Beynəlxalq təşkilatlar Azərbaycanı müharibə variantına sövq edirlər”

Gültəkin Hacıbəyli hesab edir ki, Azərbaycan tərəfi münaqişənin paralel həlli variantına əl atmaq üçün kifayət qədər güclüdür

Son günlər Qarabağ münaqişəsinin yenidən hərb yolu ilə həlli məsələsi gündəmi məşğul etməyə başlayıb. Xüsusilə dövlət başçısının iştirakı ilə Müdafiə Nazirliyində keçirilən məlum müşavirədən sonra hərb variantı ilə bağlı ehtimallar daha da güclənməkdədir. Bununla yanaşı, Avropa Şurası Parlament Assambleyasının (AŞ PA) son toplantısında qurum rəsmilərinin Qarabağ məsələsinin həllində bütün məsuliyyəti ATƏT-in Minsk qrupunun üzərinə qoyması, o cümlədən bu qurumun özünün fəaliyyətsizliyi də Azərbaycanı müharibə variantını seçməyə məcbur edir. Milli Məclisin Beynəlxalq münasibətlər və parlamentlərarası əlaqələr komitəsinin sədr müavini Gültəkin Hacıbəyli də hesab edir ki, Azərbaycan istənilən vaxt hərb variantına əl ata bilər:

- Beynəlxalq təşkilatların, xüsusilə Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin tənzimlənməsində aparıcı funksiyanı üzərinə götürmüş ATƏT-in Minsk qrupunun fəaliyyətsizliyi əslində, Azərbaycanın konfliktin sülh yolu ilə həllinə ümidlərini tükəndirməklə yanaşı, eyni zamanda, müharibə variantını da qaçılmaz edir. Bu gün əslində, beynəlxalq təşkilatlar öz fəaliyyətsizliyi ilə Azərbaycanı müharibə variantına sövq edirlər. Baxmayaraq ki, beynəlxalq təşkilatların üzərinə münaqişənin sülh yolu ilə tənzimlənməsinə yardım etmək missiyası qoyulub. Münaqişənin mahiyyəti göz önündədir. Münaqişənin iki tərəfi var: işğalçı və işğala məruz qalan tərəf. Münaqişə tərəflərindən birinin ərazisi işğal olunub, 20 faiz torpaqları digər münaqişə tərəfi – işğalçı Ermənistan tərəfindən işğal altında saxlanılır və təcavüzkar ölkə beynəlxalq birliyin bütün tələblərinə sayğısızlıq nümayiş etdirir. Belə olan halda beynəlxalq təşkilatlar sülhə necə nail ola bilərlər? Burada sülhə nail olmağın iki variantı var. Birincisi, beynəlxalq təşkilatların da bir çoxunun ifadə etdiyi kimi, Azərbaycanı yaranmış siyasi reallıqlarla barışmağa – belə demək mümkünsə, məğlubiyyətlə barışmağa sövq etmək...

- Bu, acı da olsa, mümkün variantdırmı?

- Qətiyyən. Bu, mümkün variant deyil. Azərbaycan xalqı, türk millətinin iradəsi heç bir halda bu məğlubiyyətlə barışmayacaq. Ölkə prezidenti İlham Əliyev dəfələrlə belə cəhdlərə qarşı özünün sərt və qətiyyətli mövqeyini ortaya qoyub. O bildirib ki, Qarabağ nə indi, nə yüz il bundan sonra heç zaman müstəqil olmayacaq. Eyni zamanda, cənab prezident dəfələrlə bəyan edib ki, Azərbaycan öz ərazisinin bir qarışını belə düşmənə güzəştə getməyəcək. Azərbaycanın bu günə qədər də atdığı ən böyük kompromis elə uzun illərdir sülh yolu ilə nizamlanma prosesində iştirakdan ibarətdir. Bu gün Azərbaycan müharibə, münaqişənin həllində hərb variantına əl atmayıbsa və beynəlxalq təşkilatlara münaqişənin sülh yolu ilə həll edilməsi üçün imkan yaradıbsa, bu, artıq bizim tərəfdən edilən ən böyük güzəştdir. Bununla yanaşı, mən burada cənab prezidentin bir fikrini də xatırlatmaq istəyirəm: vaxtilə Ermənistana güzəşt edilib və Azərbaycan torpaqlarında bir erməni dövləti yaradılıb, Azərbaycan öz torpaqlarında ikinci erməni dövlətinin yaradılmasına heç zaman imkan verməyəcək. Bu, Azərbaycan tərəfinin, ölkə başçısının, Azərbaycan xalqının, bütövlükdə türk millətinin qətiyyətli və birmənalı mövqeyidir. Bu mövqe ortadadır və bütün millətimiz siyasi mənsubiyyətindən asılı olmayaraq, bu mövqenin arxasındadır. Bu məsələdə Azərbaycanda prezidentlə xalq, ümumiyyətlə, bütün siyasi qüvvələr arasında çox monolit bir birlik var. Deməli, bu zaman münaqişənin sülh yolu ilə həllinin yalnız bir variantı qalır ki, bu variant da işğalçını işğal etdiyi ərazilərdən çəkilməyə məcbur etməkdir. Əgər bu gün beynəlxalq təşkilatlar öz missiyalarını sona qədər dərk etmirlərsə, bu, təbii ki, həmin qurumların yerinə yetirməli olduqları missiyaya səmimi yanaşmadıqlarına dəlalət edir. Bir daha qeyd etmək istəyirəm, bu gün münaqişənin sülh yolu ilə həllinin yeganə mümkün variantı beynəlxalq güclərin, xüsusilə ATƏT-in Minsk qrupunun həmsədrlərinin Ermənistana işğal etdiyi ərazilərdən geri çəkilməklə bağlı təzyiq etməsi və bu təzyiqin nəticəsində də sülhün reallaşmasından ibarətdir...

