“Əli Kərimli ilə bir səngərdə olmağımız mümkün deyil”

Mirmahmud Mirəlioğlu: «Bu gün mitinqlərə piketdə iştirak edəcək qədər adamlar gəlirsə, bunun günahkarı kimdir?»

Klassik Xalq Cəbhəsi Partiyasının sədri Mirmahmud Mirəlioğlunun APA-ya müsahibəsini təqdim edirik

- Azərbaycanda parlament seçkiləri öncəsi vəziyyəti və bu seçkilərdə müxalifətin şanslarını necə qiymətləndirirsiniz?

- Seçkilər öncəsi vəziyyət Azərbaycanda əvvəlki illərdə keçirilən seçkilərlə müqayisədə xeyli zəifdir. Həm siyasi vəziyyətə, həm təbliğat, həm də qanunvericilik baxımından. Təbii ki, bu zəifliyin səbəbləri var. Ən mühüm səbəblərdən biri qarşılıqlı münasibətlərlə bağlıdır. Seçki Məcəlləsinə dəyişikliklərlə bağlı təkliflərə o qədər diqqət yetirilməməsi də bu sıradadır. Müxalifətin bu seçkilərdə şansı əvvəlki seçkilərlə müqayisədə xeyli geriləyib. Buna baxmayaraq əgər istəklər alınarsa, şanslı namizədlərin sayı çox olar. Müxalifətin pərakəndəliyi bütövlükdə şansı qiymətləndirməyə imkan vermir.

- Əvvəlki illərdən fərqli olaraq indi müxalifətdə birlik, seçki bloklarının yaradılması istəklərinin az olması nə ilə bağlıdır?

- Kifayət qədər aydınlaşma getdiyinə görə məsələ hazırkı vəziyyətdədir. Yəni hər şey kifayət qədər aydındır, heç kimin təqdimata ehtiyacı yoxdur, hər kəs öz tərcümeyi-halını təkcə qələm və vərəqlə yox, həm də fəaliyyəti ilə yazır. Ona görə də çətinlik var, birləşmə meyllərinin olmamasının səbəbləri burada axtarılmalıdır. Heç kəs heç nəyi etiraf etmir. Düşünürlər ki, nə isə etiraf olunsa cəza bir az da ağır olacaq, bir maddə də əlavə oluna bilər. Amma əslində etiraflar olsa, bütün maddələrin üstümüzdən götürülməsi mümkündür. Təəssüf ki, bu yoxdur.

- Siz özünüz necə, etiraf etməli məsələləri etiraf etmisinizmi?

- Ola bilər ki, mənim də etiraf etməli olduğum məsələlər var. Amma birmənalı şəkildə nəzərdə tutduğum bir şey yoxdur. Olduğu təqdirdə səhvlərimi etiraf etməyə hazıram. Burada problem yoxdur. Zamanında da bunları etmişəm, indi də edirəm. Hesab edirəm ki, etiraf təkcə böyüklük yox, həm də bir yüngüllük, vicdan rahatlığıdır.

- Konkret olaraq, siyasi fəaliyyətinizdə etiraf etməli olduğunuz məsələlər varmı?

- Şübhəsiz. Elə şeylər var ki, etməli idim, etməmişəm, etməməli idim, amma etmişəm. Bunlardan söhbət gedir. Bu, hər bir insanda ola bilər. Amma bu xəyanət səviyyəsində deyil.

- “Siyasi partiyalar haqqında” qanuna ediləcək dəyişiklikdə partiyaların maliyyələşməsinin məhz parlament seçkilərində topladıqları səsin əsas götürüləcəyi bildirilir. Partiyaların seçkilərə təkbaşına getməsinə üstünlük verməsinin səbəbi kimi əsasən bu göstərilir...

- Müxtəlif variantlar ola bilər. Variantlardan biri budur, amma partiyaların maliyyələşməsi bu variantda olarsa, bu təzadlı vəziyyət yaradacaq. YAP-ın səsləri və maliyyələşməsi ilə istənilən partiyanın birinin maliyyələşməsində yerlə göy qədər fərq olacaq. Bu ədalətsiz mövqe olar. Həmçinin parlament seçkilərinin nəticələrinə uyğun olaraq partiyaların maliyyələşməsi yalnız nəzərdə tutulan variantlardan biridir. Beş ildir bu söhbət gedir, amma ortada heç nə yoxdur. Ona görə də mən düşünürəm ki, partiyaların maliyyələşməsində tamam başqa bir təcrübədən istifadə olunacaq. Partiyaların rayon təşkilatları, ictimai-siyasi proseslər, üzvlərin sayı və digər məsələlər əsas götürüləcək və bu zaman da partiyaların sayı 10-a çatmayacaq. Partiyaların maliyyələşməsi üçün təkcə seçici səsi deyil, həm də fəaliyyət, parlament, bələdiyyə seçkilərində qazanılan yerlər əsas götürülməlidir.

