Əlil olanda nə olar?

Əlillər cəmiyyətə inteqrasiya etmək istəyirlər

Əlillərin cəmiyyətə inteqrasiyası daim diqqət mərkəzində olan məsələdir. Biz də bunu nəzərə alıb tanıdığımız və təsadüfən rastlaşdığımız, müxtəlif səbəblərdən əlil olan bir neçə insanlarla danışdıq.

Bütün gününü əlil arabasında keçirən Əbülfət kişi əvvəllər dəyirmançı olub və bir neçə il bundan qabaq dəyirman daşları arasına düşüb. Hər iki ayağından məhrum olan 50 yaşlı bu kişi Suraxanı rayonu Qaraçuxur qəsəbəsində yaşayır. Səhər tezdən yuxudan durub məhəlləyə çıxır. Hava sərin olanda ağac kölgəsində nərd oynayır, günortalar isə yatmaqla kifayətlənir. Arada özünün keçmiş işgüzarlığından da danışmağı xoşlayır. Bütün bunlara baxmayaraq, o istəyir ki, yenə işləsin, başını nə iləsə qatsın: “Hər gün eyni şeydən bezmişəm. Allah bu vəziyyəti heç kimə göstərməsin. Həyatda qalmağımın yeganə səbəbi bir oğlumdur. 3-cü sinfə gedir, elə bil, onunla nəfəs alıram. Yenə əvvəlki kimi işləmək istərdim. Məndən olsa bu vəziyyətimdə də işləyərdim, amma harda, necə?”. Hərdən Laçın dağlarında çapdığı atlar yadına düşəndə -“heyf o günlərdən” – deyir Əbülfət kişi.

Şəhərin müxtəlif yerlərində yaxınlaşdığımız bir neçə fiziki çatışmazlığı olan şəxslərdən də, bir neçəsi işləmək istədiklərini bildirdi. 1992-ci ildə Ağdam-Tərtər döyüşlərində ayağının birini itirən İsmayıl Əliyev isə hazırda çilingər işləyir . O, heç bir problemsiz işinin öhdəsindən gələ bilir.

Məsələ ilə əlaqədar “Beynəlxalq Əlillər Dünyası” İctimai Birliyinin sədri Tahir Xudiyev ilə əlaqə saxladıq. Onun sözlərinə görə, əlillərin cəmiyyətə inteqrasiya olunması onların öz əlindədir: “Mən özüm əliləm. Hazırda dərmanların köməkliyi ilə sizinlə danışa bilirəm. Özüm-özümlə mübarizə apardım, bütün çətinliklərə baxmayaraq, cəmiyyətə inteqrasiya etdim. Amerikada əlillər üçün seminarlar təşkil edilirdi. Mən getdim ora və çox şeyi mənimsədim. Özüm öz gücümə bu birliyi yaratdım. Dövlət qeydiyyatından çətinliklə də olsa keçdi. İşimiz Azərbaycanda yaşayan bütün kateqoriyadan olan əlillərin hüquqlarının qorunmasından, həyat şəraitlərinin və yaşayış səviyyələrinin yüksəldilməsindən, beynəlxalq əlil ictimai birlikləri və digər təşkilatlarla əməkdaşlıq əlaqələrinin qurulması yolu ilə onların dünyaya inteqrasiyasına nail olmaqdan ibarətdir. Əlil özü fikirləşməli və düşünməlidir – nə etməliyəm ki, cəmiyyətə inteqrasiya edim! Mənim bir dostum gözdən əlildir, ancaq Türkiyə Böyük Millət Məclisində şöbə müdiridir. Yəni, hər şey əlilin özündən asılıdır”. Bu sahədə maarifləndirmə işinin əsas olduğunu deyən Tahir müəllim bildirdi ki, Təhsil Nazirliyi bu məsələdə soyuqqanlılıq edir.

Təhsil Nazirliyinin De-institutlaşma və Uşaqların Müdafiəsi İdarəsinin rəisi Məlahət Hacıyeva isə sağlamlıq imkanları məhdud uşaqların təhsilinin səmərəli təşkil edilməsindən və inkluziv təhsil modelindən danışdı: “İnkluziv təhsil modeli sağlamlıq imkanları məhdud olan uşaqların təhsili ilə yanaşı, onların cəmiyyətə adaptasiyasını və hərtərəfli inkişafını nəzərdə tutur. Bu sahədə bir neçə proqram hazırlanıb. Proqramda sağlamlıq imkanları məhdud olan uşaqların təhsil hüququnun həyata keçirilməsi, bu kateqoriyadan olan uşaqlar üçün bərabər təhsil alma şəraitinin yaradılması, inteqrasiyalı (inkluziv) təlimə keçidin reallaşdırılması, təhsil müəssisələrində bütün uşaqların təhsili üçün bərabər imkanların yaradılması, dövlət himayəsində olan uşaqların sosial müdafiəsinin gücləndirilməsi, sağlamlıq imkanları məhdud olan uşaqların ölkə üzrə qeydiyyatının aparılması və təhsilə cəlb edilməsi, xüsusi təhsil müəssisələrinin maddi-texniki və tədris bazasının müasir standartlara uyğunlaşdırılması və digər məsələlər öz əksini tapıb. Gözdən əlil uşaqlar üçün xüsusi internat məktəbinin nəzdində mətbəə yaradılıb ki, burada Brayl əlifbasında dərslik və dərs vəsaitləri çap olunur. Mətbəədə çap olunan dərs vəsaitləri gözdən əlil uşaqların dərsliklərə olan ehtiyacını tam təmin edir. Eyni zamanda, internat məktəbi Almaniyadan gətirilmiş xüsusi kompüter dəsti ilə təchiz edilib. Bundan əlavə, kar uşaqlar üçün 3 nömrəli Respublika xüsusi internat məktəbi Heydər Əliyev Fondu tərəfindən Kanada istehsalı olan “Unitron” eşitmə aparatı ilə təmin edilib”.

Məlahət xanım məlumat üçün onu da bildirdi ki, hal-hazırda “Azərbaycan Respublikasında İnteqrasiyalı (inkluziv) Təhsilin təşkili Dövlət Proqramı”nın hazırlanması ilə bağlı Təhsil Nazirliyinin müvafiq əmri ilə İşçi Qrupu yaradılıb. İşçi Qrupu tərəfindən sənəd layihəsi hazırlanıb, rəy və təkliflərin bildirilməsi üçün UNİCEF-in Azərbaycandakı nümayəndəliyinə təqdim olunub. Hazırlanmış sənəddə valideynlərin maarifləndirilməsi, müəllim hazırlığı, inkluziv təhsilin ölkə ərazisində tətbiqi üçün qanunvericiliyə dəyişikliklərin edilməsi və normativ-hüquqi bazanın hazırlanması, inkluziv təhsilin təşkili qaydaları və s. məsələlər öz əksini tapıb.

Elgün Mənsimov

Kaspi.-2011.-12 iyul.- S.6.