Gerçəyə dönən yuxu

Tarzən Humay Qədimova: «Konsertimi ömrüm boyu arzulamış və bundan ötrü çox əziyyətlər çəkmişdim. 3-4 ay bundan əvvəl hətta, belə bir konsertimin olacağını yuxularımda görürdüm»

“Mən tara elə bağlanmışam ki, məni ondan yalnız ölüm ayıra bilər. Bəzən olur, müəyyən işlər çıxır, tarı 2-3 gün əlimə götürmürəm. Sonra çalanda görürəm ki, tar sözümə baxmır, sanki məndən küsüb. Mən tarımı uşaq kimi əzizləyə-əzizləyə saxlayıram. Allah eləməsin, tarıma bir xətər toxuna, ürəyim partlayar. Ona görə də ondan heç vaxt ayrılmaram”- sözlərini elə belə demir. İstedadlı tarzən Humay Qədimova gerçəkdən seçdiyi sənətə çox bağlıdır. Nəhayət ki, «Humayın yuxusu» adlı konserti də bunu sübut elədi.

Qadınlar arasında solo ifaçı

- Bu mənim illərlə arzuladığım, ancaq reallaşmayan konsertimin gerçəkləşməsi idi. Demək olar ki, bu konserti ömrüm boyu arzulamış və bundan ötrü çox əziyyətlər çəkmişdim. 3-4 ay bundan əvvəl hətta, belə bir konsertimin olacağını yuxularımda görürdüm. Bəlkə də bu arzu ürəyimdə olduğu üçün yuxuma girirdi. Ona görə də prodüser Asif müəllimlə məsləhətləşib konserti «Humayın yuxusu» adlandırmaq qərarına gəldik. Konsertdə baş verənləri də mən ancaq yuxularımda görmüş xəyallarımda arzulamışdım.

- Xanəndə Alim Qasımovun da konsertdə oxuyacağını yuxuda görmüşdünüz?

- Yuxuda görmüşdüm ki, konsertim çox yüksək səviyyədə keçir. Mən prodüserə deyirdim ki, indiyə qədər tar çalanların təqdim edə bilmədiyi bir konsert keçirmək istəyirəm. Sadəcə, məsləhətləşmələr əsasında konsert belə alındı. Yoxsa nə Alim Qasımovun, nə «Nənələr» folklor ansamblının, nə də başqa ifaçıların konsertə qatılacağı haqqında düşünməmişdim.

- Bu gün bizdə qadınlar arasında tarın solo-ifaçılığı ilə məşğul olanlar demək olar ki, yoxdur. Bu baxımdan necə bir məsuliyyət daşıdığınızı yəqin ki, hiss edirsiniz.

- Bu, mənim üçün çox ağır bir işdir. Tarımız ifa olunandan bəri ancaq kişilərin ifasında səslənib. Tar ifaçılığında Qurban Pirimov, Hacı Məmmədov, Əhsən Dadaşov və başqa görkəmli sənətkarlarımız olub. Onlar kişilərə məxsus çalğı üsulları göstəriblər. Bu gün də Ramiz Quliyev canlı korifeyimizdir. Bu baxımdan mən məsuliyyəti hiss edirəm. Əgər ifa mükəmməldirsə, onun qadın və ya kişi tərəfindən icrasının elə də fərqi olmamalıdır. Qadınlar arasında tar ifaçısı kimi «Lalə» Qızlar Ansamblının bədii rəhbəri Ceyran Haşımova tanınıb. Ancaq qadınlar arasında solo ifaçısı olmayıb və heç kəs belə bir konsert təqdim etməyib. Ceyran xanım öz ansamblı ilə çoxlu konsertlər verib. Ancaq tamaşaçı qarşısında saatyarımlıq proqramla heç bir qadın tarzən çıxış etməyib.

- Məsələn, Alim Qasımov sizin ifanızı necə qiymətləndirdi?

- Bunu demək çətindir. Bilmirəm, onu təəccübləndirə bildim, yoxsa yox. Deməyə çətinlik çəkirəm ki, öz çalğımla onu oxumağa həvəsləndirə bildimmi? Hər halda əlimdən gələni əsirgəmədim. Onun bəyənib, bəyənmədiyini isə deyə bilmərəm.

Tarın sədaqəti

- Humay, tar ifaçılığında ilk müəlliminiz kim olub? İlk xeyir-duanı kimdən almısınız?