- Müsavat Partiyası ilə Demokratiya Uğrunda İttifaqın əməkdaşlıq münasibətləri hansı səviyyəyə kimi yüksələ bilər?

- Biz istəyirik ki, bu məsələ seçki bloku həddinə kimi yüksəlsin. Amma Müsavat Partiyası hələ ki, bunu istəmir. Yəni biz birgə seçki blokunun yaradılmasını, Müsavat isə özləri ilə DUİ-nin ayrı siyahılarının olmasını istəyir. Amma məsləhətləşmələr davam edir. Bu məsləhətləşmələrdə biz ona nail ola bilmişik ki, niyyət protokolu imzalanıb. Çox arzulayırıq ki, seçkilərə vahid siyahı ilə gedək. Təəssüf ki, Müsavat Partiyası hələ ki, seçkilərə vahid siyahı ilə getməmək qərarındadır.

- Siz seçkilərə vahid siyahı ilə getməyi təklif edirsiniz, amma artıq DUİ 100-dən artıq seçki dairəsindən namizəd müəyyənləşdirib...

- Bizim 25 vazkeçilməz namizədimiz var. Bu namizədlərin dairələrə bölünməsi olacaq. Müsavatdan da bu qədər namizəd gözləyirik. Amma digərləri də siyahıya daxil edilə bilər, ziyalılar, QHT-lər, tamamilə bitərəflər... Təsəvvür edin ki, indi bütün namizədlər 38 seçki dairəsinə toplaşır. Əksər namizədlər Bakı, Sumqayıt və Abşeronda yerləşən seçki dairələrindən namizədliklərini irəli sürürlər. Bundan əlavə, cəmiyyətin tanıdığı namizədlərin sayı da bizim qeyd etdiyimiz qədərdir. 108 seçki dairəsindən namizəd müəyyənləşdirməyin səbəbi dostlarımızla məsləhətləşmənin müsbət sonunclanmamasından irəli gəlir. Hələlik məsləhətləşmələr nəticə vermədiyinə görə, bu qədər namizəd irəli sürmüşük.

- Müsavat, Demokrat, Xalq Cəbhəsi və Klassik Xalq Cəbhəsi partiyalarının bir dəfə apardıqları müzakirələr niyə davam etmədi?

- Bu sırf ilkin məsləhətləşmə xarakterli bir görüş idi. Bu təklif ADP-dən gəlmişdi, Müsavat isə reallaşdırmışdı. Biz də buna yox demədik. Danışdıq, belə demək mümkündürsə danışa bildikmi, yoxsa danışa bilmədikmi, sonra dağılışdıq. Ardında da Müsavatla VİP arasında gərginlik yarandı. Burada növbəti formatın müəyyənləşdirilməsi məsələsi var idi. Biz əslində ötən ilin axırında belə bir formatın yaradılmasını təklif etmişdik. «Azadlıq» bloku da buna razı olmadığı üçün Müsavat Partiyası ilə danışıqlar apardıq. Gələcəkdə də bu formatda müzakirələrin davam etdirilməsi DUİ tərəfindən birmənalı şəkildə qəbul edilmir.

- Nə üçün?

- Onsuz da bu ideya var idi, necə olur ki, biz təkcə Əli Kərimlinin yox, bütövlükdə “Azadlıq” bloku tam tərkibdə təmsil olunması ilə bağlı təklif irəli sürəndə qəbul olunmurdu, amma indi qəbul olunur? Amma olunduğu halda bir dəfə bu görüşdə iştirak etməyə də qeyri-adi baxılmır. Mən bu görüşün bir daha olacağını gözləmirəm.

- Nəyə görə?

- Ona görə ki biz orada elə sağollaşmadıq ki, bir daha həmin tərkibdə yığışa bilək.

