluna mən özüm hazırlayıram. Məsələn, gənc xanəndə İlkin Əhmədovun Məcnun rolunda səhnəyə çıxışını özüm dəstəkləmişəm. İlkinin çox gözəl gələcəyi var. O, məsuliyyətli, öz üzərində çalışandır. Eləcə də Təyyar Bayramovu Şah İsmayıl, Elnur Zeynalovu Aşıq Qərib roluna özüm hazırlamışam. Təbii ki, səhnəyə gənclər gəlməlidir. Bu gün Opera Teatrının rəhbərliyi də istedadlı gənclərin səhnədə özlərinə yer tapması üçün çalışır. Hər musabiqədən sonra teatrın rəhbərliyi bir neçə istedadlı gənci teatra dəvət edir. Biz onlara kömək etməyə, məsləhət verməyə çalışırıq. Onlar da səhnədə yavaş-yavaş addımlarını atırlar. Rəqabət olmasa, inkişaf da olmaz. Çox gözəl tendensiyadır ki, səhnəyə yeni leylilər, məcnunlar gəlir. Təbii ki, səhnə ifaçısı birdən-birə yetişmir. Hər tamaşadan-tamaşaya aktyor ayağını səhnədə daha da möhkəmləndirir, get-gedə təkmilləşir.

- Siz tələbələrinizin iştirakı ilə Heydər Əliyev Sarayında solo-konsert təşkil etdiniz. Bu sizin müəllim kimi hesabatınız idi, yoxsa muğamımızın istedadlı əllərdə olduğunu göstərmək istəyi?

- Hər ikisi vardı. Bilirsiniz ki, bu gün milli musiqimizə dövlətin böyük qayğısı var. Biz də bir müəllim kimi gənc ifaçılar yetişdirməliyik. Bu şifahi, notsuz sənət ustaddan şagirdə keçir. Biz özümüz də vaxtilə tələbə olmuşuq. Bu gün mən də çalışıram ki, öz davamçılarımı yetişdirim. Sevinirəm ki, Beynəlxalq Muğam müsabiqəsinin Qran-pri mükafatçısı mənim tələbəm oldu. Gənclərin konsertinin keçirilməsi barədə mənə təklif olunanda sevindim. Çünki bir çox tanınmış tələbələrim var. Onların içərisindən 20 nəfəri seçdim. Həm də muğam konsertlərinə tamaşaçıların marağını yoxlamaq istəyirdim. Konsertin keçirilməsinə 3 gün qalmış öyrəndim ki, bütün biletlər satılıb. Mən həmin konsertə bir tamaşaçı kimi ustad xanəndələrimizi də dəvət etmişdim. Onların xeyir-duasını, tövsiyələrini eşitmək istəyirdim. Konsert böyük anşlaqla keçdi. O uşaqların hər yerdə oxumağa imkanları yoxdur, biz onlara şərait yaratmalı, meydan verməliyik. Biz onlara həmin konsertlə sənət vəsiqəsi verdik.

Şərəfli sənət

- Bizim sənətçilərin öz ölkəmizdə deyil, daha çox xaricdə konsertə can atmalarının səbəbini necə izah edərdiniz?

- Ölkəmiz xaricdə nə qədər təbliğ olunsa bu, bizim üçün o qədər yaxşıdır. Bu, bizim muğamımızın, milli musiqimizin inkişafıdır. Hansı xanəndəmiz gedirsə, onu alqışlamaq lazımdır. Öz ölkəmizdə konsert verməyin maliyyə çətinlikləri var. Vaxt qıtlığı da həmçinin. Şəxsən mənim pedaqoji fəaliyyətim, opera teatrındakı işim, qastrollarım ölkəmizdə konsert verməyimə mane olur. Konsertə xüsusi hazırlaşmaq lazımdır. Bununla belə payız aylarında solo konsert proqramı ilə çıxış etmək haqda düşünürəm.

- Məşhur xanəndələrin belə bir sözü var: «Muğam bir dəryadır, hər gələn yalnız bir damla götürə bilər». Siz bu dəryadan nə götürə bilmisiniz?

- Heç kəs deyə bilməz ki, o dəryadan nələr götürüb. Mənim də gücüm nəyə çatırsa onu öyrənə bilmişəm. Zamanın sınağından keçib xalqın yaddaşında qala bilirsənsə, demək sən nə isə öyrənə bilmisən. Ona görə də muğam çox ağır və şərəfli sənətdir. Gərək bu sənətin fanatı olasan, ömrünü ona həsr edəsən. Əgər tanınmaq, hansısa bir məqsəd üçün sənətə gəlirsənsə onda yarı yolda qala bilərsən. Xalqın sevgisini, istəyini qazanmaq, insanların zövqünü oxşamaq lazımdır.

Toy və səhnə

- Siz də deyirsiniz ki, «Toylar Konservatoriyadır?»

- Toylar Konservatoriya ola bilməz. Əgər toylar Konservatoriyadırsa, onda məktəblərimiz, təhsil ocaqlarımız nə üçündür? Toylar xalqımızın adət-ənənəsidir. Toylara oxumağa gedənlərə pis yanaşmıram. Ustad xanəndələrimizin əksəriyyəti də toylarda oxuyublar.

- Bəs siz niyə toylara getmirsiniz?

- Mən çox nadir hallarda – dostlarımın, yaxın adamlarımın toylarına gedirəm. Həm də bu, təcrübə toplamaq baxımından lazım olur. Oxumaq üçün böyük səhnələr var. Toyu böyük səhnəyə dəyişmək mümkün deyil.

- Siz xaricdə olanda oralarda qalıb işləmək təklifi alırsınız?

- Belə təkliflər çox olub. Ancaq mən başqa ölkədə bir həftədən artıq qala bilmirəm. Öz vətənim, işim, övladlarım, ailəmdən ötrü darıxıram. Məni buraya bağlayan çoxlu tellər var. Hara gediriksə gedək, sənətimizin əsas vətəni Azərbaycandır. Biz gücü burdan alırıq. Bu fikirlərim şüar deyil. Sözün əsl mənasında, mən öz Vətənimlə nəfəs alıram.

Təranə Məhərrəmova

Kaspi. – 2010. – 10 iyun. – S.8.