- Ailəmizdə qardaşım tarçalan olub. Valideynlərim məni 1 saylı Musiqi Məktəbinin fortepiano, qardaşımı isə tar sinfinə qoymuşdular. Lakin musiqi məktəbinin 4-cü sinfində oxuyanda, məndə tara həvəs yarandı. Tez-tez qardaşımın tarını götürüb çalırdım. Ona görə də mən evdə qəti fikrimi bildirdim ki, fortepiano ifaçısı deyil, tarzən olacağam. Həmçinin müəllimim Xuraman Babayevanın əməyini də qeyd etmək istəyirəm. O, mənim üzərimdə çox əziyyətlər çəkib. Hətta, o vaxt maddi imkanım olmadığı üçün tar alaraq mənə verib. Buna görə ona öz minnətdarlığımı bildirirəm! Daha sonra Asəf Zeynallı adına Musiqi Kollecində Elxan Müzəffərovdan muğam dərsi almışam. Milli Konservatoriyada isə Əməkdar artist Malik Mansurov, Məmmədağa Kərimov müəllimlərim olub.

- Özünüz də yaxşı bilirsiniz ki, tara qadağa qoyulduğu vaxtlar olub. Bu gün isə bu milli alətin səsinin daha yaxşı eşidilməsi üçün hər cür şərait var. Siz bu imkanlardan necə istifadə edirsiniz?

- Əlimdən gələni etməyə çalışıram. Məndə belə bir xüsusiyyət var ki, hər şeyi vaxtından əvvəl görməyə çalışıram. İstəmirəm ki, «Filan işi 50 yaşında həll elədi» desinlər. Ona görə də hər işi gənc yaşımda görməyə çalışıram. Elə bil nədənsə həmişə, hər şeyə tələsirəm. Nə imkanlarım varsa tarıma həsr edirəm. Gün olub ki, evdə elə bir qayğım olmayıb, amma tara qayğım olub. Mən özümü bütünlüklə tara bağlamışam.

- Bəs tarınız sizin bu sədaqətinizə necə cavab verir?

- Mən öz tarımdan razıyam. Tarım məni pis tanıtdırmadı. Fikirləşdiyim, gözlədiyim qədər məni tanıdıb sevdirə bildi.

- Tarınız sizi mənəvi baxımdan çətin vəziyyətə salmayıb, bəs maddi baxımdan?

- Şükürlər olsun! Ola bilər ki, tanrı mənim tara, ümumiyyətlə, sənətimə olan məhəbbətimi görüb məni darda qoymur.

Arzu

- Bu günə qədər hansı məşhur xanəndələri müşayiət etmisiniz?

- Müşayiət etdiyim məşhur xanəndələr çox olub. Canəli Əkbərov, Səkinə İsmayılova, Nəzakət Teymurova, Aygün Bayramova, Mənsum İbrahimov, Aygün Bəylər və başqalarının adını çəkə bilərəm. eddi ildən çoxdur ki, tar, kamança, nağara və xanəndədən ibarət «Humay» adlı qızlar üçlüyü və ansamblı yaratmışam. Bu ansamblla və üçlüklə çıxışlarımız olur. Belə bir arzum da var: dünyanın ən məşhur müğənnilərini müşayiət etmək istəyirəm. Deyim ki, bu arzumun haradasa 15 faizinə çatmışam. Məsələn, Heydər Əliyev Sarayında meqa-star Tarkanı, Rafet El Romanı müşayiət etmişəm. Digər dünya şöhrətli müğənniləri də müşayiət etmək arzusu ilə yaşayıram.

- İş yeriniz varmı, yoxsa müstəqil fəaliyyət göstərirsiniz?

- Şuşa Musiqi Texnikumunda müəllim işləyirəm. Tələbələrimin təkcə dərs proqramlarına deyil, həmçinin üçlük çalğı üslubuna böyük həvəsləri var. Deyim ki, üçlük böyük bir məktəbdir. Uşaqlar üçlüyün incəlikləri ilə dərsdən əlavə də məşğul olurlar və dərslərə böyük həvəslə yanaşırlar.

- Bəs tarınızın səsi xarici ölkələrdə də eşidilirmi?