- Orada irəli sürülən təklif nə idi?

- Hər şey danışıldı, ictimai-siyasi vəziyyət, problemlərdən çıxış yolları, necə edə bilərik, burada daha kimlər ola bilər. Orada heç bir təklif müzakirə və qəbul edilmədi. Sadəcə görüşdük, dağılışdıq.

- Belə anlaşılır ki, bu görüşdə heç bir konkret məqsəd olmayıb...

- Burada məsələ belədir ki, gərək bu görüşdə iştirak edən dörd nəfərin hamısı məsələni açıqlasın. Ona görə də mən bunun özüm tərəfimdən açıqlanmasını doğru hesab etmirəm.

- Siz bildirirsiniz ki, DUİ ona görə bu formatın əleyhinə çıxdı ki, vaxtilə özü belə təklif irəli sürmüşdü, amma qəbul edilməmişdi. Əgər DUİ bu birliyi istəyirdisə, onda onun üçün nə fərqi var ki, indi kimin təklifi ilə reallaşır?

- Burada məsələnin başqa tərəfi var. Necə olur onlar təklif edəndə biz hə deyirik, biz təklif edəndə onlar yox deyir? Biz necə belə vəziyyət yarandığını düşünməliyik. Bu birlik daha çox hər tərəfə lazımdır. Əgər lazım deyilsə... Bir müddət əvvəl bu məsələ ortaya çıxanda bəzi siyasətçilər deyirdi ki, hələ vaxtı deyil. Belə çıxırdı ki, vaxtı həmin şəxslər müəyyənləşdirir. Amma onların nəzərdə tutduğu vaxtda da bizim birlik yaratmağa vaxtımız olmayacaq.

- Uzun müddət AXCP ilə sizin partiya arasında ciddi problemlər olub, amma artıq son dövrlərdə partiyalar arasında müəyyən təmaslar yaranıb. İndiki münasibətləri necə qiymətləndirirsiniz, tam normal hesab etmək olarmı?

- Yox, bunlar yalnız diplomatik münasibətlərdir. Biz o zaman qeydiyyatımız uğrunda mübarizə aparırdıq, 5 il 5 ay bu istiqamətdə mübarizəmiz oldu. Xeyli döyüşdük, enerjimiz itdi, amma bu məsələdə bizim haqqımız vardı. Əslində bu mübarizə AXC partiyaya çevriləndən daxildə gedirdi. Bu Yurd-Cəbhə mübarizəsi idi. Əbülfəz bəyin dünyasını dəyişməsindən sonra vəziyyət bir az da çətinləşdi. Artıq biz səngərlərə bölündük. Əslində bu Elçibəyin sağlığında baş verdi, sonrakı vaxtlarda da davam etdi. Biz 2006-cı ilin martında Klassik Xalq Cəbhəsi Partiyası olaraq təsis qurultayı keçirdik, 2007-ci ilin yanvarında da dövlət qeydiyyatına alındıq. Bununla məsələnin bir hissəsi səngidi.

- İndi AXCP ilə KXCP arasında hansısa problem qalıb?

- Bizim nəzərimizdə onlar yurdçudurlar, onların nəzərində biz “klassik”ik.

- Bu təfəkkürü dəyişmək mümkün deyilmi?

- Bu təkcə təfəkkür deyil, fəaliyyətdə də belədir, fakt da belədir. Orada bir-iki cəbhəçi tapılması mümkündür.

- Bəs KXCP AXCP ilə bir səngərdə ola bilərmi?

- Yox, bunu mümkün saymıram. Sadəcə, ümumi məsələlər, proseslər var, orada birgə addım atmaq olar. Amma biz çoxdan qət etmişik ki, onlarla bir səngərdə ola bilmərik.

- Necə düşünürsünüz, Yurd yenə varmı? Çünki bu gün Yurdun aparıcı şəxslərinin böyük əksəriyyəti AXCP-də deyil...

- Yurd olmasa da, yurdçuluq var. Buna görə də bu məsələlər real deyil. Bəlkə də bu günün mövzusu deyil. Amma fakt budur ki, burada Elçibəyə münasibət məsələsi var. Elçibəyə münasibətdə “yurdçu”ların bir münasibəti var, cəbhəçilərin başqa. Bizi ayıran budur. Bizi eyni səngərdə olmağa qoymayan da budur.