- Necə hesab edirsiniz, bu təzyiqlər varmı və yetərincədirmi?

- Təəssüf hissi ilə qeyd etmək istəyirəm ki, biz bu gün Ermənistana qarşı təzyiqləri görmürük. Münaqişənin həlli ilə bağlı ən obyektiv mövqe sərgiləyən Avropa Şurası Parlament Assambleyası belə özünü müəyyən dərəcədə münaqişənin həllindən kənarda saxlayır və bütün məsuliyyəti Minsk qrupunun üzərinə atır. Bu qurumun son sessiyasında biz – Azərbaycan nümayəndə heyətinin üzvləri istər İsveçrənin xarici işlər naziri və Avropa Şurası Nazirlər Komitəsinin fəaliyyətdə olan sədrinə, istərsə də Avropa Şurasının İnsan Haqları üzrə komissarına bu yöndə bir çox sual ünvanladıq. Ünvanlandığımız sualların cavabları bir çox halda bir-birini təkrar edirdi. Bu cavablar da bundan ibarət idi ki, Avropa Şurası münaqişənin həllində acizdir, münaqişənin həlli ilə ATƏT-in Minsk qrupu məşğul olur, Avropa Şurası yalnız iki ölkə arasında etimad mühitinin yaranmasına töhfə verə bilər...

- İki ölkə arasında etimad mühitinin yaranması münaqişə başa çatmadan mümkün görünürmü?

- Xeyr. İndiki halda ərazisi işğal olunmuş Azərbaycan vətəndaşları ilə işğalçı Ermənistanın vətəndaşları arasında hansı etimad mühitinin yaranmasından söhbət gedə bilər axı... Əgər bu gün Ermənistan etimad mühitini yaratmaq üçün, heç olmasa, Azərbaycanın işğal olunmuş beş rayonundan çəkilmək səviyyəsində iradə, xoş niyyət nümayiş etdirmirsə, bunun qarşılığında hansı etimad mühitini yaratmaq olar? Əslində, beynəlxalq təşkilatların bu tipli bəyanatlarını mən ikili standartlar və siyasi riyakarlıq hesab edirəm. Bu gün etimad mühitini yaratmağa ən çox borclu olan, məsuliyyət daşıyan tərəf Ermənistandır. Əgər beynəlxalq təşkilatlar Ermənistanı münaqişənin həlli ilə bağlı müəyyən addımlar atmağa məcbur etmirlərsə, deməli, bu qüvvələrin özlərinin münaqişənin ədalətli həllində istəyi səmimi deyil. Bu baxımdan, beynəlxalq təşkilatların, Minsk qrupunun, xüsusilə həmsədrlərin münaqişənin həlli ilə bağlı fəaliyyətsizliyini çox mənfi qiymətləndirirəm. Vaxtilə mərhum dövlət başçımız Heydər Əliyevin dediyi kimi, həmsədrlərin münaqişə bölgəsinə səfərləri bir çox halda turist səfərlərini xatırladır. Təəssüf ki, bu fikirlər səsləndiyi vaxtdan bu günədək kifayət qədər vaxt keçməsinə baxmayaraq, bu acı həqiqət yenə də ortadadır. Yenə də reallıq bundan ibarətdir ki, Minsk qrupu münaqişənin həlli ilə bağlı hər hansı bir ciddi iradə nümayiş etdirmir. Tərəflərdən bu yöndə iradə tələb etmək, tərəfləri eyniləşdirmək özü münaqişənin həllinə əngəl yaratmaqdan ibarətdir. Çünki işğalçı ilə işğala məruz qalan tərəfi balanslaşdırmaq açıq-aşkar ədalətsiz yanaşmadır və bu yanaşma ilə münaqişənin həlli hələ uzun onilliklər özünü gözlədəcək. Düşünürəm ki, Minsk qrupunun həmsədrləri, əslində, heç zaman xüsusi güvənmədiyimiz ölkələrin təmsilçiləridir. Ona görə bu gün ermənipərəst mövqeyi ilə seçilən bu institutdan hansısa ciddi nailiyyət gözləmirəm. Artıq Azərbaycan xalqı münaqişənin həllini onillərlə gözləyə bilməz. Azərbaycan insanı öz doğma torpağına qayıtmaq istəyindən heç zaman vaz keçməyəcək. Belə olan halda hesab edirəm ki, artıq Azərbaycan tərəfi də münaqişənin paralel həlli variantına əl atmaq üçün kifayət qədər güclüdür. Əgər sabah hərb variantına əl atmaq zərurəti yaranacaqsa, bunun məsuliyyəti Azərbaycanda tərəfində deyil, münaqişənin həllini ləngidən və bu günə qədər heç bir siyasi iradə, xoş niyyət nümayiş etdirməyən beynəlxalq təşkilatların, ələlxüsus, ATƏT-in Minsk qrupunun üzərində olacaq.

İlham Quliyev

Kaspi. -2010. – 18 may. – S.5.