- Xaricdə keçirilən Azərbaycan Mədəniyyət günlərində bir çox ölkələrdə olmuşam. Mən həmin konsertlərdə ölkəmizi layiqincə təmsil etmişəm. Hər bir ölkədə də özümüzə qarşı böyük maraq görmüşəm. Onu da müşahidə etmişəm ki, dünyanın heç bir ölkəsində tar aləti bizdəki qədər inkişaf etməyib. Ona görə də bizi xaricdə yüksək səviyyədə qarşılayırlar. Tar, kamança və xanəndəyə hər yerdə böyük maraq hiss edirik. Məsələn, İranda 2500 nəfərlik salonda da ifa etsən bir nəfərin səsini eşitməzsən. Onlar tarı, milli musiqimizi böyük maraqla dinləyirlər. Müşahidələrim əsasında həmişə demişəm: «Azərbaycan musiqisi dünyanın heç bir yerində yoxdur». Həmçinin xarici ölkələrdə müxtəlif festivallar, müsabiqələr keçirilir. Ölkəmizin təbliğatı üçün həmin tədbirlərə qatılır və yüksək səviyyədə təmsil edirik.

- Bəs öz dinləyicilərimizin milli musiqimizə marağını nə qədər hiss edirsiniz?

- İnsanların zövqü nə qədər dəyişsə də, onlar milli kökə qiymət verirlər. Konsertdən sonra mənə edilən zənglərdən bir daha bunu başa düşdüm. Ciddi musiqiyə hər zaman böyük məhəbbətlə qulaq asırlar. Lazım olanda elə mənim özüm də estradaya, pop və ya caz musiqisinə qulaq asıram. Bu o demək deyil ki, mən kökümü unutdum. Biz inkişaf gedən bir ölkədə yaşayırıq. Bütün janrlara qulaq asmaq və ifaçısı olmaq olar. Amma bütün hallarda milli kökü unutmamaq lazımdır. Bu gün ölkəmizdə muğama, xalq mahnılarına, köhnə klassiklərin yaradıcılığına diqqətlə yanaşılır. Ölkənin birinci xanımı Mehriban Əliyevanın dəstəyi ilə Azərbaycanda muğam müsabiqələri, həmçinin aşıq musiqisindən ibarət müsabiqələr keçirilir. Bunlar bizim milli kökümüzə olan qiymətdir.

İnanıram ki...

- Tar ifaçılığında sizin üçün ən çətin olan nədir: solo ifa, müşayiət, üçlüklə ifa?

- Ümumiyyətlə, bu sənətdə çətinlik çoxdur. Mən o musiqiçilərə acıyıram ki, onlar özlərini mənim kimi bütünlüklə sənətə bağlayıblar. Mən tarla məşğul olduğum zaman hər şeyi unuduram. Bu onu göstərir ki, mən yalnız tarın vurğunuyam. Bu proseslər də təbii ki, istər ailədə, istərsə də dostlar arasında çətinliklər yaradır. Çünki sən yalnız öz dünyada yaşayırsan və heç nə ilə məşğul olmaq istəmirsən. Özünü aləmdən təcrid etməklə bütün varlığını ona həsr edirsən. Bu, təkcə mənim deyil, sənətini sevən bütün musiqiçilərin problemidir.

- Siz tarınızla musiqi aləmində hansı yeniliyi etmək istərdiniz? Məsələn, gələcəkdə sizin də adınızı korifeylər kimi çəksinlər.

- Bu suala cavab vermək mənim üçün çətindir. Mən bacardığım qədər yeniliklər etməyə çalışıram. Arzum budur ki, Azərbaycanda tez-tez belə konsertlər keçirim. Həmin konsertlərdə maraqlı layihələr həyata keçirmək istəyirəm. İstəmirəm ki, bunlar sıradan olan bir konsert olsun. İstərdim ki, bu konsertlər başqalarının proqramından fərqlənsin. Ümidvaram ki, belə konsertlərimlə mən də yadda qala bilərəm.

- Birinci konsertinizi «Humayın yuxusu» adı ilə təqdim etdiniz. Bu yuxu artıq gerçəkləşdi, çin oldu. Bəs növbəti konsertinizin adı nə ola bilər?

- Sözün açığı, gələcəkdəki işlərim haqqında proqnoz vermək istəmirəm. Çünki heç özüm də bilmirəm ki, növbəti konsertimin məkanı hara olacaq və nə vaxt keçiriləcək. Bir də bunun düşər-düşməzi olar. Ancaq «Sən bu il konsert verməlisən» anı ilə qarşılaşanda mən artıq həmin konserti necə keçirəcəyim haqqında düşünməyə başlayıram. Təbii ki, onda da müəllimlərimlə, ustadlarla məsləhətləşirəm. Ancaq inanıram ki, gələcək konsertlərim budəfəkindən daha maraqlı olacaq.

Təranə Məhərrəmova

Kaspi.- 2010.- 21 oktyabr.- S. 12.