- Siyasi fəaliyyətdə necə, fərqlilik varmı?

- Onlar özləri üçün siyasi fəaliyyət göstərirlər. Elə məsələlər var ki, bunu onlar özləri üçün məqbul sayırlar.

-Məsələn?

- Beş il bundan əvvəl 26 noyabr günü baş verən hadisələr. Bu gün mitinqlərə piketdə iştirak edəcək qədər adamlar gəlirsə, bunun günahkarı kimdir? Bunu 26 noyabrda axtarmaq lazımdır. O boyda izdihamı, mitinqləri piketlə əvəzləyən fəaliyyət var. Bunu biz və çoxları məqbul saymır, amma onlar, “Azadlıq” blokunun iki üzvü məqbul hesab etdilər. Onlar Elçibəyi canlı varlıq olanda belə qəbul etməyiblər, biz isə onu bir sistem kimi qəbul edirik. Fərq bundadır. Onlar zamanında öz liderləri ilə bağlı seçimlərini ediblər və biz bunu xəyanət kimi qiymətləndirmişik. Bizim məqbul saymadığımızı məqbul hesab ediblər, hakimiyyətlə işbirliyi, 10-12 il bundan qabaq xüsusi kurs götürülüb.

- Müxalifət nə üçün hazırkı vəziyyətdədir, nəfə görə vəziyyətdən çıxış yolu tapmaq mümkün olmur?

- Çıxış yolu fərdin özündə olmalıdır. Beynəlxalq nəzəriyyəni Azərbaycana tətbiq etməklə iş bitmir. Bu fikirləri təklif edən insanların özündə də dəyişiklik olmalıdır.

- Müxalifətdə yəni lider yoxdur?

- Yox, lider «N» qədərdir. Əslində dırnaqarası olsa ki, «N» qədər lider var. Əslində, bütün hallarda insanlar idealist və materialistlərə bölünür. Nəticədə idealistlər qalib gəlir, amma ortada bir ar materialistlər kef edirlər. Bu gün bizim çıxış yolu tapa bilməməyimizin səbəbləri özümüzdən öncəkiləri qəbul etməməyimizdir. Əslində mən özümdən əvvəlkiləri heç vaxt inkar etməmişəm. Bunun nəticəsidir ki, indi bu lider çoxluğunda heç kim heç kimi qəbul etmir. Dünən bir nəfəri qəbul etmək lazım idi, amma bu gün bir nəfər də tapılmır ki, bir-birini qəbul etsin.

- İsa Qəmbərin agent məsələsi ilə bağlı çıxışından sonra müxalifət daxilində ciddi qarşıdurmalar yarandı. Sizdə Azərbaycanda belə agentlərin olub-olmaması tam aydın oldumu?

- Əgər qarşımıza nəyisə öyrənməyi məqsəd qoyuruqsa, onu öyrənirik, amma öyrəndiyimizin hamısını demirik. Agent məsələsində İsa bəyin dünya kefinə deyil. İsa bəy dediyini dedi, ziyanını da başqaları çəkir, «Ölkə» qəzeti və digərləri... Mənə elə gəlir ki, İsa bəy heç hər şeyi axıra qədər demədi. Bu məsələnin başlanğıcında mən bildirdim ki, bunun yeri deyildi, İsa bəy də mənim bu fikrimdən narazı qaldı. Başqa cür də məsələni çeşidləmək olardı, amma o, bu metodu seçdi. Mən bu metodu qəbul etmirəm, buna baxmayaraq hörmətlə yanaşıram. “Agent” məsələsi ola bilsin ki, müəlliflərinə bir aydınlıq gətirdi, amma cəmiyyətdə özünün müsbət nəticəsini göstərməyib.

- Pənah Hüseyn niyyət protokolunun əleyhinə çıxdı. Sonrakı mərhələdə o hansı mövqeyi tutdu?

- Biz əvvəlcədən bildirirdik ki, 25 vazkeçilməz namizədimiz var və onların Müsavat tərəfindən də dəstəklənməsini istəyirik. Cavab olmadığına görə, Xalq Partiyası bu addımı atdı və qəbul etdiyi bəyanatda DUİ-nin tərkibində qaldığını, ittifaqın qərarlarına tabe olduğunu bildirdi. Artıq bu məsələlər tarixdə qalıb.

Kaspi. – 2010. – 11 iyun. – S